IHet wordt nu helemaal een uit de weekbladen ELSEVIER Sbinetscrisis overschaduwt euroverkiezingen deGDDENE inland Qaidóa,Qowianl Zwart - wit DE TIJD isrr j-usselse geldkraan dicht Uitslag drie dagen vastgehouden DONDERDAG 18 MEI 1989 PAGINA 5 De machteloosheid van het Europarlement zorgt niet al leen voor desinteresse bij de kiezers, zij is ook de voor naamste reden dat betrekkelijk weinig politici zich geroepen voelen tot een carrière in Brus sel en Straatsburg. De mees ten blijven liever in eigen land, waar zij wèl iets in de melk te brokkelen hebben. foto: sp Tot nu toe hebben de Neder landse media erg weinig aan de Europese politiek gedaan. Het Europese karakter van de bijeenkomsten die de grote partijen de laatste weken heb ben belegd, klonk in vrijwel geen krantekolom of ethergolf door. Maar zonder kabinetscri sis zou dat waarschijnlijk niet veel anders zijn geweest. Want „Europa" mag dan, door alle publiciteit over het wegvallen van de binnengrenzen in 1992, een vertrouwd begrip gewor den zijn, het Europese parle ment is dat beslist nog piet. De gemiddelde Nederlander heeft er geen idee van wat zijn vijfentwintig Europarlementa riërs uitspoken. En als hij of zij al iets weet, dan is het meestal •niet veel goeds. Berichten in de media over bijvoorbeeld vermeend wangedrag van de voormalige vice-voorzitter van het Europees parlement Cees Berkhouwer (hij zou op een receptie kaas en wijn hebben willen stelen) of over het gro tendeels in eigen zak steken van de riante onkostenvergoe dingen (door met z'n vijven een flatje te delen en met z'n vieren in één Renaultje te rei zen) hebben de Europarlemen tariërs de naam bezorgd van fuifnummers en zakkenvul lers. In z'n algemeenheid is deze aantijging onjuist; in Straats burg en Brussel, de beide ver gaderplaatsen van het Euro parlement (EP), treft men veel eerlijke en hard werkende volksvertegenwoordigers aan. Toch kan niet ontkend wor den dat de aard van het parle ment aanleiding geeft tot le digheid, hetgeen zoals bekend des duivels oorkussen is. Het EP heeft namelijk nog steeds weinig echte bevoegdheden en dus ook in beginsel weinig te doen. De macht in Europa ligt bij de Raden van Ministers, die besluiten nemen aan de hand van voorstellen van de Euro pese Commissie, het dagelijks bestuur van de Gemeenschap. „Binnen de EG gebeurt wat men het Oostblok verwijt: er wordt gewerkt zonder demo cratische controle", zei de Gro ningse priester Herman Ver beek onlangs. En hij weet waarover hij praat, want van '84 tot '86 vertegenwoordigde hij in het Europarlement de Regenboogpartij, de gezamen lijke lijst van onder meer PPR, PSP en CPN. In 1987 leek er door het aan nemen van de Europese Akte verbetering in de situatie te komen. Voortaan mocht het parlement wijzigingen voor stellen in de Europese „wet ten"; wijzigingen die de minis ters slechts met eenparigheid van stemmen en met kracht van argumenten zouden kun nen afwijzen. Maar wat blijkt? In de periode juli '87 tot juli '88 hebben de ministerraden maar liefst zestig procent van de parlementaire amendemen ten verworpen. De Tweede- Kamercommissie voor Europe se Zaken vindt dit zo vreemd dat zij staatssecretaris Van Voorst tot Voorst (buitenland se zaken) ter verantwoording wil roepen. Zij heeft het sterke vermoeden dat de parlemen taire amendementen niet se rieus genomen worden. Het zouden de „Brusselse" ambte naren zijn die vooraf bepalen welk voorstel van het Euro parlement wel en welk niet aangenomen dient te worden. In de ministerraden zelf zou den de voorstellen helemaal niet ter sprake 'komen. Europarlement