S
buitenlanders vluchten
anhopig weg uit Peking
jj BC World Service en fax houden China op de hoogte
EJ
Oude, wijze mannen vallen van voetstuk
Nederland bevriest contacten
s
[TENLAND
CeidócSoirumt
WOENSDAG 7 JUNI 1989 PAGINA 7
ndaag debat
eede Kamer
(HAAG De Tweede Kamer
vandaag een spoeddebat over de
fe ontwikkelingen in China. Na
prklaring van minister Van den
van buitenlandse zaken over de
Bdadigheden in de Volksrepu-
jbuigt de Kamer zich op verzoek
VdA-woordvoerder Ter Beek over
J Ter Beek zei dat zijn fractie met
jtting en afschuw" kennis heeft
[en van de gruwelijke ontwikke-
in Peking. „De schreeuw om
irrijheid en democratie wordt met
geweld gesmoord, daarbij mag
[chaafde wereld er niet het zwij-
Telefoonnummer
voor informatie
DEN HAAG Gezien de ernstige
situatie in China heeft de Vriend
schapsvereniging Nederland-China
VNC het telefoonnummer 06-
0225599 opengesteld voor vragen
over Nederlandse reizigers in China.
Het nummer is dagelijks bereikbaar
van 10.00 tot 22.00 uur. Volgens de
VNC maakt de grote hoeveelheid
vragen over Nederlandse reizigers in
China coördinatie dringend gewenst.
Op dit telefoonnummer kunnen
mensen terecht voor informatie over
het reizen in en uit China en worden
adviezen gegeven aan familieleden
van reizigers.
„Chinese Sacharov" in
ambassade VS gevlucht
WASHINGTON Een van China's be-
langrijkste dissidenten, de natuurkundige
Fang Lizhi, heeft zijn toevlucht gezocht
in de Amerikaanse ambassade in Peking.
Dat heeft de woordvoerder van het Witte
Huis, Marlin Fitzwater, bevestigd. Fang
Lizhi verblijft „voor zijn eigen veilig
heid" in de ambassade. Hij heeft overi
gens niet om politiek asiel in de VS ver
zocht. De dissident, die ook wel de „Chi
nese Sacharov" wordt genoemd, werd
een aantal jaren geleden uit de commu
nistische partij gezet wegens zijn rol in de
democratische beweging van 1986. Sinds
dien is hij een van de voornaamste critici
van de regering.
DEN HAAG/PARIJS Nederland en
Frankrijk hebben besloten de diplomatieke
contacten met China te bevriezen, als pro
test tegen de bloedige onderdrukking van
de studentenbeweging voor meer democra
tie in Peking. Alle bezoeken van hoogge
plaatste Chinese functionarissen aan ons
land zijn afgezegd en er zullen voorlopig
geen nieuwe culturele of academische uit
wisselingen plaatsvinden. Het besluit van
Den Haag kwam, nadat de twaalf lidstaten
van de EG China in ongemeen harde be
woordingen hadden veroordeeld. Het is een
van de krachtigste verklaringen die zij ooit
gezamenlijk hebben uitgegeven. De twaalf
zagen echter af van gezamenlijke maatre
gelen tegen Peking. Frankrijk nam gisteren
soortgelijke stappen als ons land. Verder is
het staatsbezoek van premier Li Peng aan
Frankrijk, dat voor dit najaar gepland
stond, afgezegd. De Britse premier Marga
ret Thatcher, aanvankelijk nog door de op
positie bekritiseerd vanwege haar lauwe
reactie, besloot gisteren alle wapenverko
pen aan China op te schorten en de militai
re contacten te verbreken. De Britse minis
ter van buitenlandse zaken. Sir Geoffrey
Howe, zei tegenover het parlement dat hij
momenteel geen mogelijkheid ziet de ge
sprekken met de Chinese regering over de
toekomst van de Britse kroonkolonie Hong
Kong voort te zetten. Premier Thatcher be
loofde snel maatregelen te nemen om de
bezorgdheid van de bevolking van Hong
Kong weg te nemen. Hong Kong zal vol
gens plan in 1997 overgedragen worden aan
China. Thatcher zei niet aan welke maatre
gelen zij dacht.
