Onverwacht besluit roept verwarring en verdriet op Doordenken naar het verleden 31 I CcidóeGou/td China kerk wereld Lopen voor evangelisatie in Den Haag en Leiden Apollo en Christus Nederland immigratiela GEESTELIIK LEVEN/OPINIE CcidócSomotit ZATERDAG 17 IUNI 1989 IJ Pitirim weet niets van bestaan Oekrainse Katholieken MOSKOU Metropoliet Pitirim, bij de Russisch-Or- thodoxe Kerk verantwoor delijk voor de voorlichting, ontkent dat in de Oekraïne aanhangers van de (verbo den) Oekrains-Katholieke Kerk wonen. De leden van deze kerk, die trouw is aan Rome, leven volgens hem allemaal in het buitenland. De Oekrains-Katholieke Kerk werd in 1946 door Sta lin verboden. De kerk moest zich aansluiten bij de Rus- sisch-Orthodoxe Kerk, die kort na de revolutie van. 1917 voor het communis tisch bewind boog. Naar schatting telt de Oekrainse kerk, die in 1946 onder gronds ging, vijf miljoen ge lovigen. Sinds vier weken zijn tien Oekrainse Katholieken in hongerstaking in het cen trum van Moskou. Zij eisen dat de kerk wordt gerehabi liteerd, zoals ook met andere slachtoffers van Stalins ter reur is geschied. Volgens een bericht in het weekblad 'Moscow News', de eerste melding van de hongersta king in de Sovjetpers, zijn er de laatste tijd 35.000 handte keningen verzameld voor een petitie waarin de leiding van de Sovjetunie wordt ge- *2 ke Beheerste hartstochten zijn deugden. Blaise Pascal door Marinus van der Berg In deze weken is China ineens veel dichterbij gekomen voor mij. Met intense aandacht heb ik gekeken naar de beelden van het Plein van de Hemelse Vrede. Iemand die juist terug keerde van een reis bevestig de het: een sfeer van onge dwongen samen-zijn, ee.n sfeer van vriendschap en har telijkheid. Mensen die er de ketens van de oude banden van zich af hadden gegooid. Hun zielen waren vrijgekomen en dat was te zien aan hun ge zichten. Vroeger was China voor mij vooral verweg, on doordringbaar, maar nu ben ik scherper gaan zien dat Chi na dichtbij is. China is in me zelf. China is in al die mensen die betrokken willen zijn bij de opbouw van de toekomst. Mensen die van binnenuit be seffen dat de Hemelse Vrede niet voor een kleine elite is bedoeld maar voor alle men sen. Dit besef is niet alleen een Chinese aangelegenheid, niet alleen een binnenlandse aangelegenheid, maar ze is van alle landen. Wie de ogen opent, ziet op vele plaatsen in de wereld massaal dezelfde bewegingen. Ik zie het gebeu ren in de Sovjetunie, onder de Palestijnen, in Zuidafrika, maar ook in bewegingen in de kerken. De bewegingen van de weg. De mensen die zich hun eigen verantwoordelijk heid niet laten afnemen. Men sen die dichterbij hun eigen ervaringen durven te leven. In hen groeit het besef dat aan het starre en oude niet meer geloofd hoeft te worden en mag worden omdat ze ten koste gaat van de mens. In onze dagen die soms gety peerd worden als dagen van Godsverduistering is er even vele reden om te zeggen dat God dichterbij is gekomen. Niet die God die je bang maakt, bij wie je je alsmaar schuldig moet voelen, niet de God die dwingt en gluurt en de mens verlaagt tot een zon dig wezen van wie weinig goeds is te verwachten. Die God leeft in de nadagen van Zijn Bestaan, want de mach ten die die God in het zadel hielden en belang hadden bij zo'n God zijn op hun retour. De God in wiens naam oorlo gen gevoerd konden worden, wapens gezegend, mensen gefolterd en doodgeslagen werden, die God wordt ont maskerd als het gruwelijke produkt van menselijk zelfbe lang. Er groeit een nieuw ver moeden dat God in het won der van elke mens aanwezig is. Niet een God die uitsluit, maar die opneemt en verheft. Ik zie dat in de beweging van mensen die verstaan dat wij elkaar gegeven zijn om elkaar te hoeden, om elkaar te on dersteunen