finale Een 'zondagskind' van 50 jaar 'CcidócSowiant en t( Lirsié i DEN HAAG - „Als ik Lubbers I lioor, doe ik mijn vulpen dicht", Éjzei journalist/columnist Henk Hof- /jand van NRC-Handelsblad on- langs in een televisie-interview. Zo als elke politicus wekt ook Lubbers pterke sympathieën en antipathieën op. Binnen het politieke bedrijf lvollfvordt echter vrij genuanceerd over er ntie premier gedacht. Zelfs zijn poli tieke 'vijanden' roemen zijn werk kracht, intelligentie en vindingrijk- n' heid. Een rondgang langs enkele personen uit de politieke wereld (die hem in de jaren zeventig en tachtig in verschillende hoedanig heden en verhoudingen meemaak ten leverde de volgende beoordelin- gen op. Kok, fractieleider PvdA, oud-voor- 12 "tzitter FNV: ^Persoonlijk heb ik altijd heel behoorlijk ™*"jnet Lubbers overweg gekund. We on derhouden niet echt warme contacten, laar kunnen goed met elkaar praten, ij kan tot op zekere hoogte uitstekend iritiek verdragen, is in discussies meest- .1 heel sportief en heeft ook het vermo- ;en zichzelf kritisch onder de loep te ne- ien. Maar wee degene die bij het uiten 'an kritiek op de man speelt. Als Lub- zich in z'n persoonlijke integriteit aangetast voelt, kan hij laaiend boos 'orden". Hij neemt eigener beweging wel eens :ontact met me op om over bepaalde iroblemen te praten. Doorgaans gaat het '"- •Mdan over zaken die boven de partijpoli tiek uitstijgen. De enkele keren dat hij .--Jwèl politiek gevoelige zaken aansnijdt en 2jg&ivraagt wat ik nou van dit of dat vind, ittjïben ik altijd op m'n hoede. Dan denk ik: ^wat zou hij van me willen?". Ba=3.,Ik ken Ruud Lubbers al heel lang, al 1969, toen hij bekendheid verwierf een verlicht ondernemer. Hij zat toen bij de club van christelijke metaalwerk gevers en ikzelf was bestuurslid bij het i (an^V' 'k weel n0® ®oe£* ^at ^en mb bij de kabinetsformatie van 1973 vroeg )er_ wat voor een type die KVP-ondernemcr Lubbers was. Dat had-ie trouwens aan iatie!anderen ook gevraagd. Van vrijwel ie- jdereen, ook van mij, kreeg hij goede be- loordelingen. Lubbers is in de loop der jaren rechtser geworden. Dat begon ei genlijk al in het kabinet-Den Uyl, toen er een polarisatiebeweging op gang kwam tussen werkgevers en werkne- mers. Lubbers koos, samen met zijn col lega Duisenberg, steeds meer de kant tvan de werkgevers". jU'In die tijd kwam ik veel bij Lubbers op 7 zijn ministerie over de vloer. Economi sche Zaken stelde toen nog wat voor. Dat was een der belangrijkste departe menten. Lange gesprekken hebben' we gevoerd over allerlei problemen van die tijd. Lubbers kon heel belangstellend luisteren, nog steeds trouwens, maar je wist nooit of hij zelf al een vaststaand reeq standpunt had en of hij niet al bepaalde toezeggingen aan anderen had gedaan. riipje onberekenbaarheid is hij nooit kwijt geraakt". Negen Mr. W.F. de Gaay Fortman, oud-minis- ter van binnenlandse zaken (in het kabi- net-Den Uyl), voormalig ARP- en CDA- I senator: (J „De vroegere premier De Quay z.ei mij 7 eens: m'n kabinet bestaal uit vrijwel al- __,lemaal zessen en een paar zeventjes. Maar er zitten ook twee negens in. En dat maakt hel regeren lastig". Ik heb daar tijdens het premierschap van Lub bers vaak aan moeten denken. Lubbers is zelf een negen en in dit tweede kabi net van hem is hij volgens mij nog de enige ook. Dat kan het regeren soms dubbel moeilijk maken, temeer daar hij degene is die leiding moet geven. De permanente voorsprong die hij op zijn collega's heeft, wekt natuurlijk nu en dan irritaties op".. „Lubbers is een zeer vasthoudend type, dat had ik al gauw in de gaten toen ik hem in het kabinet-Den Uyl leerde ken nen. Hij kan erg goed luisteren naar ar gumenten van anderen, maar als hij zelf eenmaal iets in z'n hoofd heeft is hij daar uiterst