Hans-Dietrich Genscher is in
alle opzichten 'n zwaargewicht
Estenssoro laat
Verbeterd achter
Geweervuur in Amritsar
slechts boze herinnering
JUMBO" ALLEENHEERSER OP BUITENLANDSE ZAKEN
^BUITENLAND.
£eidóo.<2ötvumt
ZATERDAG 6 MEI 1989 PAGINA 7
BONN De zondag voor
Kerstmis ondernemen
Hans-Dietrich Genscher
Ln zijn vrouw een pel
grimstocht naar Halle in
Baksen. Dat doen ze elk
liar. Halle is zijn geboor-
bplaats en in deze lande
lijke omgeving is hij opge
groeid, evenals zijn voor-
juders. Halle ligt echter
Ji Oost-Duitsland.
0e Westduitse minister van
buitenlandse zaken is dus een
jluchteling. In augustus 1952
toen kon dat nog slaag-
je hij erin een treinkaartje
■Aaar de vrijheid in het Westen
■b bemachtigen. Genscher
eeft Oost-Duitsland echter
ooit uit zijn hoofd kunnen
itten. Daar ligt zijn motivatie
,_aOor wat inmiddels een zeer
ih'B ersoonlijke zoektocht naar
rede op aarde is geworden.
ans-Dietrich Genscher is al
intig jaar lid van de West-
inisterraad half zo
als de federale republiek
t. Sinds 1974 heeft hij
itenlandse Zaken onder zijn
le. Zijn ideeën zijn daar zo
burgerd geraakt dat als de
'estduitse diplomaten over
ins beleid" praten, ze het in
•ezen over Genschers strate-
ie hebben. In kringen rond
|jn departement wordt het
roord „Genscherisatie" ge-
ruikt om dit verschijnsel te
eschrijven.
Iet het verdwijnen van An-
rej Gromyko van het inter-
ationale toneel werd Gen-
jcher de nestor van de minis-
ers van buitenlandse zaken,
langezien een hele generatie
S Duitse diplomaten nu „ge-
senscheriseerd" is, zal zijn in-
lloed beslist tot in de volgende
(euw reiken.
(Genscherisme" is in feite de
ivertuiging dat het in ieders
elang is om alle mogelijke
.l'egen te verkennen voor een
?^"amenwerking tussen Oost en
Vest. Genscher houdt vol dat
ie lijn niet strijdig is met een
P77ïerk Atlantisch verbond of
[en verenigd West-Europa,
[egelijkertijd ziet hij Europa
lis een afzonderlijke culturele
tenheid, die zich uitstrekt van
sl Ie Atlantische Oceaan tot aan
je Oeral. Hij heeft zelf soms
Ie neiging zich meer verbon-
jen te voelen met het Oosten
jan met het Westen, hetgeen
jij toeschrijft aan het Slavisch
lloed dat door zijn aderen
troomt.
Hans-Dietrich Genscher, de (politieke)
zwaargewichtdie al twintig jaar minister is.
FOTO: AP
5 beste vrienden in 1976 in Nu Andrej Gromyko (op deze foto uit '82 rechts) van het politieke toneel is ver
dwenen, is Genscher de nestor onder de ministers van buitenlandse zaken.
FOTO: UPI FOTO: AP
trmoede
in 1927 werd hij geboren in
ien boerengemeenschap in
Salie. Zijn vader was aan een
Itudie rechten begonnen, maar
leeft die nooit afgemaakt. Zijn
jioeder had alleen lagere
chool. Op zijn negende jaar
stierf zijn vader aan de gevol
gen van een oorlogswond. Hij
gaf zijn zoon een liefde voor
boeken mee en een gedreven
heid om te slagen in het leven,
maar bar weinig middelen om
dat te bereiken.
Hans-Dietrich Genscher groei
de op in armoede. Evenals
vele duizenden andere jongens
van zijn leeftijd, sloot hij zich
aan bij de Hitier Jeugd. Vlak
voor zijn zestiende verjaardag
werd hij opgeroepen om bij
een luchtafweereenheid te die
nen. Hij werd uiteindelijk ge
vangen genomen door de
Amerikanen, die hem over
droegen aan de Britten.
Na de capitulatie had Hans-
Dietrich Genscher de kans om
voorgoed in het Westen blij
ven, maar hij keerde zonder
enige aarzeling terug naar
Halle en zijn moeder. Hij wil
de rechten studeren en zich
daarna in de politiek storten,
om te zorgen dat Duitsland
nooit meer in de handen van
een dictator zou vallen.
