Leidse Courant | 1989 | 9 juni 1989 | pagina 11

Doorkijkspiegel kan
geen uitzicht bieden

Gedichten als

geschilderde

nachtmerries

Ve terugkeer

fan Stray Cats

Spellinggids voor ratjetoe van eigentijds Nederlands

Berend en Marie gooien constant roet in het eten

DEKKER

^KEN/PLATEN

CcidócSowuvnt

VRIJDAG 9 JUNI 1989 PAGINA 11

)k 13
CINEI

I8.30,}tray Cats geven met
30 4 inhoud dan het eerste.

tweede leven" al

3.

reestn

Beis hun voortijdige af-
>k I4.|jd in '85 zijn Brian Set-
^EXLee Rocker en Slim Jim
dj|ntom er geen moment in
(16); sagd om de Stray Cats te
1 vergeten. De afzonder-
1 projecten trokken niet
,™i* belangstelling die de
~in vanuit hun Stray-Cat-
(al); iiode gewend waren, een
ll: Ich gevolg van het ge-
15-; aan goed materiaal

het drietal er nog steeds
GREE'teloos in slaagt om fris-
wins (ockabilly te componeren
za- 5jst het verrassende
JJ'k-backalbum „Blast
jo. 20'- net a^s ^un eerste hits
ite m'oduceerd door Enge-
m wojs meest creatieve rock
■oil-producer Dave Ed-
Rio- Rui"1 acht jaar na
naway R°ys" klinken de
y Cats nog minstens zo
rgiek en doen ze hun
voorbeelden Eddie
(a'hran en Gene Vincent
ieuw veel eer aan. Let-
LlNGEjk in de prachtige ode

„Gene And Eddie", maar
ook in ouderwets goed klin
kende stukken als „Rockin'
All Over The Place", de co
ver „Gina" of het Fever-
achtige „Nine Lives".
Als katten inderdaad negen
levens hebben, dan hebben
we van de Stray Cats nog
het een en ander tegoed.
Voorlopig heeft hun tweede
leven met „Blast Off", een
met veel geestdrift en inzet
opgenomen album, al meer
inhoud dan de eerste.

io\heflon haalt weer iedereen door de mangel

18.45,

I8.45,het eigenlijke cd-schijfje wordt als titel nog „Disappoin-
dmotti vermeld, uiteindelijk blijkt men volgens het hoesje toch
#z°g- „9" te hebben gekozen. Het negende album van Public
*4 o ge Ltd., waarmee Johnny Rotten alias John Lydon al-
I6.Ó0,' r zo'n tien jaar in de weer is, is dan ook geen teleurstel-
1 (naa. Het oorspronkelijke titelnummer „Disappointed" bij-
71656-j-,eeid blijkt voorzien van een messcherpe melodie,
hals het aanstekelijke openingsnummer „Happy". Na
bXp nummers wordt dus al duidelijk dat Lydon met „9"
lusiqu van z'n meest toegankelijke albums heeft gemaakt.
zendien blijkt de voormalige zanger van de Sex Pistols
nog steeds behoorlijk te kunnen opwinden over ieder-
zónder principes en mét geld. Lydon haalt regeringslei-
en yuppies weer genadeloos door de mangel, al gebeurt
1 (Bibp muziek die naarmate de cd vordert steeds minder in-
juila %ert. Dat laat de aandacht verslappen, zodat deze negen-
2^13^an PiL uiteindelijk niet kan wedijveren met „Album"
i (ai); 86, hun sterkste jaren-tachtigalbum.

13.15!.

:?.3oi''nnie Raitt: gloedvol

MET

g6(al)-r ^aat dan nooit, zou het
13.15,'to kunnen zijn van Bon-
TROPRaitt, een door popmusi-
(a>); hogelijk gewaardeerde,
door het publiek on-
(al);iC^atte zangeres. Een jaar
het „Popjaar van de
TROPuw" komt ze met haar
(al); de album „Nick Of
TROPf" <CaP't°l 7 91268> en

4 00, is, zoals de titel aangeeft,
16.00. juist op tijd.

