George Steiner: waar God is, is hoop Mishandeling kerk wereld Geen leerstoel na afwijzing Balke beroepingen £cidóc GEESTELIJK LEVEN/OPINIE CeidócSomrnit ZATERDAG 8 JULI 1989 PAGIN door Marinus van der Berg Na schokkende cijfers over kindermishandeling, met name incest, zijn er nu cijfers over vrouwenmishandeling. Binnenkort is er een rapport van het ministerie te verwach ten over ouderenmishande- ling. Een nieuwe stroom van taboezaken komt ons in deze jaren tegemoet. Je kunt het haast niet geloven. Ongeloof was een van de meest ge hoorde reacties toen bekend werd dat 1 op de 9 vrouwen te maken heeft gehad of nog te maken heeft met ernstige mis handeling. ,,Zijn die cijfers wel juist?" De neiging bestaat om te zeggen dat het niet zo'n vaart loopt. Die neiging is er altijd wanneer het gaat om een taboe. Die neiging bestaat zelfs bij de slachtoffers. In de gesprekken met vrouwen bleek dat velen zelf het woord mishandeling niet in de mond wilden nemen. Het was voor velen ook bijzonder moeilijk om over deze pijnlijke ervarin gen te spreken. Een aantal vrouwen die gevraagd werd voor een gesprek kreeg een spreekverbod van hun man. De interviewsters werden in een enkel geval zelfs be dreigd. In het onderzoek heb ben de onderzoekers zich be perkt tot lichamelijk geweld en tot gedwongen seks. Geeste lijk geweld, zoals kwetsen, komt slechts zijdelings ter sprake. Ook de lichte klap is gerekend tot geweld. Een lich te klap kan, zeker wanneer het niet goed wordt uitge praat, de oerveiligheid die er in een relatie moet zijn ernstig schokken. Wie dit geweld niet kent, kan zich afvragen: „Heb ben die vrouwen dat dan ge accepteerd?" Uit het onder zoek blijkt dat ze het niet ge accepteerd hebben maar er wel over hebben gezwegen. Vooral de vrouwen die ernstig mishandeld zijn hebben lang gezwegen. Ze deden dat ón der meer vanwege schaamte gevoelens. Deze ervaringen worden niet gemakkelijk naar buiten toe gebracht. Er over gaan praten wordt door een aantal vrouwen gevoeld als een vorm van ontrouw en ver oorzaakt schuldgevoelens. Vrouwenmishandeling blijkt in alle milieus voor te komen en is dus niet aan bepaalde mi lieus gebonden. In een enkele zin wordt gezegd dat er geen verband is tussen geloof van de man of de vrouw en het geweld. Ik begrijp daaruit dat vrouwenmishandeling bij men sen die zich gelovig noemen niet meer of minder voorkomt. Het onderzoek noemt herhaal delijk als medeoorzaak, er is zelden sprake van één duide lijke oorzaak, de positie van de man. De man die gezien wordt als hoofd van het gezin, als de eerste, als de baas. De opmerking: „Dat moet ik eerst aan de baas vragen", is veel zeggend. Het onderzoek ein digt met een aantal conclusies en aanbevelingen. U kunt het allemaal uitvoerig lezen in het boek „Onder ons gezegd en gezwegen", van Renèe Róm- kes die het onderzoek leidde. Het boek kost maar ƒ7,50 en is in de boekhandel te verkrij gen. Ik heb uitvoerig aan dit onderzoek hier aandacht wil len besteden omdat het gaat om een ernstig gegeven dat het welzijn van mensen diep raakt. Geloven heeft voor mij alles te maken met het bevor deren van welzijn. Het onder zoek mag niet onder tafel ver dwijnen Ook in kerkelijke kring niet. Ik geloof dat we in onze verkondiging, onder meer bij huwelijksinzegening veel duidelijker uit moeten gaan van de gelijkwaardigheid van man en vrouw. De teksten van Paulus over de positie van de man kunnen niét kritiek loos meer gelezen worden. Steeds dringender wordt ook de bezinning op het beeld van de kerk als een mannenkerk en God als een man. Dit wordt een onverdraaglijk