Traangas in Hongkong
tegen demonstranten
HONGKONG De oproerpolitie in
Hongkong heeft vanmorgen een me
nigte demonstranten met traangas en
knuppels uiteen gedreven. Volgens
een politiewoordvoerder raakten ze
ven politiemensen gewond. De de
monstranten protesteerden tegen het
optreden van het Chinese leger in Pe
king. De politie begon op te treden
toen sommige mensen aan stalen hek
ken van winkels begonnen te rukken.
De staatszender Radio Hong Kong
meldde dat enkele demonstranten die
bij het geweld betrokken waren
rouwbanden droegen en „weg met Li
Peng" (de Chinese premier) riepen.
}KONG/ PEKING
het vliegveld van
tong spelen zich
ïmotionele taferelen
Ét vliegtuig dat uit de
Irepubliek arriveert
It nieuwe getuigen
de gruwelijkheden
:h in Peking hebben
kken. Het ene re-
nog afschuwelijker
et andere.
ong vormt een belang-
>evluchtsoord voor de
uitenlanders die China
verlaten, omdat zij een
|te oorlog vrezen tussen
fcrs in en rond Peking,
vliegveld van Peking
ngen zich vanmorgen
r enige duizenden
bij de balies, in de
hoop een plaatsje te bemachti
gen in een vliegtuig naar het
buitenland.
De angst in Peking werd van
morgen versterkt toen duizen
den soldaten van het 27e leger,
verantwoordelijk voor het
bloedbad van zondag, bij het
passeren van wijken waar di
plomaten wonen in het wilde
weg vuurden op de gebouwen.
Het ommuurde complex waar
in de Amerikaanse ambassade
is gehuisvest werd afgesloten
door soldaten, zodat niemand
er meer in of uit kon. Soldaten
stonden bij de poort, met ge
weren gericht naar binnen zo
wel als buiten. „Het is voor uw
eigen veiligheid", zei een hun
ner tegen een journalist.
Er is overigens geen melding
gemaakt van slachtoffers on
der de buitenlanders.
Bij aankomst op het vliegveld
van Hongkong verklaarde een
hevig geëmotioneerde Ameri
kaan gezien te hebben, hoe
soldaten zondag met bajonet
ten instaken op alle mensen
die op hun weg kwamen, of
dat nu vrouwen, kinderen of
bejaarden waren. Een huilen
de vrouw vertelde vanmorgen
hoe zij de afgelopen weken de
demonstrerende studenten van
eten en drinken heeft voor
zien. Na zaterdag heeft zij
geen van „haar jongens" meer
gezien.
De ambassadeurs van de mees
te westerse landen hebben hun
landgenoten geadviseerd Chi
na te verlaten. Toeristen en
zakenlieden hebben de raad
gekregen onderdak te zoeken
in de internationale hotels,
liefst in de omgeving van de
luchthaven, en daarvandaan
het eerste vliegtuig richting
huis te nemen. Voor het geval
de situatie inderdaad nog ern
stiger wordt, hebben de meeste
ambassades de evacuatieplan
nen uit de kast gehaald. Ande
re landen hebben besloten, zo
lang het nog kan, met gechar
terde vliegtuigen hun landge
noten in veiligheid te brengen.
Japanners, Australiërs, Cana
dezen, Britten en Amerikanen
hebben op deze manier China
al verlaten.
Nederlanders
De Nederlandse studenten in
Peking maakten vanmorgen
nog geen aanstalten te ver
trekken. Een aantal van hen
heeft onderdak gevonden in
de Nederlandse ambassade.
Anderen, onder wie tien medi
sche studenten uit Amsterdam,
verblijven op hun logeeradres,
maar hebben wel de opdracht
gekregen binnen te blijven,
niet aan demonstraties deel te
nemen en geregeld contact op
te nemen met de ambassade.
Weer vier anderen hebben er
de voorkeur aan gegeven op
de universiteit te blijven.
De tien Amsterdamse studen
ten zijn in Peking voor een op
leiding in de acupunctuur en
de kruidengeneeskunde. Ze
wonen in een onderkomen op
ongeveer zes kilometer van
het centrum van de hoofdstad
en mogen dat niet verlaten.
