trulls
Christelijke politiek vind ik
een afschuwelijke term"
daarom doet Lubbers zijn aandelen niet van de hand?
Politiek
Partij
Parlement
r
JUN
GENLAND
Oeid-MOowumt
ZATERDAG 24 JUNI 1989 PAGINA 5
HAAG Toen wij-
jop den Uyl in de
van 1982 net als ie-
nder werd verrast
ie mededeling dat
de steigers staande
VVD-kabinet niet
Dries van Agt maar
tuud Lubbers geleid
Drden, reageerde hij
ins merkwaardig. In
van blij te zijn, zoals
£«este andere PvdA-
^at de 'ultra-conser-
e' Van Agt weg zou
trok Den Uyl het
iofd in diepe rim-
7
■"H Hij voorspelde dat de
J 00° over ^nanc^ë^e
•en van Lubbers en de
(schappen van zijn fa-
ieeds weer de kop zou-
5teken. Den Uyl vond
in het belang van de
lt de integriteit van de
I-president, een ambt
:elf bijna vijf jaar had
niet bij voorbaat bo-
twijfel verheven was.
nmalige PvdA-leider
ssoinop de perikelen van
parijS in de jaren zeventig
j j firma R-3. Deze onder-
Lubbers, investeerde geld in
onder andere winkelcentra.
Daarvoor ontving R-3 een vet
te subsidie (Wir-premie) van
het departement van economi
sche zaken, waar Ruud minis
ter was. Na de val van het ka
binet-Den Uyl, waardoor Lub
bers zijn ministerschap verloor
(hij nam zitting in de Tweede
Kamer), kwam uit dat sommi
ge investeringen van R-3 ge
daan waren vlak vóórdat de
Wet Investeringsrekening was
veranderd. De firma had nog
juist kunnen profiteren van de
oude regeling, die in het alge
meen gunstiger was dan de
nieuwe.
Dat feit trok sterk de aandacht
omdat velen geloofden dat
Ruud Lubbers het toeval een
handje had geholpen. Hij zou
gebruik hebben gemaakt van
voorwetenschap. Lubbers ont
kende echter dat hij R-3 had
'getipt'. Maar ook al had hij
dat wel gedaan, dan zou er
vermoedeljk nog niets aan de
hand zijn geweest. Een derge
lijke handelwijze was - zeker
in die tijd - niet verboden.
Geen belasting
Enige tijd bleef het stil rond
Lubbers' privé-kwesties. Er
trok echter opnieuw een golf
van verbazing, verrassing en
verontwaardiging door het
land toen enkele jaren later
een schoonmaker in een ac
countantskantoor een stapel
interessante belastingpapieren
in een vuilniszak aantrof. Zo
kwam aan het licht dat de mil
jonair Lubbers als minister
van economische zaken (vrij
wel) geen inkomstenbelasing
had betaald. Doordat R-3 een
commanditaire vennootschap
was, mocht Lubbers de aan
loopverliezen van de firma in
mindering brengen op zijn
persoonlijk inkomen.
Dit laatste wekte zoveel op
schudding Lubbers was in
middels fractieleider van het
CDA geworden dat de
Tweede Kamer tot een onder
zoek besloot. Onder leiding
van voorzitter Dolman kwam
men tot de slotsom dat Lub
bers niets onwettigs had ge
daan en dat hem evenmin iets
verweten kon worden. Hij had
gewoon gebruik gemaakt van
de mogelijkheden die de wet
hem bood.
Desondanks trof de CDA-poli-
ticus een schikking met de fis
cus. Vrijwillig betaalde hij als
nog een flink bedrag. Ingewij
den vertelden dat Lubbers het
bij nader inzien toch te gek
vond dat iemand met een mi
nisterssalaris niets bijdroeg
aan de inhoud van 's lands
schatkist. Ook zag de Rotter
damse econoom in dat het be
drijven van actieve politiek en
het bezit van grote aandelen
pakketten (zeker waar het een
eigen onderneming betrof) ge
makkelijk de indruk van be
langenverstrengeling zouden
kunnen wekken. Daarom
richtte Lubbers een stichting
op waarin zijn aandelenbezit
werd ondergebracht. In het
stichtingsbestuur zaten prof.
