Europese politieke problemen
halen slottekst „Basel niet
Redelijke belangstelling voor Haagse kerkendag
CeicLcSotucui
kerk
wereld
beroepingen
GEESTELIIK LEVEN/OPINIE
CeidócSomant
MAANDAG 22 MEI 1989 PAGIN
Schotse Kerk wijst vrijmetselarij af
EDINBURGH De (Presbyteriaanse) Kerk van Schotland
heeft de vrijmetselarij onverenigbaar met het christelijk ge-
wloof verklaard. De algemene vergadering (synode) aanvaard
de zaterdag met overgrote meerderheid de tekst van een brief
aan leden die vrijmetselaar zijn, waarin ze worden opgeroepen
met deze geheime organisatie te breken. „Christus is het mid
delpunt van het geloof in onze kerk. Dat is tevens ons grootste
bezwaar tegen de vrijmetselarij," aldus voorzitter dr. Douglas
Murray van de commissie voor geloofszaken, die de tekst had
opgesteld. „De vrijmetselarij zwijgt niet alleen over de naam
van Christus, maar heeft Christus ook niet nodig." Tien pro
cent van de Schotse Presbyteriaanse kerk zou lid zijn van de
vrijmetselarij.
Zeven priesters gewijd in bisdom Den Bosch
DEN BOSCH Bisschop Ter Schure van Den Bosch heeft za
terdag zeven priesters gewijd, het grootste aantal in het bisdom
sinds twintig jaar. Meteen na de wijdingen in de Sint Janska
thedraal consacreerden de nieuwe priesters met de bisschop de
mis. In de komende week zullen zij hun eerste mis opdragen in
hun geboorteplaats en in de parochiekerken waar zij als diaken
waren aangesteld. Drie van studeerden in Tilburg, drie in Rol-
duc en een in Bovendonk. Allen waren vanaf de oprichting er
van in 1987 lid van de Bossche leefgemeenschap voor priester
studenten, het Sint Janscentrum. Daar verblijven nu nog vijf
tien priesterstudenten. Ook volgend jaar verwacht het bisdom
Den Bosch weer priesters te kunnen wijden.
De hele aardbol kan
niet in grotere nood
zitten dan een ziel.
KERK EN VREDE: JONGEREN VERSTOREN SLOTZITTING EUROPESE KERKEN
Dienstweigeren
hoort thuis in
conciliair proces
AMERSFOORT De vereni
ging Kerk en Vrede wil het
dienstweigeren inbrengen in
het conciliaire proces voor ge
rechtigheid, vrede en het mi
lieu Een van de verplichtin
gen die kerken in dit verband
kunnen aangaan, is het on
dersteunen van dienstweige
raars.
Dit heeft de algemene leden
vergadering zaterdag te
Amersfoort besloten. Daar
werd ook de werkgroep
dienstweigeren ingesteld.
Deze wil bij kerken en chris
tenen begrip kweken voor de
noodzaak van dienstweigeren
De werkgroep komt mede
voort uit een gezamenlijke be
slissing van Kerk en Vrede
en de Doopsgezinde Vredes
groep om de taken van het
Vredesburo terug te brengen
tot voorlichting en begelei
ding van jongeren die een
beroep doen op de wet gewe
tensbezwaren militaire dienst.
Bewustwording binnen de
kerken en politieke actie zijn
voortaan taken van de nieu
we werkgroep.
Verder heeft de ledenverga
dering een eigen geloofsbrief
van Kerk en Vrede voorbe
reid. Deze zal worden gepu
bliceerd in september, wan
neer in Utrecht de landelijke
bijeenkomst van het conciliair
proces plaatsvindt. In deze ge
loofsbrief wordt aandacht ge
vraagd voor vier thema's:
vrede en gerechtigheid; het
belijden van de vrede; vredes-
vorming en dialoog; verzet te
gen bewapening en geweld.
Nederlandse Hervormde Kerk
Aangenomen naar Noordeloos H.
Markus, kandidaat te Nieuwerkerk
aan den IJssel, die bedankte voor
Babylonienbroek (toez.) en voor Ne-
derlangbroek
(toezegging).
Aangenomen naar Vlaardingen P.
van den Heuvel te Harmeien. Be
dankt voor Strijen (toezegging) J.A.
van der Velden te IJsselmuiden; voor
Wouterswoude J. van Rossem te
Waarder.