Het practica-gedeelte van de
studiereis in ziekenhuizen is
vervallen en de studenten
krijgen nu alleen theoretische
colleges.
Een uit Peking naar Hongkong gevluchte Chinese student wordt
door kameraden op de been gehouden.
FOTO: AFP
jvolgepakte legertruck reed vanmorgen in een colonne door de straten van Peking, terwijl via
jdsprekers werd geroepen dat „het leger van het volk houdt". Kort daarop werd vanuit de
jie op mensen en gebouwen geschoten.
i FOTO: AP
PEKING De tekst op
het bordje dat een man
gisteren in Peking om
hoog hield was even kort
als veelzeggend. „Thank
you BBC" (Dank je wel
BBC).
In landen die gebukt gaan on
der dictatuur en perscensuur
wordt bijna per definitie, veel
al illegaal, intensief geluisterd
naar westerse zenders als de
BBC World Service en de Voi
ce of America.
In het China van vandaag,
waar de officiële media niets
anders doen dan de leugens
van de autoriteiten napraten
en de kranten al dagenlang
niet op straat zijn verschenen,
vormen de westerse radiozen
ders de voornaamste informa
tiebron. Dat is, gevoegd bij het
feit dat de uitzendingen van
de Voice of America door de
Chinese autoriteiten worden
gestoord, voor de Chinese af
deling van de BBC World Ser
vice reden geweest de dage
lijkse zendtijd met een half
uur uit te breiden.
Opgenomen
Die belangrijke rol van de
westerse radiozenders was de
afgelopen weken al duidelijk
geworden op het Plein van de
Hemelse Vrede. Hun berichten
werden door de studenten op
cassettes opgenomen en via de
luidsprekerinstallatie over het
plein geschald. Nu deze „uit
zendingen" niet meer mogelijk
zijn, worden de radioprogram
ma's zoveel als mogelijk uitge
schreven, gekopieerd en als
muurkranten in Peking aan
geplakt. Op een zelfde wijze
hebben de studenten de
nieuwsvoorziening aan de an
dere delen van het land ter
hand genomen.
Er is voor sommig|e Chinezen
nog een andere, uiterst moder
ne manier van informatie
voorziening uit het buitenland.
Dank zij de rechtstreekse tele
foonverbindingen en het
groeiende aantal telefax-appa-
raten in China kunnen berich
ten uit buitenlandse kranten
zonder censuur de Volksrepu
bliek bereiken. Het zijn vooral
in de VS wonende Chinezen
die hun familieleden op deze
wijze zo goed en zo kwaad als
het gaat op de hoogte houden.
Signalen
De officiële Chinese media
met hun bizarre nieuwsselectie
zijn in feite alleen goed als sig
naal over het verloop van de
machtsstrijd binnen de politie
ke en militaire leiding van het
land. Het wel of niet noemen
van leiders vormt ogenblikke
lijk onderwerp van nieuwe ge
ruchten over hun positie.
Het duurde bijna drie dagen
voordat op de Chinese televi
sie voor het eerst iets werd ge
zegd over de slachtoffers die
in de nacht van zaterdag op
zondag zijn gevallen op het
Plein van de Hemelse Vrede.
Voordien waren heel even
beelden getoond van tanks die
het standbeeld „de godin van
de democratie", het alternatie
ve Vrijheidsbeeld, omver re
den. Ooggetuigen zeiden dat
bij die legeractie de kogels in
het rond floten, maar op de te
levisie was daarvan niets te
horen; de geluidsband was
keurig gewist.
Ondanks uitpuilende zieken
huizen en misselijkmakende
ooggetuigeverslagen van
slachtpartijen op grote schaal,
meldde radio Peking tot giste
ren dat bij de ontruiming van
het Plein van de Hemelse
Vrede geen enkele dode was
gevallen.
De officiële woordvoerder die
gisteren op de tv aan het
woord kwam noemde een veel
lager dodental en schoof alle
schuld naar de betogers.
