Rampen-experts laten schat
aan kennis verloren gaan
Nieuwe hoop voor verpleegster in Griekse cel
Afzijdig van
strijdgewoel
Marechaussee mag in Namibia alleen vrede bewaren
iNA ei BUITENLAND
CeidócSommit
VRIJDAG 14 APRIL 1989 PAGINA 7
Herdenking
een lange rouw-
jstoet hebben honder
den Sovjet-mariniers
Moer-
niansk hun 42 colle
ga's herdacht die vo-
week de dood
vonden bij het zinken
kernonder
zeeër. Naast de ne-
gentien kisten van de
^geborgen opvarenden
i&flstonden de foto's van
hun lotgenoten. In de
stad, de basis van de
noordelijke Sovjet-
vloot, hing aan alle
openbare gebouwen
de vlag halfstok.
FOTO: TASS
THESSALONIKI Het
komende staatsbezoek van
de Griekse president Sart-
zetakis aan Nederland
kan positief zijn voor de
verpleegster Ellie Kuijk
uit Geldrop, die al maan
den in een Griekse cel zit
wegens een meningsver
schil met de douane over
invoerrechten voor haar
auto.
bezoek aan 'ons land op uit
nodiging van koningin Bea
trix. Volgens de Nederlandse
ambassade in Athene zou
van het bezoek een positief
effect kunnen uitgaan. De
publiciteit rond de kwestie
zal een smet kunnen werpen
op het staatsbezoek. „Het zal
er de Grieken veel aan gele
gen zijn de kwestie nog uit
de wereld te hebben, voordat
de president in Nederland
is", aldus kanselier Tuinman
van de ambassade in Athene.
Ellie van Kuijk zit sinds eind
september gevangen in Grie
kenland, omdat zij niet in
staat was invoerrechten te
betalen voor haar in Grie
kenland gestolen auto met
een waarde van 6.500 gulden.
Volgens de Griekse lezing
zou zij hebben verzuimd
haar auto aan te geven voor
invoerrechten toen zij zich in
1987 in Griekenland vestig
de. Het bedrag is in die tijd
door boetes en rente opgelo
pen tot 25.000 gulden. Maar
volgens de Nederlandse
heeft de Griekse overheid
fouten gemaakt. Bovendien
was haar auto gestolen en
kon dus niet meer uitge
voerd worden. Van Kuijk
werd bij het verlaten van
Griekenland zonder
auto aan de grens aange
houden en gevangengezet.
Volgens haar broer, die haar
aan de telefoon heeft gehad,
is Ellie van Kuijk inmiddels
aan het eind van haar krach
ten. De moeder van Van
Kuijk heeft in een brief ko
ningin Beatrix verzocht het
Griekse staatshoofd volgende
week niet te ontvangen, als
haar dochter nog niet is vrij
gelaten. „Het zou voor mij
onder deze omstandigheden
een extra belasting zijn U
vriendelijk en handenschud
dend met dit staatshoofd te
zien omgaan, als symbool
van de Griekse overheid die
in gebreke is gebleven. Ik
bid u mij dit te besparen en
ik vertrouw erop dat u als
moeder mijn angst en gevoe
lens begrijpt", aldus de brief.
['HULPORGANISATIES WERKEN VAAK LANGS ELKAAR HEEN
LI
!J
w. DELFT Nederland
^loopt in de wereld voorop
57j bij het verlenen van nood
hulp na rampen in ont
wikkelingslanden. Het
ftragische is alleen dat die
jjiulp, hoe goed ook be-
jdoeld, in sommige geval
len de uiteindelijke scha
lde alleen maar vergroot.
