K
aitroën als
Flinke stijging
winst Volkswagen
Europees octrooi
Short eerder naar
Bombardier dan
naar GEC/Fokker
AIISSAN
^JTO
QeidóaQowumt
DONDERDAG 11 MEI 1989 PAGINA 11
V* IISCHE COMPUTERWERKPLAATS
"2 +s Calvet, de spraakmakende hoogste baas van de Peuge-
in^ëngroep. FnTO pR
Fabricage in Rennes-la-Janais (Bretagne) van de nieuwste Citroën, de XM. Robots monteren hier de portieren, die 'off-line'
gemaakt zijn.
ïieuw model bij Ci-
is geen alledaagse
rtenis en gaat het
tn topmodel dan zijn
erwachtingen extra
gespannen. Ook bij
|n zelf natuurlijk,
^aar dat men er maxi-
Jpubliciteit aan geeft,
ochten we eerst de
iage van de nieuwe
Dekijken, een goede
d voordat de auto of-
4 debuteert - al
in we er in Neder-
dan nog een half
i op wachten. Het
g van deze vernieu-
werd nog eens on-
•eept door de aanwe-
afcd van Jacques Cal-
de spraakmakende
||«te baas van de Peu-
BPCitroëngroep.
f lien was dat ook weer
lelemaal een gelukkige
want na een rondlei-
loor de indrukwekkende
ie te Rennes-la-Janais
ktvoor^ne) leidde Calvet met
:htnetp alt'Jd gepeperde uit-
in de directe aandacht
wat van de XM af. Aan
iere kant maakte Calvet
duidelijk dat zijn aanwezig
heid niet slechts een lokkertje
was. In de modernisering van
de produktiemiddelen voor de
XM is liefst 2,5 miljard gulden
geïnvesteerd, en niet alleen in
Ren nes waar de assemblage
plaatsvindt, maar ook in ande
re fabrieken die hoofdcompo
nenten als aandrijving en on
derstel bouwen. De installaties
in Rennes zijn wel het parade
paardje en staan model voor
de modernisering van alle
Peugeot C itroën -fabrieken
Deze hoog-geautomatiseérde
montage heet het CIME 2000
project. Zoals te verwachten
valt staan de lichte, heel scho
ne hallen van de fabriek vol
met robots. Op zich valt het
geheel te vergelijken met de
assemblagefabriek voor de
Fiat Tipo, vorig jaar eveneens
met grote trots getoond.
Modules
Duidelijk is dat de laatste stap
pen op weg naar modernise
ring nog niet gezet zijn. Be
paalde taken kan een robot
kennelijk nog niet aan. Hij legt
de stoelen en achterbank in de
auto, maar mensenhanden
moeten ze vastmaken. Robots
kunnen weer wel de wielen
monteren, gebruikmakend
van moderne zichtsystemen.
Op tv-schermpjes is te volgen
hoe de robot eerst de gaten in
de wielnaven opzoekt, daaruit
concludeert in welke stand hij
een wiel van de aanvoerband
moet pakken, om dan met alle
gaten in lijn de wielbouten er
door te schroeven. Robots do
seren bijvoorbeeld ook de lijm
op alle vaste ruiten, maar de
zijruitjes worden met de hand
gemonteerd. Goed gebruik is
dat grotere onderdelen apart
van de lopende band worden
voorgemonteerd, zoals portie
ren, dashboards of het front.
Het gaat, aldus fabrieksdirek-
teur Genovese, om de helft
van alle m'ontagewerk dat
naast de band gebeurt. Die on
derdelen worden op robotkar
retjes (voornamelijk met de
hand) gemonteerd, om dan
verder automatisch naar de
voortschuivende carrosserie
gebracht te worden. De arbeid
wordt steeds mensvriendelij
ker, maar vereist ook hogere
technische kennis - het mees
te mensenwerk bestaat uit
controleren van d.e robots. Zo
ontstaan nu honderd XM's per
dag, eind van het jaar moeten
het er 450 per dag zijn. Ware
het niet dat deze Citroën-fa-
briek als voorbeeld voor de
hele PSA-groep dient, dan kon
in de bouw van dergelijke
aantallen auto's onmogelijk zo
veel geld geïnvesteerd wor
den.
