Centrum van Peking
lijkt een groot
vluchtelingenkamp
Estland: Autonomie
alleen niet voldoende
Tientallen doden bij
aardverschuivingen
tterrand
:st kant
i Bush
Thatcher
Gorbatsjov ook
via achterdeur
uit China weg
Israel stelt
pasjeswet in voor
Gaza - bewoners
Theater
«3i ITENLAND
CeicLc Sou/unit
VRIJDAG 19 MEI 1989 PAGINA 5
°tn
rtrek Hongarije uit
•schau Pact mogelijk"
(PEST Een adviseur van de
iarse partijleider Karoly Grosz
verklaard het mogelijk te achten,
longarije uit het Warschau Pact
„Als de Hongaarse leiding dit be-
'zou nemen in het belang van de
h iarse natie dan denk ik dat dit zou
aanvaard", verklaarde Grosz' ad-
voor buitenlandse politiek, Gyula
ier. In februari verklaarde een
academicus Oleg Bogomolov voor
ingaarse radio dat „als Hongarije
'%luiten neutraal te worden dit geen
voor de Sovjetunie betekent",
ler verwacht dat Hongarije binnen
iriode van vijftien jaar zal toetre-
t de Europese Gemeenschap.
Heizei-proces moet
bijna helemaal over
BRUSSEL Het proces naar aan
leiding van de ramp in het Heizel-
stadion in Brussel tijdens de Euro
pacup-finale van 1985 zal vrijwel
geheel moeten worden overgedaan.
Dat is het resultaat van het besluit
van een groot aantal veroordeelden
en aanklagers, om in beroep te gaan
tegen het vonnis dat onlangs werd
uitgesproken. Deze stortvloed van
beroepszaken leidt ertoe dat op een
na alle 32 verdachten in de Heizel-
tragedie opnieuw zullen worden be
recht. Bij de ramp in het stadion, na
gevechten tussen groepen suppor
ters, kwamen 39 mensen om het le
ven.
Dubcek bij Havel
Onder de vele mensen
die de Tsjechische
dissident en
toneelschrijver Vaclav
Havel na zijn
vervroegde vrijlating uit
de gevangenis kwamen
feliciteren, behoorde
ook de vroegere
partijleider Alexander
Dubcek (rechts). In het
midden de vrouw van
Havel, Olga. Havel en
Dubcek hadden een
meer dan drie uur
durend gesprek: hun
eerste onderhoud in
twintig jaar.
FOTO: EPA
SAO PAOLO Bij aardverschuivingen in de
stad Salvador in het noorden van Brazilië zijn
zeker 28 mensen omgekomen en 33 gewond
geraakt.
De aardverschuivingen, die het gevolg zijn van stort
regens, hebben zeker 2.200 mensen dakloos gemaakt.
Vooral de arme wijken van de stad die tegen steile
hellingen liggen, zijn door de ramp getroffen. Salva
dor, de hoofdstad van de deelstaat Bahia, en de om
geving hebben al week te lijden onder zware regen
val en volgens metereologen zal het de komende 24
uur opnieuw gaan regenen. In andere delen van Ba
hia heeft de zware regenval 30.000 mensen dakloos
gemaakt.
LIS De Franse pre-
Francois Mitter-
jheeft zich uitgespro
ngen snelle onder-
lingen met de Sov-
over vermindering
nucleaire korte-af-
tvapens (SNF) in
Eerst moet con-
Ivooruitgang worden
kt bij de onderhan
den over verminde-
van conventionele
opstelling schaart Pa
in grote lijnen achter
en Washington, die
in onderhandelen zijn,
it Bonn in de raketten-
binnen de NAVO geï-
Dij|er te staan.