Gerelormeerde Kerken
Beroepen te De Bilt drs. G.M. Land
man te Amsterdam-Noord (part
time), die dit beroep heeft aangeno-
Aangenomen naar Bodegraven drs.
T. Zoutman te Dordrecht -
naar Drachten K.T. Vaatstra te Har
derwijk.
Christelijke Gereformeerde Kerken
Aangenomen naar Nunspeet (tweede
predikantsplaats) B. de Graaf te Zie-
BASEL Met grote
meerderheid hebben de
afgevaardigden van Eu
ropese kerken zaterdag
het slotdocument van
„Basel" vastgesteld. De
tekst (in derde lezing)
werd vastgesteld aan het
slot van de meerdaagse
bijeenkomst waarin voor
het eerst orthodoxen,
rooms-'katholieken, angli
canen en protestanten el
kaar op Europees niveau
ontmoetten.
Allerlei aspecten van het con
ciliair proces voor gerechtig
heid, vrede en behoud van de
schepping van de Wereldraad
van Kerken komen daarin
aan de orde, maar voorstellen
om Europese haarden van
(politieke) conflicten, bijvoor
beeld Roemenië, Noord-Ier-
land en Albanië in de tekst te
vermelden, haalden het niet.
De conferentie was de Euro
pese voorbereiding van de
wereldconvocatie van het
conciliair proces. Het slotdo
cument geeft opvattingen van
de afgevaardigden weer; het
bindt deelnemende kerken
niet. Het belang van „Basel"
ligt overigens niet zozeer in
het slotdocument als wel in de
ontmoeting van de diverse ge
loofstradities op Europees ni-
Het slotdocument pleit op
voorstel van een groot aantal
Nederlandse afgevaardigden
voor concrete sancties tegen
Zuidafrika, zoals het opzeggen
van de luchtvaartverdragen
met dat land en een verbod
van de invoer van Zuidafri-
kaanse kolen. Voorts worden
de schendingen van de rech
ten van de mens, de milieu
vervuiling en de honger in de
wereld veroordeeld als een
„schandaal" en „misdaad".
De bewapening wordt niet
met deze scherpe termen ver
oordeeld. Het slotdocument
noemt het dringend noodza
kelijk „het instituut oorlog" af
te schaffen en de afschrikking
met massavernietigingswa
pens te overwinnen.
Voorts wordt gepleit voor een
nieuwe internationale econo
mische orde, waarin vooral
aandacht wordt gegeven aan
de armen, de onderdrukten
en de machtelozen.
De afgevaardigden dringen
aan op de ontwikkeling van
energiebesparende technieken
en maatregelen ter bescher
ming van de ozonlaag. Voorts
"wordt gevraagd om wettelijke
regelingen voor genetisch on
derzoek.
Het document bevat geen pas
sage over de schuld van de
Europese christenen aan het
antisemitisme De secretaris
generaal van de Nederlandse
Hervormde Kerk, dr. K. Blei,
heeft wel geprobeerd een der
gelijke passage in de tekst te
krijgen, maar de redactiecom
missie heeft dit voorstel niet
overgenomen. Ds. Blei, die
voorzitter is geweest van de
hervormde Raad voor Kerk
en Israel, weet niet waarom
zijn voorstel het niet heeft ge
haald. Maar het is bekend dat
in sommige kerken het spre
ken over het jodendom al
heel snel wordt gezien als een
loochening van de uniciteit
van Jezus Christus.
Het document roept de afge
vaardigden op tot een diep
gaande dialoog met de femi
nistische theologie. De hulp
bisschop van Haarlem, mgr
dr. J.F. Lescrauwaet, wilde
niet zeggen, of hij voor deze
aanbeveling stemt. Hij is het
eens met de stelling, dat er
door de kerken goed moeten
nagedacht over de positie van
de vrouw in de kerk. Maar hij
voegde er direct aan toe dat
de feministische theologie
vele stromingen kent.
Net als ds. Blei en mgr. Les
crauwaet relativeerde de se
cretaris van de Raad van Ker
ken in Nederland, ds. W.R.
van der Zee, de betekenis van
het slotdocument. „Basel" is
vooral van belang doordat er
voor het eerst op een oecume
nische bijeenkomst sprake
was van een echte ontmoeting
tussen Oost- en West-Europa.