Een van de meest ongezonde
plekken in een autofabriek
was altijd de lakafdeling, die
dus ook als een cfer eerste voor
automatisering in aanmerking
kwam. Citroën gaat daarin nu
heel ver, om een optimale lak-
kwaliteit te bereiken waarin
vrijwel geen fouten meer
voorkomen. De van de buiten
wereld afgesloten lakstraat
voor de XM is absoluut stof
vrij. Dat doet pas echt ruimte
vaartachtig aan: in de lak
straat mogen mensen alleen
met speciale kleding en via
luchtsluizen binnen (voor con
trole van de installaties). Al
leen die lakstraat kostte al 400
miljoen gulden, meldde de
heer Genovese. Wij mochten
er niet in; in de montagefa-
briek mag niet met flits gefo
tografeerd worden om de
zichtsystemen van de robots
(camera, laser) niet te storen.
Een videofilm toonde dat het
bij de motorenproduktie in
Trémery al nauwelijks anders
gaat. En zo mag het geheel
van de XM-produktie waar
schijnlijk inderdaad de mo
dernste van de gehele autowe
reld heten.
Naast de AX, BX en XM komt
het vierde model van de nieu
we Citroën-generatie over on
geveer anderhalf jaar (vervan
ger Visa), gevolgd door een
nieuwe BX in 1992. Volgens
Jacques Calvet zijn ,de Ci-
troën-verkopen te veel gecon
centreerd op Europa. Uitbrei
ding zal eerst plaatsvinden
naar zuidost-Azië, onder meer
Japan. Daartoe is een overeen
komst gesloten met de Mazda-
verkooporganisatie, terwijl
voor Peugeot iets is afgespro
ken met Suzuki. Aan de VS
gaat men pas denken als de
XM het in Europa goed doet,
waarbij met name Duitsland
als testcase zou gelden. Uitein
delijk moet de produktie van
Citroën stijgen van 550.000 per
jaar nu naar 800.000 stuks. Dat
zal dan helpen om van de
PSA-groep de grootste auto
producent in Europa te ma
ken, nog steeds het doel dat
Calvet zich voor 1992 heeft ge
steld.
Men is in het eerste kwartaal
van dit jaar de VAG-groep
(Volkswagen/Audi/Seat) tot
op een haar genaderd, nóg
groter is alleen Fiat (plus Lan
cia, Alfa Romeo, Ferrari). De
grote vijanden blijven voor
Calvet Japan en (gebrek aan)
Europese regelgeving. Eigen
lijk ziet hij niet veel in kataly
satoren, maar vooral het ont
breken van eenheid in wetge
ving op dit punt is een doorn
in zijn oog. Tevens blijft hij
vechten voor bescherming van
de Europese markt tegen Ja
panse auto-import - in zijn
ogen een belangrijker doel dan
interne eenwording. Japan
ners zijn volgens hem nog al
tijd produktiever, gemiddeld
beter opgeleid omdat de auto
industrie er jonger is en veel
rijker. Hoewel hij over de ei
gen winst de laats.te jaren niet
mag klagen, wijst Calvet erop
dat de Japanse fabrikanten de
winsten van vele jaren nog in
kas hebben en daarmee alles
kunnen kopen waar ze hun
zinnen op zetten. Zijn eigen fa
brieken zijn hem nog lang niet
efficiënt genoeg. Modern the
ma is het just-in-time manage
ment: de stoelen en banken
voor de XM worden bijvoor
beeld pas gemaakt als de car
rosserie waar ze in komen al
op de band staat. Als voor
beeld noemde hij de onderde-
lenvoorraad, tien jaar geleden
toereikend voor 23 dagen pro
duktie, nu voor acht dagen en
in 1990 hopelijk voor maar
vier dagen. Dat scheelt na
tuurlijk een berg aan kapitaal
in voorraden. De onnavolgba
re André Citroën en Jacques
Calvet zouden elkaar denk ik
wel gemogen hebben, als ze te
gelijk hadden geleefd.