S en Groot-Brittannië
gen onderhandelen om-
zou kunnen leiden tot
geheten derde nuloptie
.iet verdwijnen van ook
ste te land gestationeer-
LD iwapens in Europa, ter
zet Warschau Pact nog
een overwicht heeft op
^bied van conventionele
Bonn wil echter on-
idelen over verminde-
an de kernwapens om-
de Duitslanden in geval
?n conflict voornaamste
Tl t vormen.
ens vindt Mitterrand
NAVO zich enige „be
de jd" zou moeten gunnen
:n van de modernise-
de eigen kernraket-
<?for de korte afstand. De
ng om te modernisering
i volgens Mitterrand pas
eig feecht dringend aan de
i Londen en Washington
zo snel mogelijk moder-
inti
rand maakte zijn opstel
lend tijdens een pers-
entie in Parijs, aan de
ond van het Franse
terschap van de EG-mi-
aad, de bezoeken van
;1 Gorbatsjov en George
ian Parijs en de NAVO-
Brussel. Mitterrand ver-
ke verder dat bezuinigin-
defensie in zijn rege-
w ien taboe zijn. Maar dat
het11 vooral gebeuren door
ote imbitieuze modernise-
rogramma van de Fran-
I gdkrachten over meerde-
jng n uit te smeren,
e
-topman
voor
apartheid
De top-
Shell in Zuidafrika,
heeft gisteren in
advertentie
Zuidafrikaanse
ervoor gepleit om een
maken aan de apart-
dan zou Zuidafri-
zijn laatste kans
nd vreedzame verandering
missen, aldus Kilroe.
adviseert de regering
lartheidswetten af te
Nelson Mandela en
wangen zwarte lei-
te laten en zwarte
terug te laten keren
hen te onderhandelen,
daaraan toe bij de re-
tekenen te
van een bereidheid
(Vervolg van de voorpagina)
PEKING Het Plein van
de Hemelse Vrede in Pe
king lijkt steeds meer op
één reusachtig vluchtelin
genkamp. In door het
Rode Kruis aangevoerde
bussen houden honderden
studenten hun hongersta
king. Sympathisanten be
schermen zich in geïm
proviseerde tentjes tegen
de regen, die vooral giste
ren met bakken uit de he
mel kwam.
Artsen hebben gewaarschuwd
voor het uitbreken van epide
mieën wegens de onhygiëni
sche omstandigheden op het
plein. Een aantal studenten
heeft al dysenterie opgelopen.
In deze onwezenlijke atmos
feer arriveerden vanmorgen
in alle vroegte partijleider
Zhao Ziyang en premier Li
Peng op het plein. „Ziyang, di
aloog. Ziyang, dialoog", luidde
het spreekkoor waarmee de
studenten de partijleider ver
welkomden.
Een bezorgd kijkende Zhao
volgens sommigen stonden
de tranen hem in' de ogen
riep de opeengedrongen stu
denten in de autobussen op
hun hongerstaking te beëindi
gen. Hij deelde handtekenin
gen uit aan studenten en om
standers. Volgens het persa
gentschap Nieuw China zei hij:
„Wij zijn te laat gekomen. Jul
lie hebben goede bedoelingen.
Jullie willlen dat het beter
gaat met ons land. De proble
men die jullie naar voren
brengen, zullen op een dag zijn
opgelost". Volgens studenten
bleef Li slechts een minuut en
had hij de situatie met een
strakke blik opgenomen.
De nieuwe verzoeningspoging
van de leiders kwam enkele
uren nadat Li de eisen van de
studenten ronduit had afgewe
zen en in bedekte termen had
gewaarschuwd voor mogelijk
ingrijpen. De studenten hou
den echter vol dat zij hun ac
ties niet zullen'staken, voordat
de regering akkoord gaat met
hun eis tot een dialoog. Tevens
zeggpn zij dat vooruitgang on
mogelijk is zolang de 84-jarige
leider Deng Xiaoping niet af
treedt.
Tijdens het gesprek gister
avond met de studenten, dat
de Chinese televisie recht
streeks uitzond, had premier
Li Peng al geweigerd aan de
eisen van de studenten toe te
geven. Het was voor het eerst
dat de premier wilde praten
met een groep studentenlei
ders. Maar hij koos niet voor
de zachte aanpak en sprak ze
op schoolmeesterige wijze
streng toe: een aanpak die bij
de demonstranten nog meer
kwaad bloed heeft gezet.
