Chicago denkt aan nog
hoger hoogste gebouw
Minder wapengekletter op Le Bourget
Beurs van Amsteri
-ECONOMIE
£efcbc<Soii4a*it
ZATERDAG 17 JUNI 1989 Pf£
Noteringen van vrijdag 16 juni 1989 (tot 16:2
100.60
121.00
150.50
Slotkoers vrijdag 16 juni 1989
vnu 7 pr
fistc
vosksieve idei
«redes! t
Mgnr-llji c 'P d
west invest 1 vc
westersuik ze
woLklcpc bioe
texaco
unilever nv f>p g
utd brands tiera
utd technol nter
westin9hel inde
woolworth Inae
ters
aron
Vriendelijk
gestemd
AMSTERDAM Hoewel
Wall Street donderdag in
een zwakke stemming
had verkeerd bleef de
Amsterdamse effecten
beurs er gisteren goed bij
liggen.
De daling van de dollarkoers
ten opzichte van het slot in
New York werkt negatief voor
internationale fondsen, maar
aan de andere kant doet de da
ling angst voor inflatie afne
men, wat weer goed is voor de
beurs. Handelaren toonden
zich gisteren dan ook redelijk
tevreden, al was de drukte
niet groot.
Dat komt, zoals in feite al de
hele week het geval is, doordat
er maar een zeer matig aanbod
is, dat steeds gretig wordt op
genomen. De algemene stem
mingsindex steeg met 0,8 punt
189,2. De totale omzet
kwam op 1,3 milj<(
van 774 miljoen in
Op de obligatiemah
ƒ572 miljoen werd\Vv,
lagen de koersen vl
langrijkste staatslen—
de ochtend wat hofc-V
later verdwenen de* 4
grotendeels. De niei&Jft
lening, waarop diifMfe
worden ingeschreve™#!
de grijze handel eenr
ïoi.
Bij de belangrijkste'
was opnieuw Hoog^
meest verhandelde
staalaandeel werd
op ƒ114,70. Heinew
teerde van het moi
weer met een vooruit
2,90 op 124,90. HtWa
glas steeg 1,50 tot
Pakhoed lag zeer gf—
markt. Dit aandeel1
markt op 141, wat!- Inn
inhield van ƒ3,60. van
Koninklijke Olie mkomi
terug naar 138,l(toach
DAF werd twee kwaden
der gegeven op 5| ze
noteerde 1 lager ojt ze
Beurs kan op
hoog niveau
nog verder
aantrekken
AMSTERDAM Uit de
financiële hoek zijn deze
week enkele belangrijke
berichten gekomen die de
beurs niet onberoerd kon-
Acht grootste
banken Japans
NEW YORK De acht grootste
banken van de wereld zijn Ja
pans. De nummers negen en tien
op de lijst zijn respectievelijk
Frans en Amerikaans. Dat blijkt
uit de juni-editie van het Ameri
kaanse tijdschrift „Institutional
Investor". Als maatstaf neemt het
tijdschrift de balanstotalen van de
banken. Van de vijftig grootste
banken zijn er 23 Japans.
De grootste bank is de Dai-Ichi
Bank met een balanstotaal in 1988
van 352,7 miljard dollar. De Fran
se Credit Agricole (9e) kwam tot
210.7 miljard dollar en de Ameri
kaanse bank Citicorp (10e) tot
203.8 miljard.
Nieuwzeelandse staalfabriek
niet in Chinese handen
WELLINGTON Het Chinese voornemen om
een geavanceerde staalfabriek te kopen in
Nieuwzeeland is gestrand. Het ging om de ver
koop van New Zealand Steel aan China National
Metals and Minerals Import and Export Corpo
ration (Minmetals). Er is niet voldaan aan de
noodzakelijke voorwaarden voor de overneming.
Volgens de in april aangekondigde overeen
komst zou Minmetals tachtig procent van de
aandelen New Zealand Steel kopen van Equiti-
corp. De andere twintig procent zou. worden
overgenomen van Fisher and Paykel Industries,
een fabrikant van huishoudelijke apparatuur. De
waarde van de overneming is nooit bekendge
maakt, maar wordt geraamd op 300 tot 400
Nieuwzeelandse dollar (380 tot 520 miljoen gul
den).
KNP en Bührmann
ook samen in
golfkarton
NAARDEN KNP
en Bührmann-Tette-
rode gaan een onder
zoek beginnen naar
een mogelijke samen
werking van de twee
concerns op het ge
bied van de produktie
van golfkarton in Ne
derland en Duitsland.
