„Christelijk sociaal denken bezit dynamische kracht" :l Ccidóc Souaant Hervormde kerk ook actief in Rotterdamse haven kerk wereld BOEK OVER GESCHIEDENIS SINDS RERUM NOVARUM Chinese kerken steunen studenten demonstraties Leden blanke kerk Zuidafrika willen afwijzing apartheid ËcicUe1 brieven /lezers GEESTELIJK LEVEN/OPINIE DONDERDAG 25 MEI 1989 PAG» ROTTERDAM De Rooms-Katholieke Kerk en de Gereformeerde Kerken zijn al actief in de haven van Rotterdam, maar de Nederlandse Hervormde Kerk ontbreekt tot nu toe. Daarom hebben drie organisaties, waaronder de hervormde di aconale commissie van de provincie Zuid- Holland, de Stichting Diaconaal Haven project Rotterdam opgericht. Zij streven ernaar namens de hervormde kerkeen diaconaal werker in de haven te laten werken. Volgens J. Wienen van de pro vinciale commissie zijn er al zoveel finan ciële toezeggingen binnen dat waarschijn lijk eind dit jaar met de werving van de diaconaal werker kan worden begonnen. Deze zal zich onder meer moeten richten op de sociale toestanden aan boord van de schepen. De stichting wijst er onder meer op dat vele van de ruim 300.000 schepen, die jaarlijks de Rotterdamse haven aan doen, onder goedkope vlag varen en dat de leef- en arbeidsomstandigheden aan boord vaak bijzonder slecht zijn. Daarom is het van groot belang dat er in de haven mensen zijn, die zich het lot van de zee lieden aantrekken, door kunnen verwij zen naar diverse instanties en eventueel in noodgevallen ook daadwerkelijk hulp kunnen verlenen, aldus de stichting. De diaconaal werker zal worden onderge bracht in het Zeemanshuis aan de Wil lemskade, waarvandaan ook de andere kerken opereren. Het mensenleven is een lange mars met op de rug een zware last. Japans spreekwoord Vaticaan verontrust door activiteit Nederlandse pater SAO PAULO Het Va ticaan is verontrust door de activiteiten van de Ne derlandse missionaris en bijbelgeleerde Carlos Mesters in Brazilië. Dat heeft hulpbisschop Joao Martins Terra van het aartsbisdom Olinda en Recife gezegd. Volgens de hulpbisschop heeft de commissie voor geloofsza ken van het aartsbisdom Rio de Janeiro pater Mes ters vermaand, omdat hij opvattingen zou verkon digen die in strijd zijn met de leer van de RK Kerk. Terra, die wordt omschreven als adviseur en vertrouwens man van paus Johannes Pau- lus II, overhandigde het Vati caan vorige maand een sa menvatting van het vor mingsproject 'Palavra-vida' (voor-leven). Dit project is ontwikkeld door Mesters en andere theologen in opdracht van de conferentie van reli gieuzen in Latijns-Amerika (CLAR), waarvan de activitei ten door behoudende kringen in de Braziliaanse RK Kerk met grote argwaan worden gevolgd. Het project geeft een kritisch overzicht vanuit de Bijbel van het missiewerk van de RK Kerk in Latijns-Ame rika sinds 1492. Afgelopen maand uitte Terra tijdens de algemene vergade ring van de Braziliaanse RK bisschoppenconferentie forse kritiek op het project. Mesters werd toen verdedigd door de vooruitstrevende bisschop To- mas Balduino. De Nederlandse bevrijdings theoloog, lid van de orde der Karmelieten en afkomstig uit het Zuidlimburgse dorp Bun- de, staat bekend als één van de grootste bijbelkenners van Latijns-Amerika. Hij heeft di verse boeken op zijn naam staan, zoals 'Zending van een volk dat lijdt', waarin hij aan geeft wat de westerse christe nen kunnen leren van de in armoede en onderdrukking levende christenen in Latijns- Amerika. Mesters, die in Belo Horizonte woont en een van de leidende figuren is van het aldaar ge vestigde bijbelinstituut, wilde niet op de uitlatingen van Terra reageren. In vooruitstrevende kringen in de Braziliaanse RK Kerk wordt gevreesd dat Mesters door de behoudende groepen binnen de kerk is uitgekozen als 'zondebok' om