Eén van de oorzaken: er is
tussen de betrokken hulp-
J organisaties vrijwel geen
g uitwisseling van kennis en
oaJjj ervaringen. Zo gaat een
5400 schat aan waardevolle ge
gevens over rampenbe-
75|strijding, en indirect ook
lan geld, verloren.
oprichting van een „collec-
ief geheugen" over rampen
bestrijding; dat is het ideaal
'an onder anderen dr. Krisnu
Hij is verbonden
u een jaar oude in
formatiecentrum voor hulp bij
rampen (DERC), gehuisvest in
en van de gebouwen van de
Technische Universiteit in
pelft. DERC is mede-organisa-
■andaag in Delft
jehouden studiedag over
Rampen, rollen en resulta-
deelgeno-
Voorbeeld
„Kijk", zegt Nimpuno, „ik zal
u een voorbeeld geven waaruit
blijkt hoe nodig het is dat de
kennis over noodhulpacties
wordt verzameld en bestu
deerd. In Colombia, waar
meer dan drie jaar geleden de
vulkaan Nevado del Ruiz de
stad Armero onder de modder
bedolf, waren ze eind vorig
jaar nog bezig de medicijnen
uit te zoeken die in de eerste
weken na de ramp werden
aangevoerd. Veel van de me
dicamenten waren in Colom
bia onbekend en er zaten
slechts etiketten en bijsluiters
bij in vreemde talen. Uiteinde
lijk bleek een groot deel van
de medicijnen om uiteenlopen*
de redenen volstrekt onbruik-
„Ander voorbeeld. De Neder
landse regering heeft in Ar
mero huizen laten bouwen.
Maar er is, ondanks alle goede
voornemens, niets gedaan aan
het economisch herstel. Drie
jaar na de ramp wonen de
mensen in mooiere huizen dan
ze ooit heben gehad. Maar ze
hebben nog steeds geen werk.
Dat is er gewoon niet. Waar
om, is dan mijn vraag, zijn die
5 Zimbabwe verlekkert zich
«aan corruptie-schandaal
(HARARE Ook in Zim
babwe kan het publiek
(zich op het ogenblik ver
lekkeren aan een groots
(corruptieschandaal. Na
jtwee maanden van hoor-
fzittingen heeft een specia-
onderzoekscommissie
(een rapport uitgebracht
waarin wijdverbreide
[hebzucht, omkoperij en
(arrogantie in de politieke
'top van het land aan de
[kaak worden gesteld.
eerste grote schan
de negen jaar oude
regering van president Muga-
mee te maken krijgt. Muga-
zelf is buiten schot geble-
ïn en juist geprezen vanwege
et feit dat hij het onderzoek
iogelijk heeft gemaakt.,
e opstellers van het rapport
:ijn rechter Wilson Sandura
twee vooraanstaande bur-
s, die twee maanden hoor-
:ittingen hebben gehouden in
iet Hooggerechtshof van Ha
rare. De zittingen werden bij
gewoond door talrijke toe
schouwers die met leedver-
41 maak zagen hoe hun leiders
51 iverden verhoord
«lan8 genomen.
s (retuigen
511/2 5«Er werden zo'n zestig getuigen
gehoord, en nog voor het rap-
Mugabe werd
Stuurd, hadden twee ministers
ƒ15 (al hun regerings- en partij
functie neergelegd omdat ge-
rekeni bleken was dat ze de
het uitg
droeg (doorgaans weinig voortvaren-
paste
hadden voorgelogen. De
staatsmedia hebben ook
ie andekhaf geëist voor enkele andere
;n wat
met v,
jfers o'
veer. U]
0,1
it van
mingeft
ministers, twee
verschil
lende hoge ambtenaren en de
bevelhebber van het leger.
Hoewel met het onderzoek
ie verregaande 'corruptie in de
partijhiërarchie aan het licht
werd gebracht, werd Mugabe
geprezen omdat hij enkelen
van zijn naaste en trouwste
medewerkers had opgedragen
in het openbaar verantwoor
ding af te leggen. „Nergens
anders in zwart Afrika was dit
mogelijk geweest", luidde het
commentaar van een Westafri-
kaanse diplomaat.