Typerend voor hem was dat
hij de verschillende partijen
die toen nog bestonden in wat
nu Oost-Duitsland is onder de
loep nam. Hij besloot uiteinde
lijk lid te worden van de Libe
ralen. Hun inzet voor sociale
rechtvaardigheid, hun hou
ding ten aanzien van de defen
sie en hun conservatieve fisca
le politiek spraken hem aan.
Tuberculose
Tijdens zijn studie werd Gen
scher ernstig ziek. Hij leed aan
tuberculose, een ziekte die
hem nog lang daarna achter
volgde. Nadat hij uit het zieke-
nuis was ontslagen ging hij
verder studeren aan de uni
versiteit van Leipzig. Daar
kwamen zijn politieke aspira
ties pas goed tot bloei.
Hij slaagde snel voor zijn eer
ste examens, maar omdat de
consequensies van de Sovjet-
russische bezetting zich steeds
duidelijker aftekenden, besloot
hij, met tegenzin, samen met
twee studievrienden naar het
Westen te vluchten.
De vlucht per trein naar Oost-
Berlijn en vandaar met de on
dergrondse naar West-Berlijn
verliep voorspoedig, maar het
avontuur staat hem nog in het
geheugen gegrift. Hij reisde
vervolgens door naar Bremen,
waar hij zijn studie hervatte
en afstudeerde en zich bij de
Vrije Democraten, de FDP,
aansloot.
Vrijwel direct na zijn afstude
ren kreeg hij in 1956 een func
tie bij de partij. Aan zijn juridi
sche scholing dankt hij zijn
oog voor details en het vermo
gen om goed te luisteren ei
genschappen waar hij door de
jaren heen veel profijt van
heeft gehad.
Zijn politieke loopbaan verliep
intussen voorspoedig. Hij
werkte zich gestaag omhoog in
de hiërarchie en werd bij alge
mene verkiezingen in 1965 ge
kozen als eerste kandidaat
voor Noordrijn-Westfalen.
Binnen vier maanden was hij
lid van het Duitse parlement,
de Bondsdag. In 1968 werd hij
door een overweldigende
meerderheid tot partijleider
van de FDP gekozen.
Een jaar later werd hij be
noemd tot minister van bin
nenlandse zaken in het kabi
net van Helmut Schmidt. In
1974 stond hij erop minister
van buitenlandse zaken te
worden, een post die hij altijd
al ambieerde.
Familie
Hans-Dietrich Genscher
trouwde in 1958 met Louise
Schweitzer. Drie jaar later
werd dochter Martina gebo
ren. Zij was altijd al zijn oog
appel en is nu nog steeds een
van de belangrijke mensen in
zijn leven. Het huwelijk met
Louise hield echter niet lang
stand en werd in 1966 ontbon
den. Hij hertrouwde in 1968
met Barbara Schmidt.
De band met moeder ,,Omi"
Genscher, die ook naar het
Westen is gekomen, is altijd
bijzonder sterk gebleven. Zij is
door de jaren heen zijn ver
trouwelinge, raadsvrouw en
zijn geweten gebleven.
Als minister Genscher in
Bonn is, zoekt hij haar elke
dag op. Moet hij naar het bui
tenland, dan neemt hij Omi
nog weieens mee. Ze is nu 88
jaar en lijkt fit en gezond ge
noeg om te voldoen aan de
voorspelling van haar overle
den man, dat ze haar zoon zal
overleven.
Dat is misschien de reden
waarom ze maar steeds blijft
doorzeuren over zijn gezond
heid. Haar zoon moet minder
eten en vet voedsel vermijden,
vermaant ze hem. Zijn moe
ders waarschuwingen ten spijt,
is eten een van Genschers
"liefste bezigheden. Hij is twee
meter lang en weegt ruim
honderd kilo. De combinatie
met zijn grote flaporen heeft
hem bij zijn collega's de bij
naam „Jumbo" opgeleverd.
Behalve aan eten is hij ook
verslaafd aan werken. Hij
jaagt zijn personeel op tot acht-
tien-urige werkdagen en doet
daar zelf aan mee, ondanks
het feit dat hij zwakke longen
heeft als gevolg van de tuber
culose en hij de afgelopen paar
jaar drie maal door een hart
aanval werd getroffen.
