De gekozen dictatuur
Frustrerende strijd tegen
drugs in gevangenis
p
1
final
Ie
ZATERDAG 29 APRIL 19
89 PAGINA
LONDEN - Premier Margaret
Thatcher (63) van Groot-Brittannië
is aanstaande donderdag precies
tien jaar aan het bewind.
Dit heuglijke feit wordt door de
Britten niet uitbundig gevierd. Ejun
controversiële premier is trouwens
van plan op 4 mei gewoon door te
werken.
Volgens degenen die haar bewonderen
vertoont de IJzeren Dame na tien jaar
intensieve politieke dienst geen enkel te
ken van metaalmoeheid of roest. Voor
Margaret Thatcher is dit eerste decen
nium als premier eigenlijk niets bijzon
ders. Ze wil nog een poosje aanblijven
om in haar land het record te breken.
Dat staat op naam van de negentiende-
eeuwse Lord Liverpool. Die hield het
vijftien jaar uit als minister-president.
Een verblijf van ten minste vijftien jaar
in haar Londense ambtswoning, Dow
ning Street 10, is dan ook de grootste
ambitie van de Britse bewindsvrouw.
„Ik heb nog zoveel te doen", zegt ze. Bo
venaan het lijstje van de dingen die ze
wil verwezenlijken staat het vaste voor
nemen „het socialisme definitief te kra
ken". Thatcher vindt dat ze aardig op
weg is die doelstelling te bereiken. „We
zijn er haast", zegt ze. „Nog een paar
jaartjes en Labour krijgt de genadeslag.
Tijdens de volgende parlementsverkie
zingen zul je zien dat mijn woorden be
waarheid worden".
Waarom dan in afwachting daarvan
geen feest op 4 mei? Tien jaar premier is
toch niet niks? Of krioelt het in haar on
middellijke omgeving van dames en
heren die veel liever zouden hebben dat
ze met pensioen ging? Margaret That
cher heeft ministers die zelf ook niet
meer zo jong zijn. Zolang zij aanblijft,
zien die geen kans meer om het nog tot
regeringsleider te brengen.
Zelfs in Grantham wordt niet gefeest.
Grantham ligt in het graafschap Lin
colnshire. Dit onooglijke stadje is niet
alleen de geboorteplaats van de wonder
lijke Britse mathematicus en natuurkun
dige Sir Isaac Newton (1642-1727), maar
ook van Margaret Thatcher, geboren
Roberts.
Het marktplaatsje Grantham heeft
35.000 inwoners. Het werd ooit „de
saaiste stad van Engeland" gedoopt. De
Granthamieten vonden dit niet leuk. Ze
zijn er nog steeds boos om. Zonder re
den overigens, want het is bijvoorbeeld
hun beroemde dochter Margaret Roberts
aan te zien dat ze uit Engelands saaiste
stadje komt. „Mrs. T", zoals ze in Enge
land vaak wordt genoemd, is geen amu
sante vrouw. Zelfs haar beste politieke
vrienden beweren dat er geen beter
slaapmiddel bestaat dan een uiteenzet
ting door premier Thatcher.
Kruidenier
Margaret Roberts werd op 13 oktober
1925 in Grantham geboren boven een
kleine kruidenierszaak, gelegen op de
hoek van de North Parade en Broad
Street. Een typisch Engels hoekhuisje
waar je zo aan voorbij zou lopen als er
(overigens pas sinds kort) geen gedenk
plaat aan de gevel hing. De winkel is er
trouwens al jaren weg. Vader Roberts,
die ooit burgemeester (een erepostje,
geen baan) van Grantham was, verkocht
in 1959 zijn oude zaak voor 3500 pond.
Sedertdien deed het geboortehuis van
Margaret Roberts dienst als postkantoor,
een winkel van rookwaren, een antiek
zaak en een restaurant. Op een gegeven
MARGARET THATCHER TIEN JAAR PREMIER
De IJzeren Dame toen t
nog geen last van metaalmoeheid of roest.
moment was er sprake van dat het hoek
huis zou worden afgebroken, maar het
gemeentebestuur kwam net op tijd tot
inkeer. Het geboortehuis van de Britse
bewindsvrouw bestaat dus nog steeds,
maar het heeft twee jaar leeggestaan. En
nu heet het al weer twee en een half jaar
Restaurant The Premier en sinds augus
tus wordt het eethuisje geleid door Paul
Nesbitt (37), een Yorkshireman, en zijn
Franse echtgenote Monique. The Pre
mier wordt nog geregeld bekogeld met
rotte eieren (vooral het originele deel
van de voorgevel, versierd met de
woorden: „Roberts - levensmiddelen en
kruidenierswaren).
