1
II
mal
Ie
Indrukwekkende nachtelijke hemel
n m m m m
m m m
MM mp
m m
i n H u
ËaidóctBou/ia/nt'
ZATERDAG 27 MEI 1989 PAGINA 27
Oplossing
vorige puzzel
De winnaars van puzzel 19 zijn:
A.M. Hulkenberg, Eikenlaan 272, 2161
EJ Lisse
P. v.d. Berg, Huize Agnes, Kamer 121,
Herenstraat 45, 2215 KD Voorhout
Zij krijgen hun prijs binnen drie weken
per cheque toegestuurd
Oplossingen onder vermelding van puz
zel nr. 20 moeten uiterlijk woensdag
middag in bezit zijn van:
Puzzelredaktie
LEIDSE COURANT,
Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Puzzel Nr. 20
Kruiswoordraadsel
Horizontaal: 1. met carbonpapier verkregen af
schrift v.e. brief; 7. nota van geleverde goederen;
14. deel van het oog; 16. gebladerte; 17. voltooid;
19. insekt; 20. hoofddeksel; 22. veerkracht; 23.
muzieknoot; 24. loopgraaf v.e. mol; 26. aan de
overkant van; 29. alvorens; 30. teug; 32. school
vak; 33. lichte overjas; 34. diagonaal weefsel; 36.
drukte;: 37. bijbeldeel (afk.); 38. zeehond; 39.
voorzetsel; 41. slangvormige vis; 42. tegenwoor
dig; 43. houthakkersbijl; 44. Europese hoofdstad;
46. snijwerktuig; 48. bij raming; 49. neiging heb
bende tot; 51open strook in een bos; 52. stad in
Frankrijk; 54. lang, dun en smal stuk hout; 56.
ante meridiem (vóór de middag) (afk.); 58. ope
ning; 59. vreemde munt; 60. knaagdier; 61. sym
bool van selenium; 62. lengtemaat; 66. niemen
dal; 68. jong; 69. middelmatig groot papierfor
maat; 73. god der liefde; 74. boom; 75. telwoord;
77. energie; 78. oosterlengte (afk.); 79. vis; 80.
vrouwelijk rund; 81. kleefstof; 83. voorzetsel; 84.
doorgang in een muur; 86. aanhoudend snel heen
en weer geloop; 88. anoniem; 89. humaan.
Verticaal: 1. onhandelbaar persoon; 2. voorzetsel;
3. alcoholische drank; 4. ironie; 5. inhoudsmaat;
6. hoewel; 8. oude lengtemaat; 9. veldgewas; 10.
wild zwijn; 11. deel van de hals; 12. titel (afk.);
13. roemrijk; 15. benauwd; 18. dun uitgesneden
reep vis; 20. kleverige stof; 21inhoudsmaat voor
schepen; 23. duivel; 25. hoogste punt; 27. dwaas;
28. heidemeertje; 29. gelofte; 31. muziekinstru
ment; 33. afvaardiging; 35. historische draagstoel;
36. orkest der Javanen; 39. citroenkruid; 40.
voorzetsel; 43. zangstem; 44. grote, schaalvormige
mand om het koren van kaf te zuiveren; 45. bui
tendijks land; 47. onderdeel v.e. tennispartij; 50.
uiteindelijke winnaar; 53. lichtgekeperde stof; 55.
met zeker voorwerp toegebrachte verwonding; 57.
vogel; 61. ondeugend; 63. raadgeving; 64. Bul
gaarse munt; 65. streling met de hand; 67. grond
bij een boerderij; 69. ondergrondse spoorweg; 70.
scheepsvloer; 71. onheilaanbrengende godin; 72.
telwoord; 75. onderste vlak van de voet; 76. on
vriendelijk; 79. oorlogsprojectiel; 82. honing
drank; 84. per adres (afk.); 85. tegenover (afk.);
86. persoonlijk vnw.; 87. namelijk (afk.).
Welke 2 sleutelwoorden vormen de letters uit de vakjes
55 65 7 50 40 9 35 71 43 89 en 48 60 41 15 79 73 64 26 2 88?