Op reis
Hans-Dietrich Genscher is bij
na constant op reis. Henry
Kissinger geen grote fan
van hem schept er genoe
gen in te vertellen hoe twee
vliegtuigen van de Luftwaffe
boven de Atlantische Oceaan
frontaal op. elkaar zijn gebotst.
Bij navraag bleek dat Gen
scher aan boord van allebei de
toestellen zat.
Deze anecdote doet echter
niets af aan het respect dat
vriend en vijand koesteren
voor deze zeer begenadigde
politieke koorddanser. Alhoe
wel de FDP altijd klein is ge
bleven, heeft Genscher de par
tij tot een onmisbaar onderdeel
gemaakt van elke Duitse rege
ring.
In 1982 ruilde hij de sociaal
democraten in als coalitiepart
ner tegen de christen-demo
craten. Ondanks het feit dat
zijn partij bij de eerstvolgende
algemene verkiezingen voor
deze stap moest boeten met
verlies van parlementszetels,
wist hij zijn eigen zetel van
Buitenlandse Zaken te behou
den. En hij is nog steeds de po
pulairste politicus in het land.
Hij zou in principe de regering
van bondskanselier Kohl ten
val kunnen brengen door op
nieuw van partij te verande
ren. Dat zal hij echter waar
schijnlijk niet doen, omdat hij
nu zijn eigen buitenlandse be
leid kan voeren.
Zijn tegenstanders vinden het
uiterst gevaarlijk voor de
Westduitse positie in de we
reld dat Genscher alleenheer
ser is op Buitenlandse Zaken,
omdat verzet tegen zijn beleid
daarmee van de baan is. Als
hij de rest van z'n leven minis
ter van buitenlandse zaken
blijft, hetgeen niet is uitgeslo
ten, is de kans uitermate groot
dat hij Buitenlandse Zaken
aan de openbare discussie in
zijn land onttrekt.
Vreedzame toekomst
Genscher gelooft dat het de
speciale verantwoordelijkheid
van Duitsland zich hard te
maken voor een vreedzamer
toekomst, omdat het land in
het verleden de oorzaak is ge
weest van zoveel agressie.
Achter de schermen heeft hij
keihard gewerkt aan het tot
stand brengen van een wapen
stilstand tussen Iran en Iraq
en bij de vrijlating van gijze
laars in Libanon heeft hij ook
zijn invloed kunnen aanwen
den.
Toch zijn het zijn onafgebro
ken inspanningen om de be
trekkingen met het Sovjet
blok te verbeteren die hem zo
geliefd hebben gemaakt bij
zijn aangenomen landgenoten.
Hij begrijpt als geen ander hun
bezorgdheid om zo dicht bij de
dreiging van een kernoorlog te
leven. Hij gelooft in een hecht,
begripvol contact tussen Oost
en West en beschouwt glasnost
en perestrojka als middelen
voor een versnelde ontspan
ning. Hij is van mening dat
het Warschau Pact door de
NAVO „beloond" moet wor
den voor de bereidheid tot
eenzijdige ontwapening.
Voor zowel premier Thatcher
als president Bush is Gen
schers vastberadenheid op het
moment bijzonder frustrerend.
Maar als, zoals heel waar
schijnlijk is, er een compromis
wordt bereikt in de onderhan
delingen over de kernwapens
voor de korte afstand in Euro
pa, zodat een breuk in de
NAVO vermeden wordt, staat
in elk geval vast dat „Jumbo"
nog tot ver in de toekomst het
„Genscherisme" zal bedrijven.
IAN MURRAY
(c) The Times, Londen
LA PAZ Voor de 81-ja-
[ige president Victor Paz
Estenssoro van Bolivia zit
let karwei er bijna op.
Llorgen gaat Bolivia naar
je stembus om zijn opvol
ger te kiezen, die het ver
pauperde Zuidamerikaan-
je land verder uit het slop
üsioet halen.
9e keuze tussen de belangrijk-
te kanshebbers zal niet ge-
nakkelijk zijn, aldus waarne-
ners. Zij willen immers alle-
naal in de voetsporen van Es-
enssoro treden. „Deze verkie
zingen gaan niet over ideolo-
[ie, maar over persoonlijkhe-
en", merkte de regeringskan-
idaat, Gonzalo Sanchez de
Lozada, op.
jmk strijd gaat vooral tussen
rie kandidaten, onder wie ge
leraal Hugo Banzer. Deze 63-
jrige ex-dictator, een oude ri-
aal van Estenssoro, ligt vol
lens de jongste opiniepeilingen
n de kop. Maar of Banzer de
ieuwe president van Bolivia
/ordt is nog zeer de vraag.