Er stopt wel eens een touringcar vol
nieuwsgierige toeristen voor de deur.
Die deur is een geslaagde nabootsing
van de huisdeur van Numero 10 in Lon
den. De touringcar loopt leeg; de toeris
ten drommen samen op het trottoir en
proberen door de ramen van The Pre
mier te gluren. Zij willen per se de bin
nenkant van Maggie's geboortehuis be
kijken. Het restaurant zelf vinden ze te
prijzig. Uiteindelijk wordt besloten dat
ze hun sandwiches elders zullen nutti
gen, waar de consumpties minder duur
zijn.
De Nesbitts hebben trouwens geen ge
luk: voor hun initiatief om bij gelegen
heid van Margaret Thatcher-Roberts
tienjarige bewind een speciaal diner van
vijf gangen te serveren tegen de redelijke
prijs van 12,50 pond, bestaat maar wei
nig plaatselijke belangstelling. The Pre
mier biedt op 4 mei als hoofdgerecht
aan: Supreme of Chicken Margaret (de
Engelsen vergeten steevast het 'accent
grave' aan te brengen op dat Franse
woord), bereid met fijn gemalen hazel
noot, cognac en citroen. Deze ingrediën
ten worden allemaal beschouwd als tref
fende symbolen van het politieke feest
varken.
Grantham is lang niet hoofdzakelijk re-
gerings- en dus Thatcher-gezind. Het
district Kesteven, waaronder het ressor
teert, heeft tien conservatieve en acht so
cialistische raadsleden. Zelfs de leden
van Thatchers regeringspartij zullen het
niet aandurven om donderdagavond
luidruchtig te zingen en uitgelaten te
dansen, want er zijn veel Granthamieten
die Maggie's bloed wel kunnen drinken.
Schommelingen
De meeste inwoners geven grif toe dat
onder Thatcher hun levensstandaard is
verbeterd, maar het feit dat woningen
onbetaalbaar zijn geworden en de rentes
almaar stijgen, heeft veel ontevreden
heid en wrevel veroorzaakt. Wat er ook
mis gaat, het is allemaal de schuld van
premier Thatcher. Zelfs minister van fi
nanciën Nigel Lawson die toch ook een
vinger in de pap heeft en dus net zo
goed als zij verantwoordelijk kan wor
den gesteld voor wat verkeerd uitkomt
in de economie van Groot-Brittannië,
wordt maar beschouwd als een van haar
ondergeschikten.
Margaret Thatcher is in haar eigen land
veel minder populair dan men in het
buitenland geneigd is te geloven. De bui
tenlandse achting voor'de IJzeren Dame
(die bijnaam heeft een typisch buiten
lands karakter; in Groot-Brittannië
wordt hij zelden gebruikt) is onderhevig
aan verrassend grote schommelingen.
De Amerikanen en Sovjet-president
Gorbatsjov zijn gek op haar. Maar in de
landen die door premier Thatcher laat
dunkend „Europa" worden genoemd,
ziet men het fenomeen-Thatcher in een
heel ander daglicht. De Belgische pre
mier Martens, om maar een voorbeeld
te geven, vindt haar eigenlijk een erg
vervelende vrouw. Volgens hem zou
Thatcher een betere diplomaat zijn als
ze geleerd had te leven met een coalitie
kabinet. Maar zij heeft een grondige he
kel aan coalities, zo vertelde Martens
eens in een interview met de BBC.
Daar komt natuurlijk bij dat Thatcher
de eerste vrouwelijke premier in Europa
is. Veel mannelijke ambtgenoten schijnt
dat niet lekker te zitten. Vooral haar on
middellijke conservatieve voorganger
Edward Heath, vindt „Mrs. T" een
vrouw van niks. De conservatieve partij
was een typisch mannenwereldje voor
dat Margaret Thatcher haar ging leiden.