Als reden voor de stu
die geven de twee be
drijven op de eenwor
ding van de Europese
markt. KNP en
Bhrmann werken al
samen in Nederland
en Engeland
AUSTRALISCH WIJNHUIS
NEEMT BELANG IN VS
SYDNEY Het grootste Australische wijnhuis,
Penfolds, heeft gisteren een belang van vijftig pro
cent genomen in wijnproducent Geyser Peak in
Californië. Het is de eerste buitenlandse investe
ring van Penfolds, die met een produktie van tach
tig miljoen liter per jaar goed is voor twintig pro
cent van de Australische wijnproduktie. De prijs
van de overneming is niet bekendgemaakt. Geyser
Peak is al meer dan honderd jaar oud. Er komen
elk jaar 500.000 vaten Cabernet Sauvignon, Merlot
en Chardonnay vandaan. Penfolds zocht al langer
naar een buitenlandse partner omdat het zijn wijn
produktie wil vergroten. De eigen export is be
perkt tot vijftien procent van de produktie. „Onze
eerste verantwoordelijkheid ligt bij de Australische
consument", aldus een verklaring van Penfolds.
Australische wijn gebaseerd op klassieke Franse
wijnen is op het moment erg in trek aan de Ameri
kaanse westkust.
den laten. Zo meldde de
Rabobank dat het spaar
saldo in de eerste vijf
maanden van dit jaar was
opgelopen tot 850 miljoen
gulden, tegen een ontspa-
ring van 150 miljoen gul
den vorig jaar in dezelfde
periode. De hoofddirectie
verklaart deze omme
zwaai uit het verdwijnen
van de schrik voor de
meldingsplicht van de
banken aan de fiscus. Met
andere woorden: de
stroom van gespaard geld
naar de kapitaalmarkt
wordt weer groter als we
er even van uitgaan dat
ook de andere banken
met sterk verbeterde
spaarbedragen voor de
dag zullen komen.
Ingrijpender is het optreden
van de Nederlandsche Bank.
De president heeft vastgesteld
dat de verstrekking van kre
dieten vorig jaar 14 procent is
opgelopen, veel meer dan de
stijging van de produktiviteit.
In het eerste kwartaal van dit
jaar was de stijging zelfs opge
lopen tot 24 procent en dat
moet onherroepelijk een op
waartse druk op de inflatie op
roepen. Als hoedster van de
gulden heeft de Nederland
sche Bank dan ook besloten de
teugels aan te halen.
De groei van de kredietverle
ning heeft de Nederlandsche
Bank nu beperkt tot 6,25 pro
cent voor de periode 1 april
1989 tot en met 30 juni 1990.
Overschrijding van deze norm
is wel toegestaan, maar dan
volgt er wel een fikse boete
over tien procent van het be
drag waarmee de bank de
norm overschrijdt. De banken
worden dus bij haar krediet
verlening aan banden gelegd
en gaan zij toch door op de
oude weg, dan moeten zij boe
te betalen.
De president van 'de Neder
landsche Bank verwacht wel
dat de langere rente, dus de
rente over langlopende bespa
ringen (in hun streven om zo
veel mogelijk spaargelden aan
te trekken), iets zal stijgen,
waardoor het verschil tussen
lange en korte rente wat gro
ter kan worden.
Op de beurs hebben de grote
banken deze week nagenoeg
niet op de nieuwe, voor de
banken toch schadelijke rege
ling gereageerd.
Wall Street was bepaald geen
stimulator voor het Damrak.
De hogere prijs van de dollar
was wel gunstig voor de inter
nationale fondsen die ook in
de Verenigde Staten noteren.
Toch is dit niet aan onze grote
fondsen af te lezen. Nog een
andere kracht kon de koersen
omhoog vijzelen. De rente is
duidelijk in een neergaande
lijn gekomen. Het rendement
op staatsobligaties is gezakt en
dit heeft zijn weerslag in een
lager rendement op aandelen
en dat kan alleen bij hogere
aandelenkoersen.
De minister van' financiën
(Van onze correspondent
Jo Wijnen)
WASHINGTON Twee
projectontwikkelaars uit
Chicago zijn van plan het
hoogste verdiepingenge
bouw van de wereld te
gaan bouwen. Dat moet
gebeuren op slechts drie
blokken afstand van waar
nu 's werelds hoogste ge
bouw - de Sears Tower -
staat.