(Herer als producer Don Was
de Amerikaanse funk-

5 2iPatie Was (Not Was) en
alled hulp van onder anderen

2l.£>ie Hancock, David
>•45. by en Graham Nash,
13 30 n stL,kken opgeno-
waarvan twee van de

en geëngageerd

hand van Raitt zelf. De
Amerikaanse countryblues-
zangeres zingt in de meeste
nummers als een vrouwelij
ke Jackson Browne: gloed
vol en geëngageerd. Het be
kendste nummer op „Nick
Of Time" is de vertolking
van John Hiatt's „Thing
Called Love", maar de mees
te tracks werden toch spe
ciaal voor Bonnie geschre
ven. Hartverscheurende
nummers als „Cry On My
Shoulder", het jazzy „Too
Soon To Tell" en het indrin
gende „Love Letter" laten
daarbij Bonnie Raitt horen
als een ronduit interessante
artieste.

goed op dreef

dreigde de laatste jaren een beetje ten onder te gaan
La le speurtocht naar een perfecte stijl. Dat zoeken leverde
o. ookslechts sporadisch een hoogtepuntje op. Freddie Mercu-
4i z'n kornuiten hadden het bovendien te druk met film-
33f iek en solo-uitstapjes zodat van een hecht geheel onmo-
meer sprake kon zijn. Hoe verrassend is dan ook het
al 3: lwe album „The Miracle", waarop Queen voor het eerst
vr. zaren weer klinkt als een majestueuze rockband.
20.0(vortels van Queen liggen duidelijk in het hardrock-ver-
3 ,l\%, zoals de band demonstreerde op de eerste elpees. Die
worden op „The Miracle" weer hoorbaar, zonder dat
long land haar specifieke kwaliteiten (glorieuze rock met in-
jcwekkende harmoniezang en spetterende gitaarsolo's
.Brian May) uit het oog verliest. Naast de harde single „I
t^tft It All" is Queen vooral op dreef in „The Invisible
iNEAd" en ,,Breakthru", met z'n pulserende basloopjes, zodat
5. dinale met „Was It All Worth It" een bevestigend ant-
rd verdient.

GERT MEIJER

een klinkt op „The Miracle" weer
een majestueuze rockband.

eerst na jaren

FOTO: PR

„BREDE HEUPEN" VAN KRISTIEN HEMMERECHTS:

De nieuwe roman van de
Vlaamse schrijfster Kristien
Hemmerechts, „Brede heu
pen", vertelt over het leven
van de jonge vrouw Laura, die
van kinds af aan te kampen
heeft met allerlei spanningen
en daarom nooit in staat is
haar geluk te grijpen of op te
zoeken.

Door de voortdurende con
frontatie met de psychiatrische
problemen van haar geliefde,
twee jaar oudere zus Elza, lijkt
Laura totaal geblokkeerd in
haar mogelijkheden en in haar
menselijke ontwikkeling.
In het eerste deel van de ro
man duikt opvallend vaak
hetzelfde beeld op. Het gaat
om de doorzichtige spiegel: de
persoon aan de ene zijde ziet
zichzelf weerspiegeld en
waant zich onbespied, maar de
spiegel is vanaf de andere kant
doorzichtig. De persoon die
daar staat, ziet wat de ander
doet. In wetenschappelijke
proefopstellingen, bordelen en
waar al niet gebruikelijke
spiegels. Laura voelt zich vaak
kijker of bekekene, in haar
angstdromen kunnen die spie

gels zelfs wegschuiven om
verkrachters en lustmoorde
naars toe te laten. Een gevolg
van haar opvoeding, die o.a.
met dergelijke angstverhalen
van haar moeder werd gevuld.

