Strijd over
abortus nog
niet voorbij
3 WEKEN BUNGALOWVAKANTIE
VOOR DE PRIJS VAN 2?
China beperkt
recht op
demonstratie
Grote coalitie
risico voor
Solidariteit
Angola wacht enorme rijkdom
Sovjetunie kan leven met
niet-communistisch bewind
MENDORADO
INJUUOF
AUGUSTUS
BUITENLAND
Ceidoe Sou/iont
DINSDAG 4 JULI 1989 PAGINA 5
Moslimleider Egypte:
aids-lijders moeten dood
CAIRO Mensen die aan aids lijden,
moeten worden gedood. Zo luidt de op
vatting van de hoogste islamitische leider
in Egypte, Abdullah al-Mashad. Een dode
aids-lijder kan immers geen andere men
sen besmetten, aldus Al-Mashad. Hij deed
de suggestie aids-patiënten te laten ster
ven door hen geen eten, drinken of medi
sche verzorging meer te geven. Zwangere
vrouwen die aan de dodelijke ziekte lij
den, zouden geaborteerd moeten worden.
Volgens officiële opgave zouden vorig
n jaar 17 Egyptenaren en 28 buitenlanders
in Egypte aids hebben. Minstens vier
mensen, onder wie een buitenlander, zijn
in Egypte aan de ziekte overleden.
Janos Kadar
ernstig ziek
BUDAPEST De voormalige
Hongaarse partijleider Janos
Kadar is gisteren in allerijl in
het ziekenhuis opgenomen.
Kadar is getroffen door een
longontsteking en kampt met
ademhalingsmoeilijkheden, zo
heeft het Hongaarse persbu
reau MTI bericht. Door ver
schillende partijfunctionaris
sen was al gezegd dat de 77-ja-
rige Kadar met ernstige ge
zondheidsproblemen kampte,
voordat hij in mei van dit jaar
van zijn nog resterende poli
tieke functies werd ontheven.
Duizenden Britten
willen de ruimte in
LONDEN Meer dan zesduizend
van alle leeftijden en met uiteenlopende
beroepen hebben al te kennen gegeven
mee te willen doen aan de eerste gezamen
lijke Brits-Sóvjetrussische ruimtevlucht.
De aanstaande ruimtemissie Juno, die voor
de lente van 1991 op het programma staat,
werd op 29 juni aangekondigd. Iedereen
die belangstelling heeft mee te gaan moet
dat voor 14 juli kenbaar hebben gemaakt.
Na een reeks gesprekken en medische on
derzoeken zal een lijst van driehonderd
kandidaten worden opgesteld. Na een
tweede selectieronde blijven dan uiteinde
lijk twee astronauten over, die in novem
ber naar de Sovjetunie zullen reizen om
zich voor de vlucht voor te bereiden.
Nederlanders nog vast
na Grand Prix-rellen
VERVIERS De Belgische autori-
teiten houden na de rellen in Fran-
corchamps van zaterdag nog drie
Nederlanders vast. De betrokkenen
worden ervan beschuldigd dat zij
een gewapende bende hadden ge
vormd om bij de Belgische Grand
Prix-wedstrijden motorracen moei
lijkheden te schoppeiy
Zaterdagnacht vochten tientallen
Nederlandse en Duitse motorfans
met ongeveer 150 agenten en richt
ten daarbij grote schade aan. Ver
scheidene agenten en reltrappers
liepen verwondingen op. Een rech
ter zal vrijdag beslissen of het drie
tal nog langer in hechtenis wordt
gehouden.
(Vervolg van de voorpagina)
WARSCHAU De Sovjetunie heeft indirect
laten weten dat het kan leven met een niet-
communistische regering in Polen. Vadim Za-
gladin, lid van het centraal comité en adviseur
van Sovjetlieder Michail Gorbatsjov, zei op een
persconferentie in Parijs dat Moskou met elke
gekozen regering in Polen betrekkingen zal on
derhouden. ..Dat is een binnenlandse aangele
genheid waarover onze Poolse vrienden
moeten beslissen", zo zei hij
De Amerikaanse president George Bush heeft
de Sovjetunie opgeroepen al haar troepen terug
te trekken uit Polen, omdat er geen gevaar be
staat voor een inval uit het Westen. In een
vraaggesprek, dat gisteren in twee Poolse kran
ten verscheen, zegt Bush dat de terugtrekking
van de Sovjet-troepen het begin zou kunnen
zijn van het vertrek van alle buitenlandse mili
tairen uit Europa. De president repte echter
niet van nieuwe Amerikaanse troepenreducties.
