GROOTSTE GOLFSLAGBAD
VAN NEDERLAND?
nf
bvaKabo: 2,5 procent
)onsverhoging in 1990
Octrooiportefeuille
houdt Philips sterk
ginjaar-Maas in
ir aangetast
Verantwoordelijkheid geen hoera-woord?
Spotje persoonsregistratie wil angst voor misbruik wegnemen
WETENSCHAPPELIJKE BUNDEL OVER VERANTWOORDING
4^
MENDOR4DO
>mende jaren meer dan 100.000 nieuwe banen nodig
ïinJ
[NENLAND
EeteLeSouaont
DINSDAG 23 MEI 1989 PAGINA 3
igen met aids poging tot moord'
flJTNGEN Justitie in Groningen wil mensen
ilgen die anderen dreigen met het aidsvirus te be
en. Aanleiding voor deze aanpak is het toene-
aantal gevallen waarin verdachten bij hun aan-
ing agenten bedreigen.
Ie c(;1,
e aclti
:hte
ghs het voorstel wordt mensen die met aids dreigen en ook
srkelijk drager van het HIV-virus zijn, poging tot moord
te gelegd. Anderen die geen aids hebben zullen worden
laagd wegens bedreiging. De maximale gegavngenisstraf-
irvoor bedragen respectievelijk 15 en 2 jaar.
ïkort wordt in Groningen een proefproces aangespannen
,ipen 32-jarige winkeldief die op het moment van zijn aan-
g dreigde de agenten met aids te besmetten. Het is niet
of de man daadwerkelijk drager is van het aidsvirus.
van justitie mr. Severein verwacht dat het heel moeilijk
de poging tot moord te bewijzen omdat de verdaphten
(dwongen kunnen worden hun bloed te laten testen op
Trage haringrace
DEN HAAG De haringrace
op de Noordzee verloopt erg
traag. De vijf deelnemende
schepen, vier uit IJmuiden en
een uit Scheveningen (de hek
trawler „Alida") hadden tot
vanmorgen nog maar nauwe
lijks iets gevangen. De vissers
die aanvankelijk hun netten
hadden uitgeworpen bij de
Doggersbank zijn inmiddels
opgestoomd naar de 57e breed
tegraad (ter hoogte van het
Schotse Aberdeen) om daar
hun geluk te beproeven. De
winnaar wordt op z'n vroegst
morgen terug verwacht. De
Scheveningse hektrawler
„Alida" is nog altijd een goede
kanshebber.
DEN HAAG In een nieuw
voorlichtingsfilmpje van Postbus
51, dat volgende maand geregeld
op televisie te zien zal zijn, wor
den de kijkers glimlachend aan
gesproken door de actrice Linda
van Dijck.
„Misschien ben ik iets bekender dan
u", zegt ze, alsof ze zich tot elke burger
persoonlijk richt, „maar u bent óók een
bekende Nederlander. Niet alleen uw
naam en leeftijd staan geregistreerd,
maar ook of u schulden hebt en soms
nog veel meer".
Voordat de kijker dit goed en wel tot
zich heeft kunnen laten doordringen,
vertelt Linda dat er nu een nieuwe wet
is, „waarin staat dat niet iedereen zo
maar van uw persoonlijke gegevens ge
bruik mag maken". Vervolgens trekt
zij een doorzichtige kap over haar
hoofd, die in de schermsport wordt ge
bruikt, terwijl zij haar relaas besluit
met de ferm uitgesproken woorden:
„Die wet is er om u en mij te bescher
men". Einde spot.
Met dit filmpje wil de overheid de aan
dacht vestigen op de Wet Persoonsregi
straties, die op 1 juli aanstaande in wer
king treedt. In deze wet, waaraan ruim
acht jaar is gewerkt, staat dat houders
van persoonsgegevens (gemeentehui
zen, bedrijven, verzekeringsmaatschap
pijen, ziekenhuizen etc.) voorzichtig
met hun kennis moeten omspringen en
geen misbruik van de gegevens mogen
maken. Bovendien moet iedere instan
tie die persoonlijke gegevens wil op
slaan de betrokken personen daarvan
in kennis stellen. Dit hoeft overigens
niet te worden gedaan door instellingen
waarvan men redelijkerwijs kan weten
dat zij bepaalde persoonsgegevens re
gistreren, zoals een ziekenhuis of de be
lastingdienst.
