Lubbers: milieuplan
deze week afronden
•Oud hormoonpreparaat helpt bij prostaatkanker
Regering neemt (te) veel hooi op de vork
,Pot investeringstoeslag 200 miljoen gulden leger"
ïina j 3INNENLAND
CcidócSoinant
MAANDAG 17 APRIL 1989 PAGINA 3
d op et
t anderi01
dan ge
De nei
de bur
kist niei
Vu ook looneis
van vijf procent
ij cao apotheek
AMERSFOORT Min of
neer in navolging van de
,ctievoerende verpleeg-
undigen zullen de apo-
hekers-assistenten bij de
mderhandelingen voor
jen nieuwe cao apotheek
ien looneis van vijf pro-
•ent op tafel leggen.
me!g(
leetman
ood,
noet
bo Ie
van he F
Ie uitga
1990 be
tiek ziji er
ie maat prak
eilingei
ichten
moeteitel
end ge
ïgen,
der. He
die vooi
wel
ijk staa
k gezin
eidsplai J
in tijds
jpiniei
ngsstri)
ngewii
nburea
besluit werd zaterdag ge-
icmen aan het slot van de ma-
lifestatie „Ons recept is beter"
ie door de Dienstenbond
Amersfoort was be-
jd. In eerste instantie was
|oor de bond een looneis van
ier procent bij de werkgever,
e apothekersorganisatie
.NMP, op tafel gelegd, maar
loor druk van de massaal aan
wezige apothekers-assistenten
wordt die eis nu aangepast,
jv/el de Dienstenbond FNV
ils de vakcentrale staan achter
„Eén ding is duide-
jk: de komende onderhande-
ngsronde slikken wij de bit-
pillen niet meer in", zo
voorzitter K. Adel-
nund van de FNV de ruim
enthousiaste aanwezigen
De apothekers-assistenten
I1 voor 99 procent vrouwen)
:lden onomwonden dat hun
langer als een soort
parkeerbaan voor het huwe-
jjk" moet worden gezien. „Al
de neer c
daarom al is het niet
dan billijk dat zowel de
[ej alarisschaal als de arbeids
voorwaarden zo spoedig moge-
ijk worden verbeterd", aldus
Vil de Vries, landelijk be-
luurslid van de Dienstenbond
'NV vakgroep apothekers-as-
0 ïstenten. Daarnaast zijn de
ipothekers-assistenten bijzon-
Ier gepikeerd omdat Zij zich
laatste jaren steeds meer als
in soort „vooruitgeschoven
dèost van het ministerie van
VVC" gebruikt voelen. Uit
en recente enquête blijkt dat
iet balie-werk inmiddels voor
i'n 40 procent uit het toelich-
n van allerlei overheids
maatregelen bestaat.
iuropese standaard voor
ipleiding artsen bepleit
efTRECHT Er moeten in-
emationale afspraken komen
ver verlenging van de artsop-
eiding met één tot drie jaar,
vaardoor mogelijk het werk-
llegenheidsprobleem in deze
ctor wordt opgelost. Zater-
ïg kwam in Utrecht de Euro-
se overkoepelende organisa-
i van jonge artsen in oplei-
ng, PWG bijeen. De organi-
atie meldde dat veel landen
en zogenoemde post medical
regaining kennen ter voorberei
dt^ op een verdere opleiding
tot specialist, huisarts of soci
aal geneeskundige. Nederland
en een aantal andere landen
kennen die niet. De PWG
pleit nu voor een Europese
'n training.