Frustraties

Het leven dat Laura leidt in de

paar jaar waarin dit verhaal
haar volgt, is vol frustraties en
angsten. Tijd en ruimte zijn
niet in kaart gebracht, althans,
ze wisselen voortdurend en
spelen een verwarrende rol,
alsof de hoofpersoon zelf geen
greep kan krijgen op die twee
houvasten. Maar dat gaat veel
verder. Aan de ene kant voelt
zij zich bespied maar tegelijk is
zijzelf degene die de anderen
en misschien zichzelf ook op
vijandige wijze observeert.
Kijker en bekekene in de spie
gel, die tegelijk ook de spiegel
is waar de auteur en lezer on
gezien toekijken naar wat de
verhaalfiguren overkomt.
Jammer is het dan ook dat
Hemmerechts dit opvallend
gepresenteerde beeld uit het
eerste deel van haar roman
niet uitwerkt en het verder
gewoon lijkt te vergeten.
De gebeurtenissen in Laura's
leven zijn nogal dramatisch.
Met mannen gaat zij niet om
zoals zij zou wensen: kortston
dige verhoudingen met figu
ren aan wie kennelijk iets
mankeert Jasper, de broer
van haar hartsvriendin, is een

door huidziekte en haaruitval
geteisterde jongen. Vincent is
een engerd; zij is secretaresse
in zijn dienst en hun sexuele
relatie bestaat uit middagbe-
zoeken aan een hotelkamer,
waar zich telkens eenzelfde,
kil ritueel voltrekt. Gedurende
een verblijf van een paar we
ken in Londen is er een relatie
met een rijke Italiaan, maar
hoe dicht en vertrouwelijk zij
ook met hem omgaat, tot een
sexuele verhouding komt het
niet.

Kind

Het kind dat Laura van Jasper
krijgt, een dochtertje, kan zij
ook al niet aan en in feite
komt het erop neer, dat zij het
in de steek laat, achterlaat bij
haar moeder, die er zich over
ontfermt. Ook daarin zie je de
verwarring van Laura. Zoals
de gebeurtenissen in de kli
niek, waar haar zuster Elza
verblijft, ook een ontregelende
werking op haar hebben.
Jammer genoeg is Hemme
rechts al te uitvoerig in de
presentatie van allerlei bijfigu
ren in het verhaal, waardoor

Kristien Hemmerechts

eigenlijk veel te weinig perso
nages uitgroeien tot herkenba
re karakters. In de veelheid
van gebeurtenissen ga je dat
als een hinderlijk tekort van
het verhaal ervaren. Zeker het
laatste deel van de roman,
waarin alsmaar voortgebor
duurd wordt op reeds afgeslo
ten episoden uit het boek (de
volledig overbodige terugkeer
van de Londense collega, Gail,
later in het verhaal) maken

dat het allemaal behoorlijk
gaat trekken. Terwijl het eer
ste deel van het verhaal zo
overdacht leek en zo mooi
leek te vorderen als observatie
van gebeurtenissen in een her
kenbaar leven.

JAN VERSTAPPEN

Kristien Hemmerechts:
„Brede heupen".Uitgave De
Arbeiderspers. Prijs 28,50.

Wie heden ten dage neerslach
tig is, noemt zich 'down' en
'stress', die overspannen zenu
wen heeft vervangen, wordt
niet meer getemperd met kal
merende middelen, maar met
'downers'. Iemand die met een
slok op achter het stuur zit,
maakt zich schuldig aan alco-
mobilisme. Een dagje regen
wordt graag aangeduid met
'zeikweer'. En sportverslagge
vers geven er nogal eens de
voorkeur aan te spreken over
'halftime' als ze bedoelen dat
de eerste helft erop zit.
Het Nederlandse taalgebruik
heeft er heel wat woorden en
uitdrukkingen (ook Neder
landse) bijgekregen sinds het
verschijnen in 1954 van het
„Groene Boekje", de officiële
woordenlijst der Nederlandse
taal. Voor uitgeverij Wolters-

Noordhoff in Groningen aan
leiding tot het op de markt
brengen van de „Spellinggids
Eigentijds Nederlands". Waar
bij het Nederlands met een
korreltje zout genomen moet
worden. Want het is een ratje
toe van Nederlandse en bui
tenlandse kreten die we tegen
woordig zo makkelijk over de
lippen laten komen. Maar uit
spreken is wat anders dan
schrijven. Hoe je al die ver
worvenheden op papier zet, is
(naast de gewone Nederlandse
woorden) te vinden in die
nieuwe gids: van ik-bewustzijn
tot interpretabel; van klungel-
beleid tot niersteenvergruizer.
Wat al die woorden betekenen
(albedo? alambiek?) zal elders
moeten worden opgezocht, als
er tenminste een verklarend
woordenboek bestaat waarin

dit soort woorden wordt uitge
legd. Want Wolters' spelling
gids biedt geen uitkomst. Hij
geeft, evenals het „Groene
Boekje", geen betekenissen, al
leen de juiste schrijfwijze. Zij
het dat hier en daar een korte
aanduiding wordt gegeven bij
woorden die hetzelfde klin
ken, maar anders worden ge
schreven (kruid en kruit, lab
en lap); en bij woorden die
hetzelfde geschreven worden,
maar meer betekenissen heb
ben: maal (maaltijd); maal
(keer).