beeld en doet geen recht aan de rijk dom van het joods-christelijk geloof. Moet ook in de huwe lijksvoorbereiding dit alles niet meer plaats krijgen en wordt het niet dringend tijd om af scheid te nemen van de ro mantische huwelijksopvatting? Het zijn vragen die bij het le zen van dit onderzoek opko men. Opvallend is dat het on derzoek zich heeft beperkt tot vrouwen tussen 20 en 60 jaar. Hiermee weten we nog niets over vrouwen ouder dan 60 jaar. Geweld in relaties eindigt niet bij de zestig. Bovendien kan de doorwerking van ern stig geweld depressies, ang sten en eenzaamheid tot ge volg hebben tot in de hoge ouderdom. Van groot belang lijkt me dat er serieus over deze zaken wordt gesproken, zodat er meer vertrouwens- plaatsen ontstaan waar vrou wen die het slachtoffer zijn en waren met hun verhaal terecht kunnen. Toenemende onderdrukking in DDR gehekeld op Kirchentag LEIPZIG Twee kerkelijke groepen voor de mensenrech ten hebben een felle aanval gedaan op het groeiend aantal „onderdrukkende maatrege len" en de schending van de mensenrechten in de DDR. „Met grote bezorgdheid slaan wij het al weken openlijk ge bruikte geweld van staatsor ganen in Leipzig waar", aldus de groepen in een open brief, die gisteren op de Evangeli sche Kirchentag in Leipzig is verspreid. De vrede in de DDR is niet gediend met het tegengaan van vreedzame demonstraties, het hinderen van bezoekers van kerkdiensten en het aan banden leggen van het recht op inspraak in maatschappe lijke kwesties en van de vrij heid van meningsuiting en emigratie, aldus de groepen. Zij keren zich ook scherp te gen de „morele en propagan distische ondersteuning" door de autoriteiten van de onder drukking vah het vreedzame studentenprotest in China, de „brute mishandeling" van de monstranten door de politie en de fraude bij de recente gemeenteraadsverkiezingen. Dat draagt niet bij aan verbe tering van het „toch al ge spannen klimaat in de samen leving", aldus de groepen. Een blij gezicht is het teken van een goed geweten. LONDEN Iedere keer als de filosoof George Steiner de openingsmaten hoort van Edith Piafs chanson „Je ne regrette rien" gebeurt er iets vreemds met hem, iets dat zijn bestaan als mens direct lijkt te raken. Piafs lied is weliswaar een beetje kinderlijk, zo er kent hij in zijn meest re cente boek, „Real Presen ces", maar desondanks „prikkelt het iedere ze nuw in mij, lopen de. kou de rillingen over mijn rug en verloochen ik de rede als ik het hoor, en weer hoor omdat het binnenin mij blijft klinken." Hij haast zich zijn ontvanke lijkheid te vergoeielijken door te verwijzen naar Wagner, die een onbere deneerde voQrliefde had voor de operette „Le pos tillion de Longjumeau". In ..Real Presences", waarin Steiner zich de vraag stelt: heeft kunst een diepere bete kenis?, beschrijft hij soortge lijke. onverklaarbare reacties op literatuur, muziek of schil derkunst, om deze vraag ten slotte bevestigend te beant woorden. We weten dat er een diepere betekenis is, ook al hebben we hier geen ver klaring voor. Liefhebbers van „Je ne re grette rien" zullen hem op dit punt ongetwijfeld gelijk ge ven. Maar Steiner gaat ver der; hij stelt dat de creatieve handeling die zo duidelijk voelbaar iets overdraagt van artiest naar publiek een echo is van de Schepping. Hij con cludeert hieruit dat alle grote kunst van theologische aard is. De reacties worden opge roepen door God. Hij stelt dat waar zulke responsen zijn, hoop is. Het komt zelden voor dat een academicus op dergelijke wij ze schrijft over „Het vuur en ijs Gods". Zelfs Steiner, een