rlijn belangrijkste tegenstander
ijkt zijn militair verleden te
fjn.
ferhaling
regeerde Bolivia van
[971 tot 1978 met ijzeren hand.
och versloeg de tot democra-
ie bekeerde generaal in de
:rste verkiezingsronde in
|985 zijn toenmalige belang-
ijkste tegenstrever, Paz Es-
rnssoro. Maar om het presi-
lentschap in één keer te ver-
'erven moet een kandidaat
'olgens de Boliviaanse kieswet
linstens vijftig procent van
le stemmen hebben behaald.
dat niet het geval dan wijst
iet nieuwgekozen Congres de
iresident aan. Zo moest in
.winnaar" Banzer toch
iet veld ruimen voor Paz Es-
inssoro.
let belangrijkste thema bij de
uidige verkiezingen is de eco-
lomie. Toen Estenssoro in
voor de vierde keer in
lijn lange politieke loopbaan
iet hoogste ambt in het land
nocht bekleden, stond Bolivia
lan de rand van de afgrond.
linkse regering van Estens-
joro's voorganger Hernan Siles
•uazo (1982-1985) had een eco-
lomische puinhoop achterge-
aten. De inflatie bedroeg
13.000 procent per jaar, de lo-
ien werden om de twee we
ien aangepast en het Zuida-
ierikaanse land werd om de
haverklap verlamd door sta
kingen.
„Dit land is stervende", aldus
Estenssoro bij zijn aantreden.
Vier jaar later blijkt de voor
malige revolutionaire politicus
met een behoudend monetair
IMF-beleid de inflatie te heb
ben teruggedrongen tot het
laagste niveau in Latijns-Ame-
rika (rond de twintig procent
op jaarbasis). „Bolivia heeft nu
de gezondste economie in La-
tijns-Amerika", aldus een
Amerikaanse diplomaat.
Herstelbeleid
De presidentskandidaat van de
regerende Revolutionaire Na
tionale Beweging (MNR), de
miljonair en zakenman Gonza
lo Sanchez de Lozada (58), wil
het herstelbeleid van Estensso
ro voortzetten. Maar of hij op
dit punt kan scoren, valt nog
te bezien. De andere kandida
ten hebben zich eveneens min
of meer voorstander betoond
van het huidige economisch
beleid. Het gaat er nu volgens
waarnemers vooral om wie de
grootste persoonlijke uitstra
ling heeft.
De Nationalistische Democratische Actie-partij (ADN) van ex-dictator Banzer heeft een stevige
stempel gedrukt op de straten van de hoofdstad La Paz.
De belangrijkste tegenstander
van Sanchei ter linkerzijde,
Jaime Paz Zamora (50) van de
sociaaldemocratische Bewe
ging van Revolutionair Links
(MIR), zet evenwel kritische
kanttekeningen bij het econo
misch beleid van de MNR. „De
economie ziet er gezond uit,
Voor de 81-jarige president Victor Paz Estenssoro van Bolivia zit
het karwei er op.
FOTO: AP
maar de mensen niet", zo
houdt hij de kiezers voor.
Hij raakt hiermee een gevoeli
ge snaar bij veel Bolivianen.
Veel kiezers herinneren zich
Estenssoro als de president die
in 1952 de rijken in het land
de stuipen op het lijf joeg met
nationaliseringen van de tin
mijnen en landhervormingen.
Tijdens zijn laatste ambtster
mijn ontpopte hij zich echter
als een onvervalst conservatief
leider die regelrecht de „ver
foeide" recepten van het In
ternationaal Monetair Fonds
overnam. Met de economie
ging het beter, maar het gelag
werd betaald door de arme be
volking.
Werkloosheid
Sanering van de mijnindustrie
betekende voor tallozen werk
loosheid en beschermende ar
beidswetten werden ongedaan
gemaakt. De regering-Estens-
soro aarzelde niet het leger in
te zetten bij arbeidsonrust en
kondigde twee keer de staat
van beleg af.
De crisis werd verscherpt door
de forse prijsdaling van Bolivi
a's belangrijkste exportartike
len: tin, olie en gas. De inkom
sten uit de export liepen van
942 miljoen dollar in 1980 te
rug naar slechts 580 miljoen
dollar in 1988. Bolivia boekte
vorig jaar een overschot van
maar drie miljoen dollar op de
handelsbalans.