Belangrijk zijn ook de rechten die elke
burger volgens de nieuwe wet krijgt:
iedereen mag inzage vragen in de gege
vens die her en der over hem zijn opge
nomen. Ook mag elke burger aan alle
instanties vragen wat er met zijn gege
vens wordt gedaan en eisen dat onjuiste
gegevens worden gewijzigd of zelfs ge
heel geschrapt.
Minister Korthals Altes (justitie) sprak
dan ook gisteren tijdens een persconfe
rentie niet voor niets van een zeer be
langrijke wet. „De inwerkingtreding
hiervan betekent voor onze samenle
ving een stap vooruit voor de bescher
ming van de persoonlijke levenssfeer",
aldus de minister. Volgens hem voor
ziet de wet ook in een grote behoefte.
Uit een onderzoek van Bureau Veld
kamp is gebleken dat bescherming van
persoonsgegevens een derde plaats in
neemt op het lijstje van politieke on
derwerpen die de burgers sterk bezig
houden. Op de eerste en tweede plaats
staan respectievelijk criminaliteit en
milieu.
Niet alleen via het Postbus 51-spotje
wil de overheid aandacht vragen voor
de Wet Persoonsregistraties. Er is ook
een duidelijke informatiefolder be
schikbaar, die gratis verkrijgbaar is bij
postkantoren en bibliotheken
DICK VAN RIETSCHOTEN
1CHT De Abva-
met 265.000 leden
ootste vakbond in
land, zal bij de cao
handelingen bij
eid en gepremieerde
^subsidieerde secto-
|en looneis van ten-
2,5 procent op tafel
i. De bond wil nog
2,5 procent ruimte
aan maatregelen
behoud en uitbrei-
van werkgelegen-
eft AbvaKabo-voorzitter
de Scheur gisteren
deeld na afloop van de
lering van de ledenver-
tegenwoordiging (bondsraad)
in Utrecht. De AbvaKabo zal
de 5 procents-eis volgende
week bij minister Van Dijk
van binnenlandse zaken depo
neren tijdens het zogeheten
oriënterend beraad tussen mi
nister en ambtenarencentrales.
Eind maart kwam de bonds
raad - mede geïnspireerd door
de werknemers in het zieken
huiswezen - al tot een eis van
5 procent voor verbetering
van de arbeidsvoorwaarden.
Voor de gehele collectieve sec
tor zou dat een bedrag van 3,5
miljard gulden vergen. Van de
Scheur benadrukte dat de
bondsraad zich heeft uitge
sproken over het arbeidsvoor
waardenbeleid voor 1990, ter
wijl het conflict in het zieken
huiswezen om de cao voor dit
jaar gaat. Het AbvaKabo-be-
stuur heeft de bondsraad voor
gehouden dat de „zeer recht
vaardige eis in het huidige
tijdsbestek niet alleen aan de
onderhandelingstafel te berei
ken is". De leden moeten erop
voorbereid zijn dat acties no
dig zijn om de eis binnen te
halen, aldus Van de Scheur.
De drie andere centrales in het
ambtenarenoverleg hebben
hun definitieve eisenpaketten
voor 1990 nog niet op tafel ge
legd, maar ook zij vragen een
ruimte van ongeveer vijf pro-
De centrale voor middelbaar
en hoger personeel CMHF
(aangesloten bij de MHP) wil
salarisverbeteringen die oplo
pen van twee tot tien procent
voor de ambtenaren in de
hoogste schalen Ook dat kost
globaal vijf procent loonruim
te.
De CNV-ambtenaren en het
categorale Ambtenarencen-
trum willen weliswaar een
voorzichtig begin maken met
het wegwerken van achter
standen, maar gelijk oplopen
met de marktsector in 1990
staat voor hen voorop.
In CNV-kring is men uiterst
huiverig voor gedifferentieer
de verbeteringen na het ak
koord van 1988 toen de achter
ban morrend instemde met
een akkoord waarin verbete
ringen zaten die groter waren
naarmate men meer verdien
de.
Grafschennis
Een medewerker
van de techni
sche recherche
onderzoekt een
omgetrokken
grafzerk op vin
gerafdrukken.