PETER FOKKER
E NISSAN MAXIMA
Soms, heel soms, zijn er van
nieuwsfeiten die de grauwe middelmaat ontstijgen. Zoals de Nissan
xima. Een complete verrassing in een segment dat tot op heden geken-
irkt werd door prijslijsten met lange
jerprijstabelien. Met de introductie van
Maxima behoort dat gegeven tot het
rieden. Omdat er mensen zijn voor wie
te belangrijk is om zich te moeten
rdiepen in catalogi met optionele acces-
res. Fijnproevers voor wie aireondi-
ining, cruise control, ABS en lederen
leding vanzelfsprekendheden vormen. Voor wie kwaliteits-en uitrus-
isnormen niet voor discussie vatbaar zijn. Voor die connaisseurs zal het
n genoegen zijn zich een uurtje los te maken uit de dagelijkse besognes
i zich te laten omgeven door de weldadige atmosfeer die de Maxima ka -
kteriseert. Achterin, temidden van 't comfort dat u van een limousine
ipI In
mag verwachten. Of achter het stuur; als heerser over een indrukwek
kende 3 liter V6 met 170 paardekrachten die u in de lederen zetel drukken
op weg naar een mogelijke top van 205 km/h. Uiteraard voorzien van
het gemak van een elektr onisch gestuurde
4-traps automaat met overdrive. Wat
auto's van ver voorbij dejhonderdduizend
gulden grens ontberen, behoort tot het
standaard-uitrustingsniveau van uw
Maxima. Velen in uw omgeving zullen de
Maxima dan ook een stuk duurder schat
ten dan de f 78.500,- waarmee u hen con
fronteert. Wanneer u vervolgt dat de Maxima met een iets minder exclu
sief uitrustingsniveau al geleverd wordt voor f 65.000 - is de verbazing
compleet. Verbazing die zich al eerder meester had gemaakt van de wei
nige concurrenten die de Maxima in z'n klasse ontmoet. Wij arrange
ren graag een kennismaking.
DE NISSAN MAXIMA
«n a/d Rijn, Autobedrijf Van Lejjden B.V., Koperweg 1, tel. 01720-40366. Leiden, Auto Heen
j-19246/13150. Roelofarendsveen, Auto Heemskerk, Alkemadelaan 1, tel. 01713-12866.
skerk B.V., Lammenschansweg 128, tel. 071-310811. Noordwijk, Garage Abswoude B.V, Nieuwe OITemweg 2, tel.
De winst van het Westduitse
automobielconcern Volkswagen
(VW) is vorig jaar met dertig
procent gestegen van 598 mil
joen tot 780 miljoen mark.
Deze positieve ontwikkeling
heeft zich dit jaar voortgezet.
Het resultaat over het eerste
kwartaal ging met ruim 25 pro
cent omhoog van 144 miljoen
mark tot 181 miljoen mark. De
omzet is in het eerste kwartaal
van 1989 met 17,7 procent ge
groeid tot 16,1 miljard mark na
dat er over 1988 een stijging
was met negen procent tot zes
tig miljard mark. VW schrijft
deze gunstige ontwikkeling
voor een belangrijk deel toe aan
de aanhoudende tendentie in de
richting van hoogwaardig uit
geruste automodellen. De doch
teronderneming Audi boekt in
Europa uitstekende verkoopcij
fers en ook het model Passat
doet het goed. De omzetgroei
heeft samen met de eerste re
sultaten van rationaliserings
maatregelen gezorgd voor een
flinke winststijging, aldus VW.
De autoverkoop van VW is in
de eerste vier maanden van dit
jaar volgens eerste schattingen
met 7,2 procent toegenomen tot
992.000 stuks. Het merk Volks
wagen boekte een groei van 7,3
procent tot 735.000 wagens!
Audi zag de verkoop met 4,6;
procent toenemen tot 143.000
stuks en de Spaanse dochteron
derneming Seat registreerde
een verkoopgroei met 10,3 pro
cent tot 114.000 auto's.