Overigens zijn niet alle Chine
se media en alle mensen die
daar werken slaafse navolgers
van de „officiële lijn". Soms
glipt de werkelijkheid voor
zover die bekend is er even
tussendoor. Een nieuwslezer
op de Engelstalige radiozender
zei zondagavond dat het leger
duizenden ongewapende bur
gers had gedood. Van de be
treffende onheilsboodschapper
is niets meer vernomen en alle
Engelstalige uitzendingen zijn
sindsdien geschrapt.
In sommige kranten die nog
wel zijn uitgekomen, werd op
subtiele wijze kritiek op de lei
ders verwoord. Een dagblad in
Shanghai publiceerde een por
tret van Winston Churchill, de
Britse premier tijdens de
Tweede Wereldoorlog, terwijl
hij zijn bekende V-teken
maakte; het overwinningsge-
baar dat dezer dagen in China
veelvuldig wordt gebruikt
door de demonstranten. Het
onderschrift, waarin wordt
uitgelegd dat Churchill aan
het eind van de oorlog werd
weggestemd en vervolgens
vreedzaam opstapte, eindigt
met de woorden: „Dat is de
mocratie".
[president Yang Shangkun,
houwdegen met glimlach
KING Legergene-
1 Yang Shangkun, ce-
onieel staatshoofd
China, maar ook
^-voorzitter van de
htrale Militaire Com-
ssie, heeft zich ont-
ft als een van de
üfdrolspelers in de
chtsstrijd binnen de
inese regerings- en
ïtijtop.
,82-jarige Yang, een oude
rouwe van de bejaarde
W Ier Deng Xiaoping, en net
nij afkomstig uit de zuid-
Itelijke provincie Sichu-
lis een prominent pleitbe-
ger gebleken van de be-
sing om hard op te treden
en de betogers voor vrij-
d en democratie.
id. Hoerveter
an is moeilijk om de goed-
jhse, op het oog zeer jovia-
9Tang te zien in de rol van
kenif1 e Özervreter en man
I de harde lijn. Daar staat
n he|énover dat hij als deelne-
r aan de Lange Mars van
Tganger Mao Zedong
encrfl4-1935) gepokt en gema-
eg ted is in de communistische
Veging en daarnaast een
lange militaire carrière
ter de rug heeft,
studenten op het Tianan-
n-plein overigens hadden
P kennelijk door. Eisten
[In de eerste dagen van
P bezetting het vertrek
de bejaarde Deng en de
h al niet geliefde premier
net water riepen zij ook steeds
"tier om het aftreden van
- iJ,
Yang is altijd zonder meer
beschouwd als een warm
voorstander van Dengs eco
nomische hervormingsbe
leid. Niet alleen staat hij
achter de schermen bekend
als een aan Deng verwante
ziel, ook heeft hij in het
openbaar vaak zijn steun
aan diens economische poli
tiek betuigd. Daarnaast heeft
hij zich een voorstander ge
toond van een minder geïso
leerd China.
Imperium
Volgens waarnemers werd
hij daarbij vooral door zijn
eigen belangen gedreven. De
familie van Yang heeft een
imperium opgebouwd dat
van alles maakt en verhan
deld, van koekjes tot raket
ten. Dat is waarschijnlijk
een van de redenen dat hij,
net als Deng, een uitgespro
ken aversie heeft tegen soci
ale instabiliteit.
Toen het studentenprotest
op het Tiananmen-plein
steeds massaler vormen aan
nam en door steeds bredere
lagen van de bevolking
werd gesteund was voor
Yang de maat kennelijk vol.
Hij schaarde zich achter
Deng en diens harde lijn. Hij
kon daarbij gebruik maken
van het feit dat het 27e leger
onder bevel staat van zijn
broer Yang Baibing en zijn
zwager Chi Haotien, terwijl
de troepen veelal zijn gere-
cruteerd in Shanxi, waar
Yang Baibing lange tijd zelf
het bevel heeft gevoerd.
Deze troepen zouden de
Yang-kliek bijzonder trouw
AMSTERDAM Een op
stand van jongeren tegen
oude, hoogbejaarde leiders
mag ons westerlingen niet
onlogisch voorkomen, in
China vormde het massale
studentenprotest tegen de
leiders in zekere zin een
breuk met een traditie.