heeft ook nu nog weinig invloed De machteloosheid van het Europarlement zorgt niet al leen voor desinteresse bij de kiezers, zij is ook de voor naamste reden dat betrekke lijk weinig politici zich geroe pen voelen tot een carrière in Brussel en Straatsburg. De meesten blijven liever in eigen land, waar zij wèl iets in de melk te brokkelen hebben. Dat verklaart ook waarom de kandidatenlijsten voor de Eu ropese verkiezingen gevuld zijn met bijna uitsluitend Politici die de macht ruiken, denken ineens niet meer zwart-wit. Pronk vertelt, in Elsevier, leuke dingen over de VVD en over het CDA; geen polarisatie, maar com promissen. Hoe anders dan pianisten, die alleen maar denken in zwart-wit. Een Liszt-aanbidder in De Tijd - wat hou ik van die man! - en een Liszt-hater in Vrij Nederland - „veel geram en gebeuk". Hoe je met weinig noten en weinig woorden veelzeggend kunt zijn. Vijftien uur Liszt had Mar- tijn van den Hoek paraat in de vingers toen hij, in 1986, aan het Liszt-concours be gon. En na het concours, dat hij won, veel List-optredens, zegt hij in De Tijd. „Te veel Liszt op den duur. Er is bij mij altijd een haat-liefde verhouding met Liszt ge weest. Ik vind het een heer lijke, ook fysiek diep bevre digende ervaring Liszt te spelen, maar op een bepaald moment word ik er doodmoe van, zo vreselijk veel noten. Via Haydn en Mozart ben ik er achter gekomen dat de waarheid vaak ook met drie noten te zeggen is". Of met een paar woorden, zoals A.L. Boon: „Wanneer het beeld kleur krijgt, voel ik mij oud. Wat ik zie heeft geen relatie met mijn verle den. Maar ook niet met mijn dromen en mijn innerlijk voorstellingsvermogen. Ik beschouw kleur nog altijd als een toevoeging, een ver siering, iets opgewondens en onechts. Mijn wereld is er een in vele tinten grijs". Of zoals Bram van der Lek: „Ik ben er nog steeds van overtuigd dat de ondergang van de wereld eerder door wapens kan worden be werkstelligd dan door mi lieuvervuiling". Soms moet het omslachtig, en dan gaat het geheid over politiek of fraude. Of over een combinatie: een uitge breid, en ingewikkeld, arti kel naar aanleiding van nu cleaire sluipwegen in de Bondsrepubliek. Zoveel is duidelijk dat twee mensen die heel veel met smeergel den te maken hadden, bij de firma Transnuklear om het leven kwamen. wm wowlawd Pianist Andras Schiff haat Liszt. De man die evenals Martijn van den Hoek in de stal van Raab is onderge bracht, heeft voor Liszt niet alleen de verkeerde handen (niet groot genoeg), maar as socieert de componist met „veel geram en gebeuk". Ook vreselijk, vertrouwt hij Vrij Nederland toe: Sjosta- kovitsj. „Zijn tweede piano concert, a piece of shit. Ik heb het maar één keer ge speeld, in Chicago, met enorm veel succes. Ik schaamde me er dood voor. Je hebt de zaal zo plat met een lawaaiig stuk of met iets van Prokof je v, omdat het publiek denkt dat je iets heel moeilijks doet. Maar het stelt weinig voor. En als je echt iets ingewikkelds of subtiels doet, zoals Mozart, dan we ten weinigen dat op de juiste waarde te schatten". Ook heel subtiel: een slui pende staatsgreep. De Belgi sche rijkswacht was het bij na gelukt. Parlementariër Hugo Coveliers pleit voor af schaffing van de rijkswacht, van wie hij overigens niet gelooft dat ze van plan was een rechtse dicatuur te vesti gen. „Met onze plaats in de EG is dat volstrekt onrealis tisch. Het was hun bedoeling om de sleutelfuncties in te nemén en op die plekken zo veel mogelijk macht te con centreren. Ze wilden zeker de monarchie niet afschaf fen. Het gaat om zaken als: geen socialisten in de