Wat deze spellinggids onder
meer aantrekkelijk maakt, is
dat hij aangeeft waar woorden
moeten worden afgebroken als
ze niet in hun geheel op een
regel passen. Het is even wen
nen bij het lezen, maar het is
wel handig: maat-schap-pij-

cri-ti-ca, ca-ba-re-tiè-re, boed-
dhis-tisch. En een andere goe
de vondst van de samenstel
lers is de staande uitdrukkin
gen op te nemen onder de let
ter waarmee zo'n uitdrukking
begint. 'Ten eigen bate' is te
vinden onder de 't', waardoor
gezoek onder de 'e' van eigen
of de 'b' van bate niet meer
nodig is.

Een nuttige aanwinst derhalve
deze spellinggids, zij het dat
Wolters ook enigszins klakke
loos onjuist woordgebruik in
de lijst heeft opgenomen.
Zwangerschapsonderbreking
moge daar een voorbeeld van
zijn. Terecht hebben tegen
standers van abortus er inder
tijd op gewezen dat dit woord
suggereert dat de zwanger
schap op een later tijdstip
wordt voortgezet. Immers, een

onderbreking is iets tijdelijks.
Zwangerschapsafbreking
klinkt harder, maar geeft de
feiten weer. Dit laatste woord
echter staat niet in de lijst, het
eerste wel. En wie maar niet
kan onthouden of het nu 'al
maar' of 'alsmaar' moet zijn, of
dat de juffrouw achter de kas
sa een 'cassière' of een 'caissiè
re' is, heeft niets aan Wolters'
woordenlijst. Ze staan er ge
woon allebei in. Voor de enig
juiste schrijfwijze moet in dit
soort gevallen dus toch weer
het oude vertrouwde 'Groene
Boekje' geraadpleegd worden.
En dat is uie. Of uien? 't Staat
waarempel niet in de spelling
gids.

LONNEKE VAN KOOT
„Wolters' Spellinggids". Uit
gave Wolters-Noordhoff,
Groningen. Prijs ƒ34,50.

Een echt vrolijke dichtbundel
is het niet geworden: „In N."
van Toon Tellegen, die in ge
dreven poëzie het soort ge
dachten, heeft neergelegd waar
iedereen last van heeft, maar
die zelden aan de oppervlakte
komen. Zijn gedichten lijken
op geschilderde dromen, vaak
verwaaid en verwatrend, en
soms ook op nachtmerrie's of
buitenstaanders die kwaad
spreken zonder te vertellen
waarom en schaterend ver
dwijnen.

Tellegen dicht over verdriet
en angst, in enkele gevallen
met aarzelend wantrouwen
over geluk; met twijfels en
vraaggesprekken over „jij of
ik?" waarbij hij een voortdu
rend gevoel van onbehagen af
scheidt, terstond bereid voor
niets op de vlucht te slaan.
Tellegen toont zich in deze ge
dichten een waaks, behoed
zaam mens die zich graag op
houdt bij vluchtwegen aan de
rand van het menselijk be
staan. Hij wil aan dat bestaan
graag deelnemen, maar wordt
daarbij sterk gehinderd door
angst: ..Soms grijpt een huis
mij beet, trekt mij naar bin

nen, slaat mij met één kus in
elkaar, duwt mij in een la -
hoe warm is het daar...

Maar ook spot en de kunst om
met taal te spelen, komen in
de bundel voor: In N. zag ik
een verdwaalde kogel, ik zag
hem een hoek omslaan. De
kogel floot voorbij, keerde te
rug. stond stil, draaide zich om
en floot.

