Onenigheid overschaduwt
^rkiezingso verwinning
Bezoek Gorbatsjov aan Bonn
ien bedreiging voor NAVO"
Zorg om veiligheid in
Israel wordt obsessie
Pe
De donder
7ÊNLAND
CeidaeSotiAont
MAANDAG 12 JUNI 1989 PAGINA 5
sterkraker van Nice dood
Albert Spaggiari, het brein achter een van de spec-
bankroven uit de geschiedenis van de Franse mis-
1 verleden. Volgens zijn moeder werd zijn lijk zaterdag
onbekende mannen op de stoep van haar woning ach-
'ezig. Spaggiari, die al 12 jaar voortvluchtig was, is waar
ds oan kanker overleden. De „meesterkraker van Nice"
toepolgens de politie door middel van plastische chirurgie
an ^herkenbaar laten maken Spaggiari en zijn handlan-
it een in 1976 vanuit het rioleringsstelsel een acht meter
reknel naar de kluizen van de „Société Générale de Nice"
adeiDe rovers leegden in een weekeinde op hun gemak de
nentakjes en gingen er op rubberbootjes via de stadsriole-
iljoqruim 40 miljoen Franse francs aan geld en sieraden
ninjn de kluis lieten zij een briefje achter met de trotse
-hal»; „Uitgevoerd zonder geweld, zonder bloedvergieten
var haat". Spaggiari werd gearresteerd, maar wist een
i zate ontsnappen. Later tartte hij de Franse justitie met
raajeel publiciteit omgeven „topontmoeting" met de Britse
?n f Ronald Biggs in Rio de Janeiro. Biggs over f
'n":een eerste klas dief. Net als ik".
kbo
11e
Albert Spaggiari,
de
„meesterkraker
van Nice", zou
zich na zijn
ontsnapping uit
het paleis van
justitie door
middel van
plastische
chirurgie vrijwel
onherkenbaar
hebben laten
maken.
foto: ap
Explosieve toestand" in kamp voor Turken
MOSKOU Een kleine 15.000 Mescheti-Tur-
ken zijn voor het geweld tegen hen gevlucht in
een kamp waar de omstandigheden dermate
primitief zijn, dat kraamvrouwen hun kinderen
op de blote grond ter wereld moeten brengen.
„De meest .explosieve situatie is hier, in het
vluchtelingenkamp", aldus het televisiejournaal
Vremja, dat gisteren beelden van het kamp in
de Sovjet-republiek Oezbekistan uitzond. Een
van de geïnterviewde Turken vroeg om „on
middellijke evacuatie" uit het kamp „om ons
volk te redden".
Uit berichten in de Sovjet-kranten blijkt dat de
onrusten in Oezbekistan voortduren. Een inwo
ner van het dorp Komsomolsk vertelde de re
geringskrant Izvestia dat een Turkse jongen
van tien in zijn buurt de beide oren waren af
gesneden. Hemzelf en zijn gezin waren onheil
bespaard gebleven omdat Oezbeken hen ver
borgen hadden gehouden.
Het geweld in het Fergana-dal heeft de afgelo
pen week aan zo'n honderd mensen het leven
gekost, terwijl ongeveer duizend mensen ge
wond raakten. Of de situatie in Oezbekistan on
der controle is, blijft onduidelijk.
Sovjetminister van binnenlandse zaken Vadim
Bakatin heeft de nu al een week aanhoudende
gewelddadigheden in Oezbekistan geweten aan
agitatoren die van buitenaf in vrachtwagens en
bussen de Ferganavallei binnenkomen. Aan
vankelijk werden de onlusten in de streek rond
Fergana omschreven als etnische botsingen tus
sen Oezbeken en Mescheten. een minderheid
van Turkse origine die in 1944 door Stalin uit
Georgië naar de vallei werden gedeporteerd.