rege ring, de financiële macht in handen krijgen en de macht binnen leger en magistra tuur". In Panana weten ze hoe dat moet. Missionaris Nico" van Kleef werd er het slachtof fer van. Neergeschoten tij dens de bloedige verkie zingsstrijd. Zijn broer Jan: „Iedereen wist wie padre Nico was. De militair die hem neerschoot moet precies hebben geweten wie hij voor zich had. Dat dit op een dag zou gebeuren hing al heel lang in de lucht. Nico was populair bij het volk, niet bij de regering". Jan Pronk, PvdA, wil weer regeren, staat er in Elsevier. Maakt niet uit met wie. Over de VVD: „Op afzon derlijke punten zijn afspra ken te maken waaraan men zich houdt. Dat is op zichzelf al een belangrijk gegeven". Over het CDA: „Zo zwart wit als we het om politieke redenen wel eens geschetst hebben, is het de afgelopen PvdA en VVD hebben voor hun Euro- ignes veel minder geld ter beschikking 1984, toen de vorige Europese verkie- werden gehouden. De reden daarvan de Europese Gemeenschap de kraan 1 heeft dichtgedraaid. Kwam er bij de Euroverkiezingen een ware geld- i uit Brussel, deze keer was het een sie- I straaltje. Bovendien waren de politie- •tijen nu verplicht de Europese verkie zingssubsidies vóór 1 januari van dit jaar te besteden en wel aan het informeren van het eigen kader. Geen cent mocht er gebruikt worden voor de echte campagne. De midde len daarvoor moesten geheel door de eigen leden worden opgebracht. CDA en PvdA hebben elk een begroting opgesteld van circa zes ton; de VVD denkt het te redden met on geveer de helft van dat bedrag. Donderdag 15 juni worden in ons land de verkiezingen gehouden voor het Europees parlement. De uitslag daarvan zal echter pas op zondag 18 juni bekend gemaakt worden, omdat men in een aantal andere EG-lidstaten pas op die dag ter stembus gaat. CDA, PvdA en VVD zullen geen gro te bijeenkomsten beleggen op de avond van de uitslag. Zij achten het onmogelijk om drie dagen na het sluiten van de stem bussen nog een goed sfeertje te creëren, te meer omdat de Nederlandse uitslag zich op die zondagavond niet langzaam zal afteke nen maar in één klap via de televisie be kend gemaakt wordt. Wel zullen de grote partijen enkele politici naar de tv-studio :htei lerstj vol| nietszeggende namen. I£en opi niepeiling van Maurice de Hond heeft uitgewezen dat zelfs de namen van de lijst trekkers bij de meeste mensen niets wakker roepen. Slechts dertien procent heeft weieens van de PvdA'er Piet Dankert gehoord, terwijl die toch, als voormalig voorzitter en huidig vice-voorzitter van het EP veelvuldig in het nieuws is. Hoe moet het dan gesteld zijn met Jean Penders en Gijs de Vries, die de kar trekken voor CDA en VVD? Droevig, zeer droevig. Slechts één procent weet wie Penders is en minder dan een half pro cent vertoont enige reactie bij het horen van de naam Gijs de Vries. Blijft de koningin? Aan Cees Bremmer, Peter Kramer en Hugo Dittmar is de herculische taak Nederland toch een beetje warm te krij gen voor de Europese politiek. De campagneleiders hebben in dit verband iets merkwaardigs ontdekt. Voor het eerst maken een heleboel „gewone" Neder landers zich druk over de Eu ropese eenwording. Het jaar 1992 werpt zijn schaduwen vooruit. De VVD'er Dittmar proeft in het land vooral angst voor een mogelijk verlies van de eigen identiteit. Veel men sen blijken bijvoorbeeld bang te zijn dat ons koningshuis het veld zal moeten ruimen. Ditt mar maakt de vergelijking met de avond voor een huwe lijk. „De mensen willen wel maar zijn tegelijk een beetje bang. Ze beseffen nog eens in volle hevigheid dat er veel gaat