oppassen voor verkiezingsmoeheid
m
ïolland
ïer« I I I
Politiek
Partij
Parlement
SE LONEN EN LANGE WERKDAGEN IN ILLEGALE NAAIATELIERS
ffi.
17 11-
iNLAND
CcidócSoivuMit
ZATERDAG 17 JUNI
e. Te
e arllAG Het moet
kopstukken van
ïtionale politiek
J kunstje zijn om
:ampagne met het
IS de kamerverkie-
ran 6 september
uw ^ch te schrijven.
tne gewoon een
jarige toespraak
Mögelopen vier we-
JJ^rappe daar alle
getinte zinnen
uit een halve mi-
elrk, want zoveel
lat er niet) en
relijklCees.
nog dan was ver
ft de nationale poli-
'val van het kabinet
Ben stempel gedrukt
pagne voor de ver
van het Europees
j Nu deze achter de
*s élthans wat Neder-
<tt (de inwoners van
■'//J de twaalf EG-lid-
^en morgen pas hun
en in), kan de strijd
herbankjes en rege-
'aan het Binnenhof
goed losbranden.
4 van de laatste we-
tvergelijkbaar met
'elkaar rijdende au
to's, de één op weg naar
Straatsburg en de ander naar
Den Haag. De inzittenden van
laatstgenoemde wagen wilden
eigenlijk het liefst de volle
breedte van de weg voor zich
zelf opeisen, maar slaagden er
telkens net niet in het andere
voertuig in te halen of naar de
zijkant te drukken. Tot op
luchting van de Hagenaars
kwam deze week echter de af
slag Straatsburg in zicht, zodat
zij nu echt het rijk alleen heb
ben.
Nu zitten de nationale politici
overigens, wellicht zonder het
zelf te beseffen, wel met de ge
bakken peren. Want de weg
naar Den Haag is nog lang en
de vraag is of men voor het
resterende traject nog vol
doende gespreksstof overheeft.
Is in de achter ons liggende
Hollands-Europese campagne
niet Vrijwel alles al gezegd en
alles al geschreven over wat
de partijen bindt en scheidt?
Zijn niet alle mogelijkheden
en waarschijnlijkheden van
coalitievorming al lang afge
tast, aangenomen of verwor
pen?
Partijprogramma's
Inderdaad, er zijn al grote hoe
veelheden kruit verschoten,
maar de magazijnen zijn nog
niet geheel leeg. Een goed po-
liticus houdt in een langdurige
discussie altijd een aantal ar
gumenten, beschuldigingen en
steken onder water achter de
hand. Demissionair vice-pre
mier Rudolf de Korte was dat
kennelijk even vergeten toen
hij jongstleden maandag al
met veel dramatiek in zijn
stem een smekend beroep op
het CDA deed om asjeblieft
niet met de PvdA te gaan re
geren omdat anders het in ze
ven jaar opgebouwde econo
misch herstel weer naar de
knoppen zou gaan. Maar afge
zien van dit soort teksten, dat
beter voor het 'moment suprè
me' opgespaard had kunnen
worden, zullen de lijsttrekkers
en hun vazallen de komende
maanden nog voldoende dis
cussiestof weten op te hoesten,
hoewel men er niet aan zal
ontkomen sommige eerdere
uitspraken in iets andere be
woordingen nog eens te herha
len.
Gelukkig voor de deelnemers
aan de verkiezingsstrijd zal
zich ongetwijfeld ook nieuwe
munitie aandienen als de ko
mende weken de partijraden
en -congressen de ontwerp-
verkiezingsprogramma's defi
nitief vaststellen. Wat zal bij
voorbeeld de VVD-achterban
doen met de voorstellen inza
ke milieubeleid, belastingver
laging en huurverhoging? En
zal het CDA zich nog harder
opstellen in de euthanasie
kwestie en de zaak rond de
nieuwe commerciële tv-zen-
ders?
Van wezenlijk belang voor de
rest van de campagne is ook
hoe het PvdA-congres zal rea
geren op de passage in het ont-
werp-program waarin staat
dat de defensie-uitgaven op z'n
minst moeten worden bevro
ren en zo mogelijk verlaagd.