Vandalen verniel
den in de nacht
van zondag op
maandag voor
enkele tonnen
schade aan 120
grafzerken op de
katholieke be
graafplaats van
het Brabantse
plaatsje Zeeland.
Van de daders
ontbreekt tot op
heden elk spoor.
FOTO: ANP
IKE SPECIAAL ONDERWIJS
ddagi
a /„JEN Staatssecreta-
l/ondfinjaar-Maas van on-
lagteipjs is in haar rechts-
èl aangetast door de
f van State over het
Min Val onderwijs. Dat
]l [drukte ze in het ge-
12 Idat ze gisteren voer-
pet de gemeente Lei-
jij en de Vereniging van
[rlandse Gemeenten
naar aanleiding
;n uitspraak van de
15 lelde Leiden twee weken
20 jn in het ongelijk in een
de gemeente uitgelokte
11 dure. Leiden weigerde
ierhng, Bert Kemper, toe
13 en aan de openbare Dr.
0 Voorthuijsenschool, een
voor moeilijk lerende
ren. Ginjaar-Maas is, al-
heer P. Peters die na
mens Leiden bij het gesprek
aanwezig was, boos op de Raad
van State, omdat die een oor
deel over haar beleid heeft ge
veld zonder haar te horen.
Volgens Ginjaar-Maas is dat
een tekortkoming van de raad.
Ze vindt het een recht om ge
hoord te worden. Zonder haar
toelichting had volgens haar
geen oordeel over haar beleid,
de bevriezingsmaatregel voor
het speciaal onderwijs, uitge
sproken mogen worden. Ze is
van mening dat dit niet con
form de normale rechtsprinci
pes is van hoor en wederhoor.
Tijdens het gesprek hebben de
partijen hun standpunten uit
gewisseld. „Maar er is na af
loop bij Leiden geen gevoel
van teleurstelling of opge
wektheid", zei Peters. Tot een
vergelijk is het tijdens het ge
sprek niet gekomen. Ginjaar-
Maas wilde nog geen politieke
uitspraken doen voordat er
donderdag in de Tweede Ka-
Ginjaar-Maas
FOTO: DIJKSTRA
mer wordt gepraat over het
speciaal onderwijs.
„De staatssecretaris zei
vreemd genoeg zich niet per
soonlijk aangesproken te voe
len door de uitspraak. Ze is
van mening dat de uitspraak
alleen over Leiden en het ge
val van Bert Kemper gaat. Ze
bestreed dat de uitspraak geldt
voor het speciaal onderwijs in
het hele land", aldus Peters.
Ginjaar-Maas liet in het ge
sprek ook weten dat zij en ju
risten van het ministerie van
Onderwijs en Wetenschappen
twijfelen aan de juridische
juistheid van de uitspraak van
de raad.
DEN HAAG „Verant
woordelijkheid" is, wat je
noemt, een mooi woord
dat goed in het gehoor
ligt. Je zou het een hoera-
woord kunnen noemen,
waar iedereen voor is.
Vergelijk het met een
woord als democratie.
Maar het grote nadeel van
dergelijke woorden is dat
ze zo ongrijpbaar zijn.
Vooral als niet helemaal
duidelijk is wat er onder
wordt verstaan. Je zou
kunnen zeggen, hoe ab
stracter dergelijke hoera-
woorden zijn geformu
leerd, des te groter is de
kans dat ze niet voor ie
dereen hetzelfde beteke-
Zo typeert dr. W. Witteveen
van de Rijksuniversiteit Lei
den (RUL) de problemen rond
de betekenis Van de begrippen
verantwoordelijkheid en ver
antwoording. Ieder mens kan
zich bij deze woorden wel iets
voorstellen. Met de paspoort
enquête nog vers in het geheu
gen ging het om de ministerië
le verantwoordelijkheid. Ook
zou je kunnen denken aan de
verantwoordelijkheid van ou
ders voor een kind. Kortom,
verantwoordelijkheid is maar
een verwarrend onderwerp en
voor velerlei uitleg vatbaar.
Ja, het kan zelfs verhullend
zijn, constateert Witteveen in
het gisteren gepresenteerde
boek „Verantwoordelijkheid:
retoriek en realiteit". „Denk
maar aan het geval dat met
een beroep op de verantwoor
delijkheid van ons allemaal fi
nanciële lasten worden neer
gelegd bij sommigen", schrijft
hij. „De mooie woorden slaan
dan om in dreigende taal".