veranderen en ze vragen zich angstig af of ze de juiste keus gemaakt hebben". Vandaar dat de VVD uitdruk kelijk belooft dat er wat haar betreft nóóit een president van Europa zal komen. „Koningin Beatrix of prins Willem- Alexander worden dus ook geen stadhouder", aldus Ditt mar. Zijn CDA-collega Brem mer sluit zich daar snel bij aan. „De monarchie wordt echt niet afgeschaft of gedeva lueerd". De PvdA'er Kramer kijkt wat verbaasd. Van dit soort ang sten heeft hij bij zijn kiezers niets gemerkt. „Op ons Euro congres was men zelfs enthou siaster voor Europa dan vijf jaar geleden". Wel signaleert Kramer een vrees voor een mogelijke afbraak van ons so ciale stelsel. Wat de PvdA be treft is dat ten onrechte. „Wij staan immers in de bres voor het behoud van deze verwor venheden. Sterker nog, wij willen die op een aantal pun- Peter Kramer, campagneleider PvdA. foto: dijkstra ten verbeteren. De koppeling tussen lonen en uitkeringen moet hersteld worden en ook zaken als zwangerschapsverlof en educatief verlof moeten heel wat beter worden gere geld. Het is hier helemaal niet zo'n sociaal paradijs als vaak wordt gesuggereerd". Ook de CDA'er Bremmer ont moet dit soort gevoelens in het land. „De Nederlanders gelo ven heus wel dat de Europese eenwording een goede zaak is, maar ze denken tegelijk: geldt dat ook voor mij persoonlijk? Zal de emancipatie van de vrouw niet in het slop raken? Zal de sociale zekerheid niet een stuk minder worden? Zal mijn branche niet juist een he viger concurrentie worden aangedaan en zal ik daardoor misschien mijn baan kwijt ra ken?". Het CDA heeft zich goed op dit soort vragen voorbereid. Bremmer: „Onze kandidaten zullen erop wijzen dat Neder land alleen een toekomst heeft als onderdeel van een vere nigd Europa. Nu is het al zo dat één op de vier banen te danken is aan ons lidmaat schap van de EG. Driekwart van onze export gaat naar de andere lidstaten. Kijk eens naar de ontwikkeling van onze landbouw en vëeteelt. In 1960 voerde deze sector voor vijf miljard gulden uit; nu is dat voor vijftig miljard, het tienvoudige! Ook op transport gebied hebben we onze kansen gegrepen. Een derde van alle vrachtauto's en binnenschepen in de EG is Nederlands! Ik heb er dus alle vertrouwen in dat ons bedrijfsleven ook de kan sen zal weten te benutten die een nog grotere economische vrijheid zal bieden. En men behoeft niet bang te zijn dat daarmee ons sociale stelsel op de tocht komt te staan. Dat is ons, het CDA, net zo lief als het koningshuis. Daar wordt mets van ingeleverd", aldus Bremmer. Met die laatste opmerking zijn we volgens alle drie campag neleiders aangeland bij de be langrijkste reden om te gaan stemmen. Het is de enige ma nier om zelf invloed uit te oe fenen op de ontwikkelingen in Europa. Want als er veel men sen naar de stembus gaan, kan het Europarlement zich erop beroepen de enige echte verte genwoordiger te zijn van de 350 miljoen inwoners van de Europese Gemeenschap. „Uiteindelijk komt het dan misschien nog eens zover dat het Europarlement dezelfde bevoegdheden krijgt als onze Tweede Kamer", verwoordt Bremmer de gevoelens op dit punt. Dat is overigens géén poging om te verhullen dat het, zoals gezegd, bij deze verkiezingen ook nog om iets anders gaat dan Europa. Integendeel, de drie campagneleiders geven volmondig toe dat „15 juni" in feite de voorronde is voor „6 september". Zij voelen zich er niet eens ongemakkelijk onder dat nu reeds alle nationale ka nonnen in stelling worden ge bracht. Bremmer: „Ruud Lub bers en Jean Penders staan immers voor dezelfde zaak. Europese politiek