en niet om elkaar te bevoogden en de wet voor te schrijven. In onze dagen gebeurt er wat de oude pro feet reeds zei: „Het oude is voorbij, het nieuwe is er, zie je het nog niet.?" Steeds meer mensen zoeken een nieuwe weg. Niet de weg van het oppervlakkige geluk, maar ze zoeken een weg die diepere inhoud en zin aan hun leven geeft. Deze nieuwe weg wordt niet gevonden zonder lijden, zonder pijn, zonder in nerlijke eenzaamheid en ver driet. Het afscheid verloopt niet zonder moeite. De weg moet worden gebaand. En de machten zijn nog machtig. Ze hebben nog hun kanonnen en richten nog bloedbaden aan. Ze beschikken nog over hun pionnen. Het bloed dat ge vloeid heeft over het plein van de Hemelse Vrede heeft ons diep geraakt. Maar uit het bloed zullen de nieuwe bloe men van vrede en gerechtig heid opbloeien. Machten kun nen wel het lichaam van de mens doden maar niet hun ziel. Niet de zielen die hunke ren naar die nieuwe dag waar op alle mensen op het plein van de Hemelse Vrede zullen kunnen zijn zonder angst en bedreiging. De nieuwe menselijkheid zal het winnen en zo zal de droom van God werkelijkheid wor den. Iedere ontering van de mens, herinnert ons aan de weg die wijst naar nieuwe eer bied. Het kwaad zal overwon nen worden. Een nieuw lied begint door de wereld te klin ken. Luister en je hoort het. DOORN Het besluit van de hervormde synode waarin iedere vorm van tucht vanwege homosek- sualteit wordt afgewezen, was niet verwacht. Tij dens de besprekingen gis teren leek de stroming die opteerde voor een voortgaand gesprek in de breedte van de kerk de overhand te krijgen. De hervormde synode heeft de kwestie van de homosek sualiteit al een aantal jaren op de agenda. In 1984 had de sy node een rapport over de kwestie behandeld en de her inneringen daaraan maakten het moderamen aarzelend om er weer over te beginnen, waardoor een duidelijk her vormd standpunt uitbleef. Twee jaar geleden ontstond commotie toen de Scotch Church in Rotterdam (deel uitmakend van de Hervormde Kerk) twee homoseksuele mannen van het avondmaal weerde. De landelijke tucht- commissie van de Hervormde Kerk bepaalde toen dat de kerkeraad het recht had de vrienden te weren van het avondmaal. Dat feit was aan leiding voor het instellen van een commissie. Deze was sa mengesteld uit vertegenwoor digers van alle stromingen in de Hervormde Kerk. Na veel soms moeizame gesprekken kwam de commissie tot een compromis: De synode zou de hervormde gemeenten vragen uiterst terughoudend te zijn met tuchtmaatregelen jegens homoseksuelen. Kerkeraden die „in gemoede" geen gehoor aan deze oproep kunnen ge ven, zouden in ieder geval zo moeten handelen dat homo seksuelen zich „veilig weten". Tegelijkertijd voorzag het compromis er in dat de ker keraad de „bewijslast" zou moeten leveren voor de afwij zing van homoseksuelen aan het avondmaal en als ambts dragers. Het moderamen nam de voorstellen over: „het meest haalbare om in de breedte van de kerk in ge sprek te blijven" aldus ds. Wallet. Tien synodeleden dienden tijdens de discussie gezamenlijk een voorstel in waarin iedere vorm van tucht vanwege homoseksualiteit wordt afgewezen en tegen ad vies van het moderamen in nam de synode in meerder heid dat voorstel over. Verwarring De emoties, verwarring en woede na het besluit waren groot. De Bonder dr. J. Hoek, lid van de commissie van voorbereiding, verklaarde meteen zich terug te trekken uit de commissie en ds. P. van der Kraan, een Bonder uit Bleskensgraaf, zei geëmotio neerd: „Het is vreselijk wat hier gebeurd is en ik vraag mij af hoe lang ik nog her vormd kan zijn". Dr. Hoek verklaarde desge vraagd dat kerkeraden in Bondsgemeenten door dit be sluiten in grote moeilijkheden komen. Hun visie op de bijbel en de consequenties daaruit (afwijzing homoseksualteit) wordt door het synodale be sluit feitelijk niet meer getole reerd. „Hoe kunnen wij dan nog in geweten ons ambt uit oefenen?", aldus dr. Hoek. Een andere Bondspredikant schaamde zich niet voor zijn tranen over het besluit. Het moderamen bleek aange slagen door het besluit. Syno- depraes Wallet zei zich nog niet helemaal te kunnen rea liseren welke gevolgen het besluit op langere termijn zal hebben; wel houdt hij er reke ning mee dat het klimaat voor gesprekken over homoseksu alteit in de kerk voorlopig be dorven is. Hij betreurde dat des te meer omdat de bespre kingen in de synode in be sloten zitting zo openhartig waren en op een hoog niveau. Het moderamen had zich een besluit voorgesteld waarin een route wordt uitgezet voor voortzetting van de gesprek ken en waarin een zekere „bescherming" van homosek suelen wordt gevraagd van de plaatselijke kerken. Door het besluit wordt die route afge sneden en is het einddoel al bereikt: Iedere belemmering voor mensen vanwege homo seksualiteit in het functione ren als lid van de Hervormde Kerk is voorbij. Ds. F. Brommet, voorzitter van de commissie, herinnerde eraan hoe de hervormde plu riformiteit de homoseksuelen altijd een zekere ruimte heeft opgeleverd bij gebrek aan een duidelijk standpunt. Al in de' jaren vijftig woonde er een hervormde predikant met zijn vriend in de pastorie, aldus ds. Brommet. Hij wees er nog op hoe het tien jaar oude besluit van de gereformeerde synode over de homoseksuelen („er zijn geen bijbelse argumenten om ho moseksuelen van het avond maal te weren") in de prak tijk niet veel openheid heeft bewerkt. Het aantal homosek suele studenten dat predikant kan worden in een Gerefor meerde Kerk is uiterst klein. Waarmee hij wilde zeggen dat een besluit en zeker zo'n „nipt besluit" nog niets zegt over de effecten in de praktijk. En in dit geval vreest hij eerder een achter uitgang dan een vooruitgang. LÜTSEN KOOISTRA DEN HAAG/LEIDEN Ongeveer twintig jonge ren zijn vanochtend ge wapend met een bran dende toorts uit Leiden hollend vertrokken naar Amsterdam. Ze gingen op weg naar de afsluiting plaats van „Torch Run" een inititatief waarbij jon geren in diverse landen met een brandende toorts rennen om aandacht te vragen voor de evangeli satie. Gisteravond kwamen de lo pers, die elkaar vanuit busjes afwisselden, uit het Zeeuwse Haamstede in Den Haag aan. In Loosduinen voegden zich ongeveer honderdvijftig jon geren bij hen, waarna de stoet door het centrum van Den Haag trok. Gisteravond vond een bijeenkomst plaats in de Cypreskerk in Den Haag, daarna liepen de jongeren naar Leiden waar ze hebben overnacht. De toorts is het symbool van het geloof dat ouderen aan jongeren moeten overgedra gen opdat die worden toege rust voor de evangelisatie. Het iniatiatief wordt ook in andere landen uitgevoerd. De brandende toortsen moeten uiteindelijk in Manilla aanko men waar in juli een grote evangelische zendingsbijeen komst wordt gehouden. De actie is op paaszondag 1988 gestart in Jeruzalem. Triptiek op veiling Op een veiling van Christies Amsterdam komt binnenkort een zestiende eeuwse triptiek onder de hamer. Het werk waarop de heilige familie voor komt, komt uit het bezit van de Duitse graaf Hoensbroech en brengt ver moedelijk zo'n 140.000 gulden op. FOTO: ANP Secularisatie is een van de meest besproken thema's in de kerken, maar dit verval van de invloed van kerk en christendom roept ook ver ontrusting op in kringen waar men dat op het eerste gezicht niet zou verwachten. Bij de culturele smaakmakers bij voorbeeld die clericale ont voogding lange tijd in hun vaandel geschreven hebben. Nu die invloed op onderwijs en cultuur zo sterk is terugge lopen, worden ook de gaten zichtbaar die in ons culturele