een aanval te kunnen doen op een nieu we interpretatie van de Bijbel waarin „het leven en de wer kelijkheid van de armen" voorop staat. Boff Volgens de krant ;,Folha de Sao Paulo" dreigt er ook weer een strafmaatregel van het Vaticaan tegen de bevrij dingstheoloog Leonardo Boff. Deze zou door zijn uitlatingen en zijn ontmoetingen met „progressieve" theologen in het buitenland opnieuw de woede hebben opgewekt van behoudende katholieken. Boff kreeg vier jaar geleden door het Vaticaan een schrijf- en spreekverbod opgelegd omdat hij in zijn boek 'Kerk, charisma en macht' stellingen zou verkondigen die in strijd met de leer van de RK Kerk zijn. Mede onder druk van de Braziliaanse bisschopppen werd dit verbod bijna een jaar later opgeheven. Nederlandse Hervormde Kerk Beroepen te Ederveen (toez.) A.A. Floor te Uddel; Gereformeerde Kerken Beroepen te Heerhugowaard als ge vangenispredikant van de gevange nis Westlinge aldaar drs. J.F. Abma te Weesp (geestelijk verzorger van verpleeghuis de Hoge Weij aldaar), wonende te Amsterdam, die dit beroep heeft aangenomen - Gereformeerde Kerken vrijgemaakt Aangenomen naar Onnen drs.J.W. Boerma, kand. te Kampen, die be dankte voor Beverwijk, voor Ensche- de-Noord voor de miss. dienst te Iri an Jaya, voor Ferwerd-Hallum, voor Lemele-Lemelerveld, voor Lisse i.c.m. Voorschoten, voor Mildam i.c.m. Nijega-Opeinde, voor Surhuis- terveen i.c.m. Opende en voor Ten Post i.c.m. Garrelsweer. Christelijke Gereformeerde Kerken Aangenomen naar Wormerveer G. Huisman, kand. te Westervoort. AMSTERDAM „Het minimumloon moet zoda nig zijn dat kostwinners zichzelf, partner en kin deren kunnen onderhou den. Het is een schande lijk misbruik als moeders vanwege te lage inkom sten van de man buitens huis moeten werken". Uitspraken van 'deze strek king zouden bij wijze van spreken zo geplukt kunnen zijn uit de actuele discussie tussen de bewindslieden De Koning en De Graaf enerzijds en vertegenwoordigers van kerken anderzijds over „nieu we armoede" in Nederland. In werkelijkheid echter staat de inhoud van deze zinnen in diverse encyclieken, waarvan de bekendste is „Rerum No varum". De uitspraken staan in het boek „De dynamiek van christelijk sociaal denken", dat gisteren in Amsterdam is gepresenteerd. Het werd ge schreven door de econoom-fi- losoof dr. A. Kouwenhoven van de Vrije Universiteit, ter voorbereiding op de herden kingen in 1991 van Rerum Novarum, die verscheen in 1891 en van het Eerste Chris telijk Sociaal Congres dat ook in 1891 werd gehouden. Het boek beschrijft een perio de van honderd jaar christe lijk sociaal denken, maar de betekenis van het christelijk geloof voor de verhoudingen tussen mensen bestrijkt na tuurlijk een veel langere pe riode; in feite net zo lang als het christelijk geloof bestaat. Want het Evangelie geeft grondwaarden die om een uit werking vragen in de concre te levensverbanden. In de middeleeuwen bijvoor beeld gaf het christelijk soci aal denken een legitimatie aan de relaties tussen mees ters, gezellen en knechten in de vorm van de gildenorgani satie. In de tijd van de Franse revolutie bood de christelijke inspiratie een werkbaar alter natief voor de heersende indi vidualistische ideologie. De negentiende eeuw is het begin van de feitelijke be schrijving van Kouwenho- vens boek. Op treffende wijze schildert hij de erbarmelijke omstandigheden waaronder arbeiders, vrouwen en kinde ren moesten werken. „De kerken van toen bekommer den zich nauwelijks om de el lende van de arbeiders. Alle aandacht ging naar de theolo gie van het hiernamaals; het ging om het zieleheil, zowel in de katholieke als in de prote stantse traditie". Maar er was ook de tegen-be weging, gedragen door men sen als de protestantse ds. A. S. Talma en de katholieke