De Sovjetunie heeft vorige maand reeds een
begin gemaakt met een beperkte terugtrekking
van de in totaal 45 000 manschappen die zij
sinds de Tweede Wereldoorlog gelegerd heeft
in Polen. Poolse functionarissen hebben gezegd
dat er ongeveer 10.000 Sovjet-militairen zullen
verdwijnen.
Bush begint zondag aan een driedaags bezoek
aan Polen, zijn eerste reis naar Oost-Europa als
president.
(Van onze correspondent
'Jo Wijnen)
WASHINGTON De uit
spraak van het Ameri
kaanse Hooggerechtshof
over abortus geeft uitzicht
op langdurige en heftige
confrontaties in de Vere
nigde Staten, vooral op
het niveau van de afzon
derlijke staten. De uit
spraak verdiept boven
dien de kloof, die conser
vatief en liberaal Amerika
nu al zo nadrukkelijk
scheidt.
Het abortusvraagstuk is in dit
land omgeven door emoties,
die men in Europa voor onmo
gelijk houdt. Die emoties zijn
door twee achtereenvolgende
presidenten Ronald Reagan
en George Bush sterk aan
gewakkerd. Beidet» stelden
zich onverkort achter de anti
abortusbeweging en wensten
het totaal ongedaan maken
van de zogenaamde Roe-ver-
sus-Wade-beslissing uit 1973.
Die beslissing betekende dat
abortus wettelijk was toege
staan en dat het exclusieve, ei
gen beslissingsrecht van de
vrouw werd erkend.
Reagan en Bush hebben wette
lijk niets kunnen doen om de
bestaande regelingen onge
daan te maken. Wellicht heb
ben ze allebei ook niets willen
doen, omdat dat politiek te ge
vaarlijk was. Immers, uit alle
peilingen blijkt dat een meer
derheid van de Amerikaanse
bevolking nog steeds achter de
bestaande abortuswetgeving
staat.
Ronald Reagan heeft mede
daarom toen hij nog president
was vier zeer conservatieve
rechters in het Hooggerechts
hof benoemd, in de kennelijke
hoop dat die zouden doen wat
hij niet durfde te doen: abortus
volstrekt onmogelijk maken in
de VS.
Privé-rechten
Wat dat betreft is Reagan
en ook Bush bedrogen
uitgekomen. Het Hoogge
rechtshof heeft in zijn jongste
uitspraak het beslissingsrecht
van de vrouw niet aangetast.
Het heeft het uitvoeren of het
verkrijgen van abortus alleen
maar bemoeilijkt, door het
'vraagstuk terug te leggen op
de vergadertafels van de wet
gevende lichamen van de af
zonderlijke staten. Die kunnen
nu door hen gesubsidieerde of
betaalde ziekenhuizen en me-
Voor het gebouw
van de Supreme
Court werd gede
monstreerd door
voor- en tegen
standers van een
strengere abor
tuswetgeving.
FOTO: AP
dische instellingen en het
daarin werkend personeel de
uitvoering van abortus ronduit
verbieden.
Hoe vreemd het ook klinkt, er
zit enige logica in het nu geno
men besluit. Op grond van de
Amerikaanse Constitutie is het
vrijwel onmogelijk de privé-
rechten van de burger, en in
dit geval van de vrouw, aan te
tasten. Juist in conservatieve
kringen in de VS is de vrijheid
van het individu een bijna hei
lig beginsel. Het was dan ook
niet te verwachten dat een als
„conservatief" bekend staand
Hooggerechtshof de rechten
van de vrouw zou willen on
dermijnen omwille van dat an
dere, vrijwel heilige principe
van conservatief Amerika: het
recht op leven. Óp dat laatste
recht baseert de anti-abortus
beweging al haar acties. Het
probleem van de anti-abortus
beweging is evenwel dat onder
haar paraplu de individuele
rechten in botsing komen met
het recht op leven.