Veel waarnemers menen dat
Bolivia de laatste vier jaar on
der Estenssoro een betrekke
lijk kalme periode heeft be
leefd. Bolivia gold altijd als het
roerigste - land van Latijns-
Amerika. Sinds de onafhanke
lijkheid 125 jaar geleden on
derging het Zuidamerikaanse
land maar liefst 180 staatsgre
pen. De militairen lijken even
wel sinds hun terugkeer naar
de kazerne in 1982 geen aan
stalten meer te maken de
macht te grijpen.
De verkiezingscampagne stond
vooral in het teken van ver
baal geweld. Elke kandidaat
speelde direct op de man en
probeerde de ander in diskre
diet te brengen door diens ver
leden op te rakelen. Vooral
Banzer werd daarbij in de ver
dediging gedrongen. „Mijn
moeder heeft mij niet als mili
tair of dictator grootgebracht",
aldus de generaal die zweert
een „fervent verdediger van
de democratie" te zijn.
Congres
De Nationalistische Democra
tische Actie-partij (ADN) van
Banzer beschikt over het best
geoliede campagne-apparaat,
aldus politieke deskundigen.
De algemene verwachting is
dan ook dat hij het gaat win
nen. Aangezien er in totaal ne
gen kandidaten om het hoog
ste ambt strijden, verwacht
men echter niet dat hij hetf
presidentschap al in de eerste
ronde in de wacht sleept.
Dat betekent dat het eveneens
morgen te kiezen nieuwe Con
gres in augustus de knoop
moet doorhakken. Waarne
mers verwachten dat het dit
keer moeilijk zal zijn Banzer
legaal van de macht af te hou
den, als de generaal een voor
sprong van meer dan tien pro
cent op zijn rivalen zou krij
gen.
AMRITSAR Het is 's
avonds weer stampvol in
de ooit verlaten restau
rants van Amritsar. Het
geweervuur dat de nach
telijke stilte nog maar een
jaar geleden verscheurde
is verstomd en slechts een
boze herinnering. De
Gouden Tempel, het be
langrijkste heiligdom van
de sikhs, schittert weer in
al zijn pracht. Maar het
geweld van de extremisti
sche Sikhs is niet verdwe
nen: het is slechts ver
plaatst, naar het platte
land van de aan Pakistan
grenzende deelstaat Pun
jab.
De stoffige provinciestad Am
ritsar was het centrum van de
zeven jaar durende afschei
dingsguerrilla van radicale
sikhs. Een wrede strijd vol ter
reur: maar al te vaak maaiden
rebellen niets-vermoedende
burgers op marktpleinen met
machinegeweren neer om ver
volgens razendsnel te verdwij
nen. Maar het was ook een
strijd met openlijke en specta
culaire confrontaties: tot twee
keer maakte het Indische le
ger een bloedig einde aan een
bezetting van de Gouden Tem
pel, de laatste keer een jaar ge
leden.
Sinds mei vorig jaar is het rus
tig in Amritsar. „Een boom-
town", een stad die explosief
groeit, noemt hoteleigenaar
Sanjay Galhotra, een hindoe,
zijn woonplaats nu. Hij vertelt
over zijn plannen om een vier
verdiepingen tellend winkel
centrum te bouwen. „Een jaar
geleden zouden ze me nog
voor gek hebben verklaard",
zegt hij. Een andere hindoe
middenstander, Amarlit Wa-
lia, zegt goede zaken te doen
in zijn winkel voor televisies
en andere elektrische appara
tuur. „De mensen geven niets
meer om de mlitanten, de
stemming hier is uitstekend",
zo verzekert hij.
Dat de bakens zijn verzet toont
de Gouden Tempel waar
schijnlijk het duidelijkst aan.
In de tempel, die zijn naam
ontleent aan de met goud be
dekte muren, verdringen hon
derden sikh-pelgrims zich op
de marmeren vloeren, gelovi
gen met oranje en blauwe tul
banden bezoeken de tempel
met vrouw en kinderen, en de
enkele hindoe die in de tempel
rondloopt wordt niet meer
lichtzinnig genoemd.
Regeringstroepen
De rust werd afgedwongen
door de Indiase regeringstroe
pen, die afgelopen mei een
eind maakten aan de bezetting
door militante sikhs. Meer dan
veertig mensen werden daar
bij gedood en bijna 200 rebel
len, onder wie veel leiders van
de afscheidingsbeweging, ga
ven zich over en werden gear
resteerd. Volgens de Indiase
politie verloor de rebellenbe
weging dooi' het verlies van de
tempel haar leiding en haar
thuisbasis.