Duidelijk is geworden dat er
op sociaal, cultureel en men
taal terrein „gigantische" ver
schillen zijn gegroeid tussen
beide delen van Europa.
Voorts is volgens ds. Van der
Zee van groot belang dat de
Rooms-Katholieke Kerk de
conferentie mede heeft geor
ganiseerd. Hij beseft dat deze
rooms-katholieke medever
antwoordelijkheid tot vagere
uitspraken over bij voorbeeld
de nucleaire afschrikking kan
De voorzitter van de Europese bisschoppenconferentie kardinaal Martini, neemt afscheid van
de orthodoxe aartsbisschop Alexij van Leningrad
FOTO: AP
leiden dan in de Wereldraad
van Kerken gebruikelijk is.
Maar in Basel was sprake van
een niet meer terug te draaien
ontwikkeling in de oecumene.
Jongeren van een alternatief
cultureel centrum in Basel,
dat kort geleden door de poli
tie is ontruimd, hebben de
slotviering verstoord door de
Westduitse fysicus en vredes-
onderzoeker prof. dr. Carl
Friedrich von Weiszacker het
woord te ontnemen.
Een woordvoerder van de de
monstranten kreeg de gele
genheid de deelnemers kort
toe te spreken. Hij wees erop
dat de vrede van de afgelopen
dagen in Basel schijn is ën
binnenkort door knuppels
van de politie wordt vervan
gen.
Vervolgens werd de groep de
monstranten door de politie
met zachte hand weggevoerd.
Von Weiszacker beëindigde
daarop zijn toespraak.
Hij voegde aan de tekst toe
dat weer eens was bewezen
dat het niet de „mooie
woorden. ooJ< die van mij
niet" zijn waarop het aan
komt. De Westduitse bisscho-
pen hadden de organisatoren
verboden een oecumenische
dienst te houden ter afsluiting
van de conferentie. Zij had
den namelijk bepaald dat
vóór 12.00 uur in hun land
geen oecumenische diensten
gehouden mochten worden.
Daarmee wilden zij voorko-
Gea Boessenkool
FOTO: CEES VERKERK
men dat rooms-katholieken
op zondagmorgen deelnemen
aan avondmaalsvieringen. De
organisatoren moesten nu vol
staan met een viering „met li
turgische elementen".
Von Weizsacker pleitte in
1985 voor een wereldwijde oe
cumenisch vredesconcilie
waarvan hij de Europese
voorbereiding afsloot. Volgens
hem moeten Europeanen niet
alleen gerechtigheid nastre
ven voor de arme meerder
heid in de ontwikkelingslan
den, maar ook voor de arme
minderheid in hun eigen
land. Gerechtigheid in eigen
land betekent bescherming
van hen die geen democrati
sche meerderheid kunnen
verwerven. De mensenrech
ten zijn' alleen gewaarborgd
als de machtigen, de bezitters
en de regeringsfunctionaris
sen hun zelfvernietigende
angst voor de zwakkeren
overwinnen, aldus Von Weiz
sacker.
Basis
„Het was jammer dat de Ne
derlandse bijdrage in Basel zo
weinig doorgeklonken heeft,
vindt Gea Boessenkool die
niet in de officiële delegatie
zat maar namens de Basisbe
weging Nederland de vele al
ternatieve bijeenkomsten in
Basel meemaakte. „Van te vo
ren was er tussen de officiële
Nederlandse deelnemers hele
maal geen overleg geweest.
Ze konden dus niet met een
duidelijk inbreng komen, ter
wijl andere delegaties daar
wel met duidelijke voorstellen
kwamen zoals bijvoorbeeld de
Oostenrijkse bisschoppen".
„Je moet de bijeenkomst in
Basel ook zeker niet vereen
zelvigen met het gebeuren in
de Jaarbeurs in Basel waar de
officiële delegaties de hele
week achter gesloten deuren
overleg hebben gepleegd.
Daar zaten zo'n driehonderd
mensen bij elkaar, terwijl el
ders in Basel nog eens 3500
mensen aan allerlei andere
bijeenkomsten deelnamen.
Als er uit die officiële bijeen
komst niet zoveel is uitgeko
men, dan moeten we daar
niet al te veel over treuren.