zelfverzekerd, veeltalig en veelzijdig geleerde, gewend aan controverse rondom zijn persoon, gaat er in zijn nieu we boek van uit dat veel le zers deze „formulering" on aanvaardbaar zullen vinden. „Auden sprak vaak van het 'tijdperk van de angst'," zegt hij. ,rVoor mij is dit de tijd van de verlegenheid, van de gêne." Hij lacht, schijnbaar zijn gewoonte na citaten of gezegden. Niet dat hij zelf vrij is van verlegenheid. „Dat wil zeggen, natuurlijk is het voor mij ook pijnlijk. Mensen voe len zich vaak vreselijk in ver legenheid gebracht door mijn intensiteit, mijn betrokken heid, maar er zijn ergere din gen. In Oosteuropa bijvoor beeld, waar overleven de in zet is, vervolging, extreme censuur, enzovoort, worden mensen niet meer zo snel in verlegenheid gebracht. Je raakt daar eerder de kern." Franse jood Steiner verandert het inter view al snel in een college, maakt van zijn antwoorden een exegese, en laat je geen moment vergeten dat hij niet alleen slimmer is dan de meeste mensen, maar dat hij ook, deels door voorbestem- George Steiner ming, deels uit overtuiging buiten de maatschappij staat. Hij is een van oorsprong Franse jood. Zijn familie ver bleef in 1940 in Amerika, is daar toen.de oorlog uitbrak gebleven en zo onsnèpt aan de jodenvervolging. „Het jo dendom," zo zegt hij, „is een club waar je niet uit kan stap pen." Herhaaldelijk zinspeelt hij op zijn zelfgekozen isole ment. Als dit boek geen suc ces wordt, dan verrast dat dezl „buitenstaander" niet, deze „centraal Europeaan" die ervoor gekozen heeft een pro zaïsche samenleving te onder richten in de blijvendheid van God. Steiner verwacht geen kritiek van de structuralisten maar wel.van de doorsnee agnosti cus: „van die mensen die zeg gen 'Jij stelt je deze belangrij ke vragen en brengt ze naar voren. Wij gaan er nu op door.' Rechtvaardiging Steiners loopbaan wordt ge karakteriseerd door de lastige vragen die hij zich stelt, met name over de toekopist van de taal en literatuur in een tijdperk dat hij ongeëvenaard barbaars acht. Als het Duits ooit gebruikt kon worden om de holocaust te rechtvaardi gen, vroeg hij zich in 1959 af, kan de Duitse literatuur er dan nog bovenop komen? Als geschoolde mensen, die van Schubert en Shakespeare hielden, andere mensen de gaskamers in konden sturen, kan er dan nog gesproken worden van de vermenselij king van de mensheid? „Ik weet het antwoord niet" zegt Steiner dertig jaar later. „Als kunst, zoals ik nu stel, een re ligieuze dimensie heeft, als grote kunst de vraag naar God aan de orde stelt, is het inderdaad een rondrollende handgranaat. Het gevaar, nu nog speculatief, staat dan niet los van een transcendente ethiek". „Als ik het bij het verkeerde eind heb, als die hoop er niet is - en dat kan natuurlijk best - is het in zekere zin te laat, we kunnen niet meer terug. Als kunst alleen maar spel is, of, zoals Freud zou zeggen, compensatie voor frustratie, leven we in een hiernamaals, een epiloog en zullen we in het westen bepaalde niveaus nooit meer kunnen bereiken." Maar als kunst meer is dan een spel, wat kan het dan be reiken? „Het stelt constant de beestachtigheid in ons aan de kaak. Het zou ons ervan moeten weerhouden op een sadistische, zinloze wijze op andere mensen neer te kij ken." De geschiedenis, die een opeeiïvolging gekend heeft van ontwikkelde barbaren, lijkt tegen hem te zijn. En de invloed van religie neemt de laatste jaren steeds meer af. „Ik heb geen overtuigend ant woord," zegt Steiner „maar het is mijn diepe overtuiging dat het grootste gevaar de leegheid is, de banaliteit van een opkomende