Albert Bakker uit Stads
kanaal heeft in München
Europees octrooi gekregen
voor zijn voorkamerbou
gie. Bakkers uitvinding
beperkt de uitstoot van
schadelijke gassen uit au
to's volgens onderzoeken
met zeker de helft.
Bakker is nog steeds op zoek
naar fabrikanten die de bougie
in produktie willen nemen. De
schone bougie van Bakker be
staat uit een normale bougie
met daarop een klein metalen
huis geschroefd. Hierin wordt
de brandstof zodanig verhit
dat er een betere verbranding
ontstaat. Tot dusver heeft Bak
ker van overheidswege weinig
steun gehad. De Noordelijke
Ontwikkelings Maatschappij,
de NOM, die bij TNO in Delft
een onderzoek wilde financie
ren, werd door het onder
zoekscentrum teruggewezen.
Volgens TNO is de schone
bougie van de Stadskanaalster
eerder ontwikkeld door ande
re fabrikanten. Bakker be
weert dat dat niet waar is; zijn
bougie zou volgens heel ande
re principes zijn gemaakt.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN Het gere
nommeerde Britse finan
ciële dagblad Financial
Times schreef gisteren dat
de regering Thatcher van
plan is nog voor het parle
mentaire zomerreces te
beslissen aan welke on
derneming zij het kwij
nende Noordierse bedrijf
Short Brothers zal verko
pen. Short bouwt vliegtui
gen en bewapeningstuig,
waaronder Starstreak-
luchtafweerraketten.
Het is sinds 1943 een over
heidsbedrijf maar zwaar ver
liesgevend. Dit laatste is dan
ook de reden waarom de rege
ring Thatcher zich zo snel mo
gelijk van Short wil afmaken.
Er zijn twee kandidaat-kopers:
Bombardier, de Canadese
groep die eigenaar is van Ca-
nadair, en een Anglo-Neder-
lands consortium, bestaande
uit machtige General Electric
Company en Fokker.
De Britse autoriteiten, die
Shorts schulden van 390 mil
joen pond hebben afgeschre
ven, verklappen niet hoeveel
door beide geïnteresseerde
partijen voor het Noordierse
bedrijf wordt geboden. De Fi
nancial Times raamt echter de
omvang van elk bod op zo'n
100 miljoen pond. Deze krant
is dan ook van mening, dat de
regering Thatcher voor een
moeilijke keuze staat, want er
zijn zowel redenen om de
voorkeur te geven aan Bom
bardier als aan het Anglo-Ne-
derlandse consortium.
Bombardier schijnt momenteel
een eersterangspositie te be
kleden. Dit komt omdat Cana
da een lidstaat is van het Brit
se Gemenebest en de regering
Thatcher het bedrijf Short
Brothers nog het liefst hele
maal „in de familie" zou hou
den. Bovendien blijkt dit Ca
nadese bedrijf meer met Short
gemeen te hebben dan de
Anglo-Nederlandse kandidaat.
Net zoals Fokker bouwt Bom
bardiers dochtermaatschappij
Canadair passagiersvliegtui
gen. Precies zoals Short levert
zij vliegtuigonderdelen aan fa
brikanten van jets. De Ameri
kaanse gigant Boeing is een
vaste klant van
Bombardier.
De Canadezen bouwen ook
voertuigen voor massatran
sport (Short doet dit op kleine
schaal), onbemande verken
ningssystemen en raketten.
Een afdeling van Short is
daarin gespecialiseerd. Bom
bardier wenst zijn produktie
ben in Londen en Belfast de
verzekering gegeven, dat zij
Short Brothers zouden hand
haven als zelfstandig bedrijf.
Ook de naam van de Noord
ierse onderneming zou niet
verdwijnen.
Door Bombardier -wordt er bo
vendien op gewezen dat inves
tering op lange termijn zou
kunnen leiden tot de oprich
ting van een Canadees-Euro-
pese alliantie die een belang
rijke rol zou spelen op de in
ternationale markt van lijn-
vliegtuigen en voertuigen voor
massa-transport. Maar Bom
bardier koestert volgens de Fi
nancial Times weinig of geen
belangstelling voor Shorts
FJX, een straalvliegtuig met
50 stoelen, waarvan de verde
re ontwikkeling en latere pro
duktie wel 500 miljoen pond
zou kosten.