DOOR-toernooi
Het DOOR-toernooi, dat voor de
tweede maal in Doorn werd georgani
seerd, is een typisch voorbeeld van
een toernooi met een belangrijke re
giofunctie. Sterker nog: voor deze
bridgeregio wordt zoiets DE gebeurte
nis van het jaar en zeker in het westen
en centrum van het land is dat heel
belangrijk, omdat we daar lang genoeg
hebben moeten leven met kleurloze
bridge-evenementen, die ofwel nauwe
lijks het hoofd boven water kunnen
houden of inmiddels een vroegtijdige
dood zijn gestorven.
Wil tegenwoordig een toernooi op de
lange duur een succes worden, dan
dient het sociale aspect zeer goed ver
zorgd te zijn. Welnu^ in Doorn bij
DOOR was dat uitstékend voor el
kaar, net zoals bijna altijd in het noor
den, oosten en zuiden van Nederland.
Uit dit DOOR-toernooi een typische
parenbeslissing. Op de voorhand (al
len kwetsbaar) pas je met
V 10
7 HB8
O B 10642
862
De linkerbuur past ook en partner
opent met 1 klaver, rechts 2 harten
(intermediate), pas, pas en partner
houdt de bieding open met een dou
blet. Wat nu?
In een viertallenwedstrijd zou nie
mand het in z'n hoofd halen om te
De sterrenhemel in de zomer is in
onze streken pas laat zichtbaar, maar
hij is dan indrukwekkend genoeg.
Vooral als we kunnen beschikken over
een verrekijker of telescoop.
Mercurius is altijd een vrij lastig te
vinden planeet. Hij houdt zich als bin
nenplaneet op in de buurt van de zon.
Dus om Mercurius te zien zijn we
aangewezen op de schemering en op
een gebied aan de hemel dat zich dicht
bij de horizon bevindt. De planeet is
echter wel vrij helder, zodat zij bij
goed weer en vrij uitzicht ook met het
blote oog zeker waarneembaar is. .De
planeet komt de laatste tien dagen van
juni ongeveer een uur vóór de zon op.
Zoek haar in de ochtendschemering
met een verrekijker boven de oost-
noordoostelijke horizon.
Venus en Mars zijn momenteel
avondplaneten. Ze zijn te vinden in
het sterrenbeeld Tweelingen. Venus
gaat anderhalf uur na de zon onder,
Mars aanvankelijk drie uur na de zon,
maar dat neemt snel af. Beide plane
ten naderen elkaar en eind juni staan
ze dicht bijeen. Venus is van de twee
verreweg de helderste en staat ook
dichterbij de aarde (zo'n 225 miljoen
kilometer). Pas eind volgend jaar
komt Mars dichter bij de aarde dan
Venus nu is. De smalle sikkel van de
asgrauwe maan bevindt zich op 5 en 6
juni 's avonds in de buurt van Venus
en Mars. Even rechts van Mars vallen
ook de heldere sterren Castor en Pol
lux op.
Saturnus is deze maand de best zicht
bare planeet - en dat geldt ook voor
juli. Vanaf de lata avond tot de vroege
ochtend staat de planeet laag boven de
horizon in het sterrenbeeld Schutter.
Begin juni staat de planeet rond 4 uur
's nachts op het hoogste punt, precies
in het zuiden; half juni wordt dit punt
om 3 uur bereikt, eind juni om 2 uur.
De planeet met zijn fraaie ring en zijn
satellieten is vooral interessant voor
telescoop-bezitters.
Met die van Saturnus verbeteren ook
de waarnemingsomstandigheden van
de planeten Uranus en Neptunus. Ze
bevinden zich in dezelfde hemelstreek
als Saturnus, hetgeen trouwens ook
geldt voor de kleine planeet Vesta.
Met behulpt van een flinke verrekijker
of kleine telescoop zijn ze alledrie te
vinden als stipjes tussen de sterren. In
de loop van enkele dagen zijn ze door
hun-beweging van de echte sterren te
onderscheiden. Zie anders De Sterren-
gids 19.89 van de Stichting De Koepel
te Utrecht.