besef zijn geslagen. De Am sterdamse neerlandicus E. Grootes vertelde deze maand op een lezing in Paradiso dat hij een student was tegenge komen die bij hem de ontdek king deed dat „die Jezus en „die Christus" dezelfde per soon waren. Grootes, kenner van de oudere Nederlandse letterkunde, vroeg zich af hoe deze literatuur nog is bij te brengen aan een generatie waarin degenen die op een degelijke jezuïetenschool heb ben gezeten of een bijbelvaste calvinistische opvoeding heb ben genoten, een steeds klei nere groep aan het worden is. Dreigen we niet een volk zon der geheugen te worden en kunnen we onszelf nog wel zijn, als we ons christelijk (en klassiek) verleden niet meer verstaan, zo vroeg Grootes zich af, want in het leven van onze voorouders speelden die christelijke en klassieke in vloeden nu eenmaal een zeer grote rol. Armoede Die zorgen bestaan niet alleen hier in Europa. In dezelfde le zing wees Grootes op de pu blicatie onlangs van een pam flet in Amerika van E. H. Hirsch, Cultural Literacy: what every American needs to know (Culturele kennis: wat iedere Amerikaan moet weten) waarin gewezen wordt op de grote culturele armoede van het gemiddelde Ameri kaanse schoolkind. Hirsch stelde een lijst op van vijfdui zend namen uit bijbel, klassie ke mythologie en het Ameri- StMlUA miNKKÏiXmR -lNL M tiPNM* kaans verleden die elke Ame rikaan zou -moeten kennen. Iedereen moet weten over wie we het hebben als het gaat om Kain en Abel, David en Goliath, Sodom en Gomor- ra, of - als het de klassieke oudheid betreft, Achilles en Apollo. En tenslotte verwaar loosde hij typisch Amerikaan se namen als Humpty Dump- ty en Peter Pan niet. Om in die steeds grotere lacu ne te voorzien bepleit Grootes goed onderwijs in deze hoofd stromingen van ons culturele erfgoed en verder moeten we volgens hem niet bang zijn om daarin wat conservatief te zijn: het is een noodzakelijk tegenwicht tegen allerlei mo dieuze bewegingen die naar zijn mening steeds vaker in de plaats komen van een sa menhangend inzicht in het verleden. Toch blijft de vraag wat de kennis van deze perso nen en situaties waard is als ze niet deel uitmaken van een belevingswereld waarin ze pas echt betekenis krijgen. Dat lijkt hoe men het ook wendt of keert voor een steeds kleinere groep (gelovi gen) op te gaan, maar alleen op die manier kunnen ze waarschijnlijk pas echt over leven. Verschuiving De verminderde kennis van bijbelse en religieuze voorstel lingen is overigens niet louter en alleen aan een verschijnsel als de secularisatie te wijten. Ook de kerken en hun ge loofsonderricht zijn sterk ver anderd, interpretaties zijn verschoven, er zijn hele nieu we theologieën ontstaan, in de RK kerk als gevolg van het aggiornamento, terwijl in een aantal protestantse kerken soortgelijke ontwikkelingen al veel eerder in gang werden gezet. Zij putten op zeer selec tieve wijze uit bijbel en eigen traditie en wel in een mate dat sommigen zich afvragen of het christelijke erfgoed bij de kerken wel in goede han den is. De breuk met het verleden is dus om verschillende redenen zeer groot. In de catholica is de continuïteit met het verle den tot aan Vaticanum II mis schien wel het langst in stand gebleven, maar in het beeld van de Nederlandse cultuur is zij sinds de zestiende eeuw als gevolg van de Reformatie naar de marge gedrongen Renaissance en Reformatie zijn een nieuw kruispunt ge worden, die de voorstellingen van de katholieke Middeleeu wen voor een deel aan het zicht ontneemt. De Renaissan ce omdat de schrijvers uit de Oudheid worden herontdekt, de Reformatie omdat gebro ken wordt met de katholieke theologie en de bijbel een cen trale plaats krijgt in de ge loofsbeleving. En tussen klas sieke en christelijke denk beelden ontstaat