civilisatie die al het mogelijke doet om de echte levensvragen buiten te sluiten." De echte levensvragen? „Waarom gaan we dood? Waarom leven we? Waardoor is taal mogelijk? Wanneer de dood nadert zijn dat de vra gen die overblijven." Toch le ven er in heel Europa mensen in volstrekte harmonie met zichzelf die kennelijk niet echt stilstaan bij deze vragen. Steiner zegt, dat hij zich niet tot deze mensen richt; „Ik ben een leraar en een leraar kan geen democraat zijn. Hij kan geen beheerder zijn van een bingohal." Nee, leraren praten over Poesjkin, die hun taak ooit vergeleek met het werk van een postbode: „Het is een groot privilege om de post te mogen bezorgen van een groot kunstenaar. Want dat is wat een goed docent doet. Ze geven ons de brieven en zeg gen: 'Zo, kleine man, doe jij de rest nu maar," en als je een goede kleine man bent weet je in welke bussen je de post moet gooien, zodat die niet verloren raakt, verspild wordt of verkeerd geïnterpreteerd. Geloof me, het is erg stimule rend werk." Invloedrijk Maar Steiner is geen „kleine man". Hij is een invloedrijk schrijver Als hij een meer conventionele postbode ge weest was, had hij misschien een professoraat gekregen aan het Churchill-college in Cam bridge, waarvan hij zelf één van de medeoprichters ge weest is. Toen hij echter afge wezen werd nam hij zijn ont slag. Hij dacht erover een baan te accepteren in Chicago of Harvard, waar hij zijn op leiding had gekregen. „Ik ging echter op bezoek bij mijn vader, die erg ziek was. Hij zei dat Hitier alsnog gewon nen zou hebben als ik, nu al les in Europa voor mij verkeerd liep, mijn toevlucht zou zoeken tot Amerika. Want Hitler had gezworen dat er nooit meer joden in Europa zouden wonen. Ik had liever op straat schoenveters ver kocht dan me mijn vaders minachting op de hals te ha len. Ik heb volgehouden, al was mijn situatie uitzichtloos. Ik was een free-lancer en bracht zes jaar in eenzaam heid door om, „After Babel" te schrijven. En toen kwam, als een wonder, de baan in Genève." In Genève geeft hij werkcol leges vergelijkende literatuur wetenschap. Hij beschrijft zichzelf als een maitre a lec ture" - iemand die anderen leert lezen, iemand die weet dat de vernietiging van stilte en privacy, waar al mijn boe- FOTO: VPRO ken over gaan, levensgevaar lijk begint te worden. Voor mij ligt het gevaar niet in het opnieuw uitbreken van gods dienstoorlogen, maar in een agnostisch Arcadië van mid delmatigheid, een gigantische McDonalds..." Het gesprek komt weer op godsdienst. In „Real Presen ces" komt God regelmatig aan de orde, alhoewel Steiner niet ingaat op geloofsvragen. Waarom niet? „Ik weet niet of ik daar een antwoord op heb,"zegt Steiner. „Wittgen stein maakt een onderscheid tussen al de trivialiteiten waar je over kunt spreken en de essentiële zaken waar je niet over kunt spreken." Resonantie Steiner vertelt van zijn tele foon. Ook al is hij een tijd niet thuis geweest, wanneer hij te rugkomt in zijn appartement in Genève weet hij of iemand heeft gebeld over iets belang rijks. Soms weet hij zelfs wie gebeld heeft. „Ik geloof dat er een resonantie is in de kamer, dat is alles wat ik erover kan zeggen. Het is erg beangsti gend. Ik vergelijk mijn besef van Gods presente absentie met het overweldigende ge voel dat ik geroepen word. Iets dat sterker is dan ikzelf vraagt me te reageren, het geen ik ook doe, op mijn be perkte, verwarde en volko men onbeholpen wijze. Op de zelfde manier roept een kunstwerk mij." Ik kan de stelling van de po sitivisten en sceptici dat Ham let. Falstaff, Lear of Madame Bovary