i „Geen concessies doen voor dialoog" Gereformeerde Bond klaagt over „onvoldoende kansen" DE WERELD I BIJ U THUIS. kerk wereld Paus niet in alle landen Scandinavië even welkom THE. - CcicLe Souocnalli Bush en de NAVO r! GEESTELIJK LEVEN/OPINIE £eidóe<3ouxa*it WOENSDAG 31 MEI 1989 PAGINA^JJ, Ook in Europa '92 vrouwen op Athos taboe BRUSSEL De monniken van de heilige berg Athos in Grie kenland mogen ook na de openstelling van de Europese bin nengrenzen in 1992 vrouwen de toegang tot hun autonome re publiek blijven weigeren. Dat hebben de daartoe bevoegde in stanties van de EEG in Brussel bepaald. De zaak was door Griekse vrouwenorganisaties aan de orde gesteld. De autonome monnikenrepubliek op de oostelijke landtong van het schierei land Chalcidice, waar 2000 monniken in 20 kloosters wonen, staat alleen orthodoxe christenen toe zich in de republiek te vestigen. Zij moeten dan wel bereid zijn de Griekse nationali teit aan te nemen. Gratis kaartjes pausmis kosten 350 gulden op zwarte markt HELSINKI De gratis kaartjes voor de mis die paus Johannes Paulus II maandag in het ijsstadion van Helsinki opdraagt, gaan op de zwarte markt van de hand voor 7000 markka (ongeveer 350 gulden). De kaartjes zijn eerst onder de parochies verdeeld. Later kon iedereen die belangstelling had, een kaartje krijgen. ..Het is theologisch heel verkeerd", aldus de woordvoerder van de Finse RK Kerk. „Wij weten niet of iemand veel kaartjes heeft ingeslagen om er munt uit te slaan, maar we willen aan iedereen duidelijk maken dat men niets moet betalen", aldus de woordvoerder. De prijs van 350 gulden op de zwarte markt is gelijk aan die vorig jaar september voor een concert van de Itali aanse operazanger Luciano Pavarotti in hetzelfde ijsstadion. Met hoe minder ik tevreden ben, hoe meer ik heb NEWBIGIN IN SAN ANTONIO: SAN ANTONIO Het christendom moet niet zijn fundamenten veran deren om de dialoog met andere godsdiensten mo gelijk te maken. Elke godsdienst moet in de di aloog zichzelf kunnen zijn, vindt de anglicaanse bisschop dr. Lesslie New- bigin. De 79-jarige Engelsman, voor velen een autoriteit op het ge bied van de zending, is deze week te gast op de Wereld- zendingsconferentie in San Antonio. Hij was van 1959 tot 1965 directeur van de com missie voor Wereldzending en evangelisatie van de Wereld raad van Kerken, de organi sator van deze conferentie. Die nieuwe taal en nieuwe theologische benadering moeten vooral betrekking hebben op de plaats van Je zus. Als christenen zeggen dat Jezus de enige weg tot behoud is, dan wordt de dialoog met andere godsdiensten wel erg moeilijk. „Redding van men sen is een zaak van God", al dus Ariarajah. „We willen graag dat iedereen Jezus leert kennen, maar we moeten geen taal gebruiken die ervan uitgaat dat God geen leven heeft zonder Christus". Hij vond het jammer dat in het voorlopige rapport van San Antonio om deze materie wordt heengedraaid. Newbigin was het hier niet mee eens. Hij betreurde het dat in de discussie over de di aloog niet langer feiten cen traal staan, maar ervaringen en geloof. Hij zei als missiona ris, die lange tijd in India werkte, te willen getuigen van het feit dat God in Jezus Christus heeft verricht een uniek feit in de geschiedenis van de mensheid, aldus New bigin. Om dit getuigenis effectief te laten zijn, moeten christenen bereid zijn naar andersgelovi gen te luisteren. „Als ik zo maar op de hoek van de straat ga evangeliseren, dan hebben mijn woorden geen uitwer king. Zonder dialoog kan er geen sprake zijn van getuige nis", aldus Newbigin. Het christendom moet niet zijn fundamenten veranderen om de dialoog met andere godsdiensten mogelijk te ma ken. Elke godsdienst moet in de dialoog zichzelf kunnen