De kans bestaat dat men dit
een te slappe formulering
vindt en het betreffende pro
grammapunt aanscherpt, bij
voorbeeld door de bevriezing
er geheel uit te halen. Niet ge
heel denkbeeldig is tevens dat
de PvdA-achterban eist dat de
wao-uitkeringen weer van 70
procent naar 75 procent van
het laatstverdiende loon
moeten worden gebracht. Of
dat de koppeling tussen lonen
en uitkeringen hoe dan ook
hersteld moet worden, onge
acht het sociaal-economisch
klimaat.
Verschillen
De afgelopen weken is wel
duidelijk geworden waar het
in de race naar 6 september
inhoudelijk vooral om zal gaan
en waar de grootste overeen
komsten en verschillen liggen.
Als we ons beperken tot de
vrijwel zekere aanstaande coa
litiepartners PvdA en CDA,
dan botsen vooral de visies op
de werkloosheidsbestrijding,
de defensie-uitgaven en de
vraag in hoeverre de burgers
de komende jaren belasting
verlaging mogen c.q. kunnen
krijgen. Deze drie onderwer
pen zullen dan ook in de cam
pagne de boventoon voeren,
om nog maar niet te spreken
van de kabinetsformatie.
De kwestie rond de belasting
verlaging gaf de laatste tijd al
veelvuldig aanleiding tot ge
bakkelei over en weer. De
PvdA wil zoals bekend bijna
de helft van de door het 'oude'
kabinet beloofde lastenverlich
ting voor de jaren 1990 tot
1994 (in totaal vier miljard)
weer terugdraaien omdat de
hogere inkomens er te veel
van zullen profiteren en het
geld bovendien beter besteed
kan worden aan verbetering
van het milieu, het onderwijs
en de gezondheidszorg. Minis
ter Ruding van financiën heeft
deze sociaal-democratische op
vatting aangeduid als „Madu-
rodam-denken". Internatio
naal gezien liggen de belastin
gen in Nederland nog altijd op
een hoog niveau zodat er, ze
ker in het licht van de nade
rende nauwere samenwerking
binnen de EG, niet alleen een
flinke portie af kén maar zelfs
af móét. Omdat ook elders in
het CDA precies zo wordt ge
dacht, zal het voor de PvdA
nog een hele toer worden om
haar poot wat dit betreft stijf
te houden.
Werkloosheid
De onenigheid over de werk
loosheidsbestrijding stak pas in
het staartje van de (semi-) Eu
rocampagne de kop op. Pre
mier Lubbers deelde woens
dagavond, gesterkt door de re
cente cijfers over de gestadig
dalende werkloosheid, enkele
ferme tikken aan Kok en de
zijnen uit. Volgens hem heeft
het absoluut geen zin om over
eenkomstig de wens van de
PvdA een paar miljard méér
uit te trekken voor de bevor
dering van de werkgelegen
heid. „Dat levert uiteindelijk
belastingverhoging en koop
krachtverlies op", aldus Lub
bers De financiële inspannin
gen van het huidige kabinet
acht hij dan ook voldoende.
Dan ligt er nog het derde
hoofdpunt: de defensie-uitga
ven. Het CDA wil een beschei
den verhoging van 0,6 procent
en de PvdA zoals gezegd mini
maal nul procent. Op het eer
ste gezicht een klein verschil,
maar daar mag men zich niet
op verkijken. Wim Kok heeft
onlangs (met het congres in z'n
achterhoofd) al gezegd dat
verlaging van de uitgaven
prioriteit heeft boven bevrie
zing. Het laatste woord is ook
hierover dus nog lang niet ge
zegd.
Alles overziend kunnen we
beslist nog wel een levendige
verkiezingscampagne ver
wachten. Op één voorwaarde:
als de dames en heren politici
vanaf half juli (als alle con
gressen achter de rug zijn)
maar een paar weken hun
mond houden en met vakantie
gaan, want anders zijn zij èn
de kiezers al lang voor 6 sep
tember verkiezingsmoe. En
daar is niemand mee gebaat.
DICK VAN RIETSCHOTEN
it.