Volgens de regeringskrant „Isvestja" is het de
bedoeling dat praktisch de gehele 15.000 zielen
tellende Meschetische minderheid via een
luchtbrug uit de Centraalaziatische Sovjetrepu
bliek wordt geëvacueerd.
hi
3ISBERAAD IN ALLE POOLSE PARTIJEN
speciale verslagge-
1 ver
V0(van Vlijmen)
i „1
IAU Een
-en de nederlaag die
de jgercomité Soli-
ozf het regerings-
;n ft toegebracht en
er&2e de tweede
van aan-
kai~
-.htjzondag is zowel
ïedPngskamp als de
ne in rep en roer.
em
t V
liiiillen van mening
5t (binnen de politieke
du$ lopen al zo hoog op
nu al kan spreken
ree klassieke „Poolse
waar vandaag de
jn het „Burgercomité
V0 jc" is bijeengekomen,
mS confrontatie tussen
en de „zachte" lijn
e- In het weekeinde
na41 van kiesverenigin
gen bij de centrale leiding fel
geprotesteerd tegen het feit
dat Lech Walesa het rege-
ringsblok tegemoet is gekomen
inzake de procedure voor de
tweede verkiezingsronde. Ook
bestaat er veel verzet tegen
eventuele deelname van de
oppositie aan de regering.
Vandaag en morgen vindt in
Warschau een officieuze bij
eenkomst plaats van het Cen
trale Comité van de commu
nistische Poolse Verenigde Ar
beiderspartij. Doel van de ver
gadering zou zijn „een con
structieve analyse van de ver
kiezingsnederlaag"
In de Democratische Partij
heerst onenigheid over de
vraag of men zich van de com
munisten moet losmaken en
binnen de Boerenpartij, even
eens coalitiegenoot van de
communisten, is een sterke
stroming die aansluiting zoekt
bij Boeren-Solidarnosc.
Schuldvraag
In het Centrale Comité zal de
strijd tussen hervormers en
conservatieven (de „beton-
koppen") zich toespitsen op
twee vragen. De ene is van
principiële aard: Waarom
heeft de partij zich in dit ver-
kiezings-avontuur begeven?
En de andere luidt: Wie is
schuld aan het verkiezingsde
bacle? Het antwoord op vraag
nummer twee is niet moeilijk:
het hele partij-apparaat heeft
gefaald. Een van de redenen
voor het échec is dat het par
tij-apparaat zich nauwelijks of
niet voor de verkiezingen
heeft ingespannen. Tal van
plaatselijke partij-afdelingen
hadden niet eens de moeite ge
nomen om de pakketten met
verkiezingsaffiches uit te pak
ken.
Generaal Wojciech Jaruzelski
heeft dit weekeinde gezegd dat
de communistische partij zelf
verantwoordelijk was voor het
vernederende verkiezingsre
sultaat omdat de communisten
„te democratisch" wilden zijn.
„Wij zijn de verkiezingen in-
als een verdeeld front,
in tegenstelling tot Solidari
teit", zo zei Jaruzelski. „Mis
schien lieten we ons meesle
pen door een soort schuldge
voel omdat we in het verleden
niet genoeg democratische
hervormingen hadden doorge
voerd en hebben we ons daar
door super-democratisch en
super-pluralistisch opgesteld".
Van principiële aard is de
vraag waarom de partij met
deze verkiezingen heeft inge
stemd. De hervormers zeggen:
We konden niet anders. Maar
daar nemen de „betonkoppen"
geen genoegen mee. Het is
echter niet waarschijnlijk dat
de breuk in de partij, die al
dreigde toen generaal Jaru
zelski en premier Rakowski in
januari hun hervormingsplan
nen er door probeerden te
krijgen, nu al een feit zal wor
den.
Nieuwe formule
Ook de opposjtie wordt door
een richtingenstrijd geteisterd.
De „hardliners" hoofdzake
lijk jonge arbeiders voelen
ehfsen M
i!n. Meer
mensen
Volgens
he z;Jn de ,ze-
nef de veertig-
a het overlij-
een persoon
'an speciale
hq de begraaf-
heshte Zahra
4eer dan een
mensen sa-
n *oomd. Onder
ro® Khomeini's
,ts ayatollah
^enei en par-
ie,oorzitter
ec*' Rafsanjani.