is ook natio nale politiek". „Precies", beaamt Dittmar, „en daarom zeggen wij tegen de mensen: Kies VVD. Of ze dat nu doen vanwege Gijs de Vries of Joris Voorhoeve is niet onze eerste zorg" Peter Kramer houdt het simpel „Beide verkiezingen zijn belangrijk. We zullen dan ook al het mogelijke doen om ze allebei te winnen". RIK IN 'T HOUT de Ij verlj ver n (AAG De ver- ef r Kamerverkiezin- en i 6 september als ,ilj>nde val van het md hebben voor som- nin#nsen wel zeer in- aarfe gevolgen. Cees heèr, Peter Kramer e d®> Dittmar, campag- ^eq's van respectieve- v-ierA. PvdA en VVD, riodian de ene op de dag hun werkbe- bijna verdubbeld. immers al bezig Vi campagne: voor -^pese verkiezingen, [5 juni worden ge- at nu dus het voorbe d-lij van de campagne nationale verkiezin- lets vergt ongelooflijk een partij", legt de li- vittmar uit. „Het mees- ;ionwordt immers gedaan eur (willigers en ook die aarworden nu dubbel be- jrdt'raag me af of ze het ondizullen volhouden. De ïl ftd zijn zij bezig met de irtopagne, de andere vor^et de voorbereiding ieep kamerverkiezingen", esch hartekreten worden dm] onderschreven door misjist Kramer en de partdemocraat Bremmer. :t Sn CDA verkeerden ;ebn ten opzichte van de Ie Ij een nadelige positie isathun verkiezingspro- ïe t nog niet klaar wa- isterVVD had dat werk- •vjef maart al in concept de 1 i, den wolk zo zwart of er pen ;n gouden randje aan. netscrisis heeft ook ief effect op de Euro- rkiezingen. De op- É15 juni zal nu waar- groter zijn dan de ïstig procent die on- ale omstandigheden mocht worden, zo e campagneleiders. Jet nu leuk vinden of ■"■^uitslag van de Euro- jgen wordt in de me- omgerekend naar ze- \jie Tweede Kamer", """^Kramer en Dittmar. (leze omstandigheden jdie verkiezingen dus een superpeiling, fc^lcht gevolgen voor de Qjidse politieke ver in". De CDA'er Brem- t niet zover. Hij con- alleen dat de belang- 0j»oor de Europese ver- als gevolg van de ireuk „waarschijnlijk kt ook Bremmer dat Il-|alles de intéressé van L^^t-s voor Europese on- sn en de Europese jers nóg geringer zal gewoonlijk. De natio- tiek en onze nationale R .zullen nu zeker de aandacht opeisen. eiIJn je als partij weinig ^"Sen", aldus Bremmer. je best om je Euro- P elna en je Euro-kandi- tn' goed mogelijk te pre- va\ maar als de media im/lnig aandacht aan be- V1 ita je machteloos. Het eIgen verantwoordelijk- rmf ergens al dan niet elvan te maken", ikei de „Moet de „Vrijheid" niet op de helling"? vraagt Larry var» »de kiel zal wel moeten worden schoongekrabd". „Nee, d(jntw°ordt Rob, „daar heb ik geen last van. Mijn schip is ns van koperen platen beneden de waterlijn". En dan gaat verhandelen met een inlander die fraaie producten van j ikunst verkoopt. Hij ziet niet dat Larry snel een briefje 'p 1 en dat aan een jongetje geeft met de opdracht, dit snel 24.000 MIJLEN OCEAANRACE naar de „Memphis" te brengen. Dan zegt hij tegen Rob: „Kom, laten we het eiland verderop eens gaan bekijken..." De sluwe Larry heeft namelijk snel weer iets bedacht en een half uur later klimt Jojo over de verschansing van de „Memphis" en laat zich in het water zakken. Een beitel houdt hij tussen de tanden ge klemd. Wat is hij van plan? jaren natuurlijk niet ge weest. Ook Lubbers heeft ideeën. Ook Brinkman heeft ideeën. Ik heb geen enkele behoefte aan nostalgische te rugblikken op het kabinet- Den Uyl". De Palestijnen in Nederland moeten de VVD niet, al thans Weisglas niet, die vond dat minister Van den Broek beter niet met een PLO-delegatie had kunnen praten. „Ach, als die meneer Weisglas ooit naar Vlaardin- gen komt, zullen