moeilijk meer van af te brengen. Toch zijn allerlei verhalen over zijn functioneren als minister van eco nomische zaken zwaar overdreven..Hij zou iemand zijn geweest die ontzettend snel boos was en geregeld met de deuren van het Catshuis sloeg. Lubbers is een temperamentvol man, maar met de deu ren slaan doet-ie niet zo gauw. Tijdens het kabinet-Den Uyl is dat, althans tij- I dens een vergadering van de minister- 1 raad, welgeteld maar één keer gebeurd. I Hij had er toen ook een goede reden 1 voor omdat Den Uyl hem onheus had behandeld. Den Uyl is zo van Lubbers' reactie geschrokken, dat hij hem sinds dien met meer respect heeft behandeld". „Het knappe van Lubbers vind ik dat hij altijd bliksemsnel moeilijke vraag- 1 stukken doorziet en in een discussie on middellijk onrealistische of voze argu menten weet door te prikken. Hij is ook zeer begaafd in het bedenken van alle mogelijke oplosingen. Dat doet hij soms ook terwijl hij aan een betoog bezig is. Hij kan plotseling onder het praten een beter idee krijgen dan wat hij net staat te verkondigen. Op zo'n moment switcht hij gewoon naar een ander spoor. Veel i mensen noemen dat een verwarde of wollige redeneertrant, maar als je goed luistert is dat niet zo. Er zit wel degelijk logica in". Inspirerend ZATERDAG 6 MEI 1989 Morgen, zondag 7 mei 1989, hoopt premier Ruud Lubbers 50 jaar te worden. Een dag met een symbolisch tintje, niet alleen omdat hij volgens een oude volkswijsheid aartsvader Abraham zal aanschouwen, maar ook omdat het predikaat 'zondagskind in de politiek', dat hij zichzelf eens oplegde, morgen letterlijk op hem van toepassing is. In figuurlijke zin daarentegen is, na alles wat er deze week is gebeurd, zijn imago van geluksvogel danig geschonden. Het eredoctoraat dat hem dinsdag in Washington zal worden toegekend heeft dan ook een bittere bijsmaak. Lubbers' politieke carrière, die nu bijna twintig jaar beslaat, nam een aanvang toen hij als progressief bekend staande KVP'er èn werkgever (directeur van de machinefabriek Hollandia Kloos) lid werd van de Rijnmondraad. Daarop volgde een indrukwekkende staat van dienst: minister van economische zaken in het kabinet-Den Uyl en achtereenvolgens CDA-kamerlid, fractieleider en sinds 1982 minister-president, zij het nu met een demissionaire status. Dick van Rietschoten, Marga Rijerse, Rob Sebes, Elsbeth Kegge en Paul Koopman deden de ronde langs mensen die hem redelijk goed kennen en gezamenlijk schetsen zij onderstaand portret. Een interview met de vrouw die hem het beste kent, Ria Lubbers, staat op de volgende pagina. Frank de Grave, WD-kamerlid: „Lubbers is een zeer behendig politicus, die hard werkt en uitermate intelligent is. Als broekie van nog geen dertig jaar werd ik in 1985 voor het eerst ontboden in het Torentje, de befaamde werkkamer van Lubbers aan het Binnenhof. Span nend! Al gauw bleek dat de premier bui tengewoon goed naar m'n problemen luisterde. Hij wekte de indruk dat-ie in tensief met me meedacht. Daar werd ik kennelijk zo door geïnspireerd dat ik, voor ik het wist, zélf bezig was oplossin gen voor mijn problemen te formuleren. Lubbers maakt herhaaldelijk handig ge bruik van die tactiek. Eerst denk je dat hij het alleen bij jou doet, later heb je in de gaten dat dit nu eenmaal zijn stijl van opereren is. Het gevaar ervan is dat je tegemoetkomingen doet terwijl je dat he lemaal niet van plan was". „Af en toe vertoont Lubbers élementen van een verwend kind. Hij wil graag als een zonnekoning stralen en raakt snel geprikkeld als mensen niet willen wat hij wil of als mensen hem niet begrijpen. Zulke lieden moeten volgens hem hard handig terzijde worden geschoven. Dat is gevaarlijk, want als hij daarin te ver gaat kunnen er brokken van komen. De voorbeelden liggen voor het