vanaf die tijd een nieuwe verstrengeling die dan door een kleine elite van generatie tot generatie wordt doorgegeven en mede het on derwijs tot heel lang in onze eeuw op de middelbare school bepaalde. Adaptatie Een poging om christelijke en klassieke denkbeelden zoals die in de literatuur van de Renaissance werden uitgedra gen op een systematische wij ze te ordenen is in Engeland gedaan door Isabel Rivers. Tien jaar geleden verscheen van haar Classical and Chris tian Ideas in English Renais sance Poetry. Simpha Brink- kemper en Ine Soepnel heb ben van dit boek een uiterst geslaagde adaptatie gemaakt onder de titel Apollo en Christus om de Nederlandse renaissanceliteratuur van de zestiende en zeventiende eeuw toe te lichten. Beiden moeten wel in hoge mate schatplichtig zijn aan het werk van Rivers, waaraan een enorme eruditie ten grondslag ligt. Kennis van de klassieke oudheid en het christendom, maar die erudi tie is op uiterst afgewogen en begrijpelijke wijze gehan teerd. Wie niet in de literatuur van die tijd geïnteresseerd zou zijn, krijgt toch een zeer hel der beeld van zulke redelijk gecompliceerde maar essen tiële onderwerpen als de in vloed van Plato, (die pas in de Renaissance met het opnieuw aanleren van het Grieks in de belangstelling terugkeert), en zijn verbindingen met de christelijke theologie, de leer van Luther en Calvijn en de katholieke contra-reformatie, het stoicisme en zijn christelij ke vertaling bij iemand als Lipsius, de rol van de klassie ke mythologie. Steeds zijn de aangetroffen teksten uit de zestiende een zeventiende eeuw aanleiding geweest voor de uiterst com pacte inleidende verklarin gen. Dat literatuur in zijn context bestudeerd dient te worden blijft vaak een vrome wens, maar hier wordt zij nu eens op voortreffelijke wijze gerealiseerd. Voor wie dit erfgoed geen le vensweg is geweest, is de ken nismaking ongetwijfeld min der intensief, maar wel bre der. Dat is het voordeel van een externe wijze van zien, waarin zo veel verschillende perspectieven naast elkaar ge zet kunnen worden. Beter dan de tijdgenoten waar schijnlijk krijgen we inzicht in wat hen bewoog. PAUL VAN VELTHOVEN Apollo en Christus. Klassieke en christelijke denkbeelden in de re- naissance-literatuur, door Simpha Brinkkemper en Ine Soepnel met medewerking van E.K. Grootes. Uitgave Walburg Pers. Prijs 32,-. ROND de 8OO.OOO burgers van ons land zijn van IP1 se afkomst en het aantal immigranten groeit jaarlL a 50.000. Nederland is een immigratieland en dat 2 ven. Pogingen om de instroom van buitenlanden0 beperken zullen weinig effect sorteren. Willen in conflict komen met de beginselen van het int# recht en belangrijker nog van de menselijf zullen onze landsgrenzen hun relatief open karakj behouden. In de jaren zestig kwamen op verzoj Nederlandse bedrijfsleven de gastarbeiders, zeventig kozen veel rijksgenoten uit Suriname en len voor het Nederlanderschap en de afgelopen tie|8 ben vluchtelingen uit alle delen van de wereld hief" heenkomen gezocht. Ons land begint de kenmerke nen van een multiraciale en multiculturele saiL Daar zitten positieve en negatieve kanten aan. Positief is dat uit een vermenging van culj moois kan voortkomen, dat geheel past in de tradij lerantie en openheid waarop Nederlanders zich, 1® ten onrechte, beroemen. Negatief is dat het daarvi kelijke integratieproces zo moeizaam verloopt, dat schappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (W week liet weten te vrezen voor het ontstaan van ei subproletariaat". Als dat gebeurt wordt de aanwezij culturele minderheden niet een verrijking van o| schappij, maar een potentiële bedreiging. In de achter ons liggende jaren is het niet gelukt" waarden te scheppen voor een soepele integratie vj landers in onze