Zij verdrong ex-premier Heath, een vrij
gezel die vond dat men hem had verra
den en die er nog steeds niet in is ge
slaagd het 'onrecht' dat hem toen werd
aangedaan te verkroppen.
Kiesstelsel
In 1975 ging zij de partij leiden en op 4
mei 1979 werd zij door de Britse kiezers
aan het bewind gebracht. De Britten
hebben haar sedertdien al tweemaal 'her
kozen': de eerste maal in juni 1983; de
tweede keer in juni 1987. Haar laatste
electorale overwinning bezorgde That
cher een parlementaire meerderheid van
142 zetels. Wat betekent dat ze vrijwel
altijd haar zin kan doordrijven.
In dit verband is er een feit dat zeer tot
nadenken stemt: Thatchers conservatie
ve partij werd in 1987 beslist niet bij
meerderheid van stemmen herkozen.
Hier en daar leed zij grote verliezen,
maar door het vreemde Britse kiesstelsel
dat niet is gebaseerd op evenredige ver
tegenwoordiging, kon Thatcher toch blij
ven regeren. Het Thatcher-regime mag
dus zonder overdrijving 'een gekozen
dictatuur' worden genoemd. Trouwens,
zelfs verschillende conservatieve politici
noemen Thatcher achter haar rug 'de
dictator'.
Vrouwen
Wie heeft Margaret Thatcher dan aan
het bewind gebracht en wie houdt haar
aan de macht? Gezegd wordt dat zij en
de conservatieven hun overwinninj
dc parlementsverkiezingen van 1
dankten aan dc vrouwen in Groot-F
tannië. De Britse vrouw had meer l
genoeg van de algehele malaise erf
wantoestanden die schier onafgebrtf
werden veroorzaakt door arbeidsconf
ten en slap socialistisch beleid. Marg£
Thatcher zou de heren der schepping
nen hoe het wel moest.
Zij had de tijd mee. Ze kon de bonYt-\|r\<
kraken omdat de vakbeweging lastj'Jr
gon te krijgen van chronische bloeF- J
moede. De toenemende werkloos! OLLg,'
kostte de bonden honderdduizenden
den. Er braken moeilijke jaren aan w;
in de Britse industrie, overigens net
als die van alle andere WesteuropP
landen, opnieuw moest worden uitged
en aangepast aan de eisen van het elf
tronische tijdperk. Groot-Brittannië v
te de uitwerking aan van een modernj
ringsproces dat dringend nodig
maar nog steeds niet is voltooid.
De Falkland-oorlog barstte los en
garet Thatcher deed onmiddellijk bijz]
der krijgshaftig. Zij is een geboren p
tieke comedienne; dc rol van Britse t
logsleeuw beviel haar best en zij spee5
hem voortreffelijk. Thatcher trok
strijde voor een afgelegen eilandengrff
die Groot-Brittannië kort voor het i
breken van dit conflict vrijwillig
hebben overgeleverd aan de Argentijn
De premier noemde haar Falkland-^ W11™
log „een principiële kwestie". v- D
Er sneuvelden 255 Britse soldaten; ?C Voo
anderen werden gewond. Aan Argentil. Pran
se kant sneuvelden 652 soldaten, mLW Wo
dan duizend raakten gewond, 11.lij krijg
werden krijgsgevangen gemaakt en en per
ging veel materieel verloren. Jan Mod;
in Groot-Brittannië was met deze vic
rie, die alweer had bewezen dat alles v)plossii
Brits is toch het beste is, zodanig in,uzzel r
wolken dat Margaret Thatcher en agmidt
conservatieven in juni 1983 glansf
werden herkozen. 'uzzelrf
.EIDSE
'ostbus
.Establishment
<aam,
Thatcher dankte haar derde electonlok'eU'
overwinning (die van juni 1987) aan
Britse establishment. Ze had inmiddg^——
de ruggegraat gebroken van vakbont^p^^
baas Arthur Scargill. leider van de Bri^jgjlj
mijnwerkers. Ondanks de toenemenF li
werkloosheid gaat het best in Groot-BiE==
tannië, decreteerden de vertegenwoorip^^^
gers van het establishment; zo moet L
blijven! En het Thatcher-bewind weS 1 fc-I
nogmaals verlengd. j
Sedertdien heeft dc Britse premiX/^
slechts één vijand niet kunnen verslas V1
de inflatie, die momenteel ongeveer ac
procent bedraagt. Dit nadelige verschijn O -
sel wordt veroorzaakt door het onruiCXCX.