3482,[DAM Wie in
s 12Hen van C A,
—it, Peek Clop-
jr. i 0f welk ander
,Vme}s of kledings-
angra ook een goed-
^indy kledingsstuk
goeJn er bijna zeker
zedat dat in Neder-
Jo/l^ervaardigd. Was
ir. sfiantal jaren gele-
4 heel gewoon dat
haarwerkjes Taiwan of
k.mjig stond, nu blijkt
pie9'^andelslijnen naar
Oosten te lang
:er, de modegrillen te
)oM volgen- Boven-
s: gol er in ons land
r dB^urkse mensen be-
voor lage lonen
e werkdagen de
in elkaar te zet-
iar hun illegale
ILM hangt dagelijks
zijden draad. In
Dickfem bloeien de
„aal "Made in Ho1"
i-i7(Kara (26) is lid van
ferdamse steuncomité
tctie-arbeiders. Ruim
{eleden Reisde hij uit
ijn ouders achterna
een opleiding aan de
ademie. Als vrijwilli-
^^nu actief betrokken
■igrantenhuis aan de
mise Van Ostade-
ftr, in een voormalige
■rkazerne, komen mi-
®net verschillende na-
■ien elke dag bijeen.
imoeting, voor ont-
in d voor cursussen,
an <$der hen zijn veel il-
arken die in eigen
tmisch aan de grond
ïn Zfl^kt en nu hun heil
de kleine, warme
de hoofdstad. De
rebben al hun bezit-
244. ^rkocht om via een
een duur visum
vijfduizend gulden -
tigen waarmee naar
I gereisd kon wor-
gale Turken verblijven, die
voor het merendeel werken in
de bijna 300 naaiateliers, waar
van de eigenaren vaak hun
landgenoten zijn. De markt
van vraag en aanbod van de
arbeidskrachten bevindt zich
in Turkse koffiehuizen en ont
moetingscentra. Wie werk
zoekt, vervoegt zich daar. In
piektijden zijn werkdagen van
tien tot twaalf uur en werkwe
ken van zes dagen geen uit
zonderingen. Maar voor het
zelfde geld, of beter zonder
enig uitzicht op geld, zijn er
weken en maanden dat het
aanbod de. vraag overtreft.
Geen werk betekent geen
geld.
Stikkers en naaiers
In eerste instantie hebben de
meeste illegale arbeidskrach
ten wel gezorgd voor een ap
peltje voor de dorst. Maar na
verloop van tijd raakt het
spaargeld op en is lenen van
familieleden en vrienden de
enige mogelijkheid om te
overleven. Kara: „Recht op
uitkeringen en voorzieningen
is er niet. En als je ziek wordt
verdien je èn geen geld èn ben
je niet verzekerd voor ziekte
kosten".
Je telt als illegaal dus niet
mee. Alleen als je kind naar de
basisschool gaat, wordt hij of
zij keurig meegeteld in het
leerlingenaantal omdat daar
het aantal leerkrachten van
afhangt. Een typisch voor
beeld van het meten met twee
maten.
De stikkers en naaiers verdie
nen gemiddeld per uur een be
drag dat ligt tussen de zeven
en twaalf gulden. Wie erva
ring heeft en daarnaast het ge
luk heeft dat er veel werk is,
zal aan de „top" zitten. Niet
vakbekwame mensen verdie
nen een uurbedrag tussen drie
en acht gulden.
Voor de confectie-arbeiders is
de. situatie in de branche niet
rooskleurig. Kara: „De grote
warenhuizen zitten met de no
dige voorraden en tussen de
'concurrenten' is een flinke
strijd om de klant aan de
gang". Voor de koper een
voordeel want de prijzen da
len, maar voor de Turkse stik
ker een nadeel omdat het aan-
'lllegalen aan het werk in een
naaiatelier. Naar schatting telt
alleen Amsterdam al 300 van
dergelijke ateliers. foto: sp
bod van werk flink is afgeno
men en daarmee samenhan
gend het uurtarief op de
markt is gekelderd.
In de media wordt ten onrech
te vaak gesproken over „ille
gale ateliers". Bijna alle con-
fectie-bedrijven staan inge
schreven in het register van
de Kamer van Koophandel en
zijn dus makkelijk te vinden.