samenleving. De werkloosheidscj"-1 men hiervan het duidelijkst bewijs. Nederlanden heemse komaf van de eerste, tweede en soms," generatie hebben een relatief zeer groot aanc$" harde kern van de langdurige werkloosheid. Bijijn procent van de in ons land levende Turken en Ma heeft geen vaste baan. Tegen die achtergrond is ht lijks verwonderlijk dat korte tijd geleden berichte# over Marokkaanse jeugdbendes, die met name de" onveilig maken. Al even alarmerend is de constaj een kwart van de in Nederland verblijvende Surii Antillianen werkloos is. De WRR doet een reeks aanbevelingen voor het t<?re minderhedenbeleid van de overheid. Enerzijds maec buitenlanders worden verwacht en desnoods geëir* alle mogelijke moeite zullen doen zich aan te passtn Nederlandse verhoudingen. Het is waarachtig niet tLj vraagd dat zij zich in de taal van hun nieuwe vaderfeli nen uitdrukken. En als sommige etnische minderh|— ter in hun authentieke culturele wijn moeten doen,i dat offer van hen worden verlangd. Anderzijds stell^ tegenover bepaalde plichten bepaalde rechten: ovl^ bedrijfsleven moeten ernst maken met de toezeggi) minimaal een vast percentage allochtonen in dien nemen. 71 VvD-lijsttrekker Joris Voorhoeve vroeg zich dezef dens een spreekbeurt af, of het geen tijd wordt de I gelden bij het toelaten van vreemdelingen wat strf te passen. Naar zijn oordeel passen we die richtlijnrj te gemakzuchtig toe. Zouden de regels wat strakkeCt gehanteerd en de immigratiestroom daardoor wa| beperkt, dan zou het opvangsbeleid en de integratie meer kans van slagen hebben. De liberale lijsttre zich er in het vervolg voor moeten hoeden dit onde het kader van zijn verkiezingscampagne aan te snijWG ondanks verdient het aanbeveling naast het rap) WRR ook Voorhoeves opmerkingen serieus te neml 1 Zomer weet van geen wijken DE BILT (KNMI) De zater dag wordt even warm, zonnig en zomers als de afgelopen da gen. Dat betekent middagtem- peraturen die in het binnen- luit richtingen tussen noord en noordoost. Dit weerbeeld wordt teweeggebracht door een omvangrijk hogedrukge- bied, dat zich van het zeege bied ten zuidwesten van de Britse eilanden via het midden van de Noordzee tot in Scandi navië uitstrekt. WEER VAN 07.00 UUR Weer Max Min Ragen ratuur in het binnenlander 28 graden, aan de kusten! landen iets koeler Wi Spanje en Portugal: Zon den maar ook enkele w en een enkele regen- of 0 Middagtemperaturen aanfd noordwestkust rond 25 fcn de Portugese kust omstra^ den, aan de Spaanse l Zee-kust 26 tot 29 grade v binnenland plaatselijk o en 36 graden. |he1 Canarische Eilanden Jij" Overwegend zonnig, noordkant van de eiland le wolkenvelden. Droog, luii peratuur omstreeks 26 aan de noordzijden v iets koeler. Rome regen 26 17 Weersvooruitzichten voor di verse Europese landen, geldig tot en met zondag: België en Luxemburg: Overwegend zonnig. Middagtemperaturen rond 25 graden. Duitsland: Zonnig. Middagtemperatu ren rond 26 graden, in het noorden iets koeler. Zwitserland: Zonnig. Middagtemperatuur in de dalen en in het laagland omstreeks 27 graden. Italië: Zonnige perioden maar vooral in midden- en noord-Italië nu en dan bewolkt en enkele regen- of on weersbuien. Middagtemperaturen on geveer 28 graden, maar in de kustge bieden meestal iets koeler. Griekenland: Veranderlijk bewolkt en vooral op het vasteland enkele re gen- of onweersbuien. Middagtempe- Ype Schaal KIJKEN IN DE SPIEGEL i Ype Schaaf is bekend ord en geschrift velen w spreken. Dik' e spiegel k gepubliceerde "Kijken in de s| zijn w fekslen Samen geven z Een boek dal lot nad helpen de weg Ie vi 96 blzf 14,90 Voordeelbon ter waanle van.. Geldig lol 1 augustus 1989 r KIJKEN IN DE SPIEGf f 14.90 voor |2,S0. I KOK - KAMPEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2