Er is nog een derde, eveneens
nagenoeg heilig principe dat
de Amerikaanse conservatie
ven met grote nadruk omhel
zen. Dat is het principe dat de
overheid zich niet, dan toch zo
min mogelijk met de burger
mag bemoeien. Dat principe
heeft het Hooggerechtshof nu
aangegrepen om abortus aan
zienlijk te bemoeilijken.
Het Hof heeft bepaald dat
omdat het de afzonderlijke
staten zijn die het geld op tafel
leggen voor ziekenhuizen en
medische voorzieningen die
staten ook het recht hebben
zich te ontdoen van iets dat ze
niet willen: het met overheids
geld mogelijk maken van
abortus.
Met andere woorden: het Hof
draait een omstreden stuk
overheidsbemoeienis terug,
hetgeen uitstekend past in de
conservatieve filosofie die
zegt, dat de overheid op af
stand moet blijven, zeker als
het gaat om religieuze, per
soonlijke en vooral morele
vraagstukken.
Vast staat dat veel staten met
een beroep op de gisteren ge
dane uitspraak alles zullen
doen om zo snel mogelijk
„abortus op kosten van de
overheid" ongedaan te maken.
Er zullen ook staten zijn die
ziekenhuizen en instellingen
blijven betalen, ook als daar
abortus wordt uitgevoerd, met
als resultaat een vreemde
rechtsongelijkheid op het ni
veau van die staten.
Bemoeienis
Bovendien leidt de poging van
het Hooggerechtshof een stuk
overheidsbemoeienis ongedaan
te maken tot een nieuwe be
moeienis van die overheid.
Immers, die overheid krijgt nu
het morele recht medische in
stellingen iedere financiële
hulp te weigeren als die zich
met abortus inlaten. In het ge
val dat er, om wat voor reden
dan ook, toch abortussen wor
den uitgevoerd in die zieken
huizen, moet de overheid op
de rechterstoel gaan zitten om
een bovendien moreel zeer ge
laden oordeel te vellen.
Vele Amerikanen zullen ver
ward en onzeker reageren op
het feit dat onder de Constitu
tie. die door miljoenen mensen
in de VS als onaantastbaar
wor.dt ervaren, veel, zoniet
heel veel mogelijk is. Wat de
Constitutie kennelijk niet doet
althans niet in het oordeel
van het Hooggerechthof in zijn
overwegend conservatieve sa
menstelling is de mensen
samenbrengen; het bindend en
leidend element vormen dat
een verdeelde samenleving als
de Amerikaanse meer dan ooit
nodig heeft.
PEKING Chinezen mo
gen niet meer demonstre
ren tegen de communisti
sche partij of tegen het so
cialisme. Premier Li Peng
heeft gisteren een wets
ontwerp van deze strek
king ingediend bij h'et
Volkscongres, het Chinese
parlement.
Het wetsontwerp, dat al tien
jaar in de maak was, hand
haaft het recht op demonstra
ties, maar brengt er wel beper
kingen in aan. Zo mogen Chi
nese burgers niet deelnemen
aan betogingen waar ook men
sen uit „andere gebieden, een
heden of kringen" bij aanwe
zig zijn. Politici, soldaten en
ambtenaren mogen niet de
monstreren zonder toestem
ming van hun werkgever. En
zonder toestemming bij beto
gingen aansluiten.
De Amerikaanse ambassadeur
in China heeft gisteren for
meel een klacht ingediend bij
de Chinese regering over de
beschieting van appartemen
ten door Chinese militairen op
7 juni waarin zich buitenland
se diplomaten bevonden. Vol
gens een onderzoeksrapport
van de Amerikanen hebben de
militairen doelbewust op het
complex hadden geschoten.
Opnieuw heeft de politie van
Peking studenten gearres
teerd. De vijf zouden tijdens
het gewelddadige optreden
van het leger in het centrum
van de stad een automatisch
pistool hebben gestolen. Ze
zullen „zwaar gestraft" wor
den, liet de politie gisteren we
ten. Ook werd een arbeider
aangehouden die tijdens de on
lusten een machinegeweer van
buitenlanders mogen zich niet een tank had gestolen.