dr. H.J.A.M. Schaepman. Hen Dr. A. Kouwenhoven. was het wel degelijk te doen om de praktische consequen ties vamhet christelijk geloof. Protestanten en katholieken trokken voor een heel groot deel gescheiden op in hun uit werkingen van de christelijke sociale leer, maar de grond toon was eigenlijk dezelfde. Abraham Kuyper, de gerefor meerde voorman, besefte dat heel goed. Hij citeerde meer malen de Duitse bisschop van Mainz: Wilhelm Emmanuel, Freiherr von Ketteler. In 1864 publiceerde deze zijn be kendste werk: „Het arbeiders vraagstuk en het christen dom". Christus is niet alleen Heiland omdat Hij de zielen van mensen verlost, maar Hij heeft ook de verlossing van alle verhoudingen waarin mensen zijn geplaatst, ge bracht. Christenen moeten in strumenten zijn in navolging van hun Heer. Tehuizen voor arbeidsongeschikte werkne mers, coöperaties en arbeids- vakverenigingen zijn voor beelden van instrumenten in die navolging. Voor Von Ket teler stond het vast: de sociale kwestie kan alleen echt wor den opgelost als er massale te rugkeer tot het christelijk ge loof plaatsvindt. Kuyper sprak voortdurend in dezelfde geest: „Er is geen terrein des levens waarvan Christus niet zegt: het is mijn". De kerk is verplicht het voor de armen op te ne men. Samenwerken Een karaktertrek van de christelijke sociale beweging is het zoveel mogelijk samen werken van werkgever en werknemer. Tegenover de re volutionair-socialistische op vatting over de onoplosbare tegenstelling tussen kapitaal en arbeid stond het ideaal van de samenwerking, van het harmoniemodel. Nog steeds overheerst de wil om saipen te werken. Het be staan van het Convent van Christelijke Sociale Organisa ties (CNV, NCW. NCOV, CBTB en KNBTB) is een uit drukking van die grondtrek om samen naar oplossingen te zoeken. Het boek van Kouwenhoven heet: „De dynamiek van christelijk sociaal denken". Die titel is gekozen omdat volgens hem steeds blijkt hoe dat denken actueel kan zijn. Niet als voortbrenger van blauwdrukken voor een ande re samenleving, wel als aan gever van correcties op be paalde ontwikkelingen en als plaats waar waarden van de christelijke levensovertuiging bewaard blijven. Kouwenho ven: „In de negentiende eeuw ging het onder meer over de verhouding werknemer werkgever, baas en knecht. Waar die verhouding buiten de grenzen van de christelijke waarden trad. kwam verzet, in een poging corrigerend op te treden. Die hiërarchische verhoudingen van toen zijn er niet meer zo. Een moderne ondernemer probeert zijn werknemers zoveel mogelijk eigen verantwoordelijkheid te geven. De verhoudingen lig gen nu wat anders al blij ven er zaken als de CAO-on- derhandelingen en het christelijk sociale denken richt zich dus ook op andere kwesties. Voorbeelden van die anders samengestelde agenda zouden kunnen zijn de milieuvraagstukken, derde FOTO: DIJKSTRA wereld-problematiek en werkloosheid". De aangehaalde woorden uit diverse encyclieken hebben volgens onder meer de Raad van Kerken een brandende actualiteit. De bijstandmoe ders, de arbeidsongeschikten en andere groepen leven vol gens de Raad beneden de grens van een waardig be staan. Christen-politici en ook christen-werkgevers, ver schillen echter met bijvoor beeld met DISK (Dienst aan de Industriële Samenleving vanwege de Kerken) over de oplossingen. Misschien is dat verschil van politiek-econo- misch inzicht een punt van grondige bezinning tussen de christelijke sociale en politie ke partners? Kouwenhoven kan zich zo'n discussie heel goed voorstellen', overtuigd als hij is van de dynamiek van het christelijke sociale denken, zeker op punten als armoede, economische model len etc.. Ook algemeen maat schappelijk heeft de christelij ke sociale traditie veel te bie den: „Anders dan