Samen met acht andere we
tenschappers en topfunctiona
rissen heeft hij geprobeerd in
de vorm van een wetenschap
pelijke publicatie wat orde te
scheppen in de chaos van de
vele betekenissen van „ver
antwoordelijkheid". De bundel
vloeit voort uit een serie lezin
gen van het Onderzoekscen
trum Sturing en samenleving
van de RUL. En wat blijkt.
Ook de auteurs verschillen
van opvatting over wat ver
antwoordelijkheid of verant-
Ondergang
„Als er één woord in aanmer
king komt voor het predikaat
containerbegrip, dan is het wel
„verantwoordelijkheid",
schrijft de Leidse politicoloog
mr. M. Bovens in zijn bijdrage.
Hij noemt wel vijf vormen
waarin het begrip voor kan
komen, waaronder: verant
woordelijkheid als oorzaak
(het drankgebruik van de di
recteur was verantwoordelijk
voor zijn slechte functioneren),
en verantwoordelijkheid als
aansprakelijkheid (wie was er
verantwoordelijkheid voor de
ondergang van het RSV-con-
cern?).
Het eerste deel van het boek
concentreert zich vooral op de
verantwoordelijkheid van bur
gers in het recht en de poli
tiek. Volgens prof. M. Groen-
huijsen van de Katholieke
Universiteit Brabant is een
rechtzaak niet het ideale fo
rum om- de individuele verant
woordelijkheid van burgers
vast te stellen Ondanks gede
tailleerde regels in het wet
boek van strafrecht is de ver
dachte immers in hoge mate
afhankelijk van de persoon
van de rechter. Toch, meent
Groenhuijsen, kan het idee
van de individuele verant
woordelijkheid niet gemist
worden. Maar dat betekent
wel dat men terughoudend
moet zijn met het hanteren
van het strafrecht bij het ver
antwoordelijk stellen van bur
gers voor hun handelingen.
Prof. D. Elzinga van de Rijks
universiteit Groningen stelt de
ministeriële verantwoordelijk
heid aan de orde. Zijn conclu
sie is dat het stelsel van ver
antwoording in onze parle
mentaire democratie in te
genstelling wat wel wordt be
weerd heel behoorlijk
functioneert. Volgens hem
heeft de Tweede Kamer vol
doende middelen om de rege
ring te controleren.
Middenveld
In het tweede deel van het
boek wordt het accent van de
individuele verantwoordelijk
heid verlegd naar de maat
schappelijke verantwoordelijk
heid. CDA-minister Brinkman
van WVC geeft zijn visie op
het CDA-concept van de ver
antwoordelijke samenleving.
„Is het niet de taak van de
overheid om de samenleving
aan te spreken op de gezame-
lijke verantwoordelijkheid die
we hebben als overheid, mid
denveld en individu?" schrijft
hij.
De Leidse socioloog prof. C
Schuyt stelt maatschappelijke
verantwoordelijkheid weer in
een ander daglicht. Volgens
hem is het bij dit begrip niet
duidelijk wie er nu eigenlijk
aangesproken moeten worden.
Als voorbeeld noemt hij de
problemen rond het bepalen
van de verantwoordelijkheid
ten opzichte van latere genera
ties voor de opslag van nu
cleair afval. „Mag de overheid
hier een verantwoorde levens
wijze van de burgers afdwin
gen?", vraagt hij zich af.
Zoals in het voorwoord van de
bundel al wordt gezegd, zijn de
interpretaties van het begrip
„verantwoordelijkheid" tal
loos. En bij het lezen van het
boek wordt dat nog vele malen
bevestigd. Maar volgens mr.
Bovens hoeft dat nog niet tot
cynisme en scepsis te leiden,
„mits men zich maar reken
schap geeft van de verschei
denheid aan betekenissen".
CLARISSE BUMA
(ADVERTENTIE)
voorpret begint met de Vendorado folder. Een kleurige kijk-en-leesfolder over luxueuze bungalowparken in
nburg, de Duitse Eifel enZandvoort: een nieuw, grandioos park
Êt subtropisch zwembad, overdekt centrum plus natuurlijk de
ordzee, het grootste golfslogbad van Nederland!