Dat zegt de Amsterdamse
China-kenner dr. D. van
der Horst, schrijver van
een boek over de Chinese
geschiedenis en docent
aan de Universiteit van
Amsterdam.
Van der Horst: „Verzet van de
jeugd tegen oude mannen is in
China niet zo maar wat. De
oude, wijze mannen zitten niet
voor niks op hun hoge posities.
Zij zitten daar, omdat ouder
dom gelijk staat aan geëerd en
gerespecteerd worden, aan
recht hebben op gezag en ont
zag. Dat is in China heel ge
woon. Ik heb dat zelf ook aan
den lijve ondervonden. Pas ge
leden zei een oudere Chinese
man tegen mij: „Ik word bin
nenkort 65". Waarop ik zei:
„Dat kun je niet aan u zien".
Hij vond dat helemaal niet
leuk. Hij zei: „Je kunt zien dat
je nog niet veel van de Chine
se verhoudingen hebt begre
pen". Voor hem was dat geen
compliment. Oud zijn betekent
in China nu eenmaal wijs
Nieuwe generatie
De opstand van de studenten
wijst volgens Van der Horst op
de opkomst van een nieuwe
generatie, die weigert zich
zonder meer bij de politieke
almacht van de ouden neer te
leggen en die wil afrekenen
Terwijl iedereen bij het passeren van een vrachtwagen vol militairen angstig achter auto's weg
duikt, blijft een jongeman kaarsrecht overeind staan. De militairen lieten hem ongemoeid.
FOTO: AP
met de corruptie in het sy
steem. „Verder wil ze inspraak
bij de hervorming van de eco
nomie, die steeds meer wordt
gemoderniseerd en wordt ge
baseerd op winstprincipes. Ze
heeft ook behoefte aan meer
consumptiegoederen".
Uit de woorden van Van der
Horst valt af te leiden dat de
Chinese leiders met de intro
ductie van economische her
vormingen in feite hun eigen
positie hebben ondermijnd.
„De huidige generatie jonge
ren heeft kunnen ruiken aan
de toegenomen welvaart en de
mogelijkheden gezien van de
communicatie via radio en te
levisie. Maar tegelijk met het
laten vieren van de teugels op
economisch terrein, weigeren
de oude mannen meer politie
ke vrijheden toe te staan. Ze
vinden dat de bevolking zijn
mond moet houden. Jongeren
pikken dat niet meer".
Over de afloop van de huidige
crisis in China kan veel gespe
culeerd worden, maar niets
met zekerheid gezegd. Van der
Horst kan echter niet geloven
dat alle vooruitgang die de
laatste jaren is geboekt, in één
klap ongedaan wordt gemaakt.
„Het slechtste dat kan gebeu
ren is een onderlinge strijd in
het leger, die parallel loopt
met de rivaliteit tussen de ver
schillende provincies. We we
ten dat door economische her
vormingen grote verschillen
zijn ontstaan tussen de provin
cies. De een heeft meer gepro
fiteerd van de hervormingen
dan de ander. Als de verschil
lende legers de kant van hun
eigen provincies zouden kie
zen en tegen elkaar gaan
vechten, zou je een situatie
krijgen als in het begin van
deze eeuw. Toen vochten
'warlords' louter en alleen om
hun eigen gebied. Als dat ge
beurt, valt de Volksrepubliek
uit elkaar".
„Ik hoop van harte dat het
niet die kant opgaat en dat de
economische hervormingen
verder kunnen gaan. China
heeft volgens mij weinig keu
ze. Als er elk jaar twintig mil
joen nieuwe Chinezen bij ko
men zul je al die monden
moeten voeden, moet er werk
zijn, moeten de mensen geld
kunnen verdienen. Om dat
mogelijk te maken, moeten de
Chinezen moderniseren, waar
bij de hulp van het Westen on
ontbeerlijk is. Het huidige, in
competente Chinese leider
schap heeft die overwegingen
onvoldoende laten meewegen.
Ik denk dat het gezichtsverlies
van de oude, bejaarde leiders
een doorslaggevende rol heeft
gespeeld bij de beslissing om
op te treden tegen de demon
stranten".