liberalisme en socialisme bouwt het chris telijk sociaal denken voort op eigen religieuze grondmotie ven. De huidige oriëntaties van het liberalisme dat steeds meer een sociaal ge zicht wil laten zien en van het socialisme dat het indi vidu meer recht wil doen en meer marktgericht is ont moeten elkaar als het ware in het ideologische midden. Die omstandigheid verschaft het christelijk sociale denken een nieuwe actualiteit". LÜTSEN KOOISTRA Dr. A. Kouwenhoven: De dynamiek van christelijk sociaal denken. Uitgave: Callenbach; prijs 32,50. SAN ANTONIO De Chi nese Raad van Kerken steunt „van ganser harte" de demonstraties van de stu denten in Peking, Shanghai en andere steden. In een verklaring, die is onderte kend door voorzitter bis schop K.H. Ting, noemt de raad de hongerstaking van de studenten een „patriotti sche activiteit". Een en ander bleek in San Antonio, waar een delegatie van de Chinese kerken als waarnemers aanwezig is. Het is voor het eerst sinds 1949 dat de Chinese kerken een bij eenkomst van de Wereldraad kunnen bijwonen. De Chinese Raad van Kerken roept het centraal comité van de communistische partij en de staatsraad op zo snel moge lijk de dialoog met de studen ten aan te gaan. Op de stu denten wordt een beroep ge daan een einde aan de hon gerstaking te maken en reke ning te houden met hun ge zondheid. „Ons moederland heeft jullie nodig", aldus de raad. Ting is verheugd dat ook christenen aan de demonstra ties deelnemen, onder wie studenten van het theologisch seminarium in Nanjing. Hij bepleit een spoedvergadering van het Nationale Volkscon gres, het hoogste staatsorgaan in China, „opdat het democra tische proces kan worden be vorderd en bloedvergieten kan worden voorkomen". Ting vraagt de christenen in alle delen van de wereld „ons in uw gebed te gedenken". Bij de raad van kerken zijn 32 protestantse en orthodoxe kerken aangesloten. De Chinese afgevaardigden kregen een warm onthaal op de Wereldzendingsconferentie in San Antonio; ze werden door de 800 andere afgevaar digden begroet met een staan de ovatie. De aanwezigheid van de Chi nezen in San Antonio past volgens delegatielid prof Z. Chen in de ontwikkeling die de protestantse kerken op dit moment doormaken. De snel groeiende kerken zijn in een nieuwe fase terechtgekomen, zei de protestantse hoogleraar. Na de Culturele Revolutie moesten zij alle aandacht be steden aan de heropening van kerkgebouwen (volgens Chen gaan er nu elke drie dagen twee kerken open). Nu echter is de tijd aangebroken om de kwaliteit van het kerkelijk werk te verbeteren en de op bouw van de kerk echt aan te pakken. De protestantse kerken (onge veer 5 miljoen leden) doen dat in een hechte samenwerking. „Wij zijn op weg naaréén verenigde christelijke kerk", aldus Chen, die erop wees dat de grenzen tussen de verschil lende denominaties met de dag vager worden. De kerken kunnen ook niet zonder deze eendrachtigheid, omdat zij zich voor enorme problemen geplaatst zien. Zo bestaat er een gigantisch te kort aan kerkelijk kader, al dus Chen. „We kunnen het pastorale werk nauwelijks bij benen. De kerk in China groeit te snel". Priester die naziliederen zong, niet langer deken ROTTENBURG De Westduitse priester Mar tin Steim (62), die op de honderste geboortedag van Adolf Hitler (20 april) in een toeristenbus in Israël nationaal-socia- listische strijdliederen zong, is afgetreden als de ken van Oberndorf. Steim (62) heeft het betreurd dat hij „publieke ergernis heeft gewekt door zijn poging tijdens een pelgrimstocht naar Jeruzalem een beeld te geven van de sfeer van de nazitijd". Steim heeft verzekerd geen aanhanger te zijn van de denkbeelden van de nazi's en ook geen vijand van het jood se volk. Het Israëlische ministerie van justitie is een