In Peking gaan geruchten
ten kogels bijna even snel
3t o p
Handel met China
krijgt flinke deuk
MERKEN
China betaalt zeer hoge prijs
poggen
bnjynzeel polf
'ACBUITENLAND
Ceidóc Sou/temt
DINSDAG 6 JUNI 1989 PAGINA 5
broeiende twijfels over
Ijoekomst van Hongkong
10e ONDEN De Britse premier Thatcher staat onder
|_voiroeiende druk het verdrag van 1984 met China over
Paiflongkong te herzien. Volgens dat verdrag zou de kroon-
lUdet°l°n*e 'n *997 worden overgedragen aan Peking. Maar
der (en grote meerderheid van de bewoners voelt daar niets
ma/oor, en helemaal niet na het bloedbad in Peking. In het
aanferdrag van 1984 heeft China beloofd in Hongkong gedu-
ie diende vijftig jaar een op kapitalistische leest geschoeide
te laten bestaan onder autonoom bestuur van de
ng Jongkongers. De grote vrees is nu echter dat Peking die
metieloftes na 1997 aan zijn laars zal lappen. De Britse rege-
nteifing voelt er echter niets voor eenzijdig te gaan tornen
Hiian ket verdrag. Premier Thatcher zei erop te vertrou-
eseVen dat de Chinese regering haar verplichtingen zal na-
toornen. Vandaag is in Hongkong een algemene staking
verfehouden, terwijl de bevolking een boycot is begonnen
theJan Chinese winkels en produkten.
Portugal blijft bij
overdracht Macao
LISSABON Portugal is niet van
plan het akkoord op te zeggen dat
voorziet in de overdracht van de ko
lonie Macao aan China in 1999. De
regering liet in een verklaring weten
„zeer ontzet te zijn over de tragische
gebeurtenissen in Peking". Maar een
woordvoerder van het ministerie van
buitenlandse zaken zei dat een verga
dering van een gezamenlijke com
missie voor de overdracht van Macao
eind juni in de Chinese hoofdstad ge
woon doorgaat. Portugal en China
sloten in 1986 een akkoord dat Portu
gal op 20 december 1999 afstand zal
doen van Macao. De enclave telt een
half miljoen inwoners.
Westerse studenten
in veiliger oorden
PEKING Westerse ambassades
in de Chinese hoofdstad Peking
hebben met grote spoed hun stu
denten op veilige adressen onder
gebracht, uit vrees voor een moge
lijke aanval van het leger op de
universiteiten. Op de campussen
hebben zich veel Chinese studen
ten verschanst. Volgens het minis
terie van buitenlandse zaken in
Den Haag studeren er acht Neder
landers in Peking. Vier van hen
zouden zich reeds uit eigener bewe
ging bij de ambassade hebben ge
meld. In totaal wonen er circa hon
derdtachtig Nederlanders in China,
van wie zeventig in Peking. Zij
maken het goed, aldus een woord
voerder.
Journalisten
aangevallen
PEKING Buitenlandse
journalisten in Peking
hebben het in een aantal
gevallen zelf ook zwaar te
verduren gehad. Een Ja
panse journalist werd in
de voet geschoten, een
Franse jornalist werd
door een kogel in de rug
geraakt en twee journalis
ten van het Amerikaanse
televisiestation CBS wer
den door een aantal solda
ten geschopt en geslagen
en meer dan 20 uur ge
vangen gezet. De bevol
king van Peking daaren
tegen helpt de journalis
ten zoveel mogelijk.
we
land(Vervolg van voorpagina)
nwepEKING Soms is het
ïx oerucht bijna even snel als
kogels van wat door de
media cynisch
°gn;enoeg nog steeds het
'iVolksbevrijdingsleger"
-idisvordt genoemd. Wanneer
vrafcaandagmiddag vanuit
ziin iet zuidwesten van Pe-
nS£Sing het geluid klinkt van
chri)eviSe gevechten, gaat
l intort daarna het gerucht
'n lilat militairen onderling
al .tfeaags zijn geraakt. Een
krii^ieuwe stroom van mili-
cjeaire voertuigen in een
buitenwijk wordt uitge-
Segd als de voorbode van
ien eenval op de universi
Peking is in de
J: jreep van geruchten en
eenjeweld.
