Chinese studentenleider
naar Hongkong gevlucht
ER WAS EENS... EEN FIL
Bush wil schending vlag met nieuwe wet voorkomen
Botsing Thatcher-MitterranI
valt niet lang te vermijden
Voorlopig geen vrede voor Mozambique
Aangeven
broer wekt
woede op
BUITENLAND
Eaidw Soutont
WOENSDAG 28 JUNI 1989 PAcflTl
WASHINGTON De Amerikaanse presi
dent Bush wil een amendement indienen
op de Amerikaanse grondwet om de ont
heiliging van de Amerikaanse vlag te ver
bieden. Hij reageert hiermee op een om
streden uitspraak van het Hooggerechtshof,
dat vorige week bepaalde dat het verbran
den van de vlag een vorm van vrije me
ningsuiting is, en derhalve toegestaan.
Op een persconferentie zei Bush gisteren het
Hooggerechtshof te respecteren en voor vrijheid
van meningsuiting te zijn, maar dat het verbran
den van de vlag in zijn ogen te ver gaat.
De Amerikaanse president staat hierin niet aleen.
Uit een opiniepeiling is gebleken dat zeventig pro
cent van de Amerikanen maatregelen toejuicht ter
bescherming van de vlag. Het enige dat Bush kan
doen tegen de uitspraak van het Hof is een amen
dement op de grondwet indienen, waarin de vlag
expliciet wordt beschermd.
Voor zo'n aanvulling op de Amerikaanse grondwet
is de goedkeuring nodig van een twee derde meer
derheid in het Congres. De amendering moet bo
vendien door 38 van de 50 deelstaten van de VS
worden bekrachtigd. Een dergelijk voorstel maakt
een uitstekende kans om te worden aangenomen,
omdat niemand het risico willen lopen beschuldigd
te worden van anti-patriottistisch gedrag.
De uitspraak over de vlag is een uit een recente
reeks opvallende oordelen van het Hooggerechts
hof. Uitspraken die, op die over de vlag na, de
snelle verrechtsing markeren van het Amerikaan
se gerechtelijke systeem, als gevolg van de benoe
ming van uiterts conservatieve leden van het
hoogste rechtscollege. De laatste controversiële uit
spraak ging over het feit dat minderjarigen vanaf
16 jaar en gehandicapten de doodstraf kunnen krij
gen.
Het merendeel van het negen leden tellende colle
ge is door president Reagan benoemd. De vrees dat
de invloed van de voormalige president nog zeer
lang zal dooriverken in Amerika's gerechtelijke sy
steem, lijkt door de jongste uitspraken van het Hof
te worden bewaarheid.
Zo besliste het Hof enkele weken geleden al dat de
afzonderlijke staten geen rechtshulp meer hoeven
te verlenen aan onbemiddelde misdadigers die op
hun doodstraf wachten, maar die niettemin de
laatste juridische middelen willen aangrijpen om
hun straf alsnog gewijzigd te krijgen. Andere uit
spraken komen erop neer dat een aantal in de wet
vastgelegde anti-discriminatievoorzieningen geheel
of gedeeltelijk worden teruggedraaid. Opvallend is
dat deze beslissingen niet hebben geleid tot een al
gemene onvrede, terwijl de emoties over de ver
branding van de vlag juist wel hoog zijn opgelopen.
Binnen enkele weken zal het Hooggerechtshof een
uitspraak doen over abortus in de VS. Abortus is
op dit ogenblik toegestaan, maar het vermoeden
bestaat dat het Hooggerechtshof onder de enorme
druk van de „pro-life-groepen" zijn uit 1972 date
rende uitspraak, die abortus sanctioneerde, geheel
of gedeeltelijk zal terugdraaien.
Brusselse gemeente
Turkse winkeliers dva*
BRUSSEL Caféhouders en winkBERI
de Brusselse gemeente Schaarbeekjan 1
hun uithangborden en opschriften >p af,
in één van de negen EG-talen. Datdie
een nieuw politieregelement dat voribanl
is goedgekeurd. De maatregel is duidtmak
richt tegen de talrijke Turken en tyrdee
nen die een winkel hebben in de gfond
De Arabische uithangborden zouden® vai
Belgen niet begrepen worden. Dat sc^traf
klimaat van agressiviteit, aldus burgein L
Weustenraad. Volgens de liberale w^ns h
Charels kunnen de Arabische opschflema
leen door de beugel als ze worden vbeto£
door een vertaling in een EG-taal. Eello,
bisch uithangbord met een Griekse v
is perfect in orde, aldus Charels.