Sanders (CDA) en de oud-mi
nisters van financiën prof.
Hofstra (PvdA) en prof. Witte-
veen (VVD).
Kuwayt
Daarmee leek er dan eindelijk
rust gekomen rond Lubbers'
privé-aangelegenheden. Totdat
het weekblad Vrij Nederland
in 1984 achterhaalde dat het
emiraat Kuwayt in de clinch
lag met Hollandia Kloos NV.
Dit staalconstructiebedrijf in
Krimpen a/d IJssel is het
voornaamste bedrijf van de fa
milie Lubbers. Voordat hij in
1973 door Den Uyl in de land-
spolitiek werd gehaald, was
Lubbers er een aantal jaren di
recteur. Tegenwoordig zwaait
broer Rob er de scepter. Ruud
en Rob bezitten elk veertig
procent van de aandelen in
Hollandia-Kloos.
Begin 1980 sleepte het bedrijf
een order in de wacht van Ku
wayt Airways Corporation
(KAC). Het ging om de bouw
van een hangar voor twee
jumbojets, die gereed moest
zijn in april 1981. Door allerlei
omstandigheden werd het ech
ter mei 1982 eer de hal klaar
was. Wegens die vertraging
betaalde KAC de laatste ter
mijn van de aanneemsom niet
uit. Bovendien legde de maat
schappij beslag op de ruim tien
miljoen gulden die Hollandia
bij wijze van bankgarantie in
Kuwayt had moeten depone-
Directeur Rob Lubbers durfde
het niet aan het geschil voor te
leggen aan de rechter in Ku
wayt, zoals in het contract met
KAC was overeengekomen. In
plaats daarvan stapte hij naar
de Nederlandse Credietverze-
keringsmaatschappij (NCM),
bij wie hij de aanneemsom had
verzekerd. Hoewel het niet ge
bruikelijk is dat betwiste vor
deringen worden gehonoreerd,
vergoedde de NCM in 1983 de
bankgarantie aan Hollandia.
Het jaar daarop werd nog
maals 10 miljoen uitgekeerd.
Voor Hollandia Kloos waren
die uitkeringen van levensbe
lang, omdat het bedrijf in gro
te financiële moeilijkheden
verkeerde. Naar verluidt
moesten de gebroeders Lub
bers af en toe putten uit hun
persoonlijk vermogen om de
zaak overeind te houden. In
1983 leed Hollandia een verlies
van ruim zeven miljoen gul
den. Mede dankzij de verzeke
ringspenningen kon het vol
gende jaar weer worden afge
sloten met winst (3 miljoen).
Slapeloze nachten
Als men weet dat de familie
Lubbers tegen Hollandia Kloos
aankijkt als ware het een ei
gen kind, dan wekt het geen
verbazing dat niet alleen Rob
maar ook Ruud Lubbers slape
loze nachten heeft gehad van
het geschil met Kuwayt Air
ways. Daarom is het ook be
grijpelijk dat de minister-pre
sident in 1984 een officiëel be
zoek aan het emiraat aangreep
om de kwestie daar op het
hoogste niveau aan de orde te
stellen.
Ook is er begrip voor op te
brengen dat Lubbers, nu dat
bezoek niets blijkt te hebben
uitgehaald, een tweetal brie
ven heeft geschreven aan zijn
ambtgenoot in Kuwayt. Per
slot van rekening heeft de
staat, die het risico van de
NCM heeft herverzekerd, sa
men met Hollandia Kloos nog
steeds zo'n 48 miljoen van
Kuwayt Airways te goed.
Maar is dat voldoende reden
voor Lubbers om de diploma
tieke betrekkingen tussen Ne
derland en Kuwayt op een
laag pitje te laten zetten ten
einde druk op het emiraat uit
te oefenen? Door die maatre
gel kunnen immers andere
Nederlandse belangen ge
schaad worden, bijvoorbeeld
van andere bedrijven die met
met Kuwayt zaken doen.
Vandaar dus de belangstelling
van de Tweede Kamer. „Is er
nu wel of geen sprake van een
belangenverstrengeling?",
luidt een van de logische vra
gen. En waarom mocht de Ka
mer niets weten van de diplo
matieke stappen tegen Ku
wayt? Dat moest Lubbers alle
maal maar eens haarfijn uit
leggen.