In de rechtszaal stroomden
voor iedere hoorzitting tiental
len Zimbabwanen toe om zich
te verkneukelen over de nota
belen in het getuigenbankje.
Toen minister voor hoger on-
derwijs Dzingai Mutumbuka
bij het kruisverhoor weigerde
met bankafschriften voor de
dag te komen, barstte het pu
bliek los in gelach en boege
roep. De minister ontstak in
woede, strekte zijn vinger uit
naar de uitjouwers en riep:
„Een idioot tegelijk, alstu
blieft".
Auto's
Steen -des aanstoots is de on
derhandse aankoop door mi
nisters en hun vrienden van
auto's en vrachtwagens van de
Toyota-fabriek in Zimbabwe
tegen een lage prijs. De com
missie stelde een onderzoek in
naar beschuldigingen dat hoge
functionarissen hun invloed
aanwendden om boven aan de
wachtlijst voor auto's te ko
men, die ze dan op de zwarte
markt verkochten voor vijf
keer de prijs die zij hadden be
taald.
Auto's zijn in Zimbabwe door
het gebrek aan harde valuta
een schaars artikel, en gega
digden moeten soms tien jaar
wachten voor ze aan de beurt
zijn. Vorig jaar besloot de re-
gering dat sommige functiona
rissen een auto mochten kopen
tegen de door de overheid
vastgestelde prijs. Een minis
ter bekende dat hij zo 38
vrienden aan een auto had ge
holpen, maar hij zei dat hij
daarvoor geen cent had aange
nomen. Legerbevelhebber
Tapfumaneyi Mujuru erkende
dat hij een auto met een winst
van ruim 5.000 gulden van de
hand had gedaan.
Intussen is de journalist die
het schandaal aan het licht
bracht, hoofdredacteur Geoff
Nyarota van de Chronicle van
Bulawayo, de op een na groot
ste stad van Zimbabwe, uit de
openbaarheid verdwenen. Of
ficieel is hij overgeplaatst naar
de afdeling public relations
van Zimbabwe Newspapers, de
staatsmediagroep die de mees
te bladen in het land uitgeeft.
Veel lezers zijn er echter van
overtuigd dat Nyarota onder
druk van bovenaf is overge
plaatst. Nyarota was immers
door minister van defensie
Enos Nkala al bedreigd met
arrestatie, voor deze door het
onderzoek gedwongen werd af
te treden.
Veel Zimbabwanen zijn bang
dat nu Nyarota monddood is
gemaakt, schandalen in de toe
komst in de doofpot zullen
worden gestopt. Maar Mugabe
heeft in ieder geval beloofd
dat hij het onderzoeksrapport
over de autoverkoop openbaar
zal maken, wanneer hij het uit
heeft.
t ingeschakeld om
hun eigen woningen te bou
wen? Waarom zijn er geen
trainingen gegeven om iets
voor zichzelf te gaan doen?
Het is misschien wat hard ge
zegd, maar als er niet ook di
rect naar de verdere toekomst
wordt gekeken, is noodhulp de
vijand van ontwikkeling".
Bij veel grote rampen wordt
tegelijk met bijvoorbeeld het
huis de volledige sociale en
economische structuur van een
familie, stad of streek wegge
slagen. Die herstel je niet met
wat pillen, eten of een warme
deken.
Voedselhulp
De voorbeelden die Nimpuno
aanhaalt zijn op zichzelf eigen
lijk niet nieuw. Het is al veel
langer bekend dat voedselhulp
wel zinvol is om de ergste
hongersnood te lenigen. Maar
op de langere duur vormt
voedselhulp de doodklap voor
de lokale landbouwproduktie.
Want wie gaat nog graan bij
de boeren kopen, als het bui
tenland het gratis geeft? Ande
re voorbeelden zijn slechte
hulpcoördinatie, waardoor
voedsel in havens wegrot of
splinternieuwe vrachtwagens
wegens gebrek aan onderdelen
langs de kant van de weg blij-
Het is een kleine greep uit de
ontelbare ervaringen die de
afgelopen jaren zijn opgedaan
bij het verlenen van noodhulp.