Iet gruwelijke optreden van
iet leger in de afgelopen dagen
beeft het openbare leven in de
t Qhinese hoofdstad vrijwel stil-
lelegd. De anders met voluit
llCbeterende auto's gevulde stra
in zijn het domein van fiet-
leijprs en voetgangers. Bedrijven
>1 p|gêen stil, winkels zijn geslo-
ingjsn. Voedsel is nog wel te ver
in hfbjgen. maar doordat de aan-
le (Toer van het platteland sinds
ofd inkele dagen stagneert, zijn de
n grijzen van fruit, groente en
ringilees met zeker vijftig procent
de estegen. Voor de komende da
tePn dreigen tekorten. Daarom
de inwoners van de hoofd-
aan het hamsteren gesla-
peien, waarbij vooral melk, olie,
sojasaus en kookgas wor-
r in|en ingeslagen.
Maandagavond is de sfeer in
wfe straten van Peking onwer-
3or qelijk. Gezinnen maken alsof
en nr niets aan de hand is hun ge-
Macaber ballet in Peking. Een jonge Chinees houdt in zijn eentje een hele tankcolonne tegen.
bruikelijke avondwandelinge
tje, dat dit maal echter langs
uitgebrande wrakken van
vrachtwagens en pantserwa
gens voert. Op de achtergrond
klinkt steeds weer, ergens uit
de stad vandaan, geweervuur.
Het vreedzame tafereel kan
echter in één klap omslaan.
Naarmate je dichter bij het
centrum van de stad komt, zit
ten de vingers van de militai
ren losser aan de trekker. In
de omgeving van het Plein van
de Hemelse Vrede schieten de
soldaten een groot deel van de
dag op alles wat beweegt.
Maar ondanks de ontelbare do
den en gewonden van de afge
lopen dagen is de bevolking
van Peking niet bereid zich
neer te leggen bij de brute mi
litaire onderdrukking. De
macht van het volk wordt
maandagmiddag op ontroeren
de wijze gesymboliseerd door
die ene jongeman, die op het
Plein van de Hemelse Vrede
gedurende enige tijd een com
plete tankcolonne weet tegen
te houden. Pogingen van de
tanks de man links of rechts te
passeren blijven zonder resul
taat. Hij stapt steeds weer voor
de gevaartes. Van afstand be
zien is het een uiterst macaber
ballet. Dan, op het moment dat
de toeschouwers verwachten
dat het geduld van de militai
ren ten einde is, wordt de jon
geman door vrienden van het
toneel gesleept.
Mond tot mond
Voor de inwoners van Peking,
aangewezen als zij zijn op de
officiële staatsmedia, is het on
mogelijk een goed inzicht te
krijgen in de situatie in hun
stad en het land. Maar belang
rijk nieuws gaat snel van
mond* tot mond.
Zo is het geen geheim meer dat
het Plein van de Hemelse
FOTO: AP
Vrede is bezet door het 27e le
gerkorps, dat onder leiding
staat van de 67-jarige Yang
Baibing, de jongere broer van
de Chinese president en vice-
voorzitter van de militaire
commissie, Yang Shangkun.
Deze zeer hardvochtige leger
eenheid, die tot voor kort aan
de Chinees-Vietnamese grens
was gelegerd en enkele jaren
geleden werd ingezet tijdens de
grensoorlog met Vietnam,
heeft het Tiananmen-plein ge
transformeerd in een gewa
pende vesting.
Diplomaten en Chinese journa
listen veronderstellen dat pre
sident Yang Shangkun bij af
wezigheid van Deng de grote
man is achter de bloedige afre
kening met de demonstranten
in het centrum van Peking.
Volgens de geruchtenstroom
zou het 38e korps, dat opdracht
had de controle over Peking
over te nemen van het 27e
korps, zich hiertegen verzet
ten. Maar in het Peking van
vandaag weet niemand meer
wat waar is. Het lijkt alsof er
geen regering meer is. De lei
ders zijn al enkele dagen niet
meer in het openbaar gezien.