Volgens premier Peng is Pe
king sinds enkele dagen ver
vallen in een staat van anar
chie. „Ik hoop dat jullie je be
seffen wat de gevolgen kun
nen zijn. Wij, de regering van
de Volksrepubliek China, zijn
PEKING Na een vierdaags bezoek aan de Chinese
Volksrepubliek is Sovjetleider Gorbatsjov gisteren naar
zijn land teruggekeerd. Het historische bezoek, inclu
sief Gorbatsjovs vertrek, is echter geheel overscha
duwd geworden door de massale protestdemonstraties
in heel China.
Vanuit Shanghai, waar hij amper een halve dag op bezoek was,
vloog Gorbatsjov rechtstreeks terug naar Moskou. Ook in de
oude Chinese havenstad moest zijn programma worden gewij
zigd in verband met de demonstraties. Net als hij maandag Chi
na via „de achterdeur" binnenkwam, heeft hij het land gisteren
moeten verlaten.
In hun gesprekken zijn de leiders van beide landen het wel eens
geworden over een verbetering van de betrekkingen. Maar er
zijn ook grote verschillen van mening gebleven, zoals over
Kampuchea.
Bij zijn vertrek sprak Gorbatsjov de hoop uit dat de toestand in
de Volksrepubliek zich ontspant en de rust weerkeert. Intussen
verweet het officiële Sovjetpersbureau Tass de Chinese autori
teiten dat zij geen greep meer hebben op de situatie. De politie
zou niets doen om de openbare orde te herstellen. „De autoritei
ten controleren de situatie amper nog", aldus Tass.
verantwoordelijk voor de be- een aanwijzing dat de premier
volking. We kunnen niet doen overweegt het leger in te zet-
alsof er niets aan de hand is", ten.
„Olievarkens"
Op stelten lopend en gekleed als „varkens van Exxon" protes
teerden gisteren enkele Amerikanen voor het hoofdkantoor van
Exxon in Parsippany tegen de manier waarop het oliebedrijf pro
beert de gevolgen van de ramp in Alaska probeert op te lossen.
Bij Exxon vond gisteren de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering
plaats.
Tientallen
Palestijnen
werden giste
ren urenlang
geblinddoekt
door Israëli
sche solda
ten vastge
houden tij
dens een raz
zia op de
Westelijke
Jordaanoe-
ver.
FOTO: AP
JERUZALEM Het Is
raëlische leger gaat de
700.000 inwoners van de
bezette Gazastrook ver
plichten een pasje aan te
vragen als zij Israel willen
binnenkomen. De beper
kende maatregel zal mo
gelijk ook worden opge
legd aan de een miljoen
Palestijnen op de Westelij
ke Jordaanoever.
Minister van defensie Yitzhak
Rabin heeft duidelijk gemaakt
dat Palestijnen die actief zijn
in de opstand niet meer wel
kom zijn. In verschillende Is
raëlische steden is de afgelo
pen dagen voorgesteld om de
werknemers uit de bezette ge
bieden te ontslaan en er tegen
hoger loon Israëliërs voor in
de plaats te nemen. In totaal
zijn er zo'n 50.000 Gaza-bewo-
ners die in Israel onderbetaal
de baantjes als boerenknecht,
bouwvakker of straatveger
verrichten en daarin hun eni
ge bron van inkomsten heb
ben.
De sluiting van de grens en
het pasjesreglement zijn on
derdeel van een nieuwe, har
dere opstelling van het Israëli
sche leger in de bezette gebie
den. Op de Westelijke Jor
daanoever hebben de Israëli
sche soldaten hun razzia's in
afgelegen Palestijnse dorpen
hervat. Dergelijke acties gaan
doorgaans gepaard met veel
geweld; zij waren enkele
maanden geleden gestaakt.
Het uitgaansverbod dat het le
ger maandag had afgekondigd
voor de Gazastrook werd gis
teren in Gaza Stad en ver
schillende andere plaatsen op
geheven, maar het verbod
voor Gaza-bewoners om naar
Israel te reizen bleef van
kracht.