De tempel wordt nog altijd be
waakt door zwaarbewapende
politie en elke bezoeker wordt
gefouilleerd. De overheid wil
tot elke prijs voorkomen dat
de tempel weer een zwaar ver
dedigd bolwerk van het verzet
wordt.
Maar militante sikhs zijn er
nog steeds, en hun strijd voor
een onafhankelijk Khalistan,
het 'Land der Zuiveren', in de
Punjab gaat verder. Buiten de
steden, in de velden en de dor
pen zijn de rebellen actief,
zaaien ze angst.
,,Er is terreur op het platte
land, terreur en bedreigin-
tert", zegt de sikh Mukhtiar
ingh, een arts in het dorpje
Jagdev Kalan, zo'n 20 kilome
ter ten noorden van Amritsar.
„De regering doet niets om ons
te beschermen. De hindoes zijn
al vertrokken, nu volgen de
sikhs hen naar de veiligheid in
de grote stad", zegt hij.
Jagdev Kalan telt 8000 inwo
ners, meest boeren en allen
sikh. De circa 200 hindoes die
in het dorp woonden zijn in
augustus 1987 naar Amritsar
gevlucht na een rebellen-aan
val die aan minstens twaalf
hindoes en sikhs het leven
Maar het geweld hield niet op
met het vertrek van de
hindoes. De rebellen hadden
het daarna gemunt op hun ge
loofsgenoten, die ze ervan be
schuldigden informanten van
de politie te zijn of onvoldoen
de enthousiasme op te brengen
voor de rebellenbeweging. Al
leen al dit jaar hebben volgens
Mukhtiar Singh vijftien sikh
families het dorp verlaten.
„Niet veilig"
„Het dorp is niet veilig", zegt
burgemeester Harbhajan
Singh. „Behalve de politie
durft 's nachts niemand buiten
te komen. Als een geweerschot
klinkt gaan alle lichten direct
uit." Zowat elke twee weken is
er wel een beschieting, zegt
hij. „Ik weet niet wie op wie
schiet. Het kan de politie zijn,
het kunnen terroristen zijn.
Maar ik ben niet van plan dat
uit te zoeken".
Volgens Mukhtiar Singh zijn
de rijke sikh-families de be
langrijkste bron van inkom
sten aan het worden voor de
rebellen: „Een verzoek om
geld wordt gevolgd door een
bezoek, en door een aanval op
degenen die weigeren op het
verzoek in te gaan".
„De activiteiten van de mili
tanten zijn veranderd van fun
damentalistische acties tot sim
pele misdaad", zegt C. Pal
Singh, inspecteur-generaal
van de politie in Amritsar. „Er
zijn geen leiders, dus de rebel
len 'kunnen zich niet organise
ren. Ze pakken nu de weerlo
ze, gemakkelijke doelen".
Dit jaar zijn in de Punjab tot
nu toe meer dan 500 mensen
vermoord, terwijl in 1988 min
stens 2400 doden vielen. De
plaatselijke overheid verwijt
de politie de zaak weer uit de
hand te laten lopen. „Het
moorden gaat door omdat de
politie incapabel is", zegt Sa-
rapjeet Singh, de hoogste be
stuurder in het district Amrit
sar. „Ze hebben geen gebruik
gemaakt van de situatie na de
belegering. Toen waren de ter
roristen in het nauw gedre
ven". Alleen al in zijn district
hebben in de eerste drie
maanden van dit jaar 500
dorpsbewoners de veiligheid
van de grotere steden opge
zocht.
Onafhankelijk
Sinds 1982 vechten de militan
te sikhs voor een onafhanke
lijk Khalistan in de Indische
deelstaat Punjab. Tot vorig
jaar stond de Gouden Tempel
in Amritsar centraal in hun
strijd. In 1984 gaf de toenmali
ge Indische premier Indira
Gandhi het leger opdracht de
Gouden Tempel te bestormen,
waarbij minstens 1200 mensen
werden gedood. Uit wraak
werd Gandhi zes maanden la
ter door twee radicale sikhs uit
haar lijfwacht doodgeschoten.
De bebaarde sikhs, hun lange
haren altijd onder een tulband
verborgen, vormen slechts 2
procent van de 880 miljoen in
woners die India telt. Ze wo
nen in heel noord-India, maar
komen oorspronkelijk uit de
Punjab, waar ze 55 procent
van de 20 miljoen mensen tel
lende bevolking uitmaken.