Delegatie
Een Nederlandse parle
mentaire delegatie is
gisteren van Schiphol
naar Japan vertrokken
om een deel van het
programma bij te wo
nen dat is opgezet om
de handelsbetrekkingen
tussen het land van de
rijzende zon en ons land
te gedenken. Op de foto
staan van links naar
rechts: W. Kok, L. Her
mans, B. de Gaay Fort
man, griffier De Gier,
kamervoorzitter Dol
man, B. de Vries,
L. Groenman en
H. Heijne Makkreel.
FOTO: ANP
EVP wil zelfstandig
verkiezingen in
UTRECHT De Evangelische Volks
partij (EVP) wil zich zelfstandig kan
didaat stellen voor de parlementsver
kiezingen van volgend jaar. De EVP is
wel bereid tot overleg indien er een
Regenbooglijst wordt samengesteld
door de linkervleugel van de Partij
van de Arbeid (PvdA), zo bleek zater
dag tijdens een partijcongres in
Utrecht. De Regenbooglijst behelste
naast de EVP nog vijf andere partijen
en groeperingen die zich kandidaat
stelden voor de Euroverkiezingen. Het
overleg over deelname aan de Rege-
booglijst moet wel op korte termijn
plaatsvinden, omdat de EVP op haar
partijraad op 17 juni wil beslissen hoe
zij de parlementsverkiezingen in gaan.
Man onder
trein
AMERSFOORT
Op het NS-station
Amersfoort is gis
teravond een man
onder de trein ge
komen en aan zijn
verwondingen
overleden. De in
tercity-trein reed
net weg toen de
man op de tree
plank sprong en
daar van afviel.
De identiteit van
het slachtoffer is
nog niet vastge
steld.
Massale belangstelling
voor 850 woningen
AMSTERDAM Ruim 18.000
hebben de afgelopen drie
;en een koopwoningen-beurs
Amsterdam bezocht. De ge
toonde op de beurs in de
Zuiderkerk de plannen voor de
bouw van 850 appartementen in
de binnenstad, bedoeld voor
mensen met lage- en middenin
komens.
Gistermiddag deed zich een klein
incident voor toen vijf personen
met bivakmutsen de Zuiderkerk
binnendrongen en met verf en
olie begonnen te gooien. In een
pamflet eisten ze de stopzetting
van enkele grote bouwprojecten,
die alleen toegankelijk zijn voor
met geld.
Kinderen vinden
lichaam vrouw
ROTTERDAM Op
een bouwterrein in
Rotterdam is het afge
lopen weekeinde door
spelende kinderen het
lichaam gevonden van
een nog onbekende
vrouw. Sectie heeft
uitgewezen dat de
vrouw door een mis
drijf om het leven* is
gekomen. Zij is overle
den aan ernstig hoofd
letsel. De politie, die
de zaak met 20 recher
cheurs onderzoekt,
schat dat het slachtof
fer tussen de 20 en 35
jaar oud is.
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG Premier
Lubbers wil het Nationaal
Milieubeleidsplan (NMP),
dat al veel vertraging
heeft opgelopen, zo snel
mogelijk afmaken. Deze
week praten Lubbers,
vice-premier De Korte en
Ruding in werkgroepjes
met de betrokken be
windslieden verder. De
Korte heeft zijn reis naar
Japan, die woensdag zou
aanvangen, voor enige da
gen uitgesteld.
CPB-berekeningen hoeft te
worden gewacht met het ne
men van beslissingen. Dat
vindt ook minister Nijpels (mi
lieubeheer). Volgens hem
wordt vrijdag zeker een poli
tiek akkoord over het NMP
bereikt. „Is het niet linksom,
dan gaat het wel rechtsom"
aldus Nijpels, die zich
minder druk maakt ove
kaderbrief. Nijpels meen
lastenverzwaring voor burgers
en bedrijfsleven „absoluut
te voorkomen" is. Lubbers
weigerde zaterdagavond
mentaar op de stand vai
ken en volstond met te zeggen
dat er nog een „aantal proble
men" is op te lossen.
Ruding vindt het verslappen
van de begrotingsdiscipline
zeer kwalijk. „Het is onjuist de
zaken soepel aan te pakken",
zei hij gisteravond in VAR A's
Achter het Nieuws.
Het is nog niet zo ver geko
men dat Ruding met aftreden
heeft gedreigd. „Maar de situa
tie is wel ernstig", aldus Ru
ding. In 1980 trad de toenmali
ge minister van financiën An-
driessen, net als Ruding lid
van het CDA, af omdat hij
vond dat zijn collega-bewinds
lieden te weinig aan de bezui
nigingen wilden meewerken.
Andriessen meende bovendien
dat hij onvoldoende werd ge
steund door premier Van Agt.
In feite heeft Ruding nu ook
geen steun van premier Lub
bers, die vindt dat de minister
van financiën te streng aan
kijkt tegen het NMP.