inktvlekken zijn of semantische functies niet weerleggen, maar ik weet dat het volstrekte nonsens is. Flaubert riep op zijn sterfbed: „Ik sterf en Emma Bovary, die hoer, heeft het eeuwige le ven." Dat zegt' voor mij ge noeg. CATHERINE BENNETT (c) The Times - Londen GRONINGEN Nu de theo logische faculteit van Gronin gen dr. W. Balke heeft afge wezen, gaat de bijzondere leerstoel voor Reformatie en Contra-Reformatie niet door. De leerstoel en de kandidaat vormden in dit geval één pak ket. De commissie voor theolo gisch wetenschappelijk onder wijs van de Nederlandse Her vormde Kerk, kennis geno men hebbende van de afwij zing van Balke, zal dit aan de synode doorgeven, zo zegt TWO-voorzitter prof. dr. A.S. van der Woude In afwachting van de officiële brief van de Hervormde Kerk wil de dekaan van de Gronin ger faculteit, prof. dr. J. Rol- danus, niet reageren op het feit dat de voorgenomen op richting van deze leerstoel niet doorgaat. De Hervormde synode had vorige maand hiertoe besloten. Bij uitzonde ring was minister Deetman bereid voor een periode van vijf jaar de kosten ervan te betalen. Gewoonlijk draagt de instelling, die de leerstoel heeft opgericht, de kosten daarvan. Roldanus hecht er aan te verklaren dat het ge meentelid uit 's-Graveland dat via de werkgroep Kairos (christenen tegen apartheid) het Groninger faculteitsbe stuur over Balke informeerde, voor hem niet langer een „anonieme tipgever" is. Het betreffende gemeentelid wil niet bij naam en toenaam worden genoemd. Ook heeft deze persoon Balke niet van haar activiteiten pp de hoogte gesteld. Zonder eerst met dr. W. Balke te spreken en zonder de infor matie na te trekken, heeft de theologische faculteit van de Rijksuniversiteit Groningen een oordeel over Balke ge veld. „Sneltucht" aldus de voorzitter van de Hervormde synode, ds. B. Wallet, gisteren in het NCRV-radioprogram- ma 'Kerk vandaag'. Vantevoren is de zaak (de vestiging van de leerstoel en de kandidaat) uitvoerig met de faculteit doorgesproken, al dus Wallet. Het faculteitsbe stuur toonde zich daar erg ge lukkig mee. Ook over Balke is toen geen kwaad woord ge zegd. Nadat er over de politie ke opstelling van Balke te genover Zuidafrika door een gemeentelid uit 's-Graveland en de werkgroep Kairos (christenen tegen apartheid) was geklaagd, is het facul teitsbestuur „direkt omge gaan". De dekaan van de Groningse faculteit, prof. dr. ,J. Rolda nus, heeft de Hervormde Kerk beticht van een vorm fout doordat de naam van Balke bekend werd gemaakt, nadat de synode met de voor dracht had ingestemd. Wallet noemt dit een „drogreden" om zo de zwarte Piet aan een ander door te schuiven. „Want als je zegt: we nemen de beslissing (om Balke te be noemen), dan moet je daar voor staan". Zorgvuldig be stuur eist volgens Wallet dat er hoor en wederhoor wordt toegepast. „Dat is niet toege past, tot op heden niet", aldus Wallet. Zwarte priester wil gesprek met paus WASHINGTON De zwarte priester George Stallings, die zondag een Afro-Amerikaanse parochie stichtte, wil bij paus Johannes Paulus II zijn zaak bepleiten. Woensdag werd hij door de aartsbisschop van Washington, kardinaal Hickey, ge schorst. In een tv-uitzending sprak Stallings de hoop uit dat de paus sympathie zal hebben voor zijn streven naar een grotere invloed van de zwarte cultuur in de rk liturgie. In de dienst van zondag had Stallings enkele elementen van de traditionele Afrikaanse cultuur opgenomen. De enige zwarte aartsbisschop in de Verenigde Staten heeft echter de initiatieven van Stallings „ten diepste betreurd". Aartsbisschop Eugenio