zijn, vindt de anglicaanse bis schop dr. Lesslie Newbigin. Volgens Newbigin beleeft de westerse cultuur een „acute crisis" omdat zij een scherpe scheidslijn heeft getrokken tussen de publieke wereld van de feiten en de private wereld van de waarden. Geloof en theologie zijn in het westen ondergebracht in de laatste categorie. Hier heerst, aldus Newbigin, het pluralis me en wordt iets pas waar als er voldoende steun voor wordt gevonden in de maat schappij. Dé bisschop vond dat de kerken zich hiertegen moeten verzetten. Zij moeten niet proberen het christelijk geloof zo veel mogelijk aan te passen aan het heersende we reldbeeld, maar moeten juist de moderne filosofieën uitda gen. Dit is volgens Newbigin „een cruciale missionaire Als de dialoog met andere godsdiensten uitgaat van de bestaande westerse tweede ling en dus wordt onderge bracht in de wereld van de waarden dan kan zij vol gens Newbigin „nooit tot de waarheid leiden". Het feit dat de meeste ge schriften alleen in westerse talen zijn verschenen, maakt hem bij voorbaat en beetje huiverig. Israel Israel moet een einde maken aan de militaire wreedheden tegen de Palestijnen en zich zo snel mogelijk terugtrekken uit de bezette gebieden. De deelnemers aan de Wereld- zendingsconferentie in San Antonio waren daar dinsdag zeer duidelijk over. Hoewel de stemmingen van daag plaatsvinden, de laatste dag van de tiendaagse bijeen komst, was gisteren wel dui delijk dat er grote steun be staat voor een zeer kritische benadering van Israels optre den in de bezette gebieden. Slechts één van de 800 deel nemers vroeg begrip voor de situatie van Israel. De andere sprekers konden zich zeer goed vinden in de verklaring van de sectie die zich had bezonnen op de soli dariteit met lijdende en strij dende mensen. De Palestijnse opstand wordt daarin een „authentieke manifestatie van creatieve macht" genoemd. De Palestijnen moeten volle dig worden gesteund in hun strijd voor een eigen onafhan kelijke staat, aldus de verkla ring. De steunbetuiging aan de Pa lestijnen maakt deel uit van een hele serie oproepen tot actie, die in San Antonio wor den aangeduid met „daden van trouw" (acts in faithfull- ness). Zo wordt door dezelfde sectie Ook aandacht gevraagd voor de situatie in Namibia en Libanon en voor de rechten van de oorspronkelijke bewo ners van Noord-en Zuid- Amerika, Mauritanië en Au stralië. BERT VAN DER KRUK DEN HAAG Paus Jo hannes Paulus II zal tij dens zijn bezoek dat mor gen aan Scandinavië aan vangt niet in alle landen op een even hartelijk welkom van de Lutherse Kerk kunnen rekenen. In Zweden heeft de Luther se Kerk zich zeer beijverd de paus alle honneurs te geven, maar in Noorwe gen en Denemarken is de houding van de kerk aan zienlijk gereserveerder. Tijdens zijn 42e buitenlandse reis, die tot 10 juni duurt komt de paus voor het eerst in landen waar de rooms-ka- tholieken een zeer kleine minderheid vormen in een christelijke omgeving. In Zweden zullen alle luther se bisschoppen de oecumeni sche dienst met de paus in de kathedraal van Uppsala bij wonen. Daarentegen mijden zeven van de elf lutherse bis schoppen in Noorwegen de oecumenische dienst in de Ni- daroskathedraal in Trond- heim, tot 1530 de zetel van de rooms-katholieke aartsbis schop. Bisschop Per Lönning, emeritus-hoogleraar aan het lutherse instituut voor oecu menisch onderzoek in Straats burg en voormalig lid van het centraal comité van de We reldraad van Kerken, weigert uitdrukkelijk. De huidige paus remt volgens hem de oe cumene af, onder meer door de benoeming van behouden de bisschoppen. Lönnings col lega's zeggen wegens andere verplichtingen niet te kunnen komen. Excommunicatie De Deense lutheranen stellen zich nog terughoudender