Het gaat er om dat wat in Ba
sel besproken is door de basis
verder gedragen wordt. Bij
voorbeeld op de vrouwenboot
in de Rijn waar zo'n honderd
vijftig mensen op konden, ter
wijl vanaf de wal nog eens
driehonderd mensen aan de
discussies deelnamen. Er
heerste daar een fantastische
sfeer. Het was heel bemoedi
gend om die bijeenkomsten
daar bij te wonen".
DEN HAAG Ruim
duizend mensen - voor de
organisatoren- een ver
heugend aantal - hebben
gisteren deelgenomen
aan de Haagse kerkendag
in de Grote Kerk die was
georganiseerd om de the
ma's van het Conciliair
Proces een nieuwe stimu
lans te geven. In Zoeter-
meer was op zaterdag
eveneens bij stralend
weer op maar liefst elf
plaatsen een kerkendag
gehouden om over het
Conciliair Proces te pra
ten. daar namen enige
honderden mensen aan
deel.
Pastor drs. A. Wievel, voorzit
ter van de Haagse Gemeen
schap van kerken, noemde de
bijeenkomst in de Grote Kerk
een historische gebeurtenis
omdat voor het eerst in ruim
zes eeuwen hier christenen
gezamenlijk bij elkaar waren
om hun christendom te bele
ven.
Terwijl hij sprak werd op het
voormalige priesterkoor van
de kerk de laatste hand ge
legd aan een verbondsmuur
waarvan de kartonnen onder
delen door de verschillende
Haagse parochies en gemeen
ten waren aangedragen. Sa
men beelden zij taferelen uit
waarin de doelstellingen van
het conciliair proces: vrede,
gerechtigheid en heelheid van
de schepping zijn gerealiseerd.
De verbondsmuur kan op
aanvraag van elke gemeente
De eerste deelnemers komen binnen op de Kerkendag in de Haagse Grote Kerk waar een groot
aantal stands waren opgesteld met lectuur over thema's van het Conciliair Proces.
FOTO: MILAN KONVALINKA
of parochie in de eigen kerk
ten toon worden gesteld.
In een groot aantal workshops
die voor een deel ook werd
gehouden in omliggende ker
ken zoals de Bartkapel, de
Doopsgezinde kerk, de Kloos
terkerk, de Lucaskerk en het
gebouw van het Leger des
Heils kon men zich laten in
formeren over een veelheid
van onderwerpen waarin het
Conciliair Proces ter sprake
kan worden gebracht: armoe
de en honger in de Derde We
reld, ontmoeting met vluchte
lingen, verarming in Neder
land, ongelijkheid tussen
mannen en vrouwen. De be
langstelling was in de meeste
gevallen bescheiden.
Wie geen zin had in specifiek
politieke onderwerpen kon in
de Doopsgezinde Kerk terecht
om het geloof letterlijk door
middel van sacrale en creatief
spel met handen en voeten
vorm te geven. Of onder lei
ding van componist en pianist
Jan-Willem van de Velde in
de jeugdzaal van de Klooster
kerk zingen tegen de bier
kaai. Daar onder werd ver
staan zingen om inspiratie op
te doen met behulp van liede
ren die daartoe geschikt zijn.
Dat was heel enthousiasme
rend.
In de Bartkapel werd onder
tussen door kinderen voor
hun ouders een kleine vredes-
musical opgevoerd onder het
motto Geen kruit tegen ge
wassen. Voor jongeren - maar
die waren er betrekkelijk
weinig evenals trouwens der
tigers en veertigers - was er
een wandeling door het Haag
se Bos om de de stand van het
bedreigde milieu ter plaatse
op te nemen.
In een forum over het conci
liair proces aan het slot van
de middag zei mevrouw ds.
M. J. van der Veen-Schenke-
veld dat het conciliair proces
niet gezorgd heeft voor pola
risatie in de kerkelijke ge
meenten zoals destijds de vre-
desacties van het IKV. Zij ge
loofde ook dat de interesse
voor het proces relatief groot
is in de kerken, maar dat van
een echte grote beweging toch
geen sprake is.
Met een oecumenische slot
viering werd de samenkomst
in de Grote Kerk besloten.