wekkend hoge en almaar toenemende t_
kprt op de handelsbalans. Er kan dPeëin
niet worden gezegd dat alles gesmeei1)001"
loopt in Thatcherland. Mercui
Maar wijlen Harold MacMillan, een v^s van:
Thatchers conservatieve voorgangermei ni=
zei in de jaren zestig al: „Eigenlijk hogezien
den de mensen van inflatie. Zij bevaZon. E
de armen nog het beste, omdat die dawe pit
meer pondjes op zak hebben. De rijkezeer hi
van hun kant vinden inflatie een goedvroege
zaak omdat zij in dergelijke omstandige zien
heden grote winst kunnen maken op ddiezeli
verkoop van hun waardevolle schilderiygj-j-g^
en. De enigen die mopperen over sti'sporeri
gende inflatie zijn de gepensioneerden' *1 _i.
Zo te zien hoeft „Mrs T" dus zelfs nifpiutp
bang te wezen dat ze in de parlement!
verkiezingen van 1991 of 1992 uit ht
zadel zal worden gelicht. oe kl<
ROGER SIMON:1?1 c"
ring t(
boven
zon, ii
Zon c
ker o:
beste
omstr
die pc
de Zo
smalli
buurt
maal
Merci
met
VUGHT - Drugs spelen een be
langrijke rol in de misdaadstatistie
ken. Als er geen drugsverslaving
bestond of als deze verslaving niet
tot zoveel criminaliteit zou leiden,
was de bouw van nieuwe gevange
nissen wellicht niet nodig geweest
en hadden in elk geval de bestaan
de gevangenissen niet zo vol geze
ten als nu.
Drugs zetten ook een zwaar stempel op
het leven binnen de gevangenismuren.
De verslaafden die er binnenkomen wor
den weliswaar in korte tijd 'drooggelegd',
maar dat wil nog niet zeggen dat iedere
gedetineerde drugsvrij is. Velen doen
alle mogelijke moeite om aan hun gerief
te blijven komen. Op duizend-en-een
verschillende manieren worden drugs de
gevangenissen binnengesmokkeld. Be
zoekers, die je nu eenmaal niet volledig
binnenstebuiten kunt keren, smokkelen
vaak kleine hoeveelheden mee, bijvoor
beeld in de hak van een schoen of in een
dubbele bodem van een tasje.
Soms worden de drugs in een goed
dichtgeknoopt klein plastic zakje of in
een condoom via de mond (bij een be-
groetingskus bijvoorbeeld) op de gedeti
neerde overgebracht, waarna de gevange
ne het zakje doorslikt en alleen maar
hoeft te wachten tot het de volgende dag
zijn lichaam weer verlaat. Ook is het een
poosje in de mode geweest om heroïne
te verstoppen onder postzegels op een
brief, maar daar wordt tegenwoordig in
alle gevangenissen extra op gelet.
Urinetest
Er zijn gelukkig steeds meer goedwillen
de gevangenen, die gedurende hun de
tentie een poging Willen wagen definitief
van hun verslaving af te komen. Voor
hen zijn er sinds een paar jaar de zoge
heten drugsvrije afdelingen, waar door
middel van intensieve begeleiding en
strenge controles de drugs buiten de
deur worden gehouden. Ook niet-ver-
slaafden kunnen op verzoek in een
drugsvrije afdeling worden geplaatst.
Dat gebeurt bijvoorbeeld als zij niet in
de verleiding willen komen drugs te
gaan gebruiken of als zij het in de spe
ciale sfeer die junks onder elkaar creëren
(„ze praten vaak urenlang over niets an
ders dan over hun behoefte aan een
drugskick") niet kunnen uithouden. Het
aantal drugsvrije afdelingen in onze ge
vangenissen is echter nog erg klein, een
regelrecht gevolg van nijpend gebrek aan
geld en personeel.