op. „De excommunicatie door paus Leo X van Luther in 1521, die nooit is ingetrokken, raakt ons nog altijd", aldus een van de bisschoppen. Min stens twee bisschoppen had den gedreigd weg te blijven als er een oecumenische dienst zou worden gehouden waarin de paus een actieve rol zou spelen. De Deense bis schoppen konden de eenheid alleen bewaren door een ves perdienst te houden, waarbij de paus wordt geacht zijn mond te houden. Johannes Paulus kan de schade direct inhalen tijdens de aansluiten de ontmoeting met de luther se bisschoppen. Het persoonlijk contact tussen de lutheranen en de bisschop pen kan van grote betekenis zijn, zo zegt de Nederlandse bisschop van Helsinki, mgr. P. Verschuren. De grootste moeilijkheid tussen de Lu therse Kerk en de RK bis schoppen is de paus. „Hij wordt hier en daar nog steeds als de anti-christ beschouwd." Van de landen die de paus be zoekt, telt Zweden de meeste katholieken: ruim 120.000. Tussen de geisers op IJsland leven nog geen 2000 rooms- katholiekën. Alle landen kennen slechts één bisdom, gevestigd in de hoofdstad. Gezien het geringe aantal ka tholieken is het niet verwon derlijk dat de invloed van buitenlandse missionarissen in de Scandinavische landen erg groot is. Ook Nederland draagt daaraan zijn steentje bij. Behalve de bisschop van Helsinki, die 4.000 gelovigen onder zich heeft, is de vicaris- generaal ook uit Nederland afkomstig. Het bisdom Reyk javik werd tot voor enkele ja ren bestuurd door de uit het Zuidlimburgse Waubach af komstige Hendrik Frehen. Nu zit daar een Amerikaanse missionaris. Luther De oecumene en dan vooral de relatie tussen de RK Kerk en de Lutherse Kerken krij gen een belangrijke plaats in de toespraken van de paus. Kardinaal Willebrands, hoofd van de Vaticaanse raad voor de eenheid der christenen, maakte een aantal jaren gele den duidelijk dat de RK Kerk nu anders tegen Maarten Lu ther aankijkt dan in 1521, toen de paus het nodig oor deelde de kerkhervormer in de ban te doen. „Wie zou van daag willen loochenen dat Luther een diepe religieuze persoonlijkheid was, dat hij eerlijk en met overgave zocht naar de boodschap van het Evangelie? Wie zou kunnen ontkennen dat hij, hoewel hij de Rooms-Katholieke Kerk en de apostolische stoel be stookte. een opmerkelijk bezit aan oud, katholiek geloof heeft behouden?", zo zei Wil lebrands tot de deelnemers aan de vijfde plenaire verga dering van de Lutherse We reldfederatie (LWF). De RK Kerk en de LWF wer ken sinds de jaren zestig '60 in een commissie die al diverse documenten heeft voortge bracht, onder meer over het avondmaal (1978) en het ge meenschappelijk ambt in de kerk (1981). In het Lutherjaar 1983 verscheen een verkla ring waarin erop werd gewe zen dat er een nieuwe visie op Luther is ontstaan. De RK Kerk erkent dat Luther het recht had de misstanden in de kerk en theologie van zijn tijd aan te vallen en beseft dat zijn belangrijkste theologische stelling - de rechtvaardiging door het geloof alleen „geenszins in tegenspraak is met de authentieke katholie ke traditie, zoals die bij voor beeld bij Augustinus en Tho mas van Aquino is aan te tref fen". De commissie studeert sinds 1986 op de rechtvaardi ging door het geloof, alsmede op de leer betreffende de kerk en de sacramenten. Paus Johannes Paulus II zal in de Scandinavische landen op deze successen en op het belang van voortzetting van de dialoog wijzen. Hij heeft Luther al eens geprezen om diens „diepe religiositeit" en diens „brandende hartstocht voor de vraag naar het eeuwi- fe heil". rerder zal de paus zeker de secularisatie ter sprake bren gen, die in Scandinavië ster ker is voortgeschreden dan waar ook. De rooms-katholie- ken hebben zich daar niet aan kunnen