Of over N., waar men met le
ven morste. Wat x morst hij
toch prachtig", hoorde ik nog.
En schitterend is de overgang
in tijd en stijl: „Te zijner tijd
wordt u gered, maar niet/alvo
rens het te laat is!" „Te wat
is?"/„Te laat", riep men. „Te
laat". En Tellegen besluit dit
vers: „en zo wordt het te laat,/
langzaam en voorgoed te laat/
en kan het redden eindelijk
beginnen.

Wat bij lezing van „In N. en
andere gedichten" vaak ach
terblijft is een gevoel van
„ach...", het zelfde gevoel
waarmee Tellegen door het le
ven lijkt te tobben.

FRITS BROMBERG

Toon Tellegen: „In N., en an
dere gedichten". Uitgeverij
Querido. Prijs 19,50.

Correspondent
rijdt nogal
in de wielen

De tiende van Colin Forbes is
niet zijn slechtste. Het reeds in
1985 gereed gekomen en kort
geleden hier uitgebrachte boek
van deze auteur heeft wel een
verkeerde titel. Het Neder
landse „Schaakmat" dekt de
lading minder goed dan het
oorspronkelijke „Cover Sto-

thema te hebben gekozen voor
zijn jubileum-werk, maar de
zoveelste variant op het koude
oorlogs-spionnenwerk kent
een zeer verrassende ontkno
ping die alles goedmaakt. In
bijna vierhonderd pagina's be
schrijft de „lekker lezende"
Forbes de verwikkelingen
rond de hoge Engelse gehei-
me-dienstman Tweed. Diens
inschatting van en beslissingen
bij de gang van zaken rond het
aangekondigde overlopen van
een hoge Amerikaanse func
tionaris. Adam Procane, vor
men de hoofdmoot van het
boek „Schaakmat".

Tussen de bedrijven door
wordt het wel en wee gevolgd
van „buitenlands correspon
dent" Bob Newman, die op
zoek gaat naar de moordenaar
van zijn ex-vrouw. Newman
dreigt desastreus door de plan
nen van Tweed heen te banje
ren, maar speelt tenslotte nog
een nuttige rol.

FRANK WERKMAN

Colin Forbes: „Schaakmat".
Uitgeverij De Boekerij.
FOTO: DIJKSTRA Prijs 29,90.

ADVERTENTIE

Berend is door zijn ouders bij
tante Gesina gebracht. Ze gaan
op reis. Want ze weten niet
goed, wat ze met hun leven
moeten doen. Nu denken ze,
dat ze het geluk ergens anders
kunnen vinden. Tante Gesina
is gelukkig dol op Berend. Ze
vindt het heel prettig, dat hij
nu bij haar woont. Wie het
niet zo prettig vindt, is de
overbuurvrouw, mevrouw Ali-
da Duinknecht. Zij heeft vaak
haar kleindochter Marie op
bezoek. Marie en Berend kun
nen het prima met elkaar vin
den. Maar ze bedenken nogal
eens rare dingen. Op een keer
gaan ze bijvoorbeeld kijken,
wie een kei het verst kan gooi
en. Doordat het regent, beslaat
Berends bril. En zijn kei gaat
door de pasgewassen ruit van
Alida.

Alida is toch al niet zo'n kin
derliefhebber. En ze vindt tan
te Gesina ook een beetje
vreemd. Want.Alida is lid van
de vereniging: „Hoe houden

wij onze buurt veilig". En daar
wil Gesina niets van weten.
Na de ingegooide ruit schrijft
Alida een boos briefje naar
Gesina. Gesina schrijft terug,
dat het niet alleen haar Be
rend was, maar ook haar
kleindochter Marie. En ze no
digt Alida uit, een glaasje te
komen drinken. Alida wil
niet. Wel schrijft ze al gauw
weer een brief. Nu hebben Be
rend en Marie alle bloemen uit
haar tuin geplukt. Net nu er
een wedstrijd voor de mooiste
tuin was uitgeschreven. De
kinderen hebben het trouwens
gedaan, om Alida vrolijk te
maken. Berend heeft een
boek, waar recepten in staan
om mensen gelukkig te ma
ken. Hij heeft het wel bij zijn
ouders geprobeerd, maar dat is
niet gelukt. Jammer genoeg
lijkt het bij Alida ook
verkeerd te gaan.