Als Lubbers nog een verdere
carrière in de politiek na
streeft, zou hij er goed aan
doen eens te overwegen zijn
aandelen in Hollandia Kloos
van de hand te doen. Bij de
huidige, hoge beurskoers van
circa 580 gulden per aandeel
van 100 gulden, is zijn aande
lenpakket maar liefst 14 mil
joen waard. Na verkoop kan
Lubbers met een gerust hart
zeggen dat er voor hem geen
persoonlijke belangen (meer)
op het spel staan. En als hij de
opbrengst vervolgens belegt in
staatsobligaties, kan hij minis
ter Ruding, die weer miljarden
moet lenen om z'n huishoud
boekje kloppend te krijgen,
ook nog een beetje gelukkig
maken.
RIK IN 'T HOUT
Het leukste van verkiezingen
vind ik altijd de volgende dag.
Lekker onderuitgezakt op een
stoel met de benen op het
bureau de krantepagina's
spellen waarop de
kolommetjes staan afgedrukt
van de uitslagen in alle
Nederlandse gemeenten, van
Schiermonnikoog tot het
Zeeuwsvlaamse St. Anna ter
Muiden. En dan bedoel ik ook
echt spellen: partij voor partij,
percentage voor percentage.
Tot onbegrip van de collega 's
ter redactie kan ik daar uren
zoet mee zijn. Naarstig speur
ik naar opmerkelijke uitslagen
en opkomstpercentages, die
sterk afwijken van het
landelijke gemiddelde en een
onbeschrijflijk gevoel van
voldoening overvalt me als
m'n ogen een buitenbeentje
aantreffen.
Afgelopen maandag kon ik
m 'n hart weer ophalen. Mijn
eerste doel was het vinden van
een gemeente waar de VVD,
de grote verliezer van de
Euroslag, in tegenstelling tot
de alom heersende malaise
had gewonnen. Zulke
uitzonderingen zijn er altijd, is
m'n ervaring. Ditmaal leek die
regel echter niet op te gaan.
Zover het oog reikte had de
VVD stemmen moeten
inleveren, soms wel tien
procent zoals in Alphen aan
den Rijn. Maar gelukkig, bijna
aan het eind van m 'n
speurtocht gekomen zag ik het
liberale klavertje vier staan: in
de Limburgse gemeente
Meerssen had de VVD winst
geboekt en niet zo zuinig ook.
Scoorden de liberalen daar bij
de kamerverkiezingen van
1986 nog slechts 14,7 procent
van de stemmen, ditmaal was
het aantal aanhangers
uitgegroeid tot een percentage
van maar liefst 31,9. Ik
geloofde m'n ogen niet. Wat
was daar in Meerssen aan de
hand? Was het nieuws over de
kabinetscrisis aan deze
Limburgse dorpelingen
voorbijgegaan
Een andere krant, die ik er ter
vergelijking bii nam, gaf
hetzelfde resultaat weer.
Verbijsterd besloot ik de zaak-
Meerssen tot op de bodem uit
te zoeken. Een telefoontje naar
VVD-campagneleider Hugo
Dittmar bracht me echter geen
stap verder. „O ja? Dat heb ik
nog helemaal niet opgemerkt",
sprak hij. „Ik zou er in de
verste verten geen verklaring
voor weten. Maar wacht even,
dan geef ik je het
telefoonnummer van de
voorzitter van onze afdeling
Meerssen Even later belde ik
het opgegeven nummer. De
liberale functionaris in
kwestie was mevrouw
Robberts, Lo had ik vernomen.
Die was echter helaas niet
thuis, meldde haar echtgenoot
die de telefoon opnam. Maar
misschien kon hij mij op
enigerlei wijze van dienst zijn?
Ik begon m'n verhaal, maar
Robberts viel me al na enkele
zinnen somber in de rede.
„Dat klopt jammer genoeg
niet, meneer. De landelijke
kranten hebben een verkeerde
uitslag gepubliceerd. De
werkelijkheid is dat de VVD
hier in Meerssen ook verloren
heeft. Bent u in het bezit van
dagblad De Limburger? Daar
staat de goeie uitslag in. U
kunt trouwens ook de
Kiesraad bellen". Einde
gesprek.