Marino van Atlanta zei dat de noodza kelijk geworden schorsing van de zwarte .priester tot veel ver warring onder de zwarte zusters en broeders, binnen en buiten de RK Kerk, zal leiden. Nederlandse Hervormde Kerk Beroepen te Aagtekerke A.E. de Bruijn, kand. te Pijnacker; te Coevor- den E. Kolkert te Sintjohannesga en Delfstrahuizen. Aangenomen naar Burum en Munnekezijl T Hoekstra, kand. te Heerenveen. Bedankt voor Herwijnen U.W. van Slooten te Rens- woude. Beroepen te Nieuw-Buinen drs.E.G.H. Laseur. kandidaat te Dru- ten. Nederlandse Hervormde Kerk Beroepen te Oostwoud en Midwoud en Hauwert en Twisk (beiden part time) mw. A.E. Struijk-Boers en J.S. Struijk. kand. te Bunnik; te Nieuw- Buinen drs.E.G.H. Laseur. kand. te Druten; te Woüterswoude Tj. de Jong te' Garderen: te Zutphen mw.J.W. Inia te Midsland en Hoorn (Terschelling). Aangenomen naar Drempt en Oldenkeppel J.G. van den Boogaard, kandidaat te Zeist, die bedankte voor Borssele en Driewe gen. Gereformeerde Kerken Beroepen te Biddinghuizen (herv.ge- ref.) mw.drs.H.E. van der Zwaag, kandidaat te Wapenveld; te Moor drecht W. Jeroense, leraar gods dienstonderwijs te Nieuw-Vennep, wonende te Hoofddorp, die dit beroep heeft aangenomen. Gereformeerde Kerken vrijgemaakt Beroepen Lisse in combinatie met Voorschoten drs.J.R. Geersing, kand. te Kampen. Bedankt voor Jo hannesburg (Zuid-Afrika) (Die Vrye Geref.Kerke) T. Groenveld te Anna Paulowna en Enkhuizen. Abortus en doodstraf Op z'n minst twee zaken in de Verenigde Staten hebbenl afgelopen tijd meer dan normale aandacht getrokken. De! perking van het recht op abortus en het besluit waardoor mogelijk wordt dat bij minderjarigen en geestelijk gehan| capten het vonnis van de doodstraf wordt uitgevoerd. BEIDE zaken krijgen vooral in relatie tot elkaar een mei waardige dimensie. Enerzijds is er immers de uitbreiding mogelijkheden om mensen het leven te ontnemen en in andere geval worden de mogelijkheden om het leven1 beeindigen ingeperkt. Natuurlijk is een oppervlakkig met| kaar in verband brengen van beide zaken niet terecht) men moet ervoor waken beide onderwerpen tegen elkaar te spelen. Maar enkele kritische vragen zijn toch wel op 1 plaats. HOE bijvoorbeeld kan het Hooggerechtshof overeenstc ming brengen in de motieven voor zijn beslissingen? Bep king van het recht op abortus komt voort uit de wens om ongeboren leven te beschermen; maar wat is het motief mensen wie hun daden niet kunnen worden toegereke het leven te benemen? En, wat betreft de misdadige kin ren, waar komt de grens te liggen tussen onherroepeli straf en therapie, tussen de taak «van de samenleving kwaad letterlijk uit te bannen en het kwaad proberen ir perken of om te vormen? Anders gezegd: waar ligt de gr tussen „opvoedbvaar" en „onopvoedbaar" en hoeveel geld inspanning heeft die samenleving over voor die opvoed en behandeling? En kan ten aanzien van de geestelijk geh dicapten de vraag worden gesteld of een samenleving geestelijk gehandicapten doodt, niet straft maar mo pleegt? ENKELE weken geleden heeft de Moral Majority zich opgeheven. Deze beweging van Amerikaanse behoude: christenen onder leiding van de predikant Jerry Falwell opgericht om christelijke morele waarden meer in de polil tot gelding te brengen. De doelstellingen waren bereikt, c deelde de organisatie, dus kon ze worden opgeheven, abortus-uitspraak van het Hooggerechtshof, dat door ben mingen door Reagan steeds behoudender werd, is een ti fende aanwijzing waarom Falwell en de zijnen tot opheff van Moral Majority besloten. ZEKER gezien het christelijk karakter van de