„Ik verwacht geen herhaling
van het geval-Andriessen", zei
Ruding. „Toen hij aftrad, bleef
het kabinet zitten". Ruding
denkt wel dat er een kabinets
crisis zal ontstaan als hij nu
zou aftreden.
Verder zei Ruding dat hij be
reid is de uitgaven voor mi
lieubeleid te verhogen. „Maar
dan moeten we minder uitge
ven aan ander beleid", aldus
Ruding, die over de mogelijke
lastenverzwaring opmerkte:
„Ik betwijfel of de burger op
de lange duur bereid is meer
in te leveren voor milieube
leid".
DEN HAAG Is premier
Lubbers plotsklaps vergeet
achtig geworden? Of lijdt hij
aan een hardnekkige oostindi-
sche doofheid? Hoe het ook zij,
de minister-president deed za
terdag na de extra kabinetszit
ting een uitlating die vice-pre
mier De Korte nog geen uur
later herriep. Daarmee kreeg
het conflict dat Lubbers en De
Korte twee weken geleden
openlijk uitvochten over het
uitlekken van informatie van
het Nationaal Milieubeleids
plan (NMP) een vervolg. Bo
vendien werd bevestigd dat
Lubbers zich bijzonder weinig
aantrekt van de mening van
De Korte, die formeel toch zijn
plaatsvervanger is.
Lubbers verscheen zaterdag
middag rond vijf uur voor het
geven van een persconferentie
van maar liefst zeven minu
ten. Veel zei de premier niet.
Het NMP zou komende vrij
dag worden afgerond, meldde
Lubbers. Op de vraag hoe dit
is te rijmen met het vertrek
van De Korte, woensdag naar
Japan, zei Lubbers dat hij
„hierin geen reden ziet om de
besluitvorming niet vrijdag af
te ronden". Ofwel: we kunnen
het gerust af zonder De Korte.
Vrolijk
De vice-premier, die opmerke
lijk vrolijk was toen hij uit het
kabinetsberaad kwam, liet we
ten dat hij een paar dagen la
ter naar Japan zal afreizen. De
Korte gaf te kennen de be
sluitvorming over de kader
brief en het NMP te willen bij
wonen. Dezé mededeling was
op zich niet zo vreemd. Maar
des te vreemder was het dat
zijn woordvoerder daar later
aan toevoegde dat De Korte al
vrijdagavond had laten weten
zijn reis naar Japan te willen
uitstellen.
Lubbers had dus moeten we
ten dat De Korte de hele week
gewoon aanwezig zou zijn.
Maar wellicht was de verwar
ring te wijten aan de onover
zichtelijkheid van de discussie
die vrijdagavond tot midder
nacht en de gehele zaterdag in
het kabinet is gevoerd. De be
windslieden hebben immers
wel erg veel hooi op de vork
genomen. De situatie is zeer
gecompliceerd, doordat de fi
nanciële gevolgen nauwelijks
zijn te berekenen.
Het gaat namelijk niet alleen
om de 'kaderbrief', waarin
staat hoeveel de ministeries
volgend jaar moeten bezuini
gen, en het NMP, maar ook
om de Structuurnota Land
bouw en het Natuurbeleids
plan. Landbouwminister
Braks, die zijn gedachten meer
had bij de vermeende boter-
fraude, geeft hoog op van deze
nota's. Minister Ruding van fi
nanciën vindt het allemaal
prima, maar heeft aan geen
enkel plan of belangrijk on
derdeel van de vier topzware
onderwerpen zijn fiat gegeven.
Voor Ruding staat als een paal
boven water dat pas definitie
ve besluiten worden genomen
als alle financiële gevolgen
zijn berekend. Gezien de voor
name positie van Ruding bin
nen het kabinet moet daarom
niet verbaasd worden opgeke
ken als de discussie eind deze
week nog lang niet is afge
rond.