HONGKONG De 21-ja-
rige Chinese student
Wu'er Kaixi, die de de
monstraties leidde van
studenten op het Plein
van de Hemelse Vrede in
Peking, blijkt naar de
Britse kroonkolonie
Hongkong te zijn ge
vlucht. Op een videoband,
die gisteren werd uitge
zonden door de Ameri
kaanse omroepmaatschap-
pij NBC, zegt hij dat de re
gering in Peking de strijd
niet kan winnen, omdat
zij „een vijand van het
volk is".
In ons land zijn zeker vier
Chinese studenten ondergedo
ken uit vrees voor vergel
dingsacties van de ambassade,
vanwege hun rol bij de recente
betogingen voor de Chinese
ambassade in Den Haag. De
vier werden naar hun eigen
zeggen telefonisch geïntimi
deerd en op straat aangespro
ken door personeel van de
Chinese ambassade, iets wat de
ambassade echter uitdrukke
lijk ontkent.
Volgens een woordvoerder is
het contact tussen de studen-
PEKING De Chinese
vrouw die haar broer
heeft aangegeven bij de
veiligheidsdienst, omdat
hij een van de studenten
leiders was, is nu om haar
eigen veiligheid opgeslo
ten.
Dat meldt het Britse blad The
Guardian. De vrouw had haar
broer aangegeven toen hij
vanuit Peking naar Xian was
gevlucht, in een poging aan
arrestatie te ontkomen. De
daad van de vrouw, in de offi
ciële media verheerlijkt, is
haar door haar omgeving ui
terst kwalijk genomen. Vol
gens een woordvoerder is zij
na talrijke boze telefoontjes
met een soort zenuwinzinking
voor haar eigen veiligheid op
gesloten. In China gaat de
jacht op leiders van en deelne
mers aan de demonstraties
voor meer vrijheid en demo
cratie onverminderd voort.
ten en de ambassade juist zeer
goed. Ook degenen die aan de
demonstraties hebben deelge
nomen, komen nog geregeld
op de ambassade om hun stu
die te regelen, aldus de woord
voerder. „Er wordt hen niets
verweten" zo lie.t hij weten.
Ook een student die zich als
woordvoerder van de officiële
Chinese Student Association
presenteerde zei niets te weten
van bedreigingen. De Associa
tion was ook betrokken bij de
demonstraties. De ministeries
van buitenlandse zaken en jus
titie wisten gistermiddag nog
niets van studenten die zouden
zijn ondergedoken.
Bush
Tijdens een persconferentie op
het Witte Huis heeft Ameri
ka's president Bush gisteren
zijn China-beleid verdedigd,
na verwijten dat Washington
strategische overwegingen
voorop stelt en de mensen
rechten op de tweede plaats
komen. Volgens Bush klopt dit
niet. „Ik heb mijn bezorgdheid
geuit over wat er in de China
gebeurde". Hij zei dat de be
trekkingen met Peking niet
zijn verbroken maar worden
gehandhaafd omdat de contac
ten met het Westen de econo
mische hervormingen in Chi
na vooruit hebben geholpen
„en hopelijk eens ook de poli
tieke hervormingen vooruit
zullen helpen".
Verder ontkende Bush dat
China alleen van strategisch
belang is voor de VS is als te
genwicht tegen de Sovjetunie.
Washington heeft volgens hem
nooit de twee communistische
landen tegen elkaar willen uit
spelen. China, zo zei hij, is
strategisch belangrijk vanwege
zijn positie in Zuidoost-Azië.
Intussen hebben drie Chinese
diplomaten in Groot-Brittan-
nië, allen eerste-secretaris, di
plomatiek asiel aangevraagd.
Een Britse woordvoerder wil
de niet ingaan op een bericht
in het Amerikaanse blad
Newsweek dat de zoon van
Qiao She, die tot zaterdag
werd getipt als opvolger van
Zhao Ziyang, met zijn vrouw
ook politiek asiel heeft aange
vraagd. Volgens Newsweek
heeft Qiao jr., die economie
studeert in Cambridge, politie
bescherming gekregen nadat
Scotland Yard lucht had ge
kregen van plannen om hem
te ontvoeren en te doden uit
wraak voor het bloedbad op
het Plein van de Hemelse
Vrede in Peking op 3 en 4
juni.