onttrekken. Welis waar gaat bijna 100 procent van de bevolking officieel door voor christelijk en tre den er nauwelijks mensen uit de kerk, maar slechts een op de drie Zweden gelooft in God. In Finland betrof het tweederde van de onder vraagden. In Zweden loopt de helft van de huwelijken uit op een echtscheiding. De rk leer op het gebied van de seksuali teit heeft er nauwelijks in vloed. Poolse rk kerk kiest partij tegen de regering WARSCHAU - De machtige Rooms-Katholieke Kerk in Polen geeft direct en indirect haar zegen aan de verkie zingscampagne die Solidariteit voert voor de eerste vrije ver kiezingen in het land sinds 1947. Bisschoppen spreken op bijeenkomsten van Solidari teit terwijl priesters vanaf de kansel vergaderingen van So lidariteit aankondigen die vaak in kerkelijke gebouwen plaatsvinden. Tot dusver heeft de regerende commu nistische partij dit alles tan denknarsend toegelaten. Al leen het dagblad van het le ger, Zolnierc Wolnosci, be schuldigde de priesters ervan de misviering te gebruiken voor propaganda. Het week blad Polytika schreef dat de kansel een belangrijker wa pen is in de strijd dan de staatstelevisie waarop de com munistische partij de meeste de zendtijd heeft. INTAKE ÜUr Boedhistisch protest In Dhaka, Bangladesh, vond gisteren een godsdienstig proest plaats: boedhistische monniken liepen met borden en spandoeken rond in de zwaarbewaakte wijk van regeringsgebouwen om te protesteren tegen de moorden op geestelijken en de aanslagen op boedhese tempels, eerder deze maand. NIJKERK Ir. J. van der Graaf, algemeen se cretaris van de Gerefor meerde Bond in de Ne derlandse Hervormde Kerk, verwijt de midden- orthodoxie, de hoofdstro ming in zijn kerk, „re pressieve tolerantie" te genover de Bond. Aanhangers van de Bond worden wel in commissies en organen van de kerk opgeno men, maar „vaak, om niet te zeggen uitsluitend" in min derheidsposities, die boven dien „zorgvuldig worden af gebakend". De „hervormd ge reformeerden" gaan onder het juk van de midden-ortho- doxie door. De Bond beschouwt de pluri formiteit, de veelvormigheid van het geloof, als een groot goed, aldus Van der Graaf. Maar de Bond wijst die plura liteit ook af want die houdt in dat „het ene lichaam van Christus wordt opgesplitst in een veelvoud van delen". Dat is ten principale strijdig met Ir. J. van der Graaf FOTO: SP de fundamentele opvatting van de bijbel over kerk en ge meente, aldus Van der Graaf. Iedereen die zegt zich binnen de grenzen van de Hervorm de kerkorde te bewegen, wordt ook geacht zich binnen die grenzen te bewegen, ook al wordt het hart van de belij- deis geraakt. In dit verband verwees Van der Graaf naar de Leidse ker kelijk hoogleraar dr. F.O. van Gennep, die onlangs zei niet te geloven in de lichamelijke opstanding van Christus. Ook de opmerking van een andere kerkelijk hoogleraar in Lei den, dr. G.H. ter Schegget dat hij „al bijna atheïst" is, is vol gens de secretaris van de Bond een voorbeeld van de wantoestand die ontstaat als niet aan de belijdenis wordt vastgehouden. Verwijzend naar uitspraken van Van Gennep en Ter Schegget vroeg Van der Graaf af of de hervormden al in de predikantsopleiding be lijdende kerk willen zijn en met de opleiding de kerk gaande gemeente echt willen dienen. „Is het echt toelaat baar dat een kerkelijk hoogle raar en ik bedoel nu Ter Schegget zegt dat alles ter discussie mag staan?" Als de kerk echt toekomst wil hebben, moet zij hoogleraren hebben die „hartstochtelijk theoloog, Godzegger willen zijn. mannen die zeggen: hier sta ik, ik kan niet anders", al dus de secretaris van de Bond. Boesak wil aandacht voor kinderen in conciliair proces DEN HAAG Dr. Allan Boesak, voorzitter van de Wereldbond van