Geen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en 19.00, zaterdags tussen 14.00 e
15.00 uur, telefoonnr. 071-122248 en uw krant wordt nog dezelfde avond ne
bezorgd.
ADVERTENTIE
Nog niets geregeld voor deze zomervakantie? Dan is
dit uw laatste tons! Kom naar het kompleet ver
nieuwde loohorst of het waterrijke Weerterbergen,
de twee luxueuze Vendorado bungalowparken in
ons eigen Limburg. Midden in de mooie natuur, met
volop subtropische waterpret, gezellige restaurants
en veel sportieve oktie. En 't allermooiste: als u nu
voor 2 weken boekt, krijgt u de derde week er
gratis bij!
Bel voor informatie en reservering: 020 - 6 65 65 65
Eventuele ondeie kortingen vervollen
bi| deze aanbieding.
Geldt niet voor reeds geboekte vokanties
Wanneer begint üw vakantie?
Deze Vendorado voordeeloktie geldt voor Loohorst en Weerter
bergen, uitsluitend voor onderstaande perioden van 3 weken.-
7 t/m 28 juli
14 juli t/m 4 augustus
21 juli t/m 11 augustus
28 |uli t/m 18 augustus
4 t/m 25 augustus
Boek nog deze week bij V&D, ABN Bonk, D-Reizen, Arke, Toer
koop, Rottink of de grote postkantoren. Of bel direkt Vendorodo!
Gewonden bij zinken Noorse veerboot
OSLO Voor de kust van het Noorse eiland Langoeya is een
Noorse veerboot gezonken na een aanvaring met een Westduits
vrachtschip. De veerboot had 95 mensen aan boord. Er vielen
geen dodelijke slachtoffers; wel waren er zeven gewonden, van
wie er een ernstig aan toe is, aldus de politie. Over de oorzaak
van de aanvaring, bij kalm water en mooi weer, is nog niets be
kend. Na de aanvaring trachtte de kapitein van de veerboot zijn
eindbestemming te bereiken. Op ongeveer tweehonderd meter
van de kust kwam de veerboot te zinken.
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
24.000 MIJLEN OCEAANRACE
409) Het is de 'Pandora', die de seinen van de 'Viking' op
vangt. Frank Morris besluit onmiddellijk de achtervolging in te
zetten. Het roversschip heeft een flinke voorsprong, maar het
motorjacht loopt sneller. „We moeten voorzichtig zijn, Marga",
zegt hij tegen zijn nichtje, wanneer de 'Hydra' in 't zicht komt,
..want die Larry is tot alles in staat. Nader het schip zo dicht mo
gelijk, maar wees op alles voorbereid". Frank gaat aan dek, voor
alle zekerheid gewapend met een geweer. De 'Pandora' nadert
de 'Hydra' aan lijzeide en dan praait Frank het schip. „Hallo, Lar
ry!" schreeuwt hij, ,,je spelletje is uit, man! Zet zo snel mogelijk je
gevangene over aan boord van mijn schip!" Maar er komt geen
antwoord van de 'Hydra'... tot Frank opeens een kreet van schrik
slaakt; op de voorplecht van de 'Hydra' heeft hij het kanon ont
dekt!
WARSCHAU De snel- fel-conferentie. Kiszczak,
heid waarmee in Polen de een boezemvriend van Jaru-
inflatie toeneemt wordt j'\ ^an eventuele
i. .na„Dn„„j j„.r kandidaat voor het presi-
slechts geeyenaard door dentschap op brede ste|;n in
het duizelingwekkende pariement rekenen,
tempo waarin de Poolse problematischer is de invul-
communisten het politieke üng van het premierschap,
initiatief wordt ontnomen. De PVAP en de oppositie
zijn het er over eens dat er
dringend behoefte is aan een
kabinet, waarin de vakeco
nomen domineren. De man
ter gekregen toen partijleider voor Solidariteit fractie-
Jaruzelski afzag van zijn leider in de Sejm wordt,
kandidatuur voor het presi- prof. Bronislaw Geremek, is
dentschap nieuwe stijl Wat eeP historicus die zich de af-
tot nu toe als regeriilgsblok gel°P?n tlen jaar uitvoerig
de dienst uitmaakte is uit- met de economische proble-
eengevallen. Binnen de men van zijn land heeft be-
PVAP heeft de strijd tussen ziggehouden. Maar zijn eco-
„betonkoppen" en hervor- nomische ideeën wijken zeer
mers nu plaats gemaakt voor af va" dlc van de commums-
algemene radeloosheid. «"V Het 's daa""V de vraa«
In deze situatie is het logisch of hlJ 'n de eerste. fase van de
dat Solidariteit overweegt overgang van planeconomie
om terug te komen op hafr naar een soort socialistische
standpunt dat zij ook na een markteconomie voor hen als
verkiezingsoverwinning premier aanvaardbaar is.