Onmiddellijk spoedde ik me
naar de Tweede Kamer, die
slechts op een steenworp
afstand van onze Haagse
redactie is gelegen. Daar zijn
immeis alle kranten van
Nederland te vinden. Tien
minuten later was de affaire-
Mee rssen van alle sensatie
beroofd. De VVD bleek er ten
opzichte van '86 vijf procent
van de kiezers te zijn
kwijtgeraakt. Arme mijnheer
en mevrouw Robberts!
Toch is m'n uitslagenmanie
nog öp verschillende wijzen
bevredigd. Zo vond ik onder
meer de gemeente met het
laagste opkomstpercentage: in
Rucphen (N.B.) kwam slechts
31,9 procent van de
kiesgerechtigden naar de
stemlokalen. De hoogste
opkomst had Schiermonnikoog
(82,9), gevolgd door een andere
Waddengemeente, Vlieland,
met 76. En wat zijn de twee
'groenstegem een ten van
Nederland? Amsterdam en
Nijmegen, waar respectievelijk
19,2 en 18,9 procent op 'Groen
Links' (in Sraatsburg
'Regenboog' gehetenstemde.
En tenslotte nog dit: het CDA
scoorde het best in Tubbergen
(80,4 procent!) en de kleine
christelijke partijen op Urk,
waar SGP, GPV en RPF
tezamen maar liefst 61 procent
in de wacht sleepten.
TRUBBELS
we vroeger in de KVP uit
drukten als: de bijbel in de ene
hand, de krant in de andere.
In '68 heb ik nog lang geaar
zeld of ik niet net als veel an
deren in die tijd uit de KVP
zou stappen om toe te treden
tot de PPR. Uiteindelijk heb ik
dat uit louter machtsoverwe
gingen niet gedaan. Ik dacht:
als je echt wat wilt veranderen
in de KVP, moet je binnen die
club bezig blijven Ik zei het
al: ik ben een realistisch politi
cus". Dat realisme heeft Steef
Weijers in 1982 en 1986 ook
doen instemmen met de rege
ringssamenwerking tussen
CDA en VVD, hoewel hij in
zijn hart altijd voorstander is
geweest (en gebleven) van
coalities met de PvdA. „De
PvdA had het er zelf naar ge
maakt. Er moest gewoon kei
hard bezuinigd worden, anders
zou ons land diep in het moe
ras zijn gezonken. Barre tijden
vragen nu eenmaal om barre
maatregelen en die konden we
op dat moment alleen nemen
met de VVD. Ik vind niet dat
we met het bezuinigingsbeleid
te ver zijn gegaan, maar wat
me wèl vaak heeft dwarsgeze
ten is dat we niet wat meer fi
nanciële compensatie hebben
geboden aan gezinnen met
kinderen waar maandelijks
maar één minimum-inkomen
binnenkomt. De hoogte van de
kinderbijslag moet naar mijn
mening afhankelijk worden
gesteld van de hoogte van het
inkomen. Dus méér kinderbij
slag voor de mensen die wei
nig verdienen en minder voor
degenen die het met hun inko
men best kunnen rooien. He
laas is dat in de. Kamer tot nu
toe nooit haalbaar gebleken".
Heeft Steef Weijers in al die
jaren wel eens afwijkend van
zijn fractie gestemd? Hij schiet
in de lach. „Nee, zo dissident
was ik niet. Voor zover ik me
kan herinneren heb ik maar
één keer dwars gelegen. Ik
heb tegen de instelling van
Flevoland als nieuwe provin
cie gestemd. Pure onzin vond
ik dat, nodeloze geldverspil
ling ter meerdere eer en glorie
van een luttel aantal gemeen
ten. Zonde!"
DICK VAN RIETSCHOTEN
zeer brede sociaal-economi
sche vorming, waar ik in m'n
verdere leven veel plezier van
heb gehad".
Mensonterende toe
standen
Via het bestuurswerk voor de
metaalbewerkersbond kwam
Weijers na enkele omzwervin
gen in Twente terecht. Daar
begon in de jaren zestig zijn
politieke loopbaan. Hij werd
lid van Provinciale Staten
voor de KVP en maakte in
september 1970 de sprong naar
het Binnenhof, waar premier
De Jong nog demissionair re
geerde en Barend Biesheuvel
ARP-fractieleider was, onwe
tend van het feit dat hij negen
maanden later De Jong zou
opvolgen.