Hervorm de en Gereformeerde Ker ken (WARC), vindt dat de kinderen centraal moeten staan in het conciliair proces voor gerechtigheid, vrede en behoud van de schepping. „In Zuidafrika beginnen we te begrijpen dat de oorlog die de regering voert, in werkelijkheid een oorlog te gen onze kinderen is. Zij worden gevangen gezet, ge marteld en gedood", aldus Boesak in een vraaggesprek met de nieuwsbrief van het proces, die door de Wereld raad van Kerken in Genève wordt uitgegeven. Milieuvervuiling, oorlog en ongerechtigheid, dat is wat wij onze kinderen nalaten, aldus Boesak. Er moet vol gens Boesak een conferentie komen van mensen uit de Derde Wereld, waaraan geen vertegenwoordigers uit de rest van de wereld aan wezig zijn. Mensen uit de Pacific, Afrika en Latijns- Amerika kunnen dan samen uiting geven aan hun zorgen over de vernietiging van het tropische regenwoud in het Amazonegebied en andere problemen in de wereld. Nederlandse Hervormde Kerk Beroepen te 's-Gravendeel R. ten Napel te Wageningen; te Hazerswou- de C.D Zonnenberg te Benschop; naar Eethen en Drongelen (toez.) J. Mulderij, kand. te Bergschenhoek. Beroepen te Krimpen aan den IJssel (buitengew.wijkgemeente) H. Wes terhout; te Goedereede; te Poortu- gaal mw.K. van Bergen te Rijswijk (Z-H). Gereformeerde Kerken Beroepen te Amsterdam mw. drs. N.J. de Jong-Dorland te Oostvoorne. Gereformeerde Kerken vrijgemaakt Beroepen te Leek J.J Poutsma te Harden berg. Nederlands Gereformeerde Kerken Beroepen te Bunschoten-Spaken burg (voor miss. dienst te Zuid-Afri- ka) Tj. Baron te Heerde. Christelijke Gereformeerde Kerken Aangenomen naar Zaamslag J.H. van Dijk te Doornspijk. aiJN I hl lij) k- ACHTERAF blijft de vraag waarom het conflict binnen|al'n NAVO over de kernwapens voor de korte afstand zó hij1611* heeft moeten oplopen. Maandagmorgen nog, vlak voor def"|r bileumtop van de NAVO in Brussel, waren de voorbesctyus wingen uiterst somber van toon. Het geschil tussen W^oud Duitsland enerzijds en de VS en Groot-Brittannië anderzft. J< wierp duistere schaduwen vooruit. De sluiting van de tjteoi gisteren, bood een tegengesteld beeld. In plaats van |oor breuk was daar grote eensgezindheid, geschraagd door jr."' leidsvoornemens die gericht zijn op een verdergaande onoe( spanning tussen Oost en West. Het is lang geleden dat jat i NAVO-partners de toekomst zo optimistisch tegemoet du| den zien. De harde woorden die vooraf over en weer zijn geval] zijn gedeeltelijk wel verklaarbaar. De kwestie van de S] wapens (kernraketten voor de korte afstand) was voor Bondsrepubliek immers uitgegroeid tot een kapstok voor lerlei onlustgevoelens. Die variëren van de angst dat in gi van oorlog de beide Duitslanden in elk geval het slag' zouden zijn, tot de groeiende afkeer van de opeenhoping (Amerikaanse) wapens op Duitse bodem. Daarbij komt het in Bonn steeds sterker wordende gevoel dat de econi sche macht van de Bondsrepubliek langzamerhand ook nen de NAVO vertaald zou moeten worden in meer politic zeggenschap. De Westduitse interne politieke verhoudinj droegen ertoe bij, dat de regering-Kohl deze gevoelen: duidelijk heeft vertolkt als zij gedaan heeft. Het resultaat was een spelletje politieke blufpoker, ook de kant van de Verenigde Staten. Men mag immers aani men dat geen van beide landen bereid was de uiterste conf quentie te aanvaarden: een politieke breuk in de NAVO.JJ het compromis zoals dat onder leiding van minister Van Broek tot stand is gekomen, hebben beide landen dan een deel van hun eisen laten varen. Er wordt inderdaad IA snel mogelijk onderhandeld over de kernwapens voor e korte afstand, zoals de Bondsrepubliek wenste. Maar n(ee eerder dan wanneer de Sovjetunie is ingegaan op de vo^el' stellen voor