'ep'
Miljoenen Iraniërs dromdén ook dit weekeinde weer samen rond het graf van de overleden imam. foto: ap
SI
'o«t
lijk van de voorpagina)
lei
Westduitsers
ap niet bevreesd zijn
dvjet-president Mi-
heforbatsjov een wig
at |ijven Tussen hun
ïnbn zijn westerse
enen geen druk uit
schermen", aldus
nctionarissen gisteren
aan de vooravond van Gor-
batsjovs vierdaags bezoek.
De Westduitse regering van
bondskanselier Helmut Kohl
heeft er bij de NAVO-bondge-
noten op aangedrongen in te
gaan op Gorbatsjovs voorstel
om. onderhandelingen te be-
•ginnen over de nucleaire kor-
te-drachtwapens in Europa. In
een compromis op de NAVO-
top van eind mei werden de
NAVO-lidstaten het er echter
over eens om besprekingen
over de kernwapens voor de
korte afstand afhankelijk te
maken van vooruitgang in de
onderhandelingen over con
ventionele troepenverminde
ringen in Wenen.
Washington heeft Gorbatsjov
gevraagd snel met- een ant
woord te komen op de voor
stellen voor een vergaande
vermindering van de conven
tionele bewapening, die presi
dent George Bush vorige
maand op de NAVO-top in
Brussel lanceerde. Sovjet-
woordvoerder Gennadi Gera-
simov maakte echter op een
persconferentie in Bonn dui
delijk dat Moskou zich niet wil
laten opjagen.
Gorbatsjov zal tijdens zijn be
zoek ontmoetingen hebben
met zakenlieden in Stuttgart
en het Ruhr-gebied. Naar ver
wachting zullen Gorbatsjov en
Kohl een beleidsverklaring
ondertekenen dat richtlijnen
b^at voor de onderlinge be
trekkingen tot in de volgende
eeuw
De „Memphis" heeft ongewild een lange omweg gemaakt
H een etmaal na de anderen arriveert Larry in de baak van
afga, de belangrijkste haven van de Cook-eilanden. Zijn
|ng wordt er niet beter op, wanneer John Brookfeller daar
|d opmaakt. Het blijkt, dat de „Viking" tot dusver de bes-
I heeft gemaakt en het hoogste aantal punten heeft ge-
'Brookfeller feliciteert Nils met dit mooie resultaat. „Je
hebt een prachtig schip", zegt de miljonair, „en het zou mij niets
verwonderen, wanneer jij met de prijs ging strijken". De beschei
den Nils grinnikt maar een beetje. Hij weet wel, dat je op zo'n
tocht vooral véél geluk moet hebben... Larry is ondertussen weg-
geslenterd, diep in gedachten verzonken. De „Viking" moet hij 't
eerst te grazen nemen. Maar hoe? Ah, daar schiet hem iets te
binnen. Met enkele uren keert het tij en dan...
zich gesterkt door de overwel
digende verkiezingsoverwin
ning en vinden dat er aan het
regeringsblok geen enkele
concessie moet worden ge
daan.
Zowel de radicale jonge arbei
ders en veel intellectuelen uit
de oppositie zijn falikant tegen
deelname aan de regering,
en pleiten voor voortzetting
van het Ronde Tafel-overleg.
Nieuwe akkoorden zouden
door de regering moeten wor
den voorgelegd aan het parle
ment waarin de oppositie zich
weer kan laten horen. In deze
visie zou het Ronde Tafel
overleg een soort schaduwre-
gering vormen. Voor de oppo
sitie zou dit betekenen grote
invloed vooraf en sterke con
trole achteraf, zonder dat zij
echter directe regeringsver
antwoordelijkheid draagt. Of
de hervormers binnen het re
geringsblok een dergelijke for
mule willen aanvaarden is een
heel grote vraag; de „beton
koppen" zullen haar in elk ge
val afwijzen.