Deels verklaarbare fouten,
omdat vaak in grote haast
moet wordeh gewerkt. Maar
wat Nimpuno en zijn geestver
wanten van DERC verontrust,
is dat ook in Nederland, dat
prat gaat op de hoogte en kwa
liteit van de ontwikkelings
hulp, de organisaties op het
terrein van de noodhulp veelal
langs elkaar heen werken.
Sterker, sinds enige tijd staan
enkele ervan zo'n beetje met
elkaar op voet van oorlog.
Aanleiding is een poging van
de „grote vier" (Rode Kruis,
Mensen in Nood, SOH en No-
vib) een einde te maken aan
de beschamende concurrentie
strijd met gironummers als
zich ergens ter wereld een
ramp heeft voltrokken. Er zou
verdeelsleutel moeten komen
voor de opbrengsten van grote
televisie-acties, waarbij voor
de kleintjes maar weinig over
blijft. Met name Artsen Zon
der Grenzen is hier mordicus
Afhankelijk
Nimpuno en de zijnen willen
zich niet in deze competentie
strijd mengen. Zij zijn immers
van de medewerking van alle
organisaties afhankelijk om.
hun informatie-centrum van'
de grond te krijgen. Nimpuno
formuleert zijn kritiek daarom
in algemene termen. „Het is
op z'n zachtst gezegd typisch
dat over zulke grote bedragen
als waar het bij de noodhulp
om gaat, geen enkele inhoude
lijke verantwoording hoeft te
worden afgelegd. Dan hebben
we het, de bijdragen van de
Nederlandse overheid en de
giften van de bevolking bij el
kaar opgeteld, over een bedrag
van meer dan driehonderd
miljoen gulden! Als er nu
maar wel onderling wat infor
matie zou worden uitgewis
seld. Maar ook dat is er niet
bij. Vaak is het van „we heb
ben het druk",
veel goed" en
land op dit ter
mechanisme 1
2 doen al zo-
s nog zoveel
is in Neder-
1 geen enkel
e leren van
gemaakte fouten. Daarmee lo
pen we ver op andere landen
achter".
Nimpuno: „Maar wij weten dat
de rampen zich herhalen.
Vandaar dat je een preventief
apparaat op poten moet zetten.
In Nederland hebben we zoiets
als Rijskwaterstaat, dat, indien
nodig, over alle andere instan
ties heen kan reiken. Als die
preventie ons hier zo ter harte
gaat, waarom dan ook niet el
ders, zodat men daar in korte
tijd over alle informatie kan
beschikken?"
Andere manier
Allesoverheersend blijft even
wel het motief dat de nood
hulp, om echte resultaten te
kunnen boeken, veelal op een
andere manier moet worden
aangepakt. Grote rampen wor
den steeds vaker media-|
beurtenissen. Zolang de came
ra's er zijn is er aandacht en
stromen geld en goederen bin
nen. Maar op het moment dat
de camera's worden ingepakt,
is de aandacht van de wereld
voorbij, op weg naar de vol
gende catastrofe. Juist daarom
is het belangrijk dat de hulp
vanaf het eerste moment ge
richt is op structureel herstel.
Het is mede hierom dat de
deelnemers aan de studiedag
vanmiddag een dringende op
roep hebben gedaan aan de
hulporganisaties en de Neder
landse overheid om meer aan-
FOTO: AP
dacht te besteden aan de kwa
liteit van de noodhulp, met
name met behulp van een in
formatie-bank. Het geld dat
hieraan besteed wordt, moet
niet gezien worden als ver
mindering van de hulp, maar
als wezenlijk onderdeel daar
van, aldus de deelnemers.