Het dodental van de aanslag
op een trein in de omgeving
van Shanghai is opgelopen tot
24. Hoewel niet duidelijk is of
de sabotage verband houdt
met de politieke situatie in
China, vrezen waarnemers dat
de Chinese autoriteiten de ont
ploffing zullen aangrijpen om
opnieuw hard in te grijpen.
Voor buitenlandse journalisten
in China is het werken intus
sen door de toenemende obsta
kels enstig bemoeilijkt. Toch
weten velen via slinkse ma
nieren ongestoord aan het
werk te blijven. „De effectiefs
te truc is je voor te doen als
een onnozele toerist", zegt een
Aziatische fotograaf. „Draag
opzichtige lichte kleren en een
korte broek en verberg vooral
je camera niet".
Buitenlandse cameraploegen
ondervinden de grootste hin
der van de beperkende maat
regelen die de pers zijn opge
legd, omdat zij hun apparatuur
niet in een binnenzak kunnen
verbergen. Maar ook de ge
schreven pers ondervindt gro
te problemen. De meeste Chi
nezen durven geen woord
meer tegen een buitenlandse
journalist te zeggen uit vrees
voor arrestatie.
Een toerist in de s
het rijk vrijwel voc
i grote attracties
FOTO: AP
Heineken liet er geen gras over groeien. De sloop van de omstreden villa ligt momenteel echter
weer stil.
FOTO: AP
Heineken-vf
afgebroken aa
zonder in
sloopvergunjjQ
ST. MORITZ In ee6KC
moperatie is de omstrq h€
la bij de residentie vaijji^
derlandse biermagnaat j
Heineken in het Zwit»
Moritz deels afgebrokj11 d
wel daarvoor geen V2
sloopvergunning was prik
ven. De afbraakwerk^ gi
den werden halverwi
stopt door de boui
Sinds 1984 probeert Iff®
de villa dichtbij zijn Zr
residentie te doen af 0
omdat „het afschuwelij 9e
gedrocht" zijn uitzicht'rin
telijk belemmert. Kuiïrige
rici en architectuur! jun
echter willen Villa Böliledt
ontwerp van de Westdpi v
chitect Heinrich Tesseither
beschermd monumentjov
seerd zien. Heineken ien
van de bliksemoperatkei
hebben afgeweten, aliy on
architect die de afbj;nr>r
gang heeft gezet.
>he
(Van onze correspondent)
MADRID „De gemeen
schap heeft goede voort
gang gemaakt. Er is een
algemene consensus over
meer monetaire en econo
mische samenwerking.
Waar het nu om gaat is
dat we de EG meer ruim
te geven voor beleid. Be
leid dat de komende de
cennia harder nodig zal
zijn dan ooit".
Jacques Delors, voorzitter van
de Europese Commissie, was
gisteravond zichtbaar opge
lucht dat zijn geesteskind, de
Economische en Monetaire
Unie, in elk geval deze week
nog geen voortijdige dood is
gestorven. Twee dagen lang
zag het daar naar uit. Slechts
op het nippertje wisten de
twaalf ÈG-regeringsleiders
een institutionele crisis af te
wenden. Een crisis die overi
gens maar tijdelijk bezworen is
en in de tweede helft van
1990, onder Italiaans voorzit
terschap, onverbiddelijk terug
komt.
Na afloop van de Europese top
in Madrid toonden gisteren
alle twaalf EG-regeringslei-
ders zich opgelucht. Na meer
dan tien jaar is nu de monetai
re samenwerking weer vlot
getrokken. Het sluitstuk, de
Economische en Monetaire
Unie, gloort aan de einder. De
lors wil daar in drie etappes
naartoe. Volgend jaar juli al
treedt de eerste fase in wer
king. Binnen het bestaande
EG-verdrag wordt dan de mo
netaire samenwerking ver
sterkt. De presidenten van de
nationale banken krijgen het
recht direct voorstellen te
doen aan de EG-ministers van
financiën; de Griekse drach
me, de Portugese escudo en
het Britse pond worden als
laatste EG-munten opgenomen
in het Europees Monetair Stel
sel, dat de wisselkoersen in de
hand houdt. Vooral premier
Thatcher heeft haar verzet
hiertegen niet vol kunnen
houden.