De zomertijd begint op 21 juni om
11.53 uur. De zon staat dan recht bo
ven de Kreeftskeerkring, op 23 graden
noorderbreedte. De dagen duren dan
het langst. In midden-Nederland is de
zon dan liefst 16 uur en 46 minuten
boven de horizon (in Oslo trouwens
bijna 19 uur en ten noorden van de
66e breedtegraad zelfs het hele etmaal.
De weerkundige zomer begint overi
gens per definitie op 1 juni.
Populaire opening
Vandaag pakken we de draad van het
NK 1989 weer op. Zag u twee weken
geleden bij de bespreking van de partij
Stokkel-Kalis een openingsvariant die
in verschillende partijen van dit toer
nooi op het bord is gebracht, nu even
eens aandacht voor een populaire ope
ning, en wel, hoe kan het ook anders,
de Keiler-variant. De belangstelling
voor deze openingsvariant die zoals u
weet al van het begin van de jaren ze
ventig dateert lijkt niet te verflauwen
integendeel: de Keiler-opening werd in
het toernooi zelfs vijf maal op het
bord gebracht. Daarbij verscheen vier
keer de volgende zettenreeks: 1. 33-29
17-22 2. 39-33 11-17 3. 44-39 6-11 4.
50-44 1-6 5. 31-26 16-21 6. 32-28 19-
23 7. 28x19 14x23 8. 35-30 10-14 9.
30-24 5-10 10. 37-31 20-25 11. 24-20
15x24 12. 29x20 11-16 13. 20-15 7-11
14. 40-35 14-19 15. 44-40 10-14 16.
41-37 2-7 17. 33-29 19-24 18. 29x20
14-19 19. 35-30 25x14 20. 40-35 22-27
21. 31x22 17x28 22. 26x17 12x21.
Zie het diagram.
O Jsl „0 jö ft
ft ft ft ft ft
j O IS O
Vanuit deze positie, die het gebruike
lijk rollenpatroon van de Keiler-vari
ant laat zien - zwart heeft de aanval en
wit zoekt zijn kansen in de omsinge
ling - werden de volgende vier partijen
G. Jansen - C. van der Tak derde ron
de NK 1989
23. 36-31 7-12 Niet 21-26? vanwege de
dam 24'. 34-39 23x25 25. 37-32 28x37
26. 38-32 37x28 27. 47-41 enz. 24. 31-
26 11-17 25. 45-40 17-22 26. 26x17
12x21 27. 30-24 19x30 28. 34x25 6-11
29. 40-34 8-12 30. 38-33 11-17 31. 37-
31 21-26 32. 43-38! 26x37 33. 42x31
Wit heeft nu greep op de zwarte stand,
want 33.17-21? mag niet door 34.
34-29 23x32 35. 31-26 en 36. 26x10.
16-21 34. 31-26 21-27 35. 33-29 28-32?
Nu krijgt zwart grote problemen. Beter
is 353-8 gevolgd door 3617-
21 37. 26x17 12x21, ondanks het feit
dat door het wegspelen van de kroon-
schijf zwarts lange vleugel wordt ver
zwakt. 36. 49-43 23-28 37. 46-41 3-8
38. 29-24 17-21 39. 26x17 22x11 40.
34-30 11-16 41. 47-42 16-21 42. 42-37
21-26 43. 39-34 14-19 44. 34-29 9-14
45. 24-20 4-9 46. 29-23 18x29 47. 30-
24 19x30 48. 35x31 en zwart gaf op.
Van der Wal - Van der Tak vijfde ron
de NK 1989
23. 36-31 7-12 24. 31-26 11-17 25. 30-
25 Wit stelt zich rechts anders op dan
Jansen in de vorige partij deed. 17-22
26. 26x17 12x21 27. 34-30 6-11 28.