Zoetermeer
De Kerkendag in Zoetermeer
begon 's ochtends met het bij
eenkomen van honderden
mensen in scholen, kerken en
buurtgebouwen waar zij deel
namen aan één van de 32
werkwinkels om van gedach
ten te wisselen over milieu,
bevrijdingstheologie, uitke
ringsgerechtigden, dienst
plicht, vrouw, kerk en samen
leving en emancipatie.
Pure vrijblijvendheid was
daarbij uit den boze. Zo kre
gen alle deelnemers een „leef-
contract" en een „verbonds-
sluiting" voorgelegd, met de
vraag, een bindende belofte af
te leggen om op te komen
voor gerechtigheid, vrede, en
de heelheid van de schepping.
Dat resulteerde in het mid
daggedeelte van de Kerken
dag in een aantal „getuigenis
sen", die in een druk bezochte
tent aan het Willem Alexan-
derplantsoen werden afge
legd. Een kleine tien deelne
mers, ieder representatief
voor een grotere groep, be
loofden daar plechtig om zich
in te zetten voor de mensen in
de samenleving, die het niet
gegeven is, belangrijke en
„moeilijke" brieven naar di
verse instanties te schrijven.
Een andere deelnemer noem
de het plechtige voornemen,
om een instituut zoals een
ombudsman in Zoetermeer in
het leven te roepen. Weer een
ander verplichtte zich, om
wekelijks in een huis-aan-
huis blad in Zoetermeer „op
bouwende milieuverhalen en
-tips" te schrijven. De „ver-
bondssluitingen" werden met
applaus begroet.
Tenslotte kregen alle belang
stellenden een „Geloofsbrief"
overhandigd, vervaardigd
door de Stuurgroep Conciliair
Proces Zoetermeer, waarin
wordt opgeroepen tot „beke
ring". „Er gebeuren ontoe
laatbare dingen met de schep
ping. Pas als we onze plaats
op aarde in relatie tot onze
Schepper opnieuw bewust zijn
geworden, kijken we met
nieuwe ogen naar onze op
dracht om Zijn wereld te be
werken en te bewaren", staat
in de Geloofsbrief. Zo wordt
de lezer aangeraden mee te
werken aan de beperking van
het autogebruik - „niet met de
auto naar de kerk" - en afval
zoveel mogelijk te beperken.
De positieve instelling tijdens
dit evenement kwam ook
naar voren uit een opmerking
van een van de deelnemers:
„We hebben gezegd dat we
ons beste beentje zullen voor
zetten. Nu moeten we laten
zien wat wé waard zijn".
Werkelijkheidszin van Pvc
Met haar gisteren gepubliceerde ontwerpverkiezinj
gramma heeft de PvdA eens te meer de vurige wens d|n
lijk gemaakt zo snel mogelijk weer te gaan regeren. Frs
voorzitter Wim Kok beaamt dat, maar voegt er uiteraarc
toe dat de socialisten dat niet tegen elke prijs zullen
„We willen niet regeren om der wille van het regeren'
dus de socialistische voorman.
DESONDANKS zullen flink wat PvdA-leden de wen klu
wen fronsen bij het lezen van het in veel opzichten j
de en realistische ontwerpprogramma dat hun partijbd
voor de komende verkiezingen heeft opgesteld. Een i
reactie van FNV-voorzitter Stekelenburg was slechts „gj
tigd positief", omdat het programma naar zijn oordeel J
geld voor de laagstbetaalden" in het vooruitzicht zou md
stellen. De PvdA-top zal nog heel wat kritische kantteka
gen moeten verwerken alvorens het ontwerpprogramma
definitieve vorm zal krijgen.
Geen wensen en verlangens dit keer die zo onwerl
zijn dat CDA en VVD van te voren al kunnen vaststellei
met de PvdA niet valt te regeren. De afstand tussen VV]
PvdA is er echter niet kleiner op geworden, zo reageeri
liberale fractievoorzitter Joris Voorhoeve. Hij voegde
aan toe dat de liberalen geen andere democratische par
uitsluiten, zodat hij een gesprek met de PvdA over een c
tie met de VVD niet uit de weg zal gaan. Voorhoeve d
zich daarmee wel erg voorzichtig uit. Het is duidelijk d« rl
kans op een samengaan van PvdA en VVD door het voi
pige verkiezingsprogramma van de socialisten kleiner i<
worden.