Het op dit moment nog
naamloze bouwwerk van
Lee Miglin en Paul Beitler
zal 125 verdiepingen hoog
worden, 15 verdiepingen
meer dan de Sears Tower.
Met de antennes meegere
kend wordt de superslanke,
rond een kern van beton
maar van licht-metalen bui
tenwanden voorziene toren
van Miglin en Beitler 574
meter hoog. De 15 jaar gele
den voltooide Sears Tower is
436 meter hoog. De naaste
concurrenten van deze gi
ganten uit Chicago staan in
New York. Dat zijn de dub
bele torens van het World
Trade Center die beide 405
meter hoog zijn en de al in
de jaren dertig gebouwde
Empire State Building die
375 meter hoog is.
De stad Chicago voelt wel
voor de ambitieuze plannen
van de heren Miglin en Beit
ler. Het bouwwerk, dat qua
vorm nog het meeste lijkt op
de Empire State Building, zal
de allure van de stad zeer
verhogen. Bovendien is de
nieuwe toren veel fraaier
dan de Sears Building, die
uit een aantal ongelijke,
rechthoekige vlakken be
staat en bepaald niet opvalt
als een staaltje van elegante
bouwkunst. Daarentegen is
de nieuw geplande toren
aanzienlijk smaller dan de
Sears Tower.
Chicago heeft altijd gedacht
in termen van 'groter-hoger-
beter'. De stad heeft naast
het hoogste gebouw van de
wereld, ook al het grootste
vliegveld. Chicago speelt op
dit ogenblik met plannen het
grootste congrescentrum ter
wereld te bouwen. In menig
opzicht wedijvert Chicago
zeer met New York. Pogin
gen het grootste financiële
centrum van de wereld te
worden zijn tot dusver niet
gelukt. Ook is de stad er
nimmer in geslaagd Ameri-
ka's eerste theaterstad te
worden. De strijd tussen het
Chicago Symfonie Orkest en
het New York Philharmo-
nisch Orkest voor het predi
kaat 'Beste van Amerika' (of
zelfs 'Beste van de Wereld')
is volgens muziekkenners al
tijd onbeslist gebleven.
Overigens zijn de ambities
die de stad op het stuk van
der architectuur koestert, na
genoeg allemaal verwezen
lijkt. Het enige plan dat Chi
cago niet ten uitvoer heeft
kunnen leggen is de toren
van de vermaarde Ameri
kaanse architect Frank
Lloyd Wright. Die bracht
Chicago lang geleden in op
winding met een ontwerp
van een bouwwerk dat maar
liefst een mijl (1600 meter)
hoog was. Daar is het nooit
van gekomen. Bouwkundi
gen twijfelen zelfs aan de zin
van verdiepingentorens die
hoger zijn dan 500 meter en
meer dan 100 verdiepingen
hebben.
Als het allemaal meezit,
moet het 350 miljoen dollar
kostende gebouw van Miglin
en Beitler al in 1992 gereed
zijn. Het moet huisvesting
bieden aan honderden klei
nere bedrijven die nu drin
gend om betaalbare kantoor
ruimte in het hartje van Chi
cago verlegen zitten.
profiteert van de gezakte ren
te. Moest hij de vorige staatsle
ning nog een rente van 7,5
procent meegeven (opbrengst
toen liefst 6,5 miljard gulden),
met de zevende lening van
deze week kon hij volstaan
met een rente van 7,25 pro
cent. De zes voorafgaande le
ningen hebben goed 22 miljard
gulden opgeleverd, waarmee
nagenoeg de helft van de fi
nancieringsbehoefte van het
rijk voor dit jaar gedekt is.
De voorgenomen overneming
van Sanders door een onbe
kend gebleven grootaandeel
houder is niet doorgegaan. Nu
heeft Gamma Holding haar
beschermende handen over de
behangselpapierfabriek uitge
strekt. Twee van de drie
grootaandeelhouders willen
hun pakket aandelen aanbie
den en de derde staat er ook
niet onwelwillend tegenover.
Alleen commissarissen lijken
nog niet mee te willen wer
ken.
Ter afsluiting onze KLM, onze
nationale luchtvaartmaat
schappij. De winst over het
boekjaar 1988-1989 bedroeg
374 miljoen gulden tegen 314
miljoen gulden vorig jaar. De
winst per aandeel ging van
5,94 naar ƒ7,08.
Behalve door inschrijving op
de staatslening kunnen spaar
ders hun geld beleggen in 7-
.3/8 procent Nederlandse In
vesteringsbank, 7,25 procent
Rank Xerox (een introductie)
en een claimemissie van vast
goedmaatschappij Ravast.
