nSïle is overal waar de liefde ademt i gesi blon< serl., :eif ge l bezi hebl Jan Rood: „Toen Hij aan het "de geest gaf, gaf hij in een andere tiis van het woord Zijn Geest". FOTO: CEES VERKERK ZATERDAG 13 MEI 1989 Kerstmis is niet moeilijk. Op Kerstmis is Jezus van Nazareth geboren. Volgens sommigen de Zoon van God en anderen een zoon van God, maar hoe dan ook een goed en gedenkwaardig mens. Met Kerstmis zitten ook in onze overwegend ongodsdienstige tijd de kerken tjokvol. Pasen is al een stuk minder toegankelijk - en onder randkerkelijken navenant minder populair. Christus' Verrijzenis uit de dood; een verhaal dat de uiteindelijke overwinning van het leven moet duidelijk maken? Hoezo overwinning? Maar nog ongrijpbaarder lijkt de Nederdaling van de heilige Geest te zijn waaraan wij met Pinksteren twee vrije dagen te danken hebben. De apostel Lucas in zijn verslag 'De Handelingen van de Apostelen': „Toen de dag van Pinksteren aanbrak, waren allen bijeen op dezelfde plaats. Plotseling kwam uit de hemel een gedruis alsof er een hevige wind opstak en heel het huis waar zij gezeten waren, was er vol van. Er verscheen hun iets dat op vuur geleek en zich in tongen verdeeld, op ieder van hen neerzette. Zij werden allen vervuld van de heilige Geest en begonnen in vreemde talen te spreken, naargelang de Geest hun te vertolken gaf'. Een onzer kleingelovige verslaggevers ging te rade bij de rooms-katholieke pastor Jan Rood in Voorburg, liet zich nader voorlichten door de gereformeerde oud-testamenticus dr. Meindert Dijkstra in Oegstgeest, en belandde uiteindelijk bij de Hilversumse oud- katholieke psychiater B. Sonnenschein. Een verslag van dit laatste gesprek staat op de volgende pagina. Oud-testamenticus dr. Meindert Dijk stra: „Zoals een natuurkundige bijvoor beeld kan zeggen dat energie het dragend beginsel is van het universum, zo zeggen wij: al wat er is, is er dank zij de liefde. De liefde is het scheppend principe". FOTO: LÜTSEN KOOISTRA Harze 'end 'rburg/oegstgëi-.st - csteren ongrijpbaar?", lacht J* j^food. „Ben je gek! Pinksteren net hó voor het grijpen, overal om vR|(jeen. Je moet er oog voor heb- ?976|zeker, maar als je oplet kom |e dag wel een gebeurtenis te- waarvan je zegt: hier voltrekt iets goeds, iets moois. Hier IT^festeert zich een geest van lief- 1 ip zo'n moment is het Pinkste- e Pinksteren, jongen, is de afwe- de id van egoïsme en bedrog, van aarpjelarij, laaielichterij en ver- 3i beo De afwezigheid van heel dat vordq Van akelige levenservaringen 50 uu^311 we zeêêen dat het onge- uuigheid is. Het is het gevoel dat ijgt als zich een geest van soli cit manifesteert, als er een dui- ce wil is om te communiceren lkaar op de been te helpen, dat is niet zo moeilijk". 6.00 lood. levensgenieter en pastoor van ochie van de Verrezen Christus in urg, vindt de meeste dingen in het niet zo moeilijk. Dat zie je gelijk Jjn oogopslag. Maar dat het, in zijn iommcrde taalgebruik „barst van nksteren om ons heen" vereist vQor ND iele tobbers toch wel enige toelich- Waarbij allereerst moet worden lijk gemaakt wat er morgen, op het Jvan Pinksteren, dan wel voor ex- ian de hand is in vergelijking met 1 andere Pinksteren, ifeest dat we morgen vieren heeft bel nog eens in het bijzonder stil te bij het wonderlijke feit dat er zo- icstaat als een geest van liefde en Iritcit. Een