we hem het Palestijnse meisje eens tonen dat voor het leven verminkt werd door Israëli sche fosforbommen. En hem de vraag stellen of zo'n kind dan geen hoop op vrede mag hebben". Jaap Goudsmit houdt zich met een heel ander gevaar bezig. Als viruloog bestu deert hij het aids-virus. „In mijn oude buurt in Amster dam zie ik allemaal Turken, Marokkanen en jonge Suri- namers, al dan niet ver slaafd, op de brug staan. Er is over de seksuele gewoon ten van die groepen maar heel weinig bekend. Ik denk dat er een storm van protest zou opsteken als je zou voor stellen dat te bestuderen, maar ik ben er zeker van dat daar nu vele besmettin gen optreden. Ook bij ons is aids een ziekte voor minder heden aan het worden. Dat is macaber". Vladimir Moltsjanov is een bekende verschijning in de Sovjetunie, waar hij drie, ta melijk kritische program ma's op de tv heeft. Hij heeft Nederlands gestudeerd en woonde een tijdje in Den Haag. „Bij jullie verandert het leven ook. In '72 vond ik jullie land het schoonste dat ik ooit had gezien. Nu ziet het er hier wat Russischer uit. Niet meer zo schoon, niet meer zo ordelijk. Men sen komen te laat voor af spraken, ze zijn ook niet meer zo aardig tegen je als drie jaar geleden Jullie zijn harder geworden". Van een afstand zie je de dingen doorgaans het best. Jaap Goedegebuure had het daarom beter niet over boe ken kunnen hebben, want dat is zijn leven Hij vraagt zich af waarom het nodig is dat er alleen al in Nederland jaarlijks zo'n tienduizend boeken verschijnen. Stop de pers, schreeuwt hij. Twee weken geleden was het al Weg met de Pers - „moeten we weer meer boeken gaan lezen?". Goedegebuure: „La ten de uitgevers maar eens wat hogere eisen stellen aan de kwaliteit van hun pro- dukten, misschien dat er in de breedte dan minder sub sidie nodig is voor allerlei boeken waar alleen de schrijver en zijn familie op zit te wachten". Precies het argument dat ooit de BKR de nek omdraaide. Het artikel gaat er nauwe lijks over, maar Jan Pronk (zie Elsevier) zegt het toch in HN-magazine: „Het enige punt waarop ik veranderd ben is dat ik nu niet meer zou kiezen voor polarisatie als politiek instrument. Nu. kies ik voor onderhandelen en compromissen sluiten. Maar wel hard onderhande len". Acteur Jeroen Krabbé houdt er niet van als zijn vak inge wikkeld wordt gemaakt. „Acteurs moeten in inter views zonodig kwijt hoe ze zich urenlang op hun rol hebben voorbereid. Hoe in gewikkelder, des te beter, lijkt het wel. Gezeur waar ik me razend over kan maken Een bakker gaat toch ook niet in zijn winkel vertellen dat hij tijdens het bakken van het brood zo heeft moeten zweten. Dat interes seert toch niemand". Fons Jansen in zijn column: „Ik heb in België altijd het gevoel dat er net een staats greep gepleegd is". In de PvdA profileert ieder een met een beetje naam zich al als minister, of des noods staatssecretaris, want ze zijn daar door het dolle heen. Annemarie Grewel, gemeenteraadslid in Amster dam, gebruikt dit keer haar column in De Groene er zelfs voor. Wordt alles anders? De tele visie in elk geval wel, vol gens De Groene. „De tijd bom die Joop van den Ende onder het Nederlandse om roepbestel schoof, heeft de drie identiteitsgebonden om roepverenigingen, de Vara, KRO en NCRV, eindelijk uit hun halfslaap gehaald. De identiteit zal helaas naar de schroothoop moeten worden verwezen teneinde te wor den vervangen door zoiets als kwaliteit, een verschijn sel waarvan de massa trou wens minder afkerig is dan wordt verondersteld". DICK HOFLAND

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 5