Bel voor informatie en reservering: 020 - 6 65 65 65
Ja, stuur mij gratis de gezellige, 36 pagina's dikke Vendoiodo kleurenfolder
Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar
Vendoiodo, Antwoordnummer 10072,4800 VB Breda Er ligt ook een (older voor u klaar
bij V&D, ABN Bonk, O-Reizen, Arke, Toerkoop, Rottmk en de grote postkantoren
Zes Ion voor
standplaats
van Petaio's
AMSTERDAM Met de in
richting van een standplaats
voor tien woonwagens aan de
Amstelveense Vierlingsbeek-
laan komt een einde aan de ja
renlange zwerftocht van de zi
geunerfamilies Petaio. De pro
vincie Noord-Holland wil op
korte termijn beginnen met de
inrichting, waarvoor in totaal
acht ton nodig is. Het grootste
deel van dat bedrag - 660.000
gulden - wordt door de pro
vincie op tafel gelegd. Het mi
nisterie van VROM draagt
60.000 gulden per jaar bij,
waardoor de jaarlijkse lasten
voor de provincie 43.000 gul
den bedragen.
ERSUM Minister
ioning van sociale za
len werkgelegenheid
dat het aantal ba-
Nederland de ko-
jaren met meer
•honderdduizend per
al moeten toenemen,
vil deze doelstelling
in zijn „politieke testa
ment" opnemen.
Momenteel komen er jaarlijks
ongeveer 85.000 banen bij. Als
dat zo blijft, zal de werkloos
heid met ongeveer 40.000 per
sonen afnemen. Een belangrij
ke voorwaarde is dan wel dat
de werkzoekenden voldoende
gekwalificeerd zijn voor de
nieuwe banen die worden aan
geboden. De geregistreerde
werkloosheid beliep in het
eerste kwartaal van 1989 ge
middeld 426.000 personen,
58.000 minder dan in het eer
ste kwartaal van 1988. Maar
sedert het tweede kwartaal
ik Web mmojjIc de SescwiK-
van 1988 is de werkloosheid
niet meer gedaald.
Voor de TROS-radio wees de
demissionaire minister er gis
teren op dat er voor een daad
werkelijk krachtige aanpak
van de werkloosheid aanzien
lijk meer dan honderdduizend
banen nodig zijn. De nieuwko
mers op de arbeidsmarkt over
treffen immers het aantal ver
trekkende arbeidskrachten
(via pensionering en pensioen)
met 70- tot 80.000. Vandaar dat
De Koning liever in de buurt
van de 150.000 nieuwe banen
uitkomt De PvdA denkt onge
veer 200.000 extra banen te
scheppen, zo blijkt uit het zon
dag gepresenteerde ontwerp-
verkiezingsprogramma van de
sociaal-democraten.
Beckers verguld met „Groen-Links'
DEN HAAG PPR-ka-
merlid Ria Beckers wordt
lijsttrekker van de nieuwe
lijstverbinding „Groen
Links" van PPR, PSP,
CPN en EVP.
Gisteravond stemde het PPR-
partijbestuur als laatste in met
het voorstel om onder één ge
meenschappelijke lijst en met
één programma van klein-
links de verkiezingen in te
gaan. De vier partijen zijn het
op hoofdpunten eens gewor
den over het nog op te stellen
verkiezingsprogramma. De
PPR zou zich zeer goed in
deze hoofdpunten kunnen
herkennen. Beckers: „Neder
land moet uit de NAVO, een
basisinkomen voor iedereen,
verdergaande arbeidstijdver
korting en een belasting op
milieuvervuilende produkten
en milieuvervuilend gedrag.
Ik ben heel tevreden".
EINDHOVEN De dik
ke octrooiportefeuille
waarover het Philips-con
cern thans beschikt, houdt
de onderneming sterk in
de zich snel ontwikkelen
de internationale markt
van nieuwe 1 technolo
gieën. Het bedrijf is daar
door in staat voortvarend
en flexibel in te springen
op allerlei nieuwe ontwik
kelingen. Tegelijkertijd
biedt de portefeuille een
niet onbelangrijk tegen
wicht in de strijd om de
leidende rol in het tech
nologisch onderzoek,
waarop Japan de laatste
jaren een offensief heeft
ingezet.