Vriendinnen

Toch komt Alida een' keer bij

Gesina op bezoek. Ze moet
wel, want ze komen elkaar te
gen in de supermarkt. Daar is
Alida alweer kwaad. Gesina
rust niet. voor ze Alida mee
heeft gekregen naar huis. Nu
drinken ze samen een glaasje
vlierbessenwijn. Alida komt er
helemaal van los. Ze vertelt
Gesina van alles over haar
overleden man. Ondertussen
drinkt ze maar door. Op het
laatst moet Gesina haar naar
huis brengen en in bed stop
pen. Helaas hebben Berend en
Marie weer iets bedacht in die
tussentijd. Ze hebben alle kip
pen losgelaten en het kippen
hok in brand gestoken. Dus is
Alida weer kwaad de volgende

Snelweg

Ze wil nu nooit meer iets met
Gesina en haar neef te maken
hebben. Maar dat loopt anders
af. Want op een dag komt er
iemand van Huisvesting bij de
vrouwen op bezoek. Er wordt

een snelweg aangelegd, precies
op de plek waar hun huizen
staan. De hele straat moet ver
huizen naar de Kastanjestraat.
Of de dames maar even willen
tekenen. Dat willen de dames
niet. En ze moeten wel bij el
kaar komen, om te overleggen.
Ze bedenken allerlei plannen.
Maar het lijkt moeilijk, een op
lossing te vinden. Met z'n vie
ren gaan ze dan toch maar
eens kijken in de Kastanje
straat. Het is vreselijk. In de
eerste plaats staan er helemaal
geen kastanjes. Er groeit niets.
Er zijn zelfs geen tuintjes. Ze
mogen het huis bezichtigen
van iemand, die er al woont.
Er is nauwelijks plaats voor
één mens. Ze vertikken het,
om hiernaartoe te verhuizen.
Berend is niet alleen verdrie
tig omdat ze uit hun huis
moeten. Hij is ook verdrietig,
omdat hij niets van zijn ouders
hoort. De andere drie beslui
ten om raad te vragen aan een
soort „Lieve Lita" van de

krant. Ze sturen een brief,
zonder hun naam te noemen.
Ze krijgen heel veel brieven
terug, waar ze niets mee
kunnnen. Er is een aardige bij.
Die is van een man. die hele
maal alleen in een prachtig
groot huis aan de andere kant
van de stad woont. Tante Ge
sina krijgt een plan. Ze vertelt
het aan niemand. Maar ze pro
beert, Alida aan de man van
het huis te koppelen. Ze wil,
dat die twee gaan trouwen.
Dan kunnen Berend en zij bij
hen komen wonen. Het lijkt
allemaal helemaal verkeerd te
lopen. En er komt een hele
boel heibel van Het boek is
erg leuk om te lezen. Het is
voor lieden vanaf tien jaar

1 (1) Brigitte Raskin

H»t KodtHkijont

2 (2) Umberto Eco

4 (5) Frederick Forsyth

5 Inpikken en
Wegwezen '89

Cazemier

Boeken- Tijdschriften
Kopermolen 10.

2317 PB Leiden
Tel. [phone]

J. Ginsberg bv

Breestraat 127-129
2311 CM Leiden
Tel. [phone]

Boek- en kantoorboekhandel

Veenerick

Noordeinde 33

2371 CM Roelofarendsveen

Tel. [phone]

i Li zondvlicf

ft» BOEKHANDEL BV

...uw l.ibris boekhandel

Leiden. Leiderdorp. Oegstgeest
Katwijk. Voorschoten

Deze top 5 ie »emenge»teldt

neer eenleiding ven de
verkoopcijfer» bij de boven-
steende hendeleren.

gratis elke woensdag de

jan Van

ïn jaar.
KOOTEN

Veronica Hazelhoff: „Hei
bel",, tekeningen van Joep
Bertrams. Uitgeverij Queri
do. Prijs 22,50.

bijlage bil uw krant met
informatie over films,muziek
theater. recreatie.exposities
en een complete agenda