Achter de rug zijn deze week
de 7,75 procent Wereldhave en
de 7,5 procent Amrobank. Al
met al, beleggers hadden volop
keus om hun spaargelden af te
staan.
Exclusieve parfum
Mikhail Baryshnikov presenteerde deze week in het Mayfair Re
gency Hotel te New York zijn allernieuwste parfum. De nieuwe
geur zal exclusief te koop zijn bij Saks Fifth Avenue. FOTO: ap
(Van onze correspondent
Bob van Huët)
LE BOURGET Ont
manteld van zijn 20 mm
kanon, machinegeweren
en trosjes raketten lijkt de
Franse supercopter Ecure-
uil 2 maar een kale eek
hoorn. Een Afrikaanse de
legatie die de stand van
fabrikant Aerospatiale be
zoekt laat zich zowel de
militaire als de civiele
versie uitleggen. Een van
de heren moet zijn statige
djellaba iets optrekken
om naast een testpiloot
plaats te kunnen nemen
in de cockpit. Een blin
kende glimlach wordt
vereeuwigd. Een plaatje
voor thuis.
Is Afrika nu weer enige pe
perdure en vast zeer urgente
gevechtshelikopters rijker?
Een verkoper van Aerospatia
le heeft moeite met zo'n vraag.
Het is niet aan hem te oorde
len over de behoeften van een
klant. Echt verkopen is er hier
trouwens hem niet bij, zegt hij.
De Parijse luchtvaartsalon op
het knusse vliegveld Le Bour
get moet in de eerste plaats
een show zijn waar 'men' el
kaar ontmoet. Belangrijke con
tracten worden bij het staats
bedrijf Aerospatiale getekend
„au chateau en na de kreeft".
De 38e Salon de l'Aeronauti-
que et de l'Espace sluit morgen
zijn streng bewaakte poorten.
Het volgens de Fransen be
langrijkste vliegevenement ter
wereld, samen met de lucht
vaarttentoonstelling in het
Britse Farnborough, heeft alle
records gebroken: 1600 expo
santen uit 34 landen, 200 toe
stellen waarvan er 80 voor-
vliegen en, inclusief de ver
wachte toeloop bij de laatste
demonstraties, een dikke
400.000 bezoekers. Ruim een
kwart van hen is er beroeps
matig.
Mitterrand
De om het jaar gehouden salon
werd vorige week voor de
vijfde achtereenvolgende keer
geopend door de socialistische
president Mitterrand. Net aan
de macht, in 1981, baarde hij
opzien door het meest opzich
tige wapentuig van zijn wan
delroute te laten verwijderen.
Acht jaar later is van die paci
fistische bevlieging weinig
meer te merken. Militaire en
civiele kisten staan vleugel
aan vleugel.
Toch lijkt de sfeer op Le Bour
get dit jaar wat veranderd.
„Wat minder militair en wat
meer civiel", heeft ook staats
secretaris van defensie, Jan
van Houwelingen, tijdens zijn
eendaagse bezoek gezien. „De
fabrikanten zijn bezig met wat
ik op mijn stropdas draag",
zegt hij. Motiefjes van een tot
ter. Testpiloot Anatoly Kvot-
chur (37) kwam met de schrik
en een snee op zijn wang
(„mijn zuurstofmasker") vrij.
Dank zij de glasnost mocht de
vlieger zijn ongeluk op een
persconferentie in de buik van
de grote Antonov 225 verkla
ren. 'Een vreemd lichaam',
waarschijnlijk een vogel, had
de schrik van de NAVO om
laag gehaald. „Motorpech is
iets wat westerse vliegtuigen
ook kan overkomen", voegde
een ingenieur van het Mikoy-
an Design Bureau, de MiG-
bouwer, er fijntjes aan toe.
Anatoly Kvotchur vertelde dat
hij'slechts een paar seconden
de tijd had om zijn schietstoel
te gebruiken, „maar niet nadat
ik had gezien dat het vliegtuig
niet tussen het publiek zou
vallen". Van de tevreden
schietstoelfabriekant had hij
een fraaie das gekregen.
„Zoiets kan iedereen overko
men", erkent Spivak. Maar
dat, zoals een directeur van
Mikoyan riep, de MiG-29 een
„technisch veel volmaakter
vliegtuig is dan de Ameri
kaanse F 16 en F 18" ontlokte
de man van General Dyna
mics toch een ironische glim
lach. „Zo, vinden ze dat".