ROB SEBES
-J*
Verkeersslachtoffers
Koos Alberts kijkt de honderden ballonnen na die hij net daarvoor had losgelaten. De zanger die
door een verkeersongeluk gedeeltelijk is verlamd, woonde een verkeersveiligheidsdag in Utrecht
bij. Tijdens de manifestatie stonden de teruggelopen aantallen doden en gewonden als gevolg van
verkeersongevallen centraal. foto: anp
DE ZIEKTE VAN DE OUDE DAG
officiële jL
np zoal
falen
let ziet er naar uit dat een ruim tien jaar oud hormoonpre-
laraat, flutamide, helpt bij de behandeling van prostaat
kanker. Niet dat deze ongeneeslijke vorm van kanker daar-
te bestrijden is, wel leven patiënten er ruim een half
langer en prettiger door. Het middel, nog maar net toe-
blaten in Nederland, moet dan wel worden gecombineerd
andere stof, leuprolide, die langs chemische weg
astratie tot gevolg heeft. Onderzoeken in zowel de Verenig-
Staten als Europa - Nederland en vooral België - heb-
de werking van deze combinatie-therapie aangetoond,
resultaten werden het afgelopen weekeinde tijdens een
inlymposium in Luxemburg bekendgemaakt.
menigte
goed da;
s de Ne
og betei
lag. Vol
n in sta'
aniserer. s
igen,
ffield
de liet i
rden da
een
ard. Ni
'ebeurte
;een aan
eldheder
iden, on
daarvoo;V(
t LUXEMBURG Er zijn
irologeri, die tegen hun
itiënten met prostaat-
;anker zeggen dat als ze
elf moesten kiezen, ze
iet liefst deze vorm van
tanker zouden hebben.
)aar zit iets tegenstrijdigs
i, want aan de ene kant
prostaatkanker absoluut
te genezen, maar te-
jelijk is het de mildste
'orm van alle kankers.
Zeel mannen blijken ja-
dl! enlang met prostaatkan
ker te hebben geleefd,
onder er ook maar iets
'an te hebben gemerkt.
verschijnsel plaatst veel
irtsen voor een dilemma: wel
behandelen als je de
'°i tanker ontdekt? Hoogleraar
)logie dr. H. de Voogt van
VU in Amsterdam, één van
sprekers op het symposium
Luxemburg: „In Zweden,
vaar prostaatkanker erg veel
Wkomt, is een onderzoek
'daan met medicijnen bij pa
tenten die nog geen uitzaaiin-
hadden. Men wilde zien
hoeveel jaren ze langer zouden
leven. Wat bleek? Ze leefden
even lang als de mensen die
ook prostaatkanker hadden,
maar bijf wie niets werd ge
daan. Zoiets maakt een mens
erg voorzichtig". In Nederland
is prostaatkanker de derde
doodsoorzaak bij mannen die
aan kanker lijden. Jaarlijks
overlijden er ongeveer 1500
het aantal patiënten boven de
vijftig jaar, dan komt prostaat
kanker na longkanker het
meest voor. Dat aantal zal al
leen maar toenemen, gelet op
de vergrijzing van de samenle
ving - prostaatkanker is een
typische ziekte van de oude
Over de oorzaken tast men in
het duister. Volgens literatuur
studies van TNO zouden voe
ding, omgevingsfactoren en
mogelijk ook seksuele gewoon
ten een rol spelen. Het viel
TNO op dat de ziekte in Wes
terse landen aanzienlijk meer
voorkomt dan in de rest van
de wereld. Ook blijkt dat
zwarten in de VS 's werelds
koplopers zijn in prostaatkan
ker, terwijl zwarten aan de
Door nog onbekende oorzaken
verandert er vermoedelijk iets
in de hormoonhuishouding bij
de meestfe mannen van rond
de vijftig; de prostaat wordt
groter en soms leidt dat tot af
wijkingen. In acht van de tien
gevallen zijn die goedaardig,
in de overige gevallen is er
sprake van kanker. Het pro
bleem is, dat deze kwaadaardi
ge cellen niet ontdekt kunnen
worden in het beginstadium,
omdat ze dan maar langzaam
groeien. In die periode wijst
ook niets op de ziekte. Krijgt
de patiënt eenmaal klachten,
verandert de urine van sa
menstelling of ziet de arts bij
een ander, vaak toevallig on
derzoek eenmaal dat de pros
taat tumorcellen bevat, dan
zijn die al zodanig ontwikkeld,
dat genezing niet meer moge
lijk is. In twee van de drie ge
vallen gaat het dan om man
zeventig jaar en ou
der. „De
westkust van Afrika het nau
welijks kennen. In Nederland
scoort de provincie Utrecht
veruit het hoogst en de pro
vincies Drente, Overijssel en
Limburg juist erg laag; van de
grote steden zijn Groningen en
Den Haag uitschieters.