VOORHOEVE heeft voorlopig ook wel andere dingen
zijn hoofd. Nu de VVD-partijraad er dit weekeinde niet
geslaagd achter gesloten deuren orde op zaken te stel
duurt de verwarring onder de liberalen onverminderd vi
De uitslagen van enquêtes onder de kiezers die dit week
de bekend zijn geworden, zullen de somberheid bij de
over het onvermijdelijk lijkende verkiezingsverlies op 6
tember er alleen maar groter op hebben gemaakt. Da;
blijkt dat de socialisten om na zoveel jaren weer regeri
verantwoordelijkheid te kunnen verkrijgen vooral aangi L
zen zullen zijn op het CDA. ,c
e
Ook in CDA-kringen worden natuurlijk de nodige kf
sche kanttekeningen geplaatst bij het voorlopige verkiezi
programma van de PvdA. Zo vindt directeur Weitenb
van de christelijke werkgevers dat de PvdA te weinig l
heeft voor de beheersbaarheid van de overheidsfinanc
Als na de verkiezingen het overleg over de coalitievorn
begint, zal in de programma's zoals gebruikelijk aan de 1"
ste scherpe kantjes worden geschaafd, waarbij de par
overigens tevoren 'wisselgeld' invoegen. Ook met het nu)
publiceerde voorlopige programma van de PvdA is. dat
geval en als men de plannen van fractievoorzitter Kolf
partijvoorzitter Sint in dat licht bekijkt is de realiteitszin I
de socialisten nog opmerkelijker. E
Belangrijkste voordeel van een eventueel en ok
redelijke voorwaarden deelnemen van de socialisten aar
vólgend kabinet is de toegenomen kans op een loonr
gingsbeleid. Dat punt zal ongetwijfeld centraal staan in
beleid van het volgende kabinet. Dat kabinet kan sle
succesvol aan de slag gaan als de loonmatiging lukt en
kansen daartoe zijn nu eenmaal groter als de PvdA in de
gering zit. Dat moge een troost zijn voor die kiezers, die
nu al zorgen maken over de mogelijke komst van de soci.
ten in een volgend kabinet.
Er is niets te koop in de wereld,
of 't komt in de krant.
Zonnig
DE BILT (KNMI) Het blijft
zonnig. Verantwoordelijk hier
voor is nog steeds een krachtig
hogedrukgebied boven Zuid-
Skandinavië. De komende da
gen trekt dit hoog langzaam
naar het zuidoosten. Een on
weersstoring die voornamelijk
in de middag en avond boven
Frankrijk aktief is breidt zijn
invloed geleidelijk in noorde
lijke richtig uit. Op woensdag
en donderdag is er kans dat er
bij ons ook een enkele on
weersbui valt. Een nieuwe uit
loper van het Azorenhoog
breidt zich donderdag via de
Britse eilanden weer uit in de
richting van Skandinavië en
kan op die manier weer voor
enkele zonnige dagen zorgen.
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen, geldig voor morgen
en woensdag:
Zuid-Skandina vië:
Zonnig. Middagtemperatuur van 15
graden in Zuid-Noorwegen tot 22 in
Zuid-Zweden.
Britse eilanden:
Zonnig, maar in het noorden wat
wolkenvelden. Middagtemperatuur
van 15 graden in het noorden tot 24
graden in het zuidoosten.
Denemarken
Zonnig, middagtemperatuur rond 21
graden.
Benelux, Bondsrepubliek Duitsland:
Zonnig. Middagtemperatuur rond 25
graden, langs de Noordzee kust enke
le graden lager.
Frankrijk:
Zonnig, maar in de middag plaatse
lijk een onweersbui. Middagtempera-
Alpenlanden:
Zonnig Middagtemperatuur in de da
len en lage gebieden rond 24 graden.
Spanje en Portugal:
Vooral in de middag buien met on-
Middagtemperatuur rond 25
Italië
Zonnig maar vooral in het noo
in de middag een bui Middagtei
ratuur rond 24 graden, maar pla
lijk iets hoger.
Joegoslavische- en Griekse kust
Zonnig, maar in de middag kan
een onweersbui. Middagtempera
rond 24 graden.
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
Las Palmas
Lissabon