beweg geldt de vraag in hoeverre het doodstrafbesluit in overe stemming is met wat Moral Majority beoogde. Ons inzi kan die overeenstemming niet bestaan. Het gaat immers aan om „soorten leven" te onderscheiden. Het leven van ongeboren kind is hetzelfde „soort" leven als dat van geestelijk gehandicapte. De beschermwaardigheid van foetus wordt niet afgeleid van het ongeboren zijn, maa een „eis" van het leven zelf. Bijbels gezegd: christenen schikken niet over het leven, maar zijn er verantwoordel heid voor. En die verantwoordelijkheid geldt zowel onge ren leven als gehandicapt leven en leven van (jonge) cri nelen. Een samenleving die verantwoordelijkheid jeg „moeilijke levens" afschuift naar de dood, verglijdt naar moraliteit, net als een samenleving waarin de ongebo vrucht vogelvrij is. Plaatselijk buien DE BILT Gisterochtend al begon iets minder warme lucht vanuit het zuiden het land binnen te stromen. Al leen in het noordoosten werd de 30 graden nog bereikt. Een uit Spanje afkomstige depres sie is daarvoor verantwoorde lijk. De kern van deze storing ligt zaterdagochtend in de buurt van het Nauw van Ca lais en beweegt zich langzaam naar onze omgeving. Daarmee samenhangend is de kans op enkele regen- of onweersbuien groot. De meeste buien zullen in de middag of avond vallen. De wind waait zwak tot matig uit zuidwest tot west. De lucht is nog steeds tamelijk warm. Landinwaarts zijn maxima tot rond of iets boven de 25 gra den mogelijk, aan zee blijft het wat koeler Na het passeren van de depressiekern draait de wind op zondag naar noord west en stroomt vanaf de Noordzee nog koelere lucht binnen. Aan zee wordt de 20 graden dan nauwelijks of niet meer gehaald. Landinwaarts wordt het zondagmiddag een graad of 23. Frankrijk: Regen en onwe buien, zondag vanuit het v ten opklaringen. Middagti peratuur van 20 graden in noorden tot 30 in het zuide Spanje en Portugal: Zonnig -warm. Middagtemperat langs de Atlantische kust 20 tot 30 graden, langs de ft dellandse Zee rond 30 gra en in het binnenland plaa lijk oplopend tot 36 graden Zwitserland: Eerst nog een kele bui, later meer zon. ft dagtemperatuur in de daler lage gebieden rond 27 grac Oostenrijk: Enkele regen onweersbuien. Middagterr ratuur rond 30 graden. Italië: In het noorden nogi gen en onweersbui meer ij het zuiden zonnig. Middagti peratuur van 30 tot 35 grad I Joegoslavië: In de middaj avond vooral in het bini land een regen of onweei Middagtemperatuur rond graden. WEERRAPPORT Weersvooruitzichten voor di verse Europese landen, geldig tot en met zondag: Noorwegen: Langs de west kust veel bewolking en vooral in het noorden af en toe regen. Elders ook zonnige perioden. Middagtemperatuur van om streeks 16 graden langs de kust tot 25 in het zuiden. In het noorden koeler. Zweden: In het noorden wol kenvelden elders zonnig. Mid dagtemperatuur van 19 graden in het noorden tot 29 in het zuiden. Denemarken: Regen en on weersbuien bij een middag temperatuur tussen 26 en 29 graden. Ierland en Schotland: Eerst nog een enkele bui mogelijk met onweer, later vanuit het westen opklaringen. Middag temperatuur rond 19 graden. Engeland en Wales: Eerst nog flinke regen en onweersbuien, zondag pas enkele opklarin gen. Middagtemperatuur rond 23 graden. België en Luxemburg: Eerst nog enkele buien, mogelijk met onweer. Middagtempera tuur rond 24 graden. Bondsrepubliek Duitsland: Eerst enkele buien, ïn het noorden met onweer. Middag temperatuur van rond 27 gra den, langs de kust iets koeler. Budapest Brussel Cyprus Genève

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2