geen regeringsverantwoorde- Een ander probleem van een
Ujkheid wil dragen. Adam "8rote coalme IS de. bezet-
Michnik, hoofdredacteur van <'.nS va" de ministeries van
het Solidarnosc-dagblad Ga- binnenlandse zaken defensie
zeta Wyborcza. heeft een en buitenlandse zaken Deze
lans gebroken voor een op- m.n.stersstoelen zullen de
zienblrende ruilhandel met communisten met willen af-
de communisten. Solidarnosc «e,ven Maar wie deze sleu
Het machtsverlies van de
Poolse Verenigde Arbeiders
partij (PVAP) heeft vorige
week een dramatisch karak-
telposten in handen heeft,
domineert het kabinet. En
dat is juist hetgeen de opposi
tie wil vermijden.
Onzekerheid
Hoewel de bereidheid van
Solidariteit om regeringsver
antwoordelijkheid te dragen
een doorbraak zou moeten
betekenen, heeft de omme
zwaai van de oppositie voor
alsnog de onzekerheid groter
gemaakt. Er zijn echter zeer
dringende redenen om spoe
dig zowel een nieuwe presi
dent te kiezen als een nieu
we regering. Zo koerst de
Poolse economie regelrecht
af op een volledig bankroet.
De enige remedie daartegen
is volgens de econoom prof.
Baka, lid van het Poolse po-
litburo, een daling van de
toch al jammerlijke levens
standaard met nog eens der
tig procent. In elk geval
moeten er opnieuw zware of
fers worden gevraagd van
een volk, dat bijna niets
meer te offeren heeft. Dat
durft echter noch de PVAP
noch Splidariteit aan.
De kans is dus maar klein
dat een eventuele „grote coa
litie" kan redden wat onder
het huidige regime al op het
punt staat te verdrinken. Het
„bekeerd". Niet alleen heeft aanbod van de oppositie om
hij het politie-apparaat gron- regeringsverantwoordelijk-
dig gezuiverd, hij heeft ook heid te dragen lijkt dus voor
een belangrijk aandeel gehad al riskant voor Solidariteit
in het totstandkomen en het zelf.
welslagen van de Ronde Ta- LEO VAN VLIJMEN
zou de kandidatuur van
Czeslaw Kiszczak voor het
presidentschap willen steu
nen, wanneer als tegenpres
tatie de nieuwe premier uit
de rijen van de oppositie
wordt gekozen. Met een der
gelijke nieuwe machtscon
stellatie, aldus Michnik, zou
zowel de continuïteit als de
hervormingskoers gegaran
deerd zijp.
President
Michniks voorstel komt neer
op een „grote coalitie", zoals
generaal Jaruzelski al eerder
heeft geopperd, waarbij ech
ter in de versie van Solidari
teit de topfuncties van presi
dent en premier eerlijk wor
den verdeeld.
De door Jaruzelski voorge
stelde kandidaat voor het
presidentschap, generaal
Kiszczak ligt daarbij niet
slecht in de markt. Welis
waar heeft hij als minister
van binnenlandse zaken tij
dens de staat van beleg een
heksenjacht op de leiders
van Solidariteit gehouden, en
ruim twaalfhonderd van hen
achter de tralies gekregen.