De FJX is namelijk een recht
streekse concurrent van Bom
bardiers eigen Regional Jet,
die zal worden gebouwd door
Canadair en waarvoor al heel
wat internationale orders zijn
geplaatst. Aangezien de FJX
ook zou concurreren met de
Fokker 50, is het hoogst on
waarschijnlijk dat het Anglo-
Nederlandse consortium GEC-
Fokker bereid zal worden ge
vonden om dit Short-project
verder uit te voeren.
Maar de regering Thatcher
verlangt uitdrukkelijk, dat
Short na zijn overname nog
vliegtuigen bouwt. De vak
kennis van zijn personeel mag
niet verloren gaan. Bovendien
moet het bedrijf zoveel moge
lijk werkgelegenheid blijven
verschaffen en op die manier
een belangrijke bijdrage leve
ren aan de stabiliteit van de
overigens niet bepaald gezon
de Noordierse economie. Van
beide kandidaten voor de
overname worden trouwens in
dit opzicht garanties verwacht.
De Financial Times schreef
gisteren dat het Anglo-Neder
landse consortium GEC-Fok-
ker op het eerste gezicht te
weinig met Short gemeen
heeft. GEC is volgens de krant
hoofdzakelijk belust op de ra-
kettenafdeling van Short Bro
thers. Vooral de Starstreak-
luchtafweerraket boeit GEC
buitenmate. Het is een wapen
dat netjes zou passen in het ei
gen, ver geavanceerde raket
programma van deze electro-
nische gigant.
Fokker van zijn kant heeft zo
als bekend extra capaciteit no
dig voor de bouw van zijn
vliegtuigen. Het Nederlandse
staatsbedrijf wil bovendien de
zekerheid hebben, dat Shorts
vleugels zal blijven produce
ren voor de Fokker 100, het
type dat momenteel op grote
schaal wordt verkocht aan
Amerikaanse en andere lucht
vaartmaatschappijen.
„Fokker is niet sterk genoeg
om Short Brothers over te ne
men zonder de financiële hulp
van een partner", zegt de Fi
nancial Times. „Daar tegen
over staat dat GEC zich niet
wil (of kan) bezighouden met
de bouw van vliegtuigen.
Daarom lijkt de combinatie
van GEC- en Fokker-vakken
nis de ideale formule voor de
aankoop van Short".
Tijdens de komende weken zal
in Londen en Belfast worden
onderzocht wat GEC en Fok
ker van plan zijn met Short.
Het moet een zelfstandige
Noordierse onderneming blij
ven. De Anglo-Nederlandse
combinatie dient ook haar
houding te bepalen wat betreft
Shorts FJX-project of de bouw
van mogelijke andere vlieg
tuigtypes. Met andere
woorden: de regering That
cher wil precies weten wat
GEC en Fokker in hun schild
voeren.
De regeringsbeslissing inzake
de verkoop zou tijdens de ko
mende weken worden geno
men. Maar zelfs wanneer be
gin juni de naam van de toe
komstige nieuwe eigenaar van
Short Brothers bekend zou
zijn, dan nog zal het tot in de
herfst van dit jaar duren eer
de zaak helemaal rond is. Het
privatiseringscontract van
Short moet trouwens uiteinde
lijk worden goedgekeurd door
de EG-commissie in Brussel.
Elke Nissan Maxima heeft 3 jaar lakgarantie, 6 jaar carrosseriegarantie en 100.000 km of 3 jaar garantie op hoofdcomponenten van aandrijving en wielophanging. Prijzen incl. BTW. excl afleveringskosten.
Wijzigingen voorbehouden. Nissan is ook de maker van de Micra, Sunny, Bluebird, Prairie, Laurel, Silvia, 200 SX, 300 ZX, Tbrrano, King Cab. Patrol, 'anette, L'rvan en Cabstar.