Maar binnenin de ateliers zit
de illegaliteit verborgen. Ab
dullah Kara verdedigt de
Turkse eigenaren, want zij
kunnen via de reguliere weg
E EN WISKE
DE SPEELGOEDSPIEGEL
I1a$ ih ern ofenbhh uui aandacht (maf 7.
loali dc traditie uil. zal de president-
directeur-generaal aan ome maat
schappij u nu loesprehen. Daarna hunt
u rapporteren ouer uu uerhiaamheden
uan net uoorbüe jaar. en uat het be-
lanOruhste is du omzet meedelen
Hls jroolste speelgoedfabrikant
ter uereld, zal onze president u
naar gewoonte toespreken hele
maal in de feest uén ons bedrijf
Uu ueruel komen hem met een
daverend applaus
P Ul*jeverl|, Antwerpen-Weesp.
geen tijdelijke arbeidskrachten
vinden. „Bij het arbeidsbureau
staan misschien dertig mensen
ingeschreven die werk zoeken
als stikker. In de ateliers is tij
dens de pieken werk voor dui
zenden mensen, dus zijn de
ateliershouders wel gedwon
gen via een andere weg aan
hun mensen te komen", aldus
Kara.
En juist het nuanceverschil
tussen 'illegale werkers' en 'il
legale ateliers' maakt dat de
werkzaamheden onder grote
druk plaatsvinden. De adres
sen van de ateliers zijn bekend
en voor de politie en opspo
ringsambtenaren is het „altijd
raak", hetgeen in de krantebe-
richten over invallen wordt
bevestigd. Kara en het steun
comité hebben de afgelopen
maanden een stille intimidatie
waargenomen van de kant
van de overheid en de politie.
Er zou nadrukkelijk bij ate
liers woeden gecontroleerd
naar arbeidsomstandigheden
en de aanwezigheid van illega
len, maar een woordvoerder
van de Amsterdamse politie
ontkent dat er sprake zou zijn
van een veranderde opstelling.
Het beleid is de afgelopen
maanden niet gewijzigd.
Seizoenarbeid
De oplossing voor het illega
len-probleem ligt volgens het
steuncomité voor de hand. Ab
dullah Kara: „Je moet de ille
gale mensen een werkvergun
ning geven op grond van sei
zoenarbeid. Daaraan gekop
peld zou dan ook een verblijfs-
en woonvergunning geregeld
moeten worden. We richten
ons eerst op de vraag öf de
ateliers blijven óf niet. Pas als
daar een antwoord op is, wil
len we wat doen aan de ar
beidsomstandigheden in de
ateliers. Maar dat is ons twee
de doel". Volgens Kara willen
de eigenaren van de confectie-
ateliers meewerkerl de situatie
te verbeteren. „We praten re
gelmatig met ze via hun eigen
vereniging. Zij willen er best
wel wat voor doen, maar dan
moeten de prijzen op de markt
stabiel zijn. Alleen dan kun
nen et cao-lonen worden be
taald en ,dat betekent dat de
prijzen van de kleren omhoog
zullen gaan". Kara is niet bang
dat daardoor de concurrentie
positie van het Amsterdamse
circuit gevaar zal lopen, omdat
in zijn ogen de branche graag
de produktiemarkt wil contro
leren. En dat gaat het best als
de kleren dichtbij huis wordt
gemaakt.
In het lokaal van het migran
tenhuis in Amsterdam bevindt
zich ook de 29-jarige Sawjt, die
ruim twee jaar illegaal in ons
land verblijft en in confectie-
ateliers zijn geld verdient. In
Turkije had hij zijn eigen ate
lier, maar door de economi
sche recessie in dat land ging
zijn zaak failliet. Een vakman
dus, die 'normaal' twaalf gul
den per uur verdient. Op de
vraag of hij nu voor acht gul
den per uur werk zou aanne
men, antwoordt hij aarzelend
bevestigend. „Ja, ik heb geen
andere keuze, omdat ik nu bij
na twee maanden zonder werk
zit. Maar het hangt af van het
soort werk".
Uitweg
Sommige illegale Turken heb
ben inmiddels het besluit ge
nomen weer terug te gaan
naar hun vaderland nu de
markt er zo beroerd voor staat.
Zij zien geen uitweg meer in
de Amsterdamse naaiateliers.
Bovendien bestaat constant de
angst door de politie aange
houden te worden. Sawjt: „In
de tijd dat ik nu in Nederland
ben, ben ik nog niet in aanra
king geweest 'met de politie.