„Wat we hier nodig hebben
zijn vredestroepen van de Ver
enigde Naties", zegt een man
als hij tijdens een korte periode
van rust over de Changan-bou-
levard wandelt, de brede toe
gangsweg tot het Tiananmen-
plein, die bezaaid ligt met
schoenen, kapotgeslagen ste
nen, uitgebrande resten van
stadsbussen en door tanks vol
ledig platgewalste verkeersbor
den en afrasteringen. „Die zou
den hier van harte welkom
worden geheten."
Woede en haat
Een paar dingen staan in Pe
king wél vast. Deng Xiaoping,
de 84-jarige leider van China,
heeft zijn aanspraak op de titel
van een van de grootste staats
lieden van de 20e eeuw ver
speeld. Zijn faam als econo
misch hervormer is teniet ge
daan door zijn weigering poli
tieke hervormingen in te voe
ren en zijn bereidheid zelfs
bloed te vergieten om het oude
bestel te laten voortbestaan.
De bloedige onderdrukking
van de studentenprotesten be
vestigde Dengs filosofie dat po
litieke stabiliteit van essentieel
belang is voor de economische
vernieuwing en dat sociale on
rust daarom onaanvaardbaar
is. Maar deze stabiliteit komt
nu mogelijk meer dan ooit in
gevaar. i
Het Volksbevrijdingsleger
mocht zich tot zondag verheu
gen in het respect van veel
Chinezen, zoals bleek uit de
studentenleus dat „het volksle
ger van het volk is". Maar dat
respect is bij de meesten omge
slagen in ontzetting, woede en
haat.
DEN HAAG Het ge
welddadige optreden van
het leger in de Chinese
hoofdstad zal de economi
sche betrekkingen tussen
Nederland en China danig
op de proef stellen. De
meeste bedrijven hebben
geschokt gereageerd op
het bloedbad en verwach
ten dat de handel met
China flink zal stagneren.
Spreekt de een van „vervelen
de vertragingen", de ander
overweegt de hele handel stop
te zetten. „Als het zo doorgaat,
staak ik mijn activiteiten. Ik
ben nu goed vier jaar bezig.
Als de hele handel, politiek en
zakelijk gezien, weer terugge
worpen wordt op de situatie
van tien jaar geleden, ga ik
niet weer opnieuw beginnen.
Dat is' economisch niet verant
woord", luidt het commentaar
van export-manager A. de
Goede van CMO Holland in
Zwijndrecht.
Al ruim vier jaar verzorgt hij
voor Westlandse bedrijven de
export naar China. Door zijn
tussenkomst zijn inmiddels
duizenden vierkante meters
Chinese grond volgebouwd
met Westlandse kassen. Afge
lopen vrijdag heeft hij een of
ferte naar China gestuurd,
maar zaterdag kon hij al nie
mand meer bereiken. „Ik
vrees dat deze en volgende op
drachten de mist ingaan", zegt
hij somber. Intussen doet hij al
het mogelijke om het contact
met de Chinezen weer te her
stellen. „Als het rustig wordt
in China, dan ga ik er weer
naartoe. Ik heb er tenslotte zo
veel geld en tijd in gestoken.
China is voor mij nog niet ge
storven". Bedrijven die net
met China willen beginnen,
raad; hij echter aan eerst even
de kat uit de boom te kijken.
Betaling
Ook directeur H.R Teesing
van het Rijswijkse bedrijf Tee
sing Machines is ervan over
tuigd „hoe spijtig het ook
is" dat het bloedbad in Pe
king een negatieve uitstraling
heeft op de handel met China.
„De meeste onderhandelingen
moeten door de centrale over
heid worden goedgekeurd. Vo
rige week heb ik net een offi
ciële toezegging voor een nieu
we opdracht binnengekregen,
maar ik vraag me af hoe het
nu met betaling gaat. Die zal
ongetwijfeld ook vertraging
ondervinden".
Hij vindt het nog te vroeg om
definitief te besluiten of hij
wel of niet doorgaat met de
handel in China. „Daar
moeten we ons intern over be
raden. En natuurlijk overleg
gen we met onze agent in
Hongkong". Voorlopig wil hij
nog even afwachten tot er
meer officiële gegevens be
kend zijn en welk standpunt
de EG inneemt.
Andere bedrijven, zoals Gist-
brocades (Gb) in Delft, laten
weinig los over hun betrek
kingen met China. Vanuit Pe
king importeert Gb grondstof
fen voor medicijnen en ingre
diënten voor levensmiddelen
in China. „Het is moeilijk om
nu al wat te zeggen", aldus
Gb-woordvoerder V. Boreel.