In november vorig jaar deed éen ander
wapen in de strijd tegen de drugs zijn in
trede in het gevangeniswezen: de ver
plichte urinetest. Gevangenisdirecties
mogen hun clièntèle geregeld aan een
urinetest onderwerpen om na te gaan of
zij al dan niet heroine, cocaïne, hasj of
amfetaminepreparaten hebben gebruikt.
Het is een vérgaande maatregel, waar in
politieke en juridische kringen lang over
is gediscussieerd. Maar de gevangenisdi
recties zijn er zeer gelukkig mee. Voorlo
pig worden (om financiële en organisato
rische redenen) voornamelijk urinetests
afgenomen bij personen die in drugsvrije
afdelingen verblijven. Maar zodra er ten
aanzien van andere gedetineerden ver
moedens bestaan dat zij 'gebruikt' heb
ben, moeten ook zij hun plasje inleve
ren.
Zegen
„Die urinecontroles zijn een zegen", zegt
Paul Koehorst, directeur van 'Nieuw
Vosseveld' in Vught, een gevangenis
complex waartoe een jeugdinrichting en
een Huis van Bewaring behoren. „Ik wil
daar overigens niet mee zeggen dat nu
alle drugsproblemen bij ons zijn opgelost
en dat iedereen hier volkomen clean
rondloopt. Was het maar waar! Maar
door die controles hebben we wèl meer
greep gekregen op de gebruikers, vooral
in de jeugdgevangenis. We hebben de za
ken daar een stuk beter in de hand dan
vroeger".
„Laat ik onze jeugdinrichting als voor
beeld nemen. Drie maal per week wordt
van de twaalf jongens in de drugsvrije
afdeling een urinemonster geanalyseerd.
Als blijkt dat iemand drugs heeft ge
bruikt, nemen we strafmaatregelen. Dat
kan van allés zijn: opsluiting voor be
paalde tijd in een speciale strafcel, een
paar dagen binnen blijven in een gewone
cel, niet mee mogen doen met sport of
andere, ontspannende activiteiten, enzo
voorts".
„Anderzijds zien veel jongens een nega
tieve uitslag van een urinetest als een
schouderklopje en een stimulans om cle
an te blijven. Daarom hebben we ook
'positieve sancties' ingesteld. Als een
jongen zes weken clean is gebleven, mag
hij wekelijks een uur extra bezoek heb
ben. Is hij nog een maand langer drugs
vrij dan mag hij zelfs één keer per veer
tien dagen een baaidag opnemen, wat
betekent dat hij dan niet hoeft te wer
ken".
Schaduwzijde
Helaas hebben de urinetests niet alleen
positieve kanten. De schaduwzijde is dat
de controles schrikbarend duur zijn. Het
analyseren van urinemonsters kost per
week gemiddeld tachtig gulden per per
soon. In de jeugdgevangenis van Nieuw
Vosseveld betekent dit een kostenpost
van minimaal duizend gulden per week.
„Dat is op den duur niet vol te houden",
zegt Koehorst spijtig. „Het ministerie
van justitie heeft ons voor dit jaai
33.000 gulden gegeven om de laboratori
umtests te betalen, terwijl we op z'n
minst bijna het dubbele nodig hebben
Kun je nagaan hoe krap we zitten. Uil
de rest van m'n begroting kan ik ook
nauwelijks meer een cent lospeuteren,
want naar verwachting kom ik dit jaai
bijna een miljoen te kort! We staan dus
met de rug tegen de- muur. Noodge
dwongen moeten we daarom overstap
pen op minder regelmatige en meer
steekproefsgewijze urinecontroles. We
hebben daar het volgende op gevonden:
we blijven in alle gevallen die we nood
zakelijk vinden driemaal per week een
urinemonster afnemen, maar we leveren
niet meer alles bij het laboratorium in.
Gokverslaafde
Dat weten de jongens natuurlijk niet; die
denken nog steeds dat elk plasje wordt
gecontroleerd. Mooi toch? Zo proberen
we de boel ondanks onze financiële han
dicaps in de hand te blijven houden".