geest die er immers ook tad kunnen zijn. Maar die ons ge- ^en is. En die ons zo dierbaar is kingse haar - ik zeg haar want ik kan 495iiet anders dan als vrouwelijk erva- dat we haar dus met een hoofdlet- ihrijven. En het liefst nog spreken ïoojlc heilige Geest. Morgen. Pinkstc- «kft feest van de Nederdaling van de Geest, staan we daar speciaal bij aar in feite is het elke dag Pinkste- óals het ook elke dag Pasen is en Je Vrijdag". Iiteren als fe.est waarop mensen de lof de Geest, van de liefde geden- Hierbij kan ook de doorsnee jaren- lg-sccpticus zich nog wel iets voor- n. Gedenken is voor hem geen pro- n. want hij gedenkt ook zijn ver- ^ag of zijn huwelijksdag. En een 'van liefde en solidariteit kent hij n dit n a' U'1 die buitengewoon plezierige n dat hij, zoals dat heet, 'verliefd' is. [het gedenken van een Geest van it u of - akkoord. Maar waar de scepticus gaat voelen, waar de vrees Jbckruipt dat hem een oor wordt "n9 tnaaid. is het moment waarop Jan erenj die Geest van liefde gelijk stelt 4 God. lat doet deze Rood natuurlijk wel x bei -te" -^C Geest van liefde, de heilige -it is God". 8-48Maar is deze definitie, om nou maar 848 één tegenwerping te noemen, niet jeetje beperkt? Er valt in dit univer- 8-48 behalve liefde, nogal het een en an- 0,i8méér waar te nemen. uópginsel 7,80Meindert Dijkstra, gereformeerd, en 0?6«estamenticus te Oegstgeest: „Zeker 2,90 Fr mccr waar te nemen. Maar als we bn dat God liefde is, ontkennen we 5,44 bok niet. Wat we bedoelen is dat 7,98 P het dragend beginsel is. Zoals een iurkundigc bijvoorbeeld kan zeggen J-5-energie het dragend beginsel is van 5,08 üniversum, zo zeggen wij: al wat er s er dank zij de liefde. De liefde is pcheppend principe". 1,16 trom er dan in het kerkelijk taalge- k van 'de Geest' en niet van het cipe van de liefde wordt gesproken? [heeft volgens Dijkstra te maken met podse cultuur van drie-, vierduizend [geleden waarin het christendom im- p zijn wortels heeft. jt Oude Testament is ontstaan in een waarin het abstracte denken nog niet Intwikkeld was. In plaats van begrip- :ruista's ^el Pnnc'Pe °f de essentie van oetJeven gebruikte men het woord dat G concreet datgene aangaf waarin die Pinksteren in beeld gebracht door een Russische iconenschilder van rond 1500, die deel uitmaakte van de Novgorod-school. De Geest daalt neer in dertien stralen. Eén voor ieder van de aposte len en een extra straal voor de Moeder Gods. In het midden van de stralenbundel is het Godsteken afgebeeld. De cirkel geeft de oneindigheid aan. Het loopt naar beneden uit in opnieuw drie stralen die staan voor de Drieeenheid. De gebouwen symboliseren vermoedelijk de Kerk (links) en de Tempel. De apostel links in het midden is Petrus. Rechts in het midden zit Paulus. De figuur onderaan wordt soms geïnterpreteerd als koning David, maar meestal als de koning van de nog niet verlichte 'kosmos', de ont kerstende wereld. Deze wereld wacht op het Woord, en de koning wil dit graag ontvangen in de witte doek die hij in zijn armen houdt. De icoon maakt deel uit van de tentoonstelling Van Pa sen tot Pinkster" die nog tot en met tweede Pinksterdag te zien is in de de Art.E+S Galleries aan het Noordeinde 86 in Den Haag. FOTO: PR essentie werd gezien. En die essentie werd eerst en vooral ervaren in de adem. In de lucht die we in- en uitade men en waarvan we