In de KVP-fractie onder voor
zitterschap van Norbert
Schmelzer kreeg Weijers als
nieuwkomer allerlei kleine
iir
- .in
piel
^ek
||ak
:AAG Z'n blik
intonatie van zijn
krijgen iets nostal-
ïtBdals hij vertelt over
delrste echte baan die
Drt na de oorlog
vliegtuigmonteur
les' KLM. „Mooie tijd
it. Ik was gespeciali-
in de hydraulische
leien. Leuk werk
iekker sleutelen aan
ikota of een DC-4.
kwamen de Con-
ions, dat waren he-
v°°1 schitterende toe-
^*j. KLM-werknemers
JHHi ook de mazzel dat
HJpergoedkoop konden
KjjjjjÉj Ik weet nog goed
voor een retourtje
gulden naar Rome
it lie
;en). tmerlid Steef Weijers
nrrafn huis uit KVP'er, is
h de zeventien volks-
woord igers die zich
met e - komende verkiezin-
oekt gener beweging geen
nke- jat meer hebben ge-
.«ftstien jaar heeft hij er
ad. jt Binnenhof op zitten:
ve vp0 tot 1972 en vervol-
i mefanaf 1975 tot heden.
JO mj alles wat in de politiek
is heeft hij al eens
SPoPaakt- Toen hij begin
r werd benaderd om
ieschikbaar te stellen
sjgt voorzitterschap van
^niging van Nederland-
artypfnfondsen (VNZ) greep
ir. blians dan ook met beide
=ri aan. Op 1 juli vertrekt
er tel naar VNZ-hoofd-
reiatrc in Zeist om daar, zo-
a. Grfelf zegt, „de zieken-
9- 02> te stimuleren en te
n. j.vöen bij de intrede in
idsctyker-tijdperk".
Br- mstelling tot de jonge
-TT-lie kamerleden heeft
jr yeijers, die in Hillegom
SP9$reld kwam maar al
D jaar in Hengelo woont
f)en een ongeboren
geen academische op-
genoten. „Ik ging naar
t b, maar door de oorlog
m A omstandigheden thuis
I I daar nauwelijks twee
I B gehad. Vervolgens ben
I w de lts gegaan en van
I kwam ik bij de KLM
B W'. Bij de luchtvaart-
pappij werd de kiem
dit livoor Weijers' latere po-
„Ik interes-
erg voor het vak-
en sloot me aan bij
zondjtholieke metaalbewer-
jn_ Jid. Eén van de be
lden was Piet van Zeil,
5ren '|er ook KVP-kamerlid
I, |irden. Op een dag zei
Igen me: jij moet naar
Er', naar de kader-oplei-
de vakbond, dat is
Ö'<H> lts voor jou. Een paar
8,48 fn later was ik geen
ir meer maar een aan-
d vakbondsbestuurder.
0,18 jaar duurde die oplei-
kreeg er een zware en
Steef Weijers: „Ik ben
een realistisch
politicus, met een stijl
die we vroeger in de
KVP uitdrukten als: de
bijbel in de ene hand,
de krant in de
andere".
FOTO: CEES VERKERK
CDA-KAMERLID
WEIJERS STAPT
OP NA
ZESTIEN JAAR
onderwerpen toegewezen.
„Mijn maidenspeech hield ik
over het wetsontwerp inzake
de vaarplicht. Daarin staat dat
koopvaardijpersoneel ver
plicht is zich in oorlogstijd ten
dienste van het vaderland in
te zetten. Ik héb nog een leuke
wijziging in dat wetsontwerp
aangebracht. Er stond dat het
alleen gold voor mannen. Dat
vond ik onzin, dus dat heb ik
eruit gehaald, de tekst ont
mand zogezegd, zodat de wet
sindsdien voor beide geslach
ten geldt".
„Toen ik in de Kamer kwam
had ik wel idealen, maar niet
zulke hooggestemde in de zin
van: dit ga ik eens even snel
verbeteren. In m'n vakbond-
stijd had ik wel geleerd dat je
belangrijke zaken maar stap
voor stap kunt veranderen. Ik
wist dat het in de politiek net
zo werkte. Wat het hoogst op
mijn wensenlijst stond was de
verbetering van de arbeidsom
standigheden in fabrieken en
bedrijven. In Twente had ik
wat dat betreft nog mensont
erende toestanden gezien, in
de ijzergieterijen bijvoorbeeld.