Op straat ben ik niet bang,
maar als je op je werkplek
bent dan loop je altijd de kans
bij een inval te worden aange
houden. Nee, speciale maatre
gelen zijn er niet als de politie
binnenvalt".
Voor welk bedrijf worden de
kledingsstukken genaaid?
Sawjt weet geen namen te
noemen, maar algemeen be
kend is dat vrijwel alle waren
huizen en bedrijven die textiel
verkopen, gebruik maken van
de diensten van de ateliers.
Dat wil zeggen dat dat niet
rechtstreeks gebeurt. Tussen
personen leveren de spullen
„legaal" aan. De leverancier
waar de order is geplaatst,
moet volgens de afspraken die
de kledingsbranche heeft ge
maakt, een waarborgverkla-
ring regelen waarop staat dat
alles volgens de regels der wet
is gemaakt. Schone handen
dus voor het warenhuis dat de
zwartepiet naar beneden door
speelt. Maar in de kledings
branche wordt nog niet hard
gelopen voor de verklaringen.
C A en Miss Etam zouden de
„gunstige" uitzonderingen
vormen.
Merkvervalsingen
Van het concern van de fajni-
lie Brenninkmeijer is die op
stelling met verwonderlijk,
omdat het hardnekkig wordt
achtervolgd met „bewijzen"
dat bij de confectie-ateliers de
merkjes met de initialen van
Clemens en August werden
aangetroffen. Woordvoerder
Remarque van het bedrijf
wordt moedeloos van de be
schuldigingen. Volgens hem
zou het gaan om enkele oude
etiketjes of om merkvervalsin
gen. De namen van huismer
ken van C A zouden in
dumpzaken en bij marktkra
men goed verkopen. „Als
C A met harde feiten gecon
fronteerd zou worden, wordt
het contract met degene aan
wie de order is verschaft on
middellijk gestopt. Dat is tot
nu toe één keer gebeurd", al
dus Remarque.
Zijn collega bij P C, J.A.
Touw, heeft ook geen reden
om aan te nemen dat zijn con
cern een lijn heeft naar de ate
liers. Maar hij sluit niet uit dat
er ergens iets misgaat. Touw:
„Wij vragen de waarborgver-
klaringen. Dat is het enige dat
we kunnen controleren. Maar
het is net als bij de bij de be
lastingen: minister Ruding
probeert ook alles te controle
ren en toch worden er belas
tingen ontdoken. Als wij maar
iets zouden merken dat er za
ken mis zijn, dan zullen dege
nen die daarbij zijn betrokken,
dat onmiddellijk merken. Ook
als het onze eigen inkopers
zijn".
Maar hoe je het wendt of
keert, het blijkt dat de grote
warenhuizen en textielzaken
een deel van hun orders nog
steeds in het Amsterdamse cir
cuit plaatsen want onlangs
werden bij een inval door de
politie de merkjes van diverse
grote, bekende zaken aange
troffen. De derde toren van
het confectiecentrum in de
hoofdstad wordt regelmatig
genoemd als de plaats waar de
orders via de tussenpersonen
hun weg vinden naar de ate
liers. Een markt waar miljoe
nen guldens in omgaan. Bo
vendien werken de duizenden
illegalen niet voor - niets; de
economische wetten leren dat
er een afzetmarkt moet zijn
voor de broeken, jasjes en
overhemden.
Bij het verlaten van het pand
van de migranten in Amster
dam valt het oog op een grote
wagen van een bedrijf voor in
terieurverzorging. Met grote
letters is te lezen dat de gordij
nen gratis genaaid worden.
En daar kan zelfs een confec
tie-ateliers met tientallen ille
gale stikkers niet tegen op.
LUCAS BOLSIUS
Elke samenleving heeft haar
querulanten. Iedereen heeft er
wel eens, van dichtbij of via de
media, kennis mee gemaakt:
de ziekelijke, eeuwige klagers,
de warhoofdige vaste klanten
van brievenrubrieken in
dagbladen en tijdschriften, de
mensen die zich altijd het
slachtoffer van complotten
wanen, onvermoeibaar tegen
windmolens vechten of een
onbedwingbare drang bezitten
om door middel van
gerechtelijke processen hun
gelijk binnen te halen.