Bij de verwerving van octrooi
en speelt het Natuurkundig
Laboratorium van Philips in
Eindhoven, dat deze week zijn
75-jarig bestaan viert, een
principale rol. Ruim de helft
van de vette octrooiportefeuil
le wordt door deze onderzoe
kinstelling, kortweg aangeduid
met NatLab, gevuld. Het labo
ratorium geniet internationaal
een grote reputatie. De leiden
de positie die de onderzoekaf-
deling in de afgelopen drie
kwart eeuw in de wereld heeft
veroverd, is nog steeds onaan
getast.
Voor Philips vormt dit geen
aanleiding op zijn lauweren te
gaan rusten. Het gevaar loert
vanuit het Verre Oosten. Het
technologisch onderzoek in Ja
pan is de laatste jaren sterk in
opkomst. Tot voor kort deden
de Japanners weinig aan eigen
onderzoek, de aandacht was
sinds de Tweede Wereldoorlog
voornamelijk gericht op een
snelle productontwikkeling.
Maar nu steekt het land steeds
meer geld in fundamenteel en
toegepast onderzoek. In geld
uitgedrukt liggen de onder
zoeksinspanningen van Japan
inmiddels op een bijna verge
lijkbaar niveau met die van
Europa en de Verenigde Sta-
V rijheid
Octrooien zijn volgens het
NatLab belangrijk voor de
vrijheid van handelen van het
concern. Het kan daardoor al
les doen wat het wil. Voor
geen enkel bedrijf is het ech
ter mogelijk zelf alles uit te
vinden. Philips gebruikt daar
om zijn octrooien als wissel
geld bij uitwisseling van oc
trooien met andere onderne
mingen. Dat kan honderden
miljoenen guldens per jaar
schelen.
Een staf van 4200 personeels
leden werkt dagelijks aan on
derzoekprojecten van zeer uit
eenlopende aard. Philips trekt
daar jaarlijks een bedrag van 4
miljard gulden voor uit. Dat is
9 procent van de concernom-
Ongeveer 2500 mensen wer
ken in het natuurkundig labo
ratorium in Eindhoven, de rest
werkt verspreid over Philips-
vestigingen in de Bondsrepu
bliek Duitsland, het Verenigd
Koninkrijk, Frankrijk en de
Verenigde Staten. Het jubile
rende NatLab houdt zijn korps
van 700 academici, 500 mensen
met een HBO-opleiding en
1300 andere medewerkers
jong. De gemiddelde leeftijd is
35 jaar. Philips stimuleert een
vlotte doorstroming naar de
produktiedivisies.
Philips zegt geen enkele moei
te te hebben met het aantrek
ken van nieuwe deskundigen
van topniveau. Op de univer
siteiten is voldoende potentieel
aanwezig om de 50 academici
en 70 HBO'ers die het NatLab
elk jaar verlaten, te vervan
gen.
De onderneming heeft in het
verleden ook gèregeld mensen
van internationale faam, zoals
Nobelprijswinnaar Gustav
Herz, aangetrokken. Het con
cern haalt steeds meer onder
zoekers uit het buitenland. Er
werken nu zo'n 250 deskundi
gen uit andere landen in het
Eindhovense onderzoekcen-
Het werk in het NatLab is
lang niet allemaal gericht op
directe toepassingen in de pro-
duktiesector. Iets minder dan
een derde van het budget (180
miljoen gulden) mogen de on
derzoekers besteden aan pro
jecten waarvan men niet weet
waar deze uiteindelijk toe lei
den. De rijke historie van het
laboratorium heeft voldoende
bewezen dat dit fundamentele
onderzoek soms verrassende
resultaten oplevert.
Vanaf 1891 deed ir. Gerard
Philips het onderzoek naar de
ontwikkeling en produktie
van gloeilampen alleen. Toen
zijn broer Anton vier jaar later
de commerciële leiding van
het bedrijf op zich nam, kreeg
Gerard meer tijd om zich met
allerlei proeven en nieuwe
ontwikkelingen bezig te hou
den. Met de aanstelling van de
later beroemd geworden fysi
cus Gilles Holst in 1914 legde
hij de basis van het natuur
kundig laboratorium.