Trots laat Margaret Thatcher de Poolse leider de rozentuin van
Chequers, haar officiële buitenverblijf, zien.
foto: ap
Britten joelen Jaruzelski uit
LONDEN Uitgejoeld door anti-communistische betogers heeft
de Poolse leider generaal Wojciech Jaruzelski gisteren tot besluit
van zijn twee dagen durende bezoek aan Engeland een krans
gelegd op het graf van de Poolse oorlogsheld generaal Wladys-
law Sikorski. De dag tevoren had Jaruzelski van de Britse pre
mier Thatcher een toezegging voor economische steun gekregen.
De beloofde hulp kwam echter bij lange na niet in de buurt van
een hervatting van de directe kredietverlening waar Jaruzelski
op gehoopt had. Jaruzelski. die vrijdag Belgiè aandeed, probeer
de in het Westen financiële steun te krijgen voor zijn hervor
mingsbeleid.
(Van onze correspondent Wil
ly Werkman)
JERUZALEM Vreemd
was dat. De Palestijnse
barman in de lobby van
het grote hotel was plotse
ling verdwenen. Waarom
werden de glazen nu op
gepoetst door joodse han
den? Oplossing van het
raadsel: tien minuten na
dat de minister van defen
sie de lobby was doorge
stapt, had de Palestijnse
barman zijn plaats weer
ingenomen. Gewoon een
kwartiertje aflossing van
de wacht. Voor alle zeker
heid-
Bij de vertrekhallen van het
vliegveld Ben Goerion had de
dame een politieagent ge
vraagd even haar auto te mo
gen laten staan voor een drin
gende bezigheid. De agent had
begrip en knikte instemmend.
Twee minuten dan, niet lan
ger. De dame kwam binnen de
afgesproken tijd terug. Om
haar auto stonden vier veilig
heidsagenten, boodschappen
doorgevend via miniscule tele
foontjes in hun vuist. De poli
tieman die van de „verdachte"
auto op de hoogte was, stond
op tien meter afstand.
Zorgen om de veiligheid kan
een noodzakelijk kwaad zijn.
Voor de Israeli's is die zorg zo
indringend geworden, dat de
maatregelen de vorm krijgen
van obsessie. Het zelfvertrou
wen is door de Palestijnse op
stand, de Intifada, aangetast.
„Laten we er maar niet meer
omheen draaien", zei kortgele
den een Israëlische militaire
commentator, „de Palestijnen
winnen".
Voor het eerst sinds de glo
rieuze overwinning van het Is
raëlische leger, tijdens de zes
daagse oorlog van 1967, dringt
het besef dat de Palestijnen in
de toen veroverde gebieden
niet meer te onderdrukken
zijn, tot de Israeli's door. En
dat besef dwingt tot een gewe-
tenswroegende discussie: die
gebieden opgeven in het kader
van een politieke oplossing?
Of met zwaar militair geweld
een einde maken aan de Pale
stijnse opstand. Het antwoord
is voor de politici. Maar de
klok staat op vijf vóór twaalf.
„Ik ben zeer, zéér verontrust",
zegt Shulamit Aloni, leidster
van de linkse oppositie-bur
gerrechtenpartij. „Als we nog
een beetje verstand hebben,
kunnen we nu vrede sluiten.
Maar er is hier grootheids
waanzin, er zijn symptomen
van racisme, we worden gek".
Shulamit Aloni hoopt dat de
Verenigde Staten en Europa
druk op de Israëlische rege
ring uitoefenen om met een
Avondklok in
Gazastrook
opgeheven
JERUZALEM De Israë
lische autoriteiten hebben
zaterdagnacht de avond
klok opgeheven die sinds
een week gold voor de
ruim 650.000 Palestijnse
bewoners van de Gaza
strook. Alleen de 55.000
inwoners van het Pale
stijnse vluchtelingenkamp
in Jabalya moeten voorlo
pig 's avonds nog binnen
blijven. In dit kamp had
zaterdag een treffen plaats
tussen Palestijnse opstan
delingen en Israëlische
troepen, waarbij de mili
tairen een jongen doods
choten en elf anderen ver
wondden.
„Arabische landen
tegen Israëlisch
vredesvoorstel"
JERUZALEM De
Egyptische minister Bou
tros Boutros Ghali heeft
gisteren in Israel gezegd
dat de Arabische staten
het Israëlische vredesiniti
atief onoprecht vinden.