oprapen". „Als premier heeft hij de laatste tijd naar mijn smaak veel te weinig gewerkt aan de eenheid van het kabinetsteam en de coalitie. Waarschijnlijk komt dat door het feit dat hij al zo lang minister president is geweest. In de geschiedenis zie je wel vaker dal iemand zich dan gaat zien als een soort vader des vader lands die het overal en altijd voor het zeggen heeft". Verademing Maarten Engwirda, kamerlid D66: „Vergeleken bij Van Agt was Lubbers als premier een verademing. Hij was ten minste een stuk zakelijker. Ik zag aan vankelijk wel op tegen dat wollige en verwarde taaltje van hem, maar dat is hij tijdens z'n premierschap voor een be langrijk deel kwijtgeraakt. Het is wel merkwaardig dat hij sinds een jaar of an derhalf die zakelijkheid af en toe weer heeft verloren. De ruzies die hij met de VVD heeft uitgevochten hadden juist vaak een onzakelijk karakter, meer per soonlijk gericht". „Dat hij ook tegen politieke vrienden of coalitiegenoten boos kon worden, heb ik zelf een keer ervaren in 1981, tijdens het tweede kabinet-Van Agt, dat bestond uit PvdA, CDA en D66. Lubbers was frac tieleider van het CDA en ik vice-fractie- leider en financieel woordvoerder van D66. Toen ik bij de algemene beschou wingen mijn betoog hield, zat Van Agt voortdurend ongeïnteresseerd in zijn pa pieren te bladeren. Dat ergerde mij zo danig dat ik besloot er iets van te zeg gen. Ik werd onmiddellijk onderbroken door Lubbers, die op vinnige toon vroeg of het soms mijn bedoeling was m'n ei gen kabinet aan te vallen". „Lubbers' boosheid duurt nooit lang. Ik heb in die periode heel goed zaken met hem kunnen doen. In het kabinet was het een puinhoop, maar in de Kamer konden de coalitiepartners het prima met elkaar vinden. Lubbers heeft trou wens altijd goede contacten met D66 ge had. Hij is zelfs goed met Hans van Mierlo bevriend. Ook tijdens zijn pre mierschap kwam hij wel eens bij ons langs voor informele gesprekken. Hoe wel we het met het CDA-VVD-beleid nooit eens zijn geweest, heb ik dat altijd zeer gewaardeerd". Niet bevlogen Gert Schutte, GPV-kamerlid: „Ik vind dat de premier minder christe lijk bevlogen is dan menig ander CDA- politicus. Naarmate Lubbers een zwaar dere rol als teamleider kreeg, raakte de bijbelse inspiratie steeds meer op de ach tergrond". „Hij wekt wel de indruk goed te kunnen luisteren. Door steeds een zo breed mo gelijk politiek draagvlak voor zijn beleid te zoeken, heeft hij de ploeg lange tijd goed bij elkaar weten te houden. Maar hij is nooit in de bres gesprongen voor zaken die de kern van de christelijke po litiek raken. Integendeel. Vanuit Austra lië liet hij vorig jaar weten persoonlijk geen moeite te hebben met actieve le vensbeëindiging als hij in een situatie van ondraaglijk lijden zou komen. Daar mee schoot hij het CDA-standpunt over euthanasie overhoop. Dat weegt voor mij heel zwaar omdat Lubbers behalve premier ook de leider is van de grootste christelijke partij in Nederland. Wat dit soort zaken betreft kon ik met Van Agt beter uit de voeten. Die drong immers enkele malen aan op een 'ethisch reveil'. Een dergelijke oproep hebben we van Lubbers nooit gehoord". Openheid Hans van der Voet, hoofddirecteur Rijksvoorlichtingsdienst: „Toen Lubbers in 1982 premier werd heeft hij zich verbazingwekkend snel in gewerkt. Zijn dossierkennis was in no- time gigantisch. Opvallend is ook de stérke impuls die hij als minister-presi dent heeft gegeven aan de openheid van het beleid. Zijn wekelijkse ontmoetingen met de pers steken met kop en schou ders uit boven die van al zijn voorgan gers. Hij beschouwt de contacten met de media als een zeer wezenlijk onderdeel van zijn functie en hij vindt het ook leuk om ter verantwoording te worden geroepen en dingen uit te leggen. Dat geldt nog sterker