„Onze handel met China heeft
maar een bescheiden omvang.
Orders komen niet dagelijks
binnen. Ik kan dus niet zeggen
dat de handel sinds vrijdag stil
ligt. Gisteren heb ik nog con
tact gehad met onze agent in
Peking die ondanks de chaoti
sche toestand toch op kantoor
is geweest. Hij vond het niet
noodzakelijk om vervroegd
verlof op te nemen. Blijkbaar
is het voor hem dus toch nog
zinvol om in Peking te blijven,
hoewel dat met de minuut kan
veranderen".
Gekelderd
Philips, de grootste Europese
investeerder in China, liet
vanuit Hongkong weten zich
nog te beraden over te nemen
maatregelen. „De toestand is
chaotisch, het is erg moeilijk
om juiste informatie te krij
gen", aldus onder-directeur
Bassu van het China-bureau
van Philips. Volgens Bassu
werd gisteren op de Philips-
bedrijven in Peking normaal
gewerkt. Philips heeft niet al
leen vestigingen in Peking,
maar ook in het zuiden en het
oosten van het land. Ook daar
is de toestand onduidelijk.
De koersen op de effecten
beurzen in het Verre Oosten
zijn gisteren enorm gekelderd
en in Brussel zijn belangrijke
handelsbesprekingen tussen de
EG en China afgelast. Van
daag of morgen zal de EG zich
verder beraden over de be
trekkingen met China. In
Hongkong stonden lange rijen
wachtenden voor de banken
die in Chinese handen zijn. Zij
reageerden daarmee op een
oproep in een anoniem pam
flet om de Chinese banken te
boycotten. Met het geld van de
spaarrekeningen zou China
immers wapens kunnen kopen
om opstanden neer te slaan, zo
luidde de redenering. De rege
ring van Hongkong heeft de
burgers opgeroepen kalm te
blijven, omdat een run op de
Chinese banken een verzwak
king van het hele bancaire sy
steem in Hongkong betekent.
JEANNETTE V. LEEUWEN
Honderden Chinezen in Hong Kong haalden gisteren hun geld van de bank als reactie op de gewel-
dadigheden in Peking.
FOTO: AP
at Studenten vragen restaurant
houders mee te demonstreren
iet
ron:
om )EN HAAG De Chinese
ddtudenten Vereniging in Ne-
O.OOIlerland heeft vanmiddag voor
derde achtereenvolgende
jlag in Den Haag een betoging
(ehouden tegen de gebeurte-
lissen in Peking. Voor mor-
is aan Chinese restaurant-
in ons land gevraagd
tertun zaken te sluiten en deel te
dalamen aan een nieuwe ronde
protest.
li
Zlt'3istermiddag trokken een
deine duizend Chinese en Ne-
lerlandse studenten door Den
Qyjlaag. Zij eisten dat het leger
iich onmiddellijk terugtrekt
pfjdit Peking, gearresteerde bur
ners en studenten worden vrij
gelaten, degenen die verant-
Dejvoordelijk zijn voor het bloed
de had worden gestraft en er een
en- jialoog komt tussen demon-
impijtranten en regering.
J'"eel betogers liepen met
ernjhandjes om hun hoofd waarop
bestond „stop the killing", zwaai-
(jien met rode en zwarte vlag-
^een en riepen kreten als:
"\Deng Xiaoping, go away".
immigen droegen bloemen-
voor de omgekomen
tot|tudenten en burgers in China
te. %i huilden voor vrede.
'spp het Malieveld, waar de
tocht begon, werd een minuut
stilte in acht werd genomen
voor de omgekomenen. Van
de sprekers eise het PSP-ka-
merlid Van Es stopzetting van
alle handelsbetrekkingen met
China. Op het Binnenhof werd
een petitie aangeboden waarin
de eisen van de demonstran
ten stonden beschreven. De
betoging eindigde voor de Chi
nese ambassade aan de Adri-
aan Goekooplaan. Daar wer
den kransen bloemen en pam
fletten neergelegd.