Gelet op de discussie die mo
menteel gaande is over de
kwaliteit van de Nederlandse
ontwikkelingshulp, zou minis
ter Bukman wellicht ook let
terlijk een duit in het zakje
kunnen doen.
JOS TIMMERS
1 bijeenkomst op het kazerne-complex in Ede. De marechaussees
FOTO: WIM BECKER
EDE De 33 Nederlandse mare
chaussees, die vanavond naar Namibia
vertrekken om er namens de Verenig
de Naties het onafhankelijksproces te
bewaken, worden zo ver mogelijk van
het strijdtoneel gehouden. Het Neder
landse detachement, dat deel uitmaakt
van de civiele politiemacht van Untag,
wordt niet ingezet bij gevechten,
mochten die in het Westafrikaanse
land opnieuw uitbreken.
„Om alle misverstanden te voorkomen: de
Nederlandse marechaussees maken in Nami
bia deel uit van het civiele politiekorps en
zijn geen onderdeel van de militaire compo
nent van Untag. Ze krijgen ook alleen de
taak van waarnemer. Toezien op het functio
neren van de Namibische politie en daarover
als het nodig is de VN rapporteren. Verder
niets", zei overste Van Dam gisteren in Ede
bij het voorstellen van de Nederlandse Na
mibia-gangers.
De Nederlanders worden in eerste instantie
voornamelijk in het noorden van het land
gestationeerd. Juist in deze grensstrook met
Angola kwam het begin vorige week onver
wacht tot een bloedig treffen tussen leden
van de Namibische verzetsbeweging Swapo
en eenheden van het Zuidafrikaanse leger,
waarbij ruim 250 mensen de dood vonden.
Wat er gebeurt als er zich in Namibia toch
weer gewapende conflicten voordoen en de
Nederlanders er ongewild bij betrokken ra
ken, kon overste Van Dam niet zeggen. „We
gaan ervan uit dat alle partijen, die het ver
drag van Genève hebben ondertekend, zich
aan de afspraken houden".
EDE „Peace-keeping
en geen peace-enforcing".
Vaktaal natuurlijk, maar
overste Van Dam als
staflid verantwoordelijk
voor de uitzending
greep deze kreet aan om
in één keer duidelijk te
maken wat de 33 Neder
landers in Namibia nu
precies komen doen: de
vrede bewaren en niet de
vrede forceren.
Helemaal ongewapend gaan de
marechaussees niet naar de
voormalige Duitse kolonie aan
de zuidwest kant van het Afri
kaanse continent. De drie offi
cieren en dertig onder-officie
ren'van wie enkelen giste
ren tijdelijk zijn bevorderd om
de gewenste rang te krijgen
voor het vredeswerk ne
men hun dienstpistool mee.
Het ding dragen mag echter
alleen in opdracht, schieten
pas in uiterste nood. „En dan
uit zelfverdediging, want Na
mibia is een wild gebied met
moeilijke dieren", grapte over
ste Van Dam gisteren.
Maar er is meer te zien en
daar komen ze voor: de Nami
bische politie. Die moet door
de Nederlandse marechaussees
als een soort schaduw worden
gevolgd, overal heen. „Ze zit
ten als het ware op de stoel er
naast", zo omschrijft Van Dam
de oplettendheid die er aan de
dag moet worden gelegd. Wel
vanuit een aparte auto, maar
dat is net als de eigen uitrus
ting en het gescheiden eten
bedoeld om de onpartijdigheid
te bewaren. W^nt er moet ob
jectief over de schouder wor
den meegekeken, neutraal ob
serveren hoe de Namibische
agenten zich met name tegen
over de Namibische bevolking
gedragen.