Hormonen
De prostaat is een klier ter
grootte van een kastanje, die
om de urinebuis heen ligt en
die het vocht afscheidt waar
mee het zaad wordt gevoed en
dat zaadlozingen mogelijk
maakt. Wie geen prostaat
heeft, is onvruchtbaar. De
prostaat wordt beïnvloed door
hormonen die in andere orga
nen - voor negentig procent
in de testes - worden aange
maakt. Deze hormonen rege
len de groei van de prostaat en
de vorming van het vocht
waarin het zaad wordt opge-
den, kunnen we niet genezen
en de tumoren die we kunnen
genezen, kupnen we niet vin
den", vatte de Belgische hoog
leraar urologie dr. L. Denis
het probleem op het symposi
um in Luxemburg samen.
Openbaart de ziekte zich, dan
zijn er doorgaans al uitzaaiin
gen naar andere organen of de
botten. De meeste patiënten
overlijden dan binnen drie
jaar. Er zijn behandelingen die
het leven met prostaatkanker
enigszins kunnen rekken, af
hankelijk van het stadium van
de ziekte. Operatief ingrijpen
is daarvoor nog altijd de „gou
den standaard", hetgeen wil
zeggen dat de testes (onder
plaatselijke verdoving) worden
verwijderd. De laatste tijd ge
beurt castratie ook wel met be
hulp van medicijnen. Op beide
manieren wordt de aanmaak
van hormonen die de groei
van de tumoren beïnvloeden,
grotendeels weggenomen en
verdwijnen veel klachten. De
patiënt geneest echter niet,
omdat er nog andere factoren
zijn waardoor de tumorcellen
blijven groeien. Zo maakt de
bijnier ook een klein percenta
ge mannelijk hormoon dat de
tumor stimuleeert. De anekdo
tes die willen dat bij eunuchs
geen prostaatkanker voorkomt
zijn daarom niet voor niets
anekdotes.
Hormonen
Een andere behandeling is die
met hormonen, maar die ge
beurt nauwelijks om het leven
te verlengen, doch om het le
ven leefbaar te houden. Tot nu
toe werd daarvoor vooral het
synthetisch gefabriceerde
vrouwelijk hormoon oestro-
geen gebruikt. In de praktijk
heeft deze therapie nogal wat
veel bijwerkingen, zoals hart
problemen, opvliegers (evenals
bij vrouwen in de overgang)
en borstgroei.
In tegenstelling tot oestrogeen
heeft het hormoonpreparaat
flutamide als eigenschap de
aanmaak van bijna alle man
nelijk hormonen te blokkeren.
Slikt een patiënt dit hormoon
in combinatie met leuprolide
(chemische castratie) dan
wordt de aanmaak van de hor
monen die de tumorgroei be
ïnvloeden aanzienlijk vermin
derd. De ziekte kan enigszins
tot staan worden gebracht;
vergeleken met alleen castra
tie leeft de patiënt met zo'n ge
combineerde behandeling on
geveer zeven maanden langer.
Bovendien zijn er minder bij
werkingen, al hadden enkele
patiënten die aan de testen
meededen wat meer last van
buikloop.
De onderzoeken in de VS wer
den geleid door prof. David
Crawford van de universiteit
van Colorado in Denver. Vol
gens hem werkt de combina
tie-therapie vooral goed bij pa
tiënten met een zogenoemd
laag risico, mensen waarbij de
kanker zich nog niet of nau
welijks heeft uitgezaaid. Hij
durfde niet te voorspellen of
flutamide in de toekomst wel
licht als enig middel te gebrui
ken is; een hoop die veel uro
logen en oncologen in Luxem
burg uitspraken. Vooral de
zware psychische belasting
van castratie zou dan verdwij
nen. Het Europees onderzoek
stond onder leiding van pyof.