voor zijn verhouding met de Tweede Kamer. Daar komt hij graag. Uitleggen, debatteren, zich verde digen, dat vindt-ie prachtig. Nooit heb ik wat dat betreft enige tegenzin be speurd, zoals bij Van Agt vaak het geval was". „Lubbers intelligentie staat buiten kijf. Zijn enige zwakke punt is z'n juridische kennis. Maar verder heeft hij een gewel dig inzicht in alle economische, financië le, sociale en algemeen maatschappelijke ontwikkelingen. Vaak lijkt het wel of hij een antenne naar de toekomst heeft. Vooruitdenken, dat is een bijzonder sterk punt van 'em. Soms is dat een na deel omdat hij mensen in zijn omgeving zóveel stappen voor kan zijn dat er een soort communicatiekloof ontstaat. Inter nationaal, en vooral binnen de EG, heeft hij de afgelopen jaren steeds meer erken ning en aanzien verworven. Hij werkte daar zelf ook wel aan hoor, want hij zoekt eigener beweging veel contact met andere regeringsleiders. Even Thatcher bellen, eveif een telefoontje naar Kohl, dat is typisch Lubbers". Streken Ria Beckers, PPR-kamerlid: „Lubbers had PPR-lid kunnen zijn. Toen een aantal KVP-radicalen in 1968 de partij verliet om de PPR op te richten besloot Lubbers te blijven. Dat hij niet is meegegaan tekent hem. Het is dan ook niet mogelijk je voor te stellen hoe het zou zijn geweest als hij mede-oprich ter van de PPR was geworden. Hij zou dat namelijk nóóit gedaan hebben. Die overstap was voor hem een veel te groot risico. Lubbers voelt zich als een vis in 't water in het centrum van de macht". „Lubbers is iemand die zijn kansen zeer goed weegt voordat hij iets doet of zegt. Hij is heel wendbaar en creatief. Hij gaat ook niet star op één doel af, maar zoekt overal naar openingen. Dat leidt soms tot echte katholieke streken. Zoals hij het ontwerp-verkiezingsprogram ma van de VVD heeft gebruikt om de groei op de defensiebegroting met een procent te verminderen, dat noem ik een echt ka tholieke streek. En ik kan het weten, want ik heb dezelfde achtergrond. Ik snap hem daardoor soms ook wel. Wat ik niet begrijp is dat een politicus van zijn formaat zo weinig toekomstvisie hééft. Hij is voortvarend en pragma tisch, maar vraag hem niet naar zijn vi sie op het jaar 2000. Dat valt me van hem tegen. Als politicus doet hij het goed, maar hij maakt vooral in het per soonlijke vlak vaak uitglijers. Kijk maar eens hoe hij af en toe met z'n eigen coa litiegenoten omging, naar de manier waarop hij bijvoorbeeld De Korte en Voorhoeve heeft bejegend". „Het beleid dat Lubbers voert is in mijn ogen puur slecht, maar een positief punt van hem vind ik dat hij nog te raken is. Ruding heeft bijvoorbeeld geen flauw benul hoe. zijn beleid uitwerkt voor de gewone mensen. Lubbers ook nauwe lijks, maar die heeft in elk geval wel een feilloze antenne om signalen uit de sa menleving op te vangen. Hij heeft niet zo'n pantser opgebouwd als Ruding, De Koning en De Graaf. Lubbers kan zich er tenminste nog over opwinden als hij met ellende wordt geconfronteerd". Roeping Ries Smits, voormalig campagneleider CDA: „Veel mensen denken dat Lubbers ijdel is, maar dat is absoluut niet waar. Hij houdt niet van soesa en heisa rond zijn persoon en aan recepties en officiële di ners heeft-ie een broertje dood. Bij de voorbereiding van de verkiezingen in 1986 hebben we met ons campagneteam echt moeten knokken voor de slogan 'Laat Lubbers z'n karwei afmaken'! Oor spronkelijk luidde die kreet 'Laat Ruud z'n karwei afmaken'. Lubbers vond dat verschrikkelijk. Waarom moest het nou allemaal zo in het persoonlijke vlak wor den getrokken? Niks daarvan, er waren volgens hem genoeg andere wervende teksten te verzinnen. Pas na heel veel heen en weer gepraat hebben we 'Ruud' veranderd in 'Lubbers'. Daar kon hij net vrede mee hebben, al ging het niet van harte. Of