Voor de echte monetaire sa
menwerking in Europa zijn de
volgende trwee fases van' het
plan-Delors van veel meer be
lang. Daarin moeten via een
wijziging van het EG-verdrag
de nationale hoofdsteden nieu
we bevoegdheden op finan-
cieel-economisch gebied aan
Brussel overdragen. In die
door Mitterrand vurig gewen
ste situatie is er één Europese
munt en één centrale bank;
krijgt Brussel het laatste
woord over de wisselkoersver
anderingen en geeft de EG de
lidstaten dringende richtlijnen
voor hun begrotingsleid.
Veel te vroeg
De Franse president had nu al
tot afspraken willen komen
over het bijeenroepen van een
intergouvernementele confe
rentie, nodig om de hierboven
genoemde verdragswijziging
voor te bereiden. Thatcher
evenwel verzet zich daar vier
kant tegen. Zij vindt het nog
veel te vroeg en verklaart
luidkeels dat een nieuwe over
dracht van bevoegdheden aan
de EG „voor ons parlement
nooit aanvaardbaar" zal zijn.
De Britse premier haalde op
dit punt haar slag volledig
thuis, tot verdriet van presi
dent Mitterrand, met wie
Thatcher in Madrid enige zeer
felle woordenwisselingen zou
hebben gevoerd. Maar voor de
invoering van de volgende fa
sen van de EMU zijn geen data
genoemd.
In de EG wordt maar al te
selii
clooi
pe
goed beseft dat waar ij
meest extreme partije0{
stellingen zo duidelijk j
betrokken, de confix,
slechts tijdelijk is afivJ]
Met ingang van 1 juli i
jaar kan een enkelUO
meerderheid van EG' an;
de door Thatcher zo gefcer
geringsconferentie ovtj^
vervolg van de monetf j
menwerking bijeera.
Mitterrand en anderen1^
dat dan EG-voorzitter prw
len daar geen dag me^)rs(
ten- (err
Thatcher op haar beuien
al aangekondigd dat zij
conferentie elk haar orkt
vallig besluit zal bloroö(
Iedereen is nu blij daPR
Madrid geen ongelukkig
gebeurd. Maar iedereeP
dat vroeg of laat de conL n
tie onvermijdelijk is. i
Bij alle moeizame gespl'r
over de monetaire unir
de gedachtenwisseling! ng
een Europees sociaal haf
het tweede hoofdondl
van de Europese top, I
beperkt. Ook hier verzë"^
al" premier Thatcher ziel 1
maatregelen, die in het i I
van na 1992 de belang!^
de werknemers moetf
schermen.
(ADVERTENTIE)
ft,
eiing^/j
DE N 261 IS VANAF VANDAAG IN EEN RIANTE 4-BAANSWEG OMGETOVERD
zi
5tUl
jnei
(gei
MAPUTO Met de onaf
hankelijkheid van Nami
bia in het verschiet en een
staakt-het-vuren in Ango
la, zal de aandacht van di
plomaten voor de politie
ke puzzel in zuidelijk
Afrika zich de komende
tijd richten op een ander
probleem: de oorlog in
Mozambique.
De oplossing voor deze erfe
nis uit het koloniale tijdperk
lijkt echter nog ver weg,
vanwege de ingewikkelde si
tuatie in de voormalige Por
tugese kolonie. Vooral de
aard van het geweld biedt
vooralsnog weinig hoop op
vrede, zo onderstrepen wes
terse diplomaten.
Op het Mogambiquaanse
platteland heerst de terreur
van bandietenbendes, die
vooral voor eigen gewin ro
ven, plunderen en moorden,
en waarvan de rechtse guer
rillabeweging, het Mogambi-
quaans Nationaal verzet Re-
namo, vaak gebruik maakt
voor gelijktijdige acties. De
bendes, die geen politieke
achtergrond hebben, hebben
geen belang bij een eventue
le beëindiging van de oorlog
tussen de Mogambiquaanse
regering en Renamo.