de conventionele ontwapening die presid^n Bush heeft gelanceerd. nis De manier waarop het Brusselse compromis is bereikt dient dus allerminst een schoonheidsprijs; inhoudelijk valt]0* voorlopig goed mee te leven. Belangrijk is de koppeling sen een mogelijke vermindering van de SNF-wapens en akkoord over de conventionele bewapening. Beslissinj over de modernisering van de SNF-raketten en hun evi tuele totale afschaffing zijn wijselijk open gelaten, in afwatjnc ting van de resultaten van de onderhandelingen. Zo ligt alles bij elkaar, een tamelijk realistisch veel-stappen-planPr< tafel, dat gelet op recente voorstellen van de kant van Sovjetunie toch binnen afzienbare tijd in daden moet kuni worden omgezet. ^0( P ALS de optimistische verwachtingen bewaarheid wordp zou achteraf kunnen worden geconstateerd dat op de NA"Vf top in mei 1989 een belangrijke bladzijde is omgeslagen inj geschiedenis van de Oost-West-betrekkingen. Temeer oral tegelijkertijd met de militaire beleidsvoornemens suggestjro zijn gedaan voor verdergaande samenwerking tussen OostP1' West op velerlei terrein. Als resultaat hiervan ligt de bal e^n delijk weer eens op de helft van partijleider Gorbatsjov. f~ heeft zich de afgelopen drie jaren kunnen profileren als^J grote voorvechter van ontspanning en ontwapening. Dé week heeft hij echter zijn evenknie gevonden in Geonr^ Bush, een Amerikaanse president die in Brussel de lotsv? bondenheid van West-Europa en de Verenigde Staten i heeft onderstreept. Dat is in het recente verleden wel et anders geweest. Enkele buien DE BILT (KNMI) Er verandert morgen nog niet zo veel aan het weer. Ons land bevindt zich in het overgangsgebied tussen lagedrukge bieden boven de Bondsrepubliek en hogedrukgebieden boven de oceaan. Naast af en toe zon is de kans op een verspreide bui ook morgen aanwezig. Een enkele bui kan daarbij vergezeld gaan van onweer. De buien zullen dus erg plaatselijk zijn en grote hoe veelheden neerslag zal dit ook niet opleveren, zodat er ook nu nog geen einde komt aan de droogte. We slui ten deze meimaand dan ook af als extreem zonnig, zeer warm en droog. De minimumtemperatuur ligt van nacht rond de 5 graden en de mid- dagtemperatuur morgen wordt onge veer 15 graden. De wind is zwak tot matig, uit uiteenlopende richtingen. Weersvooruitzichten voor diverse Europese landen, geldig voor morgen en vrijdag- Zuid-Skandina vië: Veel bewolking en regenbuien. Mid7 dagtemperatuur rond 15 graden, in Zuid-Noorwegen enkele graden ho- Denemarken: Veel bewolking en regenbuien. Mid- dagtemperatuur van 11 graden in het noorden tot 16 in het zuidoosten. Britse eilanden: Naar het zuiden wegtrekkende bui en, gevolgd door opklaringen. Mid- dagtemperatuur van 11 graden in het noorden tot 16 in het zuidoosten. Benelux en noordelijke Bondsrepu bliek Duitsland: Bewolkt en af en toe een bui. Mid- dagtemperatuur van 14 graden aan de kust tot 18 landinwaarts. Frankrijk en de rest van de BDR. Buiig weer plaatselijk met onweer. Middagtemperatuur van 15 graden in Noord-Frankrijk en Zuid-Duitsland tot 22 graden in Zuid-Frankrijk, vrij dag in het zuiden van Frankrijk een enkele graad lager. Alpenlanden: Buiig, plaatselijk met onweer. Mid dagtemperatuur in de dalen en lage gebieden omstreeks 17 graden. Spanje en Portugal: Perioden met zon, maar in de middag en avond plaatselijk regen- of on weersbuien. Middagtemperatuur van 15 graden in het noorden tot 24 Italië: In het noorden buien, r zuiden perioden met temperatuur van 23 graden i noorden tot 26 graden in het z Joegoslavische- en Griekse kust: p In het noorden buien, plaatselijk da; onweer, meer naar het zuiden peig] den met zon MiddagtemperatL

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2