De 250 mannelijke bewoners van de
jeugdgevangenis in Nieuw Vosseveld
zijn allemaal ouder dan 17 en jonger dan
24 jaar. Zeventig procent van hen was
bij binnenkomst verslaafd aan drugs
en/of alcohol. Bovendien heeft sinds
kort een nieuw type verslaafde, namelijk
de gokverslaafde, zijn intrede in Nieuw
Vosseveld gedaan. Hoewel het er mo
menteel nog maar een paar zijn, ver
wacht de directie dat het aantal de ko
mende jaren zal stijgen. Geprobeerd
wordt om ook deze jongeren een specia
le afkicktherapie te geven.
Alle jongens van de Vughtse inrichting
zitten een gevangenisstraf uit die va
rieert van twee weken tot zes maanden.
Voor velen was het niet de eerste keer
dat ze in een jeugdgevangenis terecht
kwamen. Ruim de helft is al eerder ba
jesklant geweest.
„Daar word je niet vrolijk van", geeft
Koehorst toe. „Ons werk brengt dan ook
veel frustratie met zich mee. Je probeert
de jongens zo goed mogelijk op te van
gen, op te voeden en van de drugs af te
houden. Dat laatste lukt steeds beter,
mede dank zij de genoemde urinetests
en ook door een intensieve controle na
afloop van het wekelijks bezoekuur,
waarbij iedere jongen zich helemaal
moet uitkleden. Maar als hun gevange
nisstraf voorbij is, moet je ze onherroe
pelijk loslaten. Dat zien we allemaal met
lede ogen aan, want we weten uit de
praktijk dat veel jongens onmiddellijk
na het verlaten van de gevangenis weer
afglijden naar hun oude gewoonten".
„Ze komen in hun vroegere vrienden
en kennissenkring terecht, raken weer
aan de drugs of gaan weer zwaar drinken
en verzeilen binnen korte tijd opnieuw
in de criminaliteit. De reclassering? Ach,
die heeft veel te weinig mensen om er
langdurig bovenop te blijven zitten. Ze
kunnen al die ex-gedetineerden niet elke
dag achter de broek blijven aanzitten.
Toegegeven, er zijn natuurlijk tal van
verleidingen waaraan onze jongens na
hun vrijlating blootstaan. Je moet wel
héél sterk in je schoenen staan om defi
nitief met je oude leven te kappen, zelfs
al heb je een baan en eventueel ook nog
nieuwe woonruimte aangeboden gekre-
Een bewaker maakt zijn ronde door de gevangenis. Geregelde controle kan niet voorko
men dat er in gevangenissen veel drugs worden gebruikt. FOTO: ANl
gen. Er zijn er maar weinigen die het
echt redden. We zijn dan ook dolblij als
we maanden of soms jaren later nog
eens een kaartje of een brief van iemand
krijgen, waaruit blijkt dat het echt goed
met hem is gegaan".
Laatste keer
„Aan goede voornemens ontbreekt het
niet, integendeel. De meeste jongens die
al een- of tweemaal eerder veroordeeld
zijn, zweren bij hun binnenkomst hier
dat het nu écht de laatste keer is. Wij
hebben dat uiteraard al honderden ma
len eerder gehoord zonder dat er iets van
terecht kwam. Maar toch moet je telkens
opnieuw zo'n jongen stimuleren om zijn
belofte waar te maken. Het is wel opval
lend dat de behoefte aan plaatsing in een
drugsvrije afdeling de laatste tijd enorm
is toegenomen. We hebben er nu helaas
nog maar één. maar we zijn hard bezig
om organisatorisch alles uit de kast te
halen voor het openen van een tweede
drugsvrije afdeling. Je moet per slot van
rekening voor die jongelui alles doen
wat in je vermogen ligt. En optimistisch
blijven hè? Dat is moeilijk, maar wel ui
termate belangrijk".
„Inderdaad hebben we wel eens het ge
voel dat het hier voortdurend dweilen
met de kraan open is. Maar ik zeg dan
altijd: we moeten tóch stug door blijven
dweilen, want als je helemaal niets doet
en de jongens hier domweg hun straf
laat uitzitten zonder speciale begeleiding
of wat dan ook, dan zouden de resulta
ten nog veel triester zijn".
DICK VAN RIETSCHOTEN
£eidóc0oua£uit