onderzoek naar het incident begonnen. Als Steim inderdaad naziliederen heeft gezongen, wil het minis terie de Westduitsers verzoe ken stappen tegen de priester te nemen. Hij mag dan ook nooit meer naar Israël komen. Ds. C.F. Beyers Naudé. JOHANNESBURG Prominente leden van de rege ringsgezinde blanke Nederduitse Gereformeerde Kerk (NGK) in Zuidafrika willen een openlijke ver oordeling van de apartheid van hun kerk. Bovendien dien willen ze samengaan met de vroegere dochter kerken voor Indiërs, zwarten en kleurlingen. Ds. C.F. Beyers Naudé vindt de oproep, die is verschenen in het orgaan van de Nederduitse Gereformeerde Sending- kerk „de belangrijkste gebeurtenis binnen de NGK in de afgelopen 25 jaar". Zo'n 150 vooraanstaande Afrikaners hebben de oproep die in Johannesburg en Pretoria circuleert, ondertekend. Hij komt voort uit de gebeurtenissen na de consultatie van de NGK en de vroegere dochterkerken in Vereeniging in maart dit jaar. De NGK bleek toen uiteindelijk niet in te kunnen stemmen met een absolute verwerping van de apartheid en met een schuldbelijdenis over de haar bijdrage aan „de introductie en legitimatie van de apartheidsideolo gie". Volgens Beyers Naudé zijn de theologische en politieke ge volgen van de brief „niet alleen verreikend, maar mogelijk ook beslissend". Door elke vorm van apartheid af te wijzen en te pleiten voor een niet-raciale kerk verwerpen zij in feite wat de NGK tot nu toe als haar belangrijkste beginsel heeft verde digd, aldus Beyers Naudé. „In feite eisen de ondertekenaar dat de blanke kerk alle steun geeft aan de bevrijdingsstrijd in Zuidafrika". Milieubeleidsplan vergt moed EEN prachtig boekwerk vol mooie plannen en tabelll aangeven hoe het er straks voor zal staan. Het is uiterf leidelijk het Nationaal Milieubeleidsplan van minister i te zien' als de oplossing voor de vervuilingsproblemen I mee onze Nederlandse samenleving zichzelf heeft I scheept. Gelukkig dat het plan laat zien uit welke I noodzaak het ontstaan is en duidelijk maakt dat de ii jg ningen om iets aan die barre werkelijkheid te verb tf nog moeten beginnen. De miljardeninvesteringen en -uitgaven zullen trou niet voldoende zijn om de nadelige gevolgen van de v< ling tegen te gaan. In het jaar 2000, over slechts elf jaaiT-i nog maar een vijfde deel van de Nederlandse bossen g l| J worden genoemd. Bij langer wachten wordt de toestant matischer. NlJPELS stelt als eerst verantwoordelijke bewindsma lange reeks maatregelen voor op allerlei terrein. Ze ten vermindering van de uitstoot van verbrandingssl die de atmosfeer opwarmen en van verzurende g voorts het terugdringen van de afvalberg, deels door verbrandingsovens, deels door het voorkomen ervan gaat het om verbetering van het openbaar vervoer en dringing van het autogebruik mede door het afschaffer het reiskostenforfait en betere zorg voor milieuvriend produkten. ALLES bijeen een reeks maatregelen die vervuilers bruikers inspanning en geld gaan kosten. Over de kost bij voorbaat al heel wat gebakkeleid, hoewel de verdeli het milieuplan heel redelijk lijkt. Industriëlen, agrarii autorijders schuiven elkaar zwartepieten toe en de indi le burgers zullen wel volgen. Toch zijn juist voor de bu de voorgestelde maatregelen het eenvoudigst uit te vo zinnig omgaan met afval, de trein of fiets pakken en de eens thuis laten, zuinig zijn met elektriciteit en bram kiezen voor milieuvriendelijker produkten. Kopers ki als ze willen een grote invloed hebben op degenen produkten leveren en verpakken. 