Kranteknipsels
De berichten van vorige week
meldden dat aan het gerag van
de politie nog wel het 1
dan is het wapen dat de Ne
derlanders in handen hebben
een bloknote om een rapport
op te maken. Wat daarmee ge
daan wordt, is ter beoordeling
van het VN-hoofdkwartier. De
hoop van de marechaussees is
daarom vooral dat hun perma
nente aanwezigheid preventief
zal werken. „Het is een nogal
militaristisch geschoolde orga
nisatie", weten ze uit de kran
teknipsels. Daarmee zijn ze de
laatste maanden op de hoogte
gehouden van de toestand in
het land. Dat leden van de ge
vreesde Koevoet-politie be
rucht om de meedogenloze
manier van optreden tot het
Namibische korps zijn toege
treden, hebben ze ook gelezen.
Waar ze aan te herkennen
zijn, weet niemand.
Ongeveer vier weken weten
de marechaussees nu dat ze
naar Namibia zullen gaan om
er de taken uit te voeren waar
ze zich vanaf oktober vorig
jaar op hebben voorbereid. Het
grootste deel van die periode
was er echter de twijfel of het
allemaal wel door zou gaan.
„Het ene moment leek het
erop alsof we bij wijze van
spreken de volgende dag al
moesten vertrekken, maar een
dag later had de hele actie
voor hetzelfde geld definitief
afgeblazen kunnen worden".
Ze keken ze er gisteren ook
niet meer van op toen het be
richt kwam dat de reis nog
eens 24 uur werd uitgesteld.
Acclimatiseren
Onzekerheid troef en dat geldt
eigenlijk voor deze hele VN-
operatie. „Echt een idee van
wat ons precies te wachten
staat hebben we niet. Maar
ach, de tijd zal het leren".
Wim Ringenier uit Assen, één
van de marechaussees die zich
sinds gistermiddag opper
wachtmeester mag noemen, is
niettemin de rust zelve. De
spanning is er wat hem betreft
al wat vanaf, sinds het tijdstip
van vertrek bekend is. Van
avond om halfzeven Schiphol.
Morgenvroeg om halftien ko
men ze aan in de Namibische
hoofdstad Windhoek. Tot vol
gende week donderdag, wan
neer de Nederlanders over zes
dorpen worden verspreid, is er
de mogelijkheid om te accli
matiseren. „Een mooie gele
genheid om de normen en
waarden die we hier hebben
wat te vergelijken met de ge
woontes die ze daar hebben
De Nederlanders hebben één
groot voordeel op de andere
Untag-leden. De taal die het
leeuwedeel van de Namibische
bevolking spreekt is het Afri
kaans, een soort Nederlands.
Het is wel eeneigen leven
gaan leiden, maar nog steeds
redelijk tot goed te verstaan.
„Zeker als het niet al te snel
wordt gesproken. Maar je bent
sowieso beter af dan tijdens
qen vakantie in Hongarije".
Veel tact, een goed beoorde
lingsvermogen en een gezond
verstand zijn de criteria waar
op de Namibia-gangers zijn ge
selecteerd. Minimaal zes jaar
in politiedienst en ervaring in
een ander VN-dienstverband,
bij voorkeur in Libanon of
de Sinaï was ook een ver
eiste. En man-zijn. Die voor
waarde is volgens overste Sun-
ter alleen gesteld om te voor
komen dat leden van het deta
chement in verlegenheid zou
worden gebracht. „We wisten
in oktober niet of ze misschien
met z'n dertigen in een grote
tent moesten slapen".
De vrije tijd tijdens het ko
mend half jaar is overigens
spaarzaam. Zeven-en-een-nal-
ve dag mag er per maand ge
compenseerd worden. Tijd
voor een stevige brief aan het
thuisfront misschien. Spoor
zoekers worden de achterblij
vers in ieder geval niet. Spe
ciaal voor hen is er een boekje
uitgegeven met de noodzake
lijke telefoonnummers. Het in-
formatie-krantje van de mare
chaussee zal regelmatig alge
mene wetenswaardigheden
over Namibia en het Neder
landse detachement vermel
den en er is een contactbureau
geopend, dat 24 uur per dag te
bereiken is. ROEL LOOTS