Aruba gemaand tot
voorzichtigheid
ORANJESTAD De Centra-
le Bank van Aruba heeft in
het jaarverslag over 1988 de
regering geadviseerd voorzich
tig te zijn met de economische
expansie van het eiland. De
eenzijdige oriëntatie op het
toerisme wordt gevaarlijk ge
acht, maar ook de reactie
daarop, de snelle groei van an
dere economische activiteiten,
kan problemen opleveren.
EG laat helft
Britten koud
BRUSSEL Bijna de helft
van de Britse bevolking zou er
geen traan om laten als de Eu
ropese Gemeenschap (EG) zou
verdwijnen. Twintig procent
van de Britten zou zelfs een
zucht van oplichting slaken als
de EG zou worden opgeheven.
Dat blijkt uit een opinie-on
derzoek van de Europese
Commissie. Volgens de Com
missie staat de gemiddelde Eu
ropeaan wèl gunstig tegenover
het proces van Europese een
wording. Precies de helft van
de ondervraagde personen
vindt de eenwording in het al
gemeen een positieve zaak.
24.000 MIJLEN OCEAANRACE
(Vervolg van de voorpagina)
MOSKOU De Estlandse
premier Indrek Toome
verwierp Moskou's voor
stellen voor grotere eco
nomische autonomie als
onvoldoende. Daarin blijft
de zware industrie onder
Moskou vallen en is het
begrotingsrecht beperkt.
De parlementen van Estland
en Litouwen verwierpen giste
ren het geheime pact tussen
nazi-Duitsland en Stalin waar
bij de Oostzee-staten Estland,
Letland en Litouwen werden
ingelijfd bij de Sovjetunie.
In navolging van Estland
keurde het parlement van Li
touwen gisteren een grond
wetswijziging goed, die in
houdt dat Sovjetwetten pas
gelden als zij zijn goedgekeurd
door het parlement van de re
publiek. Hiermee roepen de
republieken zich in feite uit
tot een soevereine staat. Een
soortgelijk besluit van Estland
was in november ongrondwet
tig verklaard door het presidi
um van de Opperste Sovjet of
parlement van de unie in Mos
kou. Maar president Arnold
Ruutel van Estland verklaarde
gisteren dat de republiek vast
houdt aan het „primaat" van
de wetten van de republiek
boven die van Moskou. Hij is
van mening dat de Sovjet
grondwet dan maar moet wor
den aangepast.
Verder namen de Litouwse af
gevaardigden een wet aan
over het instellen van een Li
touws staatsburgerschap.
De maatregelen in beide Balti-
sche republieken gaan veel
verder dan de aanbevelingen
die de staatscommissie onder
leiding van Politburolid Masl-
joekov heeft gedaan over de
mate van autonomie die de
vijftien Sovjet-republieken
kunnen genieten. De instelling
van een eigen munt acht de
commissie al helemaal uit den
boze.
Snel zwemt Jojo naar de „Vrijheid II" en wanneer hij het
is genaderd duikt hij onder. Skip heeft hem echter al
en blaft luid. Maar waar is de baas nu toch? Jojo neemt
en wrikt een huidplaat los. Ziezo, dat uitstekende deel
behoorlijk in zijn vaart remmen, zodat de
op het derde traject weer een mooie kans maakt om
e zijn. Ondertussen zijn Rob en Larry naar de baai
teruggekeerd, juist op tijd om te zien, dat een schip de kust na
dert. „Ha, het is de „Viking", zegt Rob. „Die heeft deze keer dan
een behoorlijke tijd gemaakt", zegt Larry. Als hij eens wist, dat
de „Viking" dat had te danken aan zijn ex-stuurman Bill, nu de
partner van Nils Björn! En als hij ook eens wist, wat die Bill gedu
rende de lange reis al zo heeft staan uit te denken om zijn vroe
gere baas eens flink bij de neus te nemen!
door Roger Simons
LONDEN Toneel zit de
Engelsen in 't bloed. Ze zijn
een volk van komedianten, in
beide betekenissen van het
woord. Het spreekt vanzelf dat
bij geboren toneelspelers zoals
zij de ontdekking en
bescherming van het
Shakespeare-theater The Rose
sterk in de belangstelling staat.