voortdurend afhan kelijk zijn. Een paar minuten geen adem en je bent er immers geweest. In die on zichtbare. maar kennelijk alles beheer sende adem, lucht, wind, werd het le vensprincipe bij uitstek ervaren. Anders gezegd: de geest van de godheid. Of kort weg de Geest - de Roeach, zoals het He breeuwse woord luidt". „De associatie van adem met geest en met levensbeginsel kennen we trouwens ook in onze 20e-eeuwse taal nog heel goed. Geworteld als we zijn in de joods- christelijke traditie, spreken we bijvoor beeld nog altijd van de levensadem. Als je de laatste adem uitblaast, geef je de geest. En 'de geest' staat ook in onze taal nog dikwijls voor 'beginsel' of'principe'. Als iemand iets doet in de geest van Ma- hatma Ghandi, dan bedoelen we dat hij handelt volgens de beginselen zoals Ghandi die heeft uitgedragen. Denk ook aan de uitdrukking „hij krijgt de geest", waarmee we bedoelen dat iemand wordt „ingeblazen" met creatieve kracht". Essentie Goed. De Geest geeft dus de essentie weer van wat zich in het heelal voltrekt. Die essentie is, volgens Jan Rood en Meindert Dijkstra 'liefde'. Pinksteren, Nederdaling van de heilige Geest, is een feestdag waarop bij deze essentie in het bijzonder wordt stilgestaan. Maar allicht kan men er ook op andere momenten bij stilstaan, en dat maakt duidelijk dat Jan Rood het officiële feest niet nodig heeft om toch van 'Pinksteren' te kun nen spreken. Maar het maakt nog niet helemaal duidelijk waarom hij Pinkste ren en de heilige Geest er wél bij haalt als hij op liefdevolle ervaringen stuit en niet als het allemaal tegenzit. Als bij voorbeeld de mensen elkaar de hersens inslaan of verpletterd worden door een aardbeving - wat in deze wereld toch ook met hoge frequentie pleegt te gebeu ren. Als liefde het dragend beginsel is van de schepping, dan draagt het héél de schepping, zou je zeggen - inclusief die aspecten die ons niet bevallen. Pastor Rood: „Maar die schepping is na tuurlijk nog niet af, hè. Die is nog in volle gang. Liefde is haar dragend begin sel. haar Geest, maar dat beginsel is pre cies wat het woord zegt: een beginsel. Het is nog niet vervuld. Het is bezig tot vervulling te komen. Dus je komt ook veel niet-Pinksteren tegen. Het grootste deel van de krant wordt gevuld met be richten over wat wij ervaren als de dui delijke afwezigheid van de Geest. Waar dood en verderf worden gezaaid, tja, daar is de Geest dus niet. Maar reden voor pessimisme zie ik niet. Het komt allemaal goed". Uiteindelijk Het komt allemaal goed, uiteindelijk overwint de liefde - dat gelooft Jan Rood vast en zeker. En dat geloof ba seert hij op de komst van Jezus Christus in onze wereld. Die geheimzinnige tim mermanszoon uit Nazareth die. zegt Rood. als geen ander de uiteindelijke volmaaktheid van de schepping, de uit eindelijke vervulling van het liefdesbe- ginscl naderbij heeft gebracht. „Want Hij heeft, heel concreet, als mens onder de mensen, laten zien hoe je je de ver vulling van dat liefdesbeginsel nou moet voorstellen. Hij heeft die Geest van lief de voorgeleefd. En in Hem was die Geest zo compleet, zo overvloedig aan wezig dat hij niet meer écht kon sterven. Heel logisch. Waar het levensbeginsel van de liefde tot volheid is gekomen, waar het volle leven zich heeft ontwik keld, daar is voor met-leven geen plaats meer. Dat gaat eenvoudig niet". „Een