L. Denis van de Brusselse uni
versiteit, tevens voorzitter van
het Europees kankerinstituut
(EORTC). „De grote winst van
beide onderzoeken is voor mij
dat patiënten met prostaatkan
ker die daar echt onder lijden
de laatste periode van hun le
ven weer vrijwel normaal
kunnen functioneren. Daar
door hebben ze weer een gro
tere kans om in hun slaap te
overlijden of als gevolg van
een plotsalinge hartstilstand".
„Ja", zernij, „wijzend op zijn
vorstelijke buik, ,je kunt dat
cynisch vinden, maar dat is
voor mij, als oudere man, een
belangrijk voordeel van het
rekken van het leven als je
kanker hebt".
DICK HOFLAND
DE KNOLLEN
(Van onze sociaal-
economische redactie)
DEN HAAG Hoewel de
kleinschaligheidstoeslag (KST)
nog niet is afgeschaft, hebben
honderden ondernemers in
het midden- en kleinbedrijf
(mkb) in het weekeinde inves
teringsplannen ingediend.
Volgens voorzitter Veninga
van het Nederlands Christelijk
Ondernemersverbond (NCOV)
heeft het bedrijfsleven voor
zeker 200 miljoen gulden van
de KST geprofiteerd. Dat is
bijna eenderde van de jaarlijk
se begroting.
Ondanks hardnekkige geruch
ten heeft het kabinet nog niet
besloten de KST af te schaf
fen. Er is wel kans dat dit als
nog gebeurt als vrijdag de be
sluitvorming rond het Natio
naal Milieubeleidsplan wordt
afgerond. Het afschaffen van
de KST zou jaarlijks 700 mil
joen gulden moeten opleveren
voor milieubeleid. Premier
Lubbers wilde zaterdag de
plannen voor het verdwijnen
van de KST bevestigen noch
ontkennen. NCOV-voorzitter
Veninga vindt het terecht dat
ondernemers massaal een
beroep op de KST hebben ge
daan. Veel notarissen in Ne
derland hebben vrijdagavond
en zaterdag hun kantoor open
gehouden. „De meeste onder
hebben eieren voor
hun geld gekozen", aldus Ve
ninga. „De actie is misschien
wat overijld, maar wel begrij
pelijk. Ik zou niet willen zeg
gen dat er paniek is ontstaan.
Wel zeker is dat de relatie tus
sen KST en het milieubeleids
plan volstrekt oneigenlijk, niet
zindelijk en onbegrijpelijk
Veninga noemde het „triest"
dat de onzekerheid over
KST „zo lang boven de markt
blijft hangen".
Labor a tori urn-artsen:
Aids-uitslag
mag niet naar
verzekeringsarts"
HILVERSUM Volgens
de laboratoriumartsen in
Nederland willen de ver
zekeringsmaatschappijen
de uitslagen van aidstes-
ten direct van de labora
toria. Zij zouden niet meer
via de keuringsartsen
moeten lopen, aldus secre
taris dr. J.E. Degener van
de Nederlandse Vereni
ging van Laboratoriu
martsen (NVL) gisteren
voor de Vara-radio ge
zegd.
De NVL is hier mordicus te
gen. De laboratoriumartsen
vinden de wens van de verze
keringen een slechte ontwik
keling. De privacy van de
cliënten van levensverzeke
raars komt daardoor ernstig in
het geding, aldus Degener. De
gene die de diagnostiek ver
richt op aids-testen heeft uit
sluitend een relatie met de
aanvragend arts, vindt Dege
ner. Wanneer' wij dus onver
hoopt een negatief resultaat
moeten sturen over een aid-
stest (cliënt is mogelijk besmet)
dan kan de cliënt dit resultaat
nu nog bespreken met de keu
rend arts. Met hem heeft hij
immers een vertrouwensrela
tie. De cliënt kan zich dan nog
terugtrekken en er zijn nog
geen directe consequenties, zo
zei hij. Die situatie verandert
echter wanneer de gegevens
direct naar de levensverzeke
raar of zijn de medisch advi
seur moeten worden toege
stuurd. Het is volgens Degener
goed denkbaar dat op grond
van zo'n test de hele transactie
niet doorgaat. Er staat name
lijk dan zwart op wit dat de
cliënt is afgekeurd. Dit resul
taat zal hij dan de rest van zijn
leven met zich mee moeten
dragen.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE BIJ UW KRANT MET
EN EEN COMPLETE AGENDA