Sommige grote kranten
plaatsten hun verhalen over
The Rose zelfs op hun
voorpagina. De toekomst van
het historische fundament van
deze schouwburg van William
Shakespeare in het
Zuidlondense South wark was
veel belangrijker dan de
gebeurtenissen in Peking.
Vierhonderd acteurs, actrices
en andere sympathisanten
hadden gedemonstreerd om te
verhinderen dat de schamele
resten van The Rose zomaar
zouden worden bedolven
onder tonnen zand. De
betogers hebben hun zin
gekregen: dank zij interventie
van de regering-Thatcher is de
bouw van een kantoor met
dertien etages op de plek waar
zich het merkwaardige
fundament bevindt, een
maand uitgesteld. Deze
concessie kost de Britse staat
een miljoen pond. Een hoop
geld. maar voor de definitieve
redding van wat nog overblijft
van The Rose zal een waar
fortuin moeten worden
ingezameld. Om de Britse Jan
Modaal over de brug te doen
komen, kan worden
ingespeeld op zijn liefde en
belangstelling voor wat ook
elders 'ons gemeenschappelijk
erfdeel' wordt genoemd. De
Amerikanen en inwoners van
Engelsspreken de
Gemenebestlanden zullen
allicht een royale bijdrage
doen. want voor hen is The
Rose even belangrijk en
boeiend als voor de Britten.
Het ingezamelde geld zal
worden gebruikt om van de
grondslag van Shakespeare's
theater een grote toeristische
attractie te maken. Daar
zullen nog jaren overheen
gaan. Het kan haast niet
anders of het nieuwe kantoor
wordt in afwachting daarvan
toch gebouwd, maar dan
vermoedelijk met in de diepte
van zijn kelders een soort
Rose-museum. De veel
besproken schouwburg was
een van de vier
openluchttheaters die zich in
de tijd van koningin Elizabeth
I in Londen bevonden op de
zuidelijke oever van de
Theems. The Rose werd in
1597 in gebruik genomen.
Vierhonderd jaar geleden
kwamen Londense liefhebbers
van toneel er kijken naar de
premières van stukken zoals
'Henry VI' en 'Titus
AndronicusVerondersteld
wordt dat William
Shakespeare er zelf ook
acteerde. Het podium van dit
openluchttheater was vijftien
meter breed en zeven meter
diep. Het stond in de zon en
was zelfs uitgerust met een
heuse fontein, die de
voorstellingen 'net echt' hielp
maken. De toeschouwers (soms
waren het er maar
honderdvijftig, maar hun
aantal zwol niet zelden tot
meer dan tweeduizend aan)
bevonden zich in de schaduw.
Rond het auditorium stonden
houten galerijen van twee tot
drie verdiepingen, voor
publiek dat een dak boven het
hoofd wenste en voor dit
privilege kon betaien. Zo'n
twintig archeologen van het
British Museum in Londen,
die zich hebben gebogen over
de restanten van The Rose,
ontdekten in de-drassige aarde
veel stukjes van notedoppen.
Daaruit werd afgeleid dat de
meeste toeschouwers er
doorlopend stonden te
knabbelen. Vlakbij de Bühne
legden de archeologen ook
stukjes kant, leren wambuizen
en zelfs schoenen bloot. Het
schoeisel was beslagen met
dikke spijkers. Verondersteld
wordt dat al deze dingen
toebehoorden aan acteurs en
actrices. The Rose werd in
1603 gesloten en zou korte tijd
later bijna compleet vernield
zijn. Mogelijk echter bleven
bepaalde delen ervan toch nog
een poosje bewaard, want tot
in 1620 werden op de plek
waar zich het theater van
William Shakespeare had
bevonden bijzonder populaire
openbare vuistgevechten op
touw gezet. Het is niet bekend
of de grote Engelse dramaturg,
die in 1616 overleed, dat soort
voorstellingen aantrekkelijk
vond.