Ruud een gelovig mens is? Jazeker, hij is sterk met het geloof bezig, hoewel hij geen kerkganger is en niet graag met zijn religieuze gevoelens te koop loopt. Wel laat hij soms merken diep door drongen te zijn van het besef dat hij een opdracht, een roeping in dit leven heeft. Hij voelt hel als een plicht zijn ontvan gen talenten zo goed mogelijk te gebrui ken ten dienste van de medemens en de maatschappij". Compromissen Harm van der Meuten, CDA-senator en oud-voorzitter van het CNV: „Mijn eerste contacten met Lubbers stammen van een kleine twintig jaar ge leden. Hij was toen begin dertig en maakte deel uit van de onderharidelings- delegatie van de metaalwerkgevers. Hij was niet de eerste onderhandelaar maar stond aan de zijlijn. Wat me bij hem op viel was dat hij uitstekend in staat was compromissen te sluiten, verschillen te overbruggen". „In de tijd dat hij fractievoorzitter van het CDA was had hij de gewoonte om mij, als CNV-voorzitter, elke zondaga vond op te bellen om even te 'brainstor men'. Dat deed Den Uyl overigens ook. Lubbers had altijd goed in de gaten wat een ander bedoelde. Hij had vaak begrip voor CNV-standpunten. Maar ja, in de politiek is gelijk hébben nu eenmaal niet hetzelfde als gelijk krijgen. Lubbers kan dingen uitgebreid voor het voetlicht brengen, maar anderzijds weet hij een betoog zo op te zetten dat je je uiteinde lijk niet meer herinnert wat je vraag nu eigenlijk was. Je verdronk dan in het Lubberiaanse taalgebruik". Onder zijn premierschap heb ik veel 'Corona-gesprekken' meegemaakt. Dat waren bijeenkomsten in het Haagse res taurant Corona met de voorzitters van de vakcentrales, Wim Kok en ik, pre mier Lubbers en de bewindslieden uit de sociaal-financieel-economische hoek. Dat ging heel serieus, maar we hebben er toch ook vaak enorm gelachen. Lubbers deed dan echt mee hoor. Het is iemand die zich wonderlijk snel aan een bepaald milieu aanpast". Kwikzilver Steef Weijers, CDA-kamerlid: „Ik heb met Ruud kennis gemaakt toen hij minister van economische zaken was. Een kwikzilverige man, die goed kon luisteren en daarna zijn eigen con clusies trok waar hij moeilijk meer vanaf te brengen was. Hij is in de loop der ja ren steeds meer opgebloeid. Vroeger was het een echte driftkikker. Lubbers is hy perintelligent, een razendsnelle denker die zijn gesprekspartners altijd drie sla gen voor is. Maar pok een man die altijd zowel de kool, de geit als de wolf wil sparen. Hij is ook echt bezeten van wer ken. Zijn inzet en gedrevenheid zijn be wonderenswaardig. En dal terwijl hij voor het geld niet eens zou hóéven wer ken!". „Die Ayerkverslaving heeft ook ne gatieve kanten. Hij is een Pietje Bemoei al. Wil alles weten, overal van op de hoogte zijn, en bij iedereen zijn ideeën en mogelijke oplossingen droppen. Het is bovendien geen man om een potje mee te kaarten. Ooit had ik hem bijna zover: de kaarten waren al geschud maar op het laatste moment besloot hij toch maar een zakelijk gesprek met iemand te voeren. Sociaal gezien is het een een zaam mens die weinig tijd voor zichzelf en anderen inruimt om gewoon eens lek ker te mekkeren over de leuke dingen van het leven. Over andere zaken dan werk kun je met hem nauwelijks praten. Gezellig een avondje stappen, daarmee hoef je bij Lubbers niet aan te komen. Als je met hem uit eten gaat, voor een zakelijk dineetje uiteraard, heeft hij vrij wel nooit geld bij zich. Ik heb hem eens gezegd: nu begrijp ik hoe je miljonair bent geworden! Lubbers eet in feite niet, hij stopt géwoon dingen in zijn mond. Als er ooit een een pil zou worden uitge vonden die qua voedingswaarde gelijk zou staan aan een warme maaltijd, dan zou Lubbers de eerste zijn die een setje van die pillen aanschafte".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 23