46-41 11-17 29. 37-31 21-26 30. 41-36
26x37 31. 42x31 16-21 32. 38-33 21-
27 33. 43-38 8-12 34. 45-40. Een ander
idee is 34. 30-24 19x30 35. 25x34. 17-
21 36. 47-42 26x37 37. 42x31 28-32!
38. 48-42. Noodgedwongen schakelt
wit over op verdedigen. De zet 49-43
mocht niet vanwege 23-29! 39. 34x23
(op 33x24 volgt direct 22-28 enz.)
18x29 40. 33x24 22-28 41. 31x33 19-
23 42. 38x27 14-20 43. 25x14 9x49. En
op 38. 48-43 is na 12-17 39. 33-29 de
zet 17-21 sterk. 32x43 39. 49x38 23-28
40. 42-37 19-23 41. 33-29 12-17 42.
38-32 27x38 43. 39-33 28x39 44.
34x32 23x34 45. 30x39 en de partij
eindigde later in remise.
Stokkel - Clerc negende ronde NK
1989
23. 30-25 Opnieuw speelt wit het an
ders; nu laat hij schijf 36 op z'n plaats.
11-17? Een ernstige fout! 24. 38-32!
Plotseling moet zwart een schijf verlie
zen: pareert hij de dreiging 25. 34-29
met 24..7-12 dan gaat na 25. 25-20
14x25 26. 34-29 23x34 27. 32x14 9x20
28. 39x30 25x34 29. 15x24 schijf 34
verloren. Om er nog het beste van te
maken speelde Clerc 24..28-33 25.
39x28 21-26 26. 35-30 17-22 27.
28x17 7-12 28. 47-41 12x21 waarna
hij compensatie had voor de schijf.
Later wist hij zelfs nog gelijkspel te be
reiken.
Van der Wal- Clerc elfde ronde NK
1989
23. 36-31 7-12 24. 31-26 11-17 25. 30-
25 17-22 26. 26x17 12x21 27. 38-33 6-
11 28. 46-41 21-26 29. 41-36 16-21 30.
35-30 21-27 31. 37-31 26x37 32.
42x31 8-12 Plaatst men nu schijf 11
op 17, 12 op 8 en 34 op 35, dan is de
stand gelijk aan die in de partij Van
der Wal-Van der Tak na 32.21-27.
Met name wit heeft zich dus anders
opgesteld, maar of schijf 35 nu werke
lijk beter op 34 staat lijkt gezien het
verloop betwijfeld te moeten worden.
33. 45x40 Op 43-38 is 28-32! sterk. 27-
32! 34. 31-26 11-16 35. 33-29 12-17
36. 48-42 16-21 37. 47-41 21-27 38.
40-35 17-21 39. 26x17 22x11 40. 43-
38 Wit moet afhaken 32x43 41. 39x48
11-17 42. 49-43 17-21 43. 41-37 28-32
44. 37x28 23x32 45. 29-24 21-26 46.
24-20 18-22 47. 34-29. Remise geeft
het zetje 47. 15-10 4x24 48. 34-29
24x33 49. 43-38 enz. 3-8 48. 42-37
32x41 49. 36x47 13-18 50. 29-23
18x29 51. 30-24 19x30 52. 35x33 27-
31 53. 48-42 31-37 54. 42x31 26x37
55. 43-39 22-27 en wit gaf op.
DRS. W. VAN DER KOOIJ
Grootmeesterresultaten
De snelle opmars van Jeroen Piket
naar de grootmeestertitel heeft enkele
van onze meesters geïnspireerd om
ook een dergelijk resultaat te behalen.
In Liechtenstein kon onze kersverse
kampioen Rini Kuijf zijn eerste resul
taat (er zijn er drie nodig voor de titel)
noteren, door tweede te worden in een
sterk bezet open toernooi. In Mün-
chen won Paul van der Sterren, samen
met Jeroen Piket, een grootmeester-
toernooi en behaalde hiermee in korte
tijd zijn tweede grootmeesterresultaat.