Aanvankelijk was niemand
van het ambassadepersoneel
bereid de petitie in ontvangst
te nemen, omdat daar „dingen
in zouden staan die niet klop
ten". Terwijl de meeste de
monstranten omstreeks zeven
uur naar huis gingen bleven
zo'n vijftig Chinese studenten
uit Eindhoven achter, net zo
lang roepend en zingend totdat
uiteindelijk om kwart over ne
gen 's avonds de petitie werd
geaccepteerd door iemand van
de ambassade.
Geen krant ontvangen? Bel
tussen 18.00 en 19.00 uur, za
terdags tussen 14.00 en 15.00
uur, telefoonnummer 071-
122248 en uw krant wordt nog
dezelfde avond thuisbezorgd.
Villemy&Boch
BADKAMER SANITAIR
keukens kasten
keukens badkamers
ALKMAAR
Édisonweg 1, Industrieterrein Oudorp,
Tel. 072 - 18 1300.
ZOETERWOUDE-RIJNDIJK
Industrieweg 14, De Grote Polder,
Tel. 071 - 89 92 06.
RUIME PARKEERGELEGENHEID
HONGKONG Met hun
besluit een einde te ma
ken aan de betogingen
van de studenten op het
Plein van de Hemelse
Vrede hebben de Chinese
leiders de toekomst van
hun land voor jaren vast
gelegd.
Wie van de gruwelijke gebeur
tenissen heeft gehoord, of ze
zelfs heeft gezien, zal nooit
meer geloven in de goedheid
en welwillendheid van de Chi
nese communistische regering.
Bijna veertig jaar lang heeft
het Chinese leiderschap de
mythe in stand kunnen hou
den dat ze de belangen van
het volk vertegenwoordigde.
Wat voor desastreuze gevolgen
sommige officiële beleidslijnen
ook hadden, de regering kon
altijd volhouden dat het hoge
re goed nu eenmaal opofferin
gen vereiste. Dat is nu voor
goed voorbij. Degenen die de
macht in handen hebben in
China hebben aangetoond dat
ze er niet voor terugschrikken
om geweld te gebruiken, lou
ter en alleen om die macht te
behouden. Ze hebben zich in
de ogen van deze en de vol
gende generatie te schande ge
maakt.
Tot het afgelopen weekeind
voelden veel Chinezen waar
schijnlijk nog enige loyaliteit
jegens Deng Xiaoping, de ar
chitect van de economische
hervormingen, die immers ook
tot hun voordeel hebben ge
strekt. Het feit dat Deng
mede-ondertekenaar was van
de militaire interventie bete
kent dat zijn betrekkelijk goe
de naam nu bezoedeld is.
Behalve op binnenlands ter
rein zullen de Chinese leiders
ook op buitenlands terrein een
prijs moeten betalen. Onder
Dengs leiding heeft China een
uitzonderlijk goede naam in
het buitenland weten op te
bouwen. Dat had tot gevolg
dat het Westen zich toleranter
opstelde tegenover het Chine
se politieke beleid dan eigen
lijk verstandig werd geacht.
Terwijl de Sovjetunie gehe
keld werd vanwege z'n schen
ding van de mensenrechten en
gebrek aan democratie, wer
den dezelfde mankementen in
China als onbelangrijk be
schouwd. Toch zijn er nu hon
derden mensen gestorven in
het najagen van juist deze ide
alen.
Het is echter niet alleen aan
China's goede naam in het
buitenland te danken dat op
grote schaal buitenlandse in
vesteringen werden gedaan en
financiële betrekkingen wer
den aangegaan. Daarvoor was
vooral de omvang van de po
tentiële markt (een miljard
Chinezen) verantwoordelijk.
Alhoewel de winsten nog be
trekkelijk klein waren, waren
bedrijven het er wel over eens
dat de investeringen tot nu toe
gerechtvaardigd waren. De
Chinese schuldenlast is nog
aanvaardbaar en de investe
ringen werden alom be
schouwd als een economische
uitdaging.
Die opvatting zal dan nu in
twijfel getrokken moeten wor
den. Westerse bedrijven die in
China investeren, doen dat
met het idee dat ze er zelf, zo
wel als China, beter van wor
den. Door de huidige onstabie
le situatie loopt China het ge
vaar een ernstig economisch
risico te worden voor inves
teerders. Een regering die ge
richt laat schieten op burgers
om haar macht af te dwingen
en de staat van beleg afroept
over haar hoofdstad, is nu niet
direct een aanlokkelijke han
delspartner. En het is ook geen
stad waar ze graag hun perso
neel naar toe sturen.