'at um '°k >e: BlJ de geschetste plannen zijn heel wat kritische kantten ningen te maken en vele daarvan zijn inmiddels al en Een slecht voorbeeld daarvan is dat Nederland geen g -ef leerd beleid moet voeren alsof Nederland door zijn liggir et problemen niet extra zwaar ondervindt. Zinniger is de er merking dat veel concrete maatregelen nog ontbrekend dat ook de gifbelten onder de grond en onder water dec nauwelijks aan de orde komen. iel WAAR het op aankomt is de moed om die nog ontbrek Lfgi maatregelen te formuleren en dat snel te doen. De matery; de vervuiling vereist dit en zal het, vrezen we, voorlopig i wel blijven vereisen. Het zal anders niet lang duren eer et volgende generatie de huidige harde verwijten zal mart Voorlopig verdient Nijpels een compliment, ook van zijn tij die niet onder de conclusie uit zal kunnen komen dat nf) vervuilers moeten meebetalen. Zonnig DE BILT (KNMI) Morgen komt ons land langzamerhand meer onder de invloed van een hogedrukgebied dat zich vandaag ten westen van Ier land bevindt en dat zich gelei delijk oostwaarts uitbreidt. Het hogedrukgebied is gevuld met koelere lucht die voorafgegaan wordt door een band bewol king. Deze bewolking lost ge deeltelijk op, maar kan wel morgen langs de kustgebieden voor enige tempering van de zon zorgen. In de rest van het land wordt het zonnige weer nauwelijks beïnvloed. Van nacht daalt de temperatuur tot omstreeks 13 graden. Morgen overdag stroomt met een noor denwind de koelere lucht bin nen, zodat de middagtempera- tuur in het noorden van het land rond de 20 graden komt te liggen. In het zuidoosten loopt het kwik toch nog op tot in de buurt van een graad of 25. De noordenwind is matig en aan de kust en op het IJs- selmeer af en toe vrij krachtig. Weersvooruitzichten vo Europese landen, geldig v en vooral ten oosten van de N nel Bergen periodei) met zon. I* weer met middagtemperatureni 15 graden in west-Noorwegen I 1011 graden in het zuidoosten. *Tc Britse Eilanden droog Op veel ran sen zonnig. Middagtemperatui tot 19 graden. Denemarken. Benelux en noord Duitsland wolkenvelden, droog. Vooral later ook zon. temperatuur van 16 graden a tot 22 graden meer naar het z "V. iverwegend droog Brieven graag kort en duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezon- I den stukken te bekorten St. - Willibrord Naar aanleiding van het arti kel 'Springen ter ere van St.- Willibrord' is het nuttig op te merken, dat al vele jaren (en in 1989 voor de 38e keer) het Comité Echternach Bedevaart onder auspiciën van de Vere niging tot samenstelling van Nederlandse Bedevaarten (VNB) te 's-Hertogenbosch een officiële driedaagse bedevaart naar het Graf van Sint-Willi- brord te Echternach organi seert. Met alle respect voor de organisatoren en deelnemers uit Oegstgeest en andere plaat sen is het toch bijzonder jam mer dat zij zich niet hebben aangesloten bij de officiële Ne derlandse bedevaart naar Ech ternach. Hopelijk zal dat in de komende jaren wel zo zijn. J.L.J. Dingjan, secr. Comité Echternach Bedevaart, LEIDEN. Noord-Frankrijk, midden- Duitsland, perioden met zon al in de middag of avond weersbui. Middagtemperatuur 2fcja 26 graden. Rest van Frankrijk. Spanje gal: veranderlijk bewolkt. LanjdO' Middellandse Zee vrij zonnig. Vi in de middag of avond plaatselijl onweersbui, het meest landinuVlI in bergachtige gebieden Middaj Jj0 peratuur van 20 graden lang Spaanse en Portugese westkusi 23 a 28 graden elders. Alpengebied: flinke perioden zon. Voornamelijk in het w de middag of avond mogelijk eeijgn weersbui. Middagtemperatuur ir laagland en in de dalen 22 tot k. den. dll Italië en Joegoslavische kusf wegend zonnig. Middagtemper; 23 tot 27 graden. J Griekenland, overwegend zo kr Landinwaarts, vooral r noorden, in de middag wolking en op enkele plaatsen WEERRAPPORT HEDENMORGEN Amsterda De Bill Deelen Eelde :,di "lie RIo de Janeiro onbew. San Francisco onbew. Sao Paolo onbew. Seoul zw. bew. Singapore regen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2