Ghali verklaarde voorts
dat zonder de Palestijnse
Bevrijdingsorganisaite
(PLO) geen vooruitgang in
het vredesproces kan wor
den geboekt. Tijdens een
ontmoeting met vice-pre
mier Shimon Peres zei
Ghali dat in de Arabische
wereld de indruk bestaat
dat het Israëlische initia
tief niet serieus is en al
leen dient om tijd te win
nen. Na de ontmoeting
noemde de Egyptische mi
nister het gesprek met Pe
res „constructief en posi
tief".
vredes-oplossing in te stem
men. „De vraag is of die druk
komt vóór of na het bloedver
gieten", zucht ze. „Gekken als
rabbijn Moshe Lavinger en
Geula Cohen kunnen de vonk
zijn die de brand doet ontste
ken".
Moshe Levinger, leider van de
Goesh Iamoehiem-kolonisten-
beweging in dé bezette gebie
den, staat nu terecht wegens
het doodschieten van een
Palestijn in Hebron. Hij is on
danks de aanklacht op vrije
LI ii i_J
voeten en ook weer in het be
zit van het pistool waarmee hij
op zijn slachtoffer schoot.
Aangevallen
Geula Cohen is Shulemits col
lega-parlementslid. Ze verte
genwoordigt de nationalisti
sche Tehiya-partij en laat mij
pas binnen, als ze schreeu
wend haar instructies heeft
gegeven voor een demonstra
tie, waarbij - zoals die avond
blijkt - de Egyptische ambas
sadeur in Israel, Mohammed
Bassiouny, wordt aangevallen.
„De Intifada betekent oorlog
tussen ons en de Palestijnen",
stelt ze vast. „Daarom zijn de
Palestijnen onze vijanden en
moeten we ze bevechten. Het
optreden van onze kolonisten
is geoorloofde actieve zelfver
dediging. die ik zegen. Het wa
ter is tot onze kin gestegen.
Omdat het leger ons niet vol
doende verdedigt, moeten we
zelf optreden. Het is een on
derdeel van onze honderdjari
ge strijd om Eretz Israel, het
door God beloofde Land van
Israel. Wij zullen winnen om
dat we de kracht van de vrij
heid hebben".
Tussen de standpunten van
Shulamit Aloni en Geula Co-
hen kampen de Israeli's met
de dagelijkse angst die de
plaats van het zelfvertrouwen
heeft ingenomen. Een oude
vrouw, zojuist van haar porte
monnee beroofd, roept dat
„natuurlijk" een Arabier het
heeft gedaan.
In Nahariya, een stadje in het
noorden, verklaart de burge
meester dat de daar wonende
Arabieren moeten vertrekken.
En in het stadje Petach Tikwa
is een speciale opvangplaats
gebouwd voor arbeiders uit de
bezette gebieden „om te voor
komen dat ze de bevolking
lastig vallen".
„Onze leiders praten de bevol
king angst aan", zegt Shulamit
Aloni. „Waarom vergelijkt
onze premier de Palestijnen
met nazi's en voorspelt hij een
massamoord op de joden, wan
neer er een Palestijnse staat
komt? Dat noem ik manipule
ren met de trauma's die het
joodse volk heeft doorge
maakt".
Generaal Mitzna, de militaire
commandant van het Intifada-
gebied, heeft verzocht van zijn
functie te worden ontheven,
„voordat - God bewaar - een
of andere gebeurtenis mijn
goede naam als officier en als
mens besmet" Het was een
keurig verpakte waarschu
wing voor een scenario dat
een Israëlische deskundige mij
een paar dagen geleden voor
legde: „Een ernstige provoca
tie van de kant van de kolo
nisten, een gewelddadige reac
tie van de kant van de Pales
tijnen en dan de explosie". Ex
plosie heet in Middenoostelijke
termen oorlog.
door Jo Wijnen
We stonden temidden van een
zee van Harley-Davidsons. Het
chroom glom in de zon. De
sturen reikten hemelwaarts en
de nog warme knal pijpen
schroeiden het gewijde gras
van The Mall in Washington.