Trekken de bedrijven zich in
derdaad terug, dan zullen de
economische ontwikkelingen
in China ernstige vertragingen
oplopen. De Chinezen krijgen
dan namelijk heel wat voor
hun kiezen: de kosten van
beëindigde kapitaalprojecten,
een kentering in de toevloed
van geïmporteerde consump
tiegoederen (en de daaruit
voortvloeiende prikkels voor
mensen om hard te werken),
het verlies van inkomsten in
harde valuta en werkloosheid.
De totale kosten moreel,
politiek, militair, economisch
en diplomatiek voor het
optreden van de militaire
strijdkrachten tegen de stu
denten zijn zo hoog, dat de
meeste Chinezen al bij voor
baat dachten dat hun leiders
nooit tot zo'n actie zouden
overgaan.
(c) The Times. Londen
DE AVONTUREN VAN KAPITE
ES;
NR0B
24.000 MIJLEN OCEAANRACE
Sancties Amerika tegen China
85) Maar wel vertelt Rob aan John Brookfeller, wat hem is
jverkomen en de Amerikaan trekt een ernstig gezicht. Is er dan
LTian din hun gezelschap die ze niet kunnen vertrouwen? „Denk
ins aan wat ons op Honolulu is overkomen, mr Brookfeller",
igt Rob, „daar ging de Mayflower in vlammen op, maar hoe
intstond die brand?" Brookfeller besluit, dat de schepen voort-
jan streng bewaakt zullen worden. Ondertussen bezichtigen de
deelnemers het eiland; lang staan ze stil bij het monument voor
James Cook, de beroemde Engelse zeevaarder uit de I8e eeuw.
Terwijl ze daar staan te praten, zeilt een snelle vlerkkano de baai
binnen. En aan boord bevindt zich een oude bekende: Bill, oud
stuurman van de „Memphis". Hij wrijft zich in zijn handen: de
schepen liggen nog voor anker en hij heeft nog een goede kans
wraak te nemen op Larry.
WASHINGTON Het Ame
rikaanse Congres heeft in
stemmend gereageerd op de
beslissing van president Geor
ge Bush om alle wapenleve
ranties aait China op te schor
ten uit protest tegen de bloedi
ge onderdrukking van de stu
dentenprotesten in Peking. De
Amerikaanse president stelde
gisteren de Chinese leider
Deng persoonlijk op de hoogte
van de maatregel. Met de wa
penleveranties is een bedrag
van meer dan 600 miljoen dol
lar gemoeid. Bush kondigde
gisteren ook aan dat verzoe
ken van Chinese studenten tot
een verlenging van hun ver
blijf in de Verenigde Staten
welwillend worden beoor
deeld. Hij is tevens van plan
hulp te bieden via het Interna-
tipnale Rode Kruis. President
Bush zei geen abrupte maatre
gelen te zullen nemen, zoals
economische sancties, die „het
Chinese volk zouden kunnen
schaden".
Het bezoek van de minister
van buitenlandse zaken van
China Qian Qichen aan Was
hington dat voor volgende
week dinsdag op het program
ma staat, gaat voor wat betreft
de Amerikaanse regering nor
maal door. Het zal voor de
Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken James Ba
ker „een gelegenheid zijn om
een niet-militaire Chinese lei
der een kristalhelder zicht te
bieden op deze betreurens
waardige acties die in China
plaatsvinden", aldus een
woordvoerder van het Ameri
kaanse ministerie van buiten
landse zaken.
tADVERTENTIE
f^\r Tweedaags prfsvc
ROTTERDAM* HOOGVUETSPUKEHSSE t€LLEV0ETSLUS
SCHEDAU* VLAARDHGENGOUOA MAASSLUS DELFT
CAPELLE A/D USSEL RCOERKER* DENHAAG*
WASSENAAR NAALDWJK* LEOSOCNOAU* DORDRECHT y
ALPHEN A/DRUN VOORBURG ZOETERUEER* GQRtKhEM