Maar na de door leden van
de veiligheidspolitie gepleeg
de moord op de priester Po-
pieluszko is hij kennelijk
NA EINDE JARENLANGE BURGEROORLOG
LUANDA
ontwikkelingswerkerd
wezen er enkele jaren ge
leden al op dat de burger
oorlog Angola een grote
dienst heeft bewezen.
Door de bombardementen
konden boeren in Angola
hun houten werktuigen
opeens vervangen door
duurzaam ijzeren gereed
schap, gemaakt van de
scherven van bommen en
andere dodelijke wapens.
In sommige gebieden vervijf
voudigde de opbrengsten van
het land, hoewel de oogsten
door de bombardementen en
branden soms verloren gingen.
Angola heeft enorme natuur-'
lijke rijkdommen, zowel
grondstoffen die onmisbaar
zijn voor de industrie als olie
en vruchtbare landbouwgrond.
Nu de veertien jaar durende
burgeroorlog is afgelopen kan
Angola in snel tempo zijn- rijk
dommen gaan ontwikkelen.
Een einde aan de gevechten
zal meteen merkbaar zijn aan
Italiaanse de verbetering van het ver
voer. Tot nu toe was transport
door de lucht de enige be
trouwbare weg. Er wordt al
gewerkt aan het herstel van
de door de oorlog zwaar be
schadigde Benguela-spoorlijn
die dwars door de belangrijk
ste landbouwgebieden van het
land loopt en die grondstoffen
kan aanvoeren uit Zambia en
Zaire. De boeren die naar de
grote steden moesten vluchten
en zullen gaan terugkeren,
moeten grote delen van hun
grond eerst zien te ontdoen
van de vele mijnen.
De diamantwinning is al sinds
1986 aan het aantrekken. In
1988 werd ruim een miljoen
karaat gewonnen. De diaman
topbrengsten zullen spectacu
lair stijgen zodra ondernemin
gen toegang krijgen tot enkele
rijke gebieden. De olie-indus
trie is tijdens de burgeroorlog
overeind gebleven. Die haalt
nu 95 procent van de deviezen
binnen.
Koffie-export
Ondanks de oorlog heeft An
gola (negen miljoen inwoners)
een relatief bescheiden buiten
landse schuld van ongeveer
twaalf miljard gulden. Pas dit
jaar diende Angola een ver
zoek in om toegelaten te wor
den tot het Internationale Mo
netaire Fonds, een verzoek dat
op 22 juni werd ingewilligd,
voor een herschikking van de
buitenlandse schuld.
De regering hoopt dat veran
deringen in de wetgeving voor
buitenlandse investeringen
een gunstige uitwerking heb
ben op de investeringsbereid
heid van buitenlandse bedrij
ven die nu al een leidende rol
spelen in de olie-industrie.
Verwacht wordt dat Angola
eind volgend jaar ongeveer
een half miljoen barrels per
dag kan produceren.
Vóór de oorlog had Angola
een voedseloverschot. Het ex
porteerde voedseL en het was
één' van de belangrijkste kof-
fie-exporteurs van de wereld.
Nadat het Zuidafrikaanse le
ger zich rechtstreeks begon te
mengen in de strijd in het zui
den tussen de „rebellen" van
de Unita en het door Cubaanse
troepen gesteunde Angolese
regeringsleger, moest de rege
ring veertig procent van de
begroting aan defensie gaan
uitgeven. Het transport-sy
steem zakte in, evenals de
mijnbouw.
Zwarte markt
De regerende MPLA-partij
van president Eduardo Dos
Unita nog ver weg was,
plan voor economische weder
opbouw opgesteld. Iedereen
heeft het nu over de SEF, de
Portugese initialen van het
plan. Volgens westerse diplo
maten heeft de Angolese rege
ring nog maar weinig onder
nomen om het plan uit te voe
ren, waarschijnlijk omdat het
wachten was op een bestand.
Men wil in ieder geval de
„candonga" aanpakken, de
zwarte markt die het eeuwige
bijverschijnsel van oorlog lijkt
te zijn. Maar ook de overheids
controle op bedrijven moet
minder worden, verlieslijden
de staatsbedrijven moeten ge
saneerd worden, particuliere
investeringen aangemoedigd
worden en de controle op prij
zen, lonen en geldkoers moet
'worden verminderd.