Terughoudend
In de stand van Fokker heeft
men andere beslommeringen.
Slechts 15 procent van de pro
duktie betreft militaire vlieg
tuigen. „Je merkt in die sector
wel enige terughoudendheid.
Zo van: moeten we nou door-
taan of niet", zegt pr-man Leo
teijn. De Nederlandse fabri
kant zal delen van de struc
tuur leveren van de militaire
transporthelikopter NH 90,
een gemeenschappelijk project
met Frankrijk, Italië en Duits
land. Over vier jaar staat de
eerste vlucht op het program
ma. „Maar als de behoefte zou
veranderen is een civiele uit
voering denkbaar. Het toestel
kan 14 passagiers vervoeren
met airlinercomfort", vindt de
verkoper van MBB, de Duitse
deelnemer.
De terughoudendheid in de
militaire sector is uiteraard
ook bij de Franse gastheren
merkbaar. De publieke opinie
in Frankrijk is niet ongevoelig
voor glasnost en dat begin je
nu ook te merken in het Fran
se defensiebudget, meent men
bij het elektronicaconcern
Thomson. „In alle wapens de
wereld uit geloof ik niet. In de
burgermaatschappij heb je ook
politieagenten nodig".
De uit Moskou overgevolgen
reserve-MiG raast over het
Fokkerpaviljoen. De herrie
brengt Steijn op het geluidsas
pect van de Fokker 100. „Dat
wordt nu een van onze grote
troeven. Van de week zei hier
iemand: „Ik heb jullie vlieg
tuig over zien vliegen. Niet ge
hoord, maar wel gezien".
Als straaljagers dat nou ook
eens zouden kunnen...
ploegschaar omgesmeed
zwaard sieren de demissionai
re cravate. Van Houwelingen:
„Maar de Fransen hebben na
tuurlijk groot gelijk als ze zeg
gen dat je veiligheidsbeleid ge
baseerd moet zijn op feiten en
niet op mooie woorden".
Een Franse, een Duitse en
twee Israëlische firma's pre
senteerden hem in elk geval
een 'vuursteun informatiesy
steem' voor de landmacht. Au
tomatisering van de artillerie
is volgens de staatssecretaris
nodig, „want wat wat we nu
hebben is echt ouderwets".
Verkoopargument
De politiek van Gorbatsjov en
de positieve reactie van Bush
is vast geen verkoopargument
voor een in krijgsmateriaal ge
specialiseerde firma als Gene
ral Dynamics. Voorlichter Al
Spivak: „Peace is the most im
portant. Natuurlijk, wij verko
pen F-16's, maar wij, de werk
nemers van General Dyna
mics, zijn ook burgers". Com
mercieel beschouwd troost
Spikvak zich met de gedachte
dat er altijd een markt zal blij
ven bestaan voor landen die
zich „willen voorbereiden op
de eventualiteit van een gewa
pend conflict". De oorlogsin
dustrie is volgens hem heel
nieuwsgierig naar-de uitkomst
van de ontwapeningsonder
handelingen in Wenen. „We
weten niet welk systeem er
uitgaat. Maar wij beslissen
niet. We zijn dienaren van de
regering en hebben daarom
maar af te wachten".
In de extra zwaar bewaakte
Israëlische stand is men op zijn
hoede. „In de elektronische
arena is er geen tweede ron
de", klinkt het in een video
film van de 'in oorlogssituatie
beproefde' (Libanon) SPS van
de firma Elisra. Het Self Pro
tection Systeem waarschuwt
de piloten voor naderend on
heil en heeft volgens de recla-
mestem „vele missies in de
Beeka-vallei zonder verliezen
doen aflopen". Minder defen
sie-uitgaven in Israel. „Wij le
ven in een heel andere reali
teit dan die ontwapeningsge
sprekken tussen Oost en
West", zegt een Elisra-verte
genwoordiger.
Te pletter
Aan drastische en onbedoelde
wapenvermindering deden de
Russen. Tijdens een gewaagde
demonstratievlucht sloeg een
MiG-29, naar verluidt het bes
te Russische gevechtsvliegtuig,
naast de landingsbaan te plet
Dit onbemande vliegtoestelletje heeft de dappere naam 'Brave'.
Het op Le Bourget geshowde produkt van Boeing is een soort
boodschappenwagentje, dat al dan niet dodelijke wapensyste
men meekrijgt om ergens te 'bezorgen'. foto- ap