Enorme rijkdom
Mozambique zou, net als An
gola, tot een van de rijkste
landen van Afrika kunnen
horen door zijn bezit aan
grond- en delfstoffen en
gunstige - omstandigheden
voor de landbouw. In plaats
daarvan zijn beide landen
door de oorlogshandelingen
economisch uitgeput.
Een derde van de vijftien
miljoen Mogambiquanen is
het land ontvlucht, heeft toe
vlucht gezocht rond de grote
steden of wacht in vluchte
lingenkampen op internatio
nale noodhulp, de enige
steun die hen van de honger
dood kan redden. Dorpen
liggen er verlaten bij en
landbouwgronden worden
niet langer bewerkt.
De politieke en vooral mili
taire positie van het Mogam-
biquaanse bewind in eigen
land is nog minder sterk dan
die van het MPLA-bewind
in Angola. Het linkse bewind
in Maputo heeft de controle
over het land, dat tweedui
zend kilometer lang is, gro
tendeels verloren. Het Mo-
gambiquaanse leger kan de
veiligheid al op twintig kilo-
Mobutu zoekt
geld in VS
WASHINGTON/KINS
HASA De Zaïrese pre
sident Mobutu Sese Seko is
vandaag een bezoek be
gonnen aan de Verenigde
Staten waar de Ameri
kaanse regering hem uit
bundig zal prijzen voor
zijn rol als bemiddelaar bij
de onderhandelingen over
het einde van de burger
oorlog van Angola. Mobu
tu is van plan financiële
steun te vragen voor het
economisch herstelpro
gramma van zijn land. Het
Amerikaanse Congres
denkt echter niet zo posi
tief over Mobutu. Het
heeft vooral kritiek op de
mensenrechtensituatie in
het land en wil veel min
der hulp aan Zaïre geven.
Het Congres verwijt Zaïre
een desastreus beheer dat
er toe geleid heeft dat 400
miljoen dollar van de be-
gróting „verdwenen" is.
meter buiten Maputo niet
waarborgen.
Het leger is voornamelijk ge
stationeerd in de hoofdsteden
van de tien provincies. Hoe
wel het bij tijden wordt ge
steund door Zimbabwaanse
en Tanzaniaanse troepen, be
perkt het zich tot het be
schermen van vitale installa
ties en herovert het van tijd
tot tijd hoofdsteden die het
Renamo eerder innam.
Portugal
Zowel Angola als Mozambi
que werden na jarenlange
guerrillaoorlogen tegen het
Portugese koloniale bewind
in 1975 onafhankelijk, nadat
Portugal onder dictator Sala-
zar de strijd niet langer kon
volhouden.
Direct na de onafhankelijk
heid van Angola brak een
burgeroorlog uit tussen het
marxistische MPLA-bewind
in Luanda en de door de
Verenigde Staten en Zuid-
afrika gesteunde rechtse ver
zetsbeweging Unita onder
leiding van Jonas Savimbi.
Renamo is een erfenis van
de anti-koloniale strijd rond
het buurland Rhodesië, het
huidige Zimbabwe. Als te
genwicht voor Rhodesische
guerrillastrijders in Mozam
bique, vormde het Rhodesi
sche blanke minderheidsbe-'
wind daar de opstandelin
genbeweging Renamo.
Het is de vraag of het voor
beeld van Angola, waar is af
gesproken dat de Unita deel
gaat uitmaken van de rege
ring en haar strijders worden
opgenomen in alle geledin
gen van de samenleving, een
impuls zal geven tot onder
handelingen over Mozambi
que. Onofficieel, in een docu
ment dat in Maputo onder
buitenlandse ambassades
werd verspreid, heeft presi
dent Chissano gewag ge
maakt van een mogelijke di
aloog met de Renamo-rebel-
len. Hoewel er geen aanbod
ligt voor onderhandelingen,
gaan de voorstellen verder
dan het amnestie-aanbod
voor opstandelingen van
eind 1987.
Maar de positie van de leider
van het Renamo, Afonso
Dhlakama, is veel ongewis
ser en hij heeft minder gezag
dan Jonas Savimbi. Een
reeks moorden en desertie-
gevallen binnen Renamo
geeft interne geschillen aan
en maakt het moeilijker
gesprekspartners te vinden
voor eventuele vredesonder
handelingen. Bovendien
blijft het politieke program
ma van Renamo grotendeels
duister.