De twee Nederlanders beheersten het
toernooi met degelijk spel, waarbij Pi
ket vooral in het begin opviel door
met 3 uit 3 van start te gaan. Na ze
ven ronden had Van der Sterren hem
ingehaald; beiden voerden de ranglijst
aan met 5,5 uit 7. Geen risico was
daarna het motto. Met vier remises
wisten de Hollanders de rest van het
veld ruim voor te blijven. Voor de 32-
jarige Van der Sterren een belangrijk
succes, waarmee hij aantoont nog
steeds sterker te worden. De jonge Pi
ket bevestigde met dit resultaat de
hoop die we voor hem in de toekomst
hebben: een tweede topgrootmeester
naast Jan Timman. Het succes kwam
voor hem op een prettig moment,
daar de organisatoren van het Interpo-
listoernooi nog twijfelden of ze Van
der Wiel of Piket voor het volgende
evenement moesten uitnodigen. Mis
schien helpt deze prestatie hen een
beetje.
In de volgende partij zien we Van der
Sterren op instructieve wijze een Duit
se meester verslaan.
P. van der Sterren-M. Wahls
Ben-Oni
l.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 c5 4.d5 exd5
5.cxd5 d6 6.Pc3 g6 7.Pd2 Lg7 8.e4 0-0
9.Le2 Te8 10.0-0 Pa6 11.f3 Pc7 12.a4
b6 13.Khl Tb8 14.Pc4 La6 15.Lg5
Dd7?! 16.Tel
Een bekend type stelling uit de Ben-
Oni. Zwarts kansen liggen op de da
mevleugel eri zijn strategie is op het
doorzetten van...b5 gericht. Wit heeft
een overwicht in het centrum; zijn
plan is ook duidelijk: 17.Lfl gevolgd
door f4 en e5. Zwarts 15de zet was on
gelukkig, waardoor hij nu op een tijd
rovende manier de witte plannen
moet verijdelen.
16...Kh8 17.Dd2 Pg8 18.Lf4 Lxc4
19.Lxc4 a6 20.Lfl Tb7
Na direct 20...b5 is 21.axb5 axb5
22.Ta7 vervelend.
21.Tabl b5 22.b4
De geijkte manier om het zwarte initi
atief op de dame vleugel lam te leggen.
Tactisch is de zet gerechtvaardigd
door 22...cxb4 23.Txb4 a5 24.Txb5!
Pxb5 25.Lxb5 en wit houdt een extra
pion over. Door deze mogelijkheid
moet zwart nu de damevleugel dicht
schuiven, waarna wit zijn handen vrij
heeft op de andere vleugel.
22...C4 23.a5 Tbb8 24.g4 Tf8 25.Pe2
Pe8 26.Pd4 Pe7 27.Tbcl Pf6 28.Lh6
Lxh6 29.Dxh6 Tbc8 30.Dh4 Pfg8
31.Tc3
Zwart zou graag 31...c3 gespeeld heb
ben om nog wat tegenspel te krijgen,
maar zelfs deze schwindel wordt hem
niet gegund.
31...Da7 32.Tdl Kg7 33.g5 f5
Dit lijkt zelfmoord, maar als zwart
niets blijft doen dan is 34.f4 gevolgd
door 35.Th3 evengoed kansloos. Nu
krijgt wit nog de kans om het fout te
doen.
34.Pe6t Kh8
passen. Partner is kort in harten, dus
dan bied je 2SA, 3 klaver (daar zullen
er wel vijf van aan de overkant zitten).
3 ruiten komt wat minder in aanmer
king. In een parenwedstrijd kun je
zo'n risico wel lopen, zeker in een ge
val als dit, waar toch geen echt goed
bod voorhanden is.
0/allen noord
A 9 8 3
<7 A 7 6 5 4 3 2
A5
West
HB75
9 v
O A 7 3
HVB 104
Zuid
642
109
O H V 9 f
973
Oost
V 10
7 HB8
O B 10642
4 862
Naar gelang van de keuze was het vol
gende gescoord: Pas levert 200 op (68-
30), 2 SA is goed voor 120 (51-47) en
met 3 klaver en zeker 3 ruiten ver:
dwijnen we onder het midden, tenzij
noord natuurlijk zo vriendelijk is om
nog een keertje te bieden. Een d<Dod-
zonde natuurlijk, want noord is uitge-
boden.