Een van deze lieden is ene
heer H. van de Berg uit
Haarlem, die al enige jaren de
koningin, de Staten-Generaal,
de minister-president en de
massamedia bestookt met
epistels waar geen touw aan
vast is te knopen. Heerlijke
schrijfsels, dat wel, want
's mans gedachtenkronkels
mogen dan voor hemzelf
bittere ernst zijn, voor gewone
stervelingen vormen zij een
rijke bron van humor.
Onlangs kregen we op onze
redactie weer een brief van de
heer Van de Berg onder ogen.
ditmaal gericht aan de NOS.
Een citaat: ..Geachte heren.
Enige tijd geleden heb ik van
u een bandopname
terugontvangen betreffende de
massamoord op fietsers en
voetgangers in Nederland. U
wilde kennelijk niet zwaar
tillen aan die
verkeersslachtoffers. Daarom
verklaar ik mij hierbij bereid
tot een televisiedebat over
deze zaak, waarbij ik ook de
Amerikaanse bezetting, de
schijndemocratie der
anonieme kiezers, de
inkomensverschillen en de
illegaliteit van het regiem ter
discussie wil stellen. Ik heb de
indruk dat uw omroep via
sluikreclame gelden ontleent
aan gedode kinderen en
fietsers, door autogebruik
zonder commentaar te tonen
zonder op de gevaren ervan te
wijzen. U mag voor genoemd
debat alïe experts meebrengen
die u vinden kunt. Mijn enige
voorwaarde is dat het debat in
de programmabladen staat
aangekondigd en direct wordt
uitgezonden. In de eerste week
van juli '89 zal ik hiervoor
beschikbaar zijn
Eigenlijk zou je natuurlijk
medelijden met dit soort
lieden moeten hebben, maar
zo'n gevoel is nu eenmaal in
dergelijke gevallen moeilijk op
te brengen. En bovendien:
zolang ze niet echt hinderlijk
worden is er geen vuiltje aan
de lucht en kunnen we blijven
glimlachen. Aan sommige
querulanten kun je zelfs
wennen. Op het Binnenhof
loopt al jaren vrijwel dagelijks
een man rond wiens wieg ooit
in Nieuw-Guinea heeft
gestaan. Hij kent alle
kamerleden en bewindslieden
en ieder kent hem. Ziet hij een
politicus lopen, dan klampt hij
hem of haar onmiddellijk aan
om het inmiddels al
overbekende verhaal te
vertellen dat hij geen paspoort
heeft en het land niet uit kan.
De laatste tijd heeft hij zijn
teksten ingekort tot
opmerkingen in de trant van:
„Jij bent mijn vriend. Jij helpt
me wel hè°" Als de
aangesproken minister of
volks vertegen woordiger di t
dan beaamt of hem een
schouderklopje geeft, is z'n dag
weer goed. De man is
inmiddels zo'n vast
meubelstuk van het
Binnenhof geworden, dat de
'bewoners' van het
regeercomplex vreemd
opkijken als hij een dag
ontbreekt.
Er zijn ook mensen die je
semi-querulanten zou kunnen
noemen. Zij zijn het niet echt,
hebben ook niets ziekelijks
over zich, maar tonen wel het
initiatief en de
vasthoudendheid om kleine,
vaak onopvallende misstandjes
recht te trekken. Zo bevat het
blad „Onze Taal" deze maand
een brief-van een man die
triomfantelijk schrijft over zijn
kruistocht tegen een zinnetje
dat we op alle pakken melk,
vla en yoghurt aantreffen:
'tenminste houdbaar tot...Dat
woord 'tenminste' is fout,
aldus de briefschrijver, want
dat betekent 'althans'. De
bedoeling van het woord
wordt pas goed weergegeven
als de negen letters in tweeën
worden gehakt tot 'ten
minste'. De man had al diverse
melkproducenten en -
groothandelaren
aangeschreven en werd alom
in het gelijk gesteld. Naar hij
meldde zal Albert Heijn als
eerste de tekst op de
zuivelpakken wijzigen. Ook
Campina heeft al beterschap
beloofd. Hulde aan deze
wereldverbeteraar!
TRUBBELS