Iemand was op het idee
gekomen ettelijke
tienduizenden motorduivels
naar de Amerikaanse
hoofdstad te halen om kracht
bij de zetten aan de eis dat de
regering alles zal doen om de
2300 krijgsgevangenen en
vermisten in Vietnam naar
huis terug te brengen.
Leven die dan nogVeel
mensen, en vooral veel
Vietnam-veteranen, denken
van wel. Daarom was de actie
Bolling Thunder bedacht.
Onder de vloedgolf van
vreedzame motorrijders
bevonden zich duizenden
veteranen. Ze zagen er
allemaal hetzelfde uit
gebaarde mannen in leren
jekkers vol met dreigende
spreuken, hun armen en borst
getatoeëerd. Ze leken allemaal
weggelopen uit Easy Rider, de
film die de geplaagde jeugd
van de jaren zestig zo
genadeloos precies
portretteerde.
Inderdaad, veel Vietnam-
veteranen zijn dat tijdperk
nooit meer ontgroeid. En wat
erger is: ze hebben nooit meer
uit het moeras van de
Vietnamese oorlog kunnen
ontsnappen. Daarom koesteren
ze nog steeds hun
camouflagepakken, badges,
regimen tsinsignes.
rangtekenen en
onderscheidingen. Veel van
hen hebben intussen dubbele
kinnen en dikke buiken.
Hun tragiek is dat hun oorlog
nooit meer zal eindigen. Ze
hebben geen toekomst en
willen die misschien ook niet
meer hebben. Ze houden van
hun dienstmakkers, die ze dan
ook openlijk kussen en
omhelzen, die ze in hun
machtige armen nemen, die ze
bijna verpletteren in hun
rolstoelen en met wie ze
samen huilen en lachen. Geen
wonder dat ze nog geloven dat
die 2300 vermiste
strijdmakkers nog steeds in
leven zijn.
Aangekomen op de Mali
zetten de mannen hun Harley-
Davidsons op de standaard,
dronken een blik bier en
liepen naar het momument
waar de namen van 58.000
gevallenen zijn uitgehouwen
in glimmend, zwart marmer.
Sommigen van hen huilden,
anderen zaten zwijgend in het
gras of begonnen hulpeloos
stoer te doen.
Intussen keken wij
betrekkelijke buitenstaanders
toe. vechtend met de brok die
zich in onze keel had
gevormd. We wisten het: al
deze overjarige hippies hadden
zich destijds een leven van
flower power, van gelukzalige
ongebondenheid en van
alternatief plezier voorgesteld.
Ze hadden het saaie
burgerdom van zich afgeschud
en zich heilig voorgenomen te
rebelleren tegen een
samenleving in het strakke
keurslijf' waarin ze niet meer
pasten. Maar de doem van de
Vietnamese oorlog streek op
deze generatie van vreedzame
dromers neer. joeg bijna 60.000
van hen de dood in, verwonde
honderdduizenden anderen en
zadelde een paar miljoen
jongeren met blijvende
trauma's op. Meer dan 500.000
van hen werden naar Vietnam
gestuurd. En toen ze geschokt
en gehavend terugkeerden uit
hun Aziatische hel. werden ze
niet eens bedankt, laat staan
geprezen. Het thuisfront meed
hen. Ze kregen het verwijt te
horen dat ze de oorlog niet
hadden kunnen winnen. Ze
waren het slachtoffer van een
reusachtige vergissing, een
politiek misverstand.
Amerika mag zich dan met de
Vietnamese oorlog hebben
verzoend, de tragiek van
Vietnam is nog steeds
zichtbaar in die generatie
vroegoude, langharige,
getatoeëerde mannen die tot
hun dood als hippies gekleed
zullen gaan en op Harley-
Davidsons door het land
blijven jakkeren, zichzelf en
hun verleden achterna. Ze
vormen het kleurrijke legioen
van een verdriet dat nooit
overgaat, dat alleen maar kan
uitsterven, maar dan nog
beslag zal leggen op een niet
onaanzienlijk aantal pagina's
in de Amerikaanse
geschiedenisboeken.