Het tweede probleempje is tegenspel.
De west- en noordhanden zien er als
volgt uit:
Noord West
98742 A V 10
6 H V 8 7 5 3
o A B 9 2 O H 5 3
Al
4 4
Oost opent 1 SA en komt via een
transfer van 2 ruiten in 4 harten te
recht. Onderweg heeft noord een cue
van west (4 klaver) gedoubleerd en
<^en gehoorzame partner start met kla
ver 7. We nemen het aas natuurlijk,
en wat spelen we terug?
Er is eigenlijk geen enkele kaart aan
trekkelijk om terug te spelen. Daarbij
ziet klaver 7 van de partner er niet
echt positief uit en wat te denken van
de dummy? Op heel veel tafels in de
Doornse speelzaal ging noord hier in
de fout door iets anders na te spelen
dan ruitenaas. Nu of nooit en dat
scheelde natuurlijk een hoop punten.
Zo lag dit spel:
1
O/NZ
noord
98 742
6
O A B 9 2
4 A B 8
West
A V 10
H V 8 7 5 3
O H 5 3
4 4
Oost
H 3
A42
o V 1064
4 H V 103
Zuid
B 6 5
B 109
0 87
4 9 76 52
Als noord ABxx zou hebben van kla
ver i.p.v. ABx zou er ook risico zijn
voor het verdwijnen van alle ruitens
uit de westhand, want oost kan best
een vijfkaart klaver hebben. Boven
dien: klaverheer en -vrouw zal oost ze
ker hebben, dus meer dan één ruiten
slag krijgen NZ toch niet en in zulke
gevallen is incasseren het parool.
Corr. p/a Leharstraat 10, 2162 AC Lis-
35.Dg3!
Kenmerkend voor een speler in goede
vorm is het, ogenschijnlijk, eenvoudig
winnen van gewonnen stellingen. Na
het hebberige 35.Pxf8 zou wit nog een
zware technische, klus moeten klaren,
daar de toren in een dergelijke geslo
ten stelling niet zo veel beter is dan
een paard.
35...Dd7 36.Dgl
Zwart geeft het op, tegen 37.Dd4f is
niets te doen. Jeroen Piket heeft de
naam een. scherpe speler te zijn, maar
in onderstaande partij zien we hem
één der zwakkeren van het toernooi
met rustige middelen verslaan.
J. Piket-B. Zuger (Zwitserland)
Damepionspel
l.d4 Pf6 2.Lg5 Pe4 3.Lf4 d5 4.Pd2
Pxd2 5.Dxd2 Lf5 6.e3 e6 7.Ld3 Lxd3
8.Dxd3 c6 9.Pf3 Le7 10.0-0 Pd7 11.c4
0-0 12.h3 a5?!
Wit had niets uit de opening bereikt,
na 12...Lf6 met het plan...Te8, ...dxc4
en ...e5 heeft zwart een volwaardige
stelling. Nu krijgt wit, door deze onno
dige verzwakking, aanknopingspunten
op de damevleugel.
13.e4 Pf6 14.Pd2 dxe4 15.Pxe4 c5
16.Le5 cxd4 17.Tadl Pxe4 18.Dxe4
Db6 19.Txd4 Tfd8 20.Tfdl Txd4
21.Lxd4 Dc6 22.Dxc6 bxc6 23.Lc3
Lb4?!
Na 23...Lf6! 24.Lxf6 gxf6 25.Td6 Tb8
26.b3 a4! heeft zwart goede remisekan
sen.
24.Le5 f6 25.Lc7 Ta7?!
Beter was 25...KJ8
26.Lb6 Ta6 27.c5!
De zwarte loper blijkt plotseling ge
vangen; b4 was niet het goede veld.
27...a4 28.Td4 La5 29.Txa4
Zwart geeft het op.
Corr.adres: Leo Hofland, C. Fock-
straat 113, 2613 DE Delft.