„Havik"
genoemd als
opvolger
Zhao Ziyang
(Vervolg van de voorpagina)
PEKING Diplomaten
in Peking leiden uit be
richten van Radio Peking
van vanmorgen af, dat
partijleider Zhao Ziyang
nu waarschijnlijk defini
tief aan de kant is gezet.
Qiao Shi, die genoemd
wordt als de nieuwe par
tijleider, geldt als een ech
te „havik, een voorstander
van de harde lijn.
Volgens Radio Peking stuurde
het Opperste Volksgerechtshof
een telegram naar „kameraad
Qiao Shi en het permanente
comité van het politburo om
zijn steun te betuigen aan de
acties om de contra-revolutio
naire onlusten neer te slaan".
Qiao, die als bijnaam de „poli
tieman van de partij" heeft,
wordt dit jaar 65. Hij trad toe
tot de communistische partij
toen hij 16 was en werd in
1987 lid van het permanente
comité van het politburo, het
machtigste politieke lichaam
in China.
Westerse deskundigen zien
hem als de leider van de Chi
nese geheime dienst en van
het veiligheidsnetwerk van de
partij. Hij zou voor geleidelijke
economische hervormingen
zijn, maar fel gekant zijn tegen
hervormingen in de politieke
Hij zit wat dat betreft op de
zelfde lijn als premier Li Peng,
president Yang Shangkun en
vice-premier Yao Yilin, alle
drie voorstanders van de har
de lijn, die de machtsstrijd in
de partij in hun voordeel be
slecht zouden hebben. Radio
Peking suggereerde vanmor
gen dat het einde van de
machtsstrijd, die China weken
lang heeft verlamd, in zicht is.
Desondanks blijven geruchten
de ronde doen over botsingen
tussen militairen die trouw
zijn aan de conservatieven en
militairen die het harde optre
den van het leger in Peking
afkeuren.
De Amerikaanse regering
heeft verklaard dat het er
naar uit ziet dat de Chinese
leiders uit Peking zijn vertrok
ken naar verschillende posten
buiten de stad. „Het lijkt wel
of zij de boel hebben gesloten",
zei de woordvoerder van het
Witte Huis, Marlin Fitzwater.
Het Amerikaanse ambassade
personeel onderhoudt slechts
contacten met het Chinese
middenkader. Er zijn geen
contacten met de topleiders,
aldus Fitzwater.
De betogingen tegen de rege
ring zijn inmiddels overgesla
gen naar Shanghai, Nanking,
Chengdu en tal van andere
steden. In sommige van deze
steden zouden bij gevechten
tussen demonstranten en het
leger honderden doden zijn
gevallen. Bevestiging van deze
berichten kon evenwel ner
gens worden verkregen.
In Shanghai zijn zeker zes
mensen om het leven geko
men en nog eens zes gewond
geraakt, toen een trein inreed
op een groep studenten die de
spoorweg versperden. Na het
incident hebben woedende be
togers acht wagons in brand
gestoken. Demonstranten had
den de spoorlijnen binnen en
buiten Shanghai geblokkeerd
om militairen te beletten naar
Peking te reizen.
Radio Shanghai berichtte van
morgen dat straten worden ge
barricadeerd en dat de econo
mie in de stad op instorten
staat. Er werd gewaarschuwd
dat dergelijke acties streng ge
straft zullen worden.
Intussen blijft grote onduide
lijkheid bestaan over het aan
tal slachtoffers van het geweld
in China. De regering zei gis
teren dat driehonderd solda
ten, „boeven", omstanders en
studenten om het leven zijn
gekomen. Zevenduizend men
sen, onder wie vijfduizend mi
litairen, zouden gewond zijn
geraakt, en nog eens vierhon
derd soldaten worden vermist.
Mogelijk zijn zij gedeserteerd.
Volgens onofficiële bronnen
zijn deze cijfers veel te laag.
De ramingen over het werke
lijke aantal doden lopen uiteen
van vijfhonderd tot twaalfdui
zend.
Geen krant ontvangen? Bel
tussen 18.00 en 19.00 uur, za
terdags tussen 14.00 en 15.00
uur, telefoonnummer 071-
122248 en uw krant wordt nog
dezelfde avond thuisbezorgd.