Eén van mijn mooiste 'politie
ke kinderen' vind ik dan ook
dé Arbeidsomstandighedenwet
die aan het begin van de jaren
tachtig van kracht werd. Met
de totstandkoming daarvan
heb ik me heel intensief be
moeid. En nu ik het toch over
de hoogtepunten heb: mijn
vice-voorzitterschap van de
parlementaire enquêtecommis
sie inzake de bouwsubsidies
hoort daar uiteraard ook toe.
Geweldig enerverend en
dankbaar werk was dat".
„Ik heb tijdens mijn kamerlid
maatschap altijd zoveel moge
lijk contact met het maat
schappelijk leven willen hou
den. Kamerleden kunnen en
mogen zich niet in een ivoren
toren opsluiten. Wie dat wel
doet is geen goede volksverte
genwoordiger. Je moet toch
weten waarover je praat?
Daarom ben ik heel vaak op
bezoek geweest bij fabrieken,
woonwagenkampen, zieken
huizen, allerlei organisaties,
noem maar op. Bovendien had
ik in Hengelo een kantoortje
dat een soort aanspreekpunt
was voor de mensen in Twen
te. Tijdens de spreekuren die
ik hield, kreeg ik een goede
indruk van de problemen in
de samenleving. Soms kon je
mensen écht niet helpen, maar
dan waren ze tóch blij, gewoon
omdat er eindelijk eens een
politicus was die naar ze luis
terde".
Relativeren
De sfeer in de oude KVP-frac
tie omschrijft Weijers als „een
stuk losser" dan die in de sinds
1977 bestaande CDA-fractie.
„Katholieken onder elkaar
hebben een soort natuurlijke
gave tot relativeren. Ernst en
luim wisselden elkaar dan ook
in hoog tempo af. Ik heb in de
KVP-fractie heel wat meer af-
gefratst en gelachen dan in al
die jaren daarna onder de
CDA-structuur. 't Was wel
wennen hoor, toen die AR-
P'ers en CHU'ers erbij kwa
men. Die spraken echt een an
dere taal. Het heeft een paar
jaar geduurd eer iedereen el
kaar verstond".
Ondanks de verwachte aan
passingsproblemen is Steef
Weijers altijd een warm voor
stander geweest van het sa
mengaan van KVP, ARP en
CHU. „Ik heb me altijd zeer
verwonderd over de verdeeld
heid van de christenen in de
politiek, in de vakbeweging en
in het onderwijs. Kruip toch
bij elkaar als je gelijkluidende
inzichten hebt! Trouwens, po
litiek is toch niet hetzelfde als
religie? Het gaat vooral om de
praktische afwegingen en keu
zes die je als politieke groepe
ring maakt. Het geloof mag
daarbij voor christenen een in
spiratiebron zijn, maar meer
ook niet. Het moet geen over
heersende rol spelen. Ik maak
te een keer deel uit van een
forum in Rijssen, waarbij on
der meer werd gedebatteerd
over abortus. Ik nam daar een
redelijk en genuanceerd stand
punt over in en dat zinde een
RPF-politicus naast mij abso
luut niet. Nu wilde het toeval
dat die man gevraagd werd de
avond met gebed te besluiten.
Nou, dat heb ik geweteh hoor.
Hij ging in dat gebed toch te
gen me tekeer, onvoorstelbaar
Ik was daar zo nijdig over dat
ik, toen hij klaar was, opstond
en ijskoud vroeg: mag ik mis
schien ook nog een stukje bid
den?"
Barre tijden
„Christelijke politiek vind ik
een afschuwelijke term waar
je mij nooit mee zult horen
schermen. Ik ben een realis
tisch politicus, met een stijl die
EN WISKE DE SPEELGOEDSPIEGEL
De uerheltjhe dader heeft alles hunnen t/en via
videocamera sDaarOp het iihermDe pop ir J-
Ljerrt plrkrrnniuh hntuum
Drein zit
veilig erjem