inzicht dat trouwens niet onmid dellijk en in volle omvang tot de aposte len doordrong. Want hoe is dat gegaan met die leerlingen van Jezus? Die dach ten aanvankelijk ook: dood is dood. Heeft een mens eenmaal de laatste adem uitgeblazen, zoals Jezus op die bewuste vrijdag deed. dan kun je het verder wel schudden. Dan is het afgelopen. Met Pa sen en de ervaring van het lege graf be gon het idee dat deze Jezus hoogstwaar schijnlijk helemaal niet dood was, voor zichtig te ontluiken. In de dagen en we ken erna is het geleidelijk aan steeds dui delijker geworden: dat Hij een zo on voorstelbare liefde en harmonie had ge realiseerd dat Hij met het Al, met God, met de 'Geest' was samengevallen. Dat Hij inderdaad de dood had overstegen en zich nog steeds onder hen bevond. Zij het niet meer met een stoffelijk li chaam. Toen Hij aan het kruis de geest had gegeven had Hij in een andere zin van het woord Zijn Geest gegeven. Zijn Geest van liefde". Bliksem „In de weken na Pasen is dat de aposte len geleidelijk aan steeds duidelijker ge worden en precies vijftig dagen later, op het van oudsher joodse Pinksterfeest, is toen de bliksem ingeslagen. Toen open baarde de Geest zich opeens in alle he vigheid en kwam het definitief vast te staan: Jezus leeft. En als ik Zijn Geest aanvaard, als ik in Zijn Liefde ga leven, dan zal ook voor mij de dood een schijn-dood blijken te zijn. Pinksteren is dus de aanvaarding van het Paas-myste- rie, het is 'ja' zeggen tegen Pasen, het is de oogst van Pasen voorgoed binnenha len". En die oogst kunnen we dagelijks om ons heen zien? „Absoluut. Je kunt toch niet ontkennen dat er tussen alle akeligheden van het le ven door ook veel vreugde en liefde en goedheid groeit? Daarbij mag je aan gro te gebeurtenissen denken zoals een vre desdemonstratie waarin 500.000 mensen meelopen of een Tweede Vaticaans Con cilie, maar zie het ogenschijnlijk kleine dan niet over het hoofd". „Een gespreksgroep - ik noem maar wat - waarin een vrouw voor het eerst na jaren haar opgekropt verdriet over een stukgelopen huwelijk kan ontladen en bij anderen gehoor vindt; daar werkt de heilige Geest. Een automobilist die met panne langs de snelweg staat, al een uur lang raast iedefeen voorbij, dan is er opeens een mede-automobilist die wél stopt en te hulp schiet; dat is Pinksteren. Een zoon die zich na jaren van wrok en bitterheid kan verzoenen met zijn vader, heilige Geest. Maar denk bijvoorbeeld ook aan een machthebber van een groot land bij wie het besef doordringt dat het nu toch echt eens afgelopen moet zijn met die bewapeningswedloop - ik noem dat allemaal Pinksteren". Geboortedag „Alles wat er gebeurt in die Geest van goedheid, vrede, vreugde die Jezus ons heeft voorgeleefd. Een handdruk, een knipoog kan soms al Pinksteren zijn". Meindert Dijkstra: „Ongetwijfeld. Maar die oogst is natuurlijk ook: de Kerk zelf. Toen vijftig dagen na Pasen de bliksem insloeg betekende dat tegelijkertijd dat de Geest een gemeenschap van mensen vormde die de boodschap van de liefde moest gaan uitdragen naar alle windstre ken van de aarde. Pinksteren is daarom óók: de geboortedag van de Kerk. Waar bij we de vraag in hoeverre de Kerk aan haar liefdeszending beantwoordt, nu maar even in het midden zullen la ten WILLEM SCHEER foicUcCowuuit

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 21