Zes schrijvers dingen mee naar AKO-literatuurprijs „Zonder mijn kunst was ik in psychiatrische behandeling „Gemeente gaat nu achter ijzer aan" Oliemaatschappijen ontkennen afspraken over benzineprijzen gehandicapten kunnen vaak méér dan-velen denken STEUN ONS WERK Leidse Courant: voor meer dan nieuws alleen. Een krant voor u! KUNST CfiidóeSouoa/nt vrijdag 7 april 1989 pagina is Russische schrijvers voor het eerst naar PEN- congres MAASTRICHT Tien schrij vers uit de Sovjetunie komen naar het jaarlijkse PEN-con- -gres van de internationale or ganisatie van schrijvers, dich ters, essayisten en uitgevers uit alle delen van de wereld dat van 7 tot 11 mei in Maastricht wordt gehouden. Daarbij is ook het bestuur het op te richten PEN- centrum Sovjetunie. Over de toetreding van dit centrum tot PEN-Internationaal wordt be slist tijdens de huishoudelijke vergadering in Maastricht. Voorzitter van het nieuwe centrum wordt Daniël Granin, uitvoerend secretaris Vladimir Stabnikov, vice-voorzitters worden Andrei Bitov, Fazil Is- kander en Zalugin. Hans van de Waarsenburg van de orga niserende Nederlandse PEN- commissie noemt de Sovjetde legatie „een ware invasie van Russische schrijvers". Ge woonlijk sturen de aangesloten centra één vertegenwoordiger naar het congres. Ook de Litouwse schrijver Justinus Martinkivitchus en de mensenrechtenexpert Ar kady Vaksburg zullen deel uit maken van het PEN-centrum Sovjetunie. Of ook Igor Vino gradov en Vitaly Korotic tot het het voorlopig bestuur be horen, is nog niet bekend. Zij komen, evenals Vladimir Kar- pov, de huidige eerste secreta ris van de Sovjetrussische Schrijversbond, wel naar Maastricht. De toetreding van de Russi sche schrijvers is van histori sche betekenis. Sedert de op richting van PEN-Internatio- naal in 1921 bleven zij er ge dwongen buiten. De toetreding heeft een beslissende invloed op de toekomst van de organi satie, die ook op de bres staat voor de vrijheid van menings uiting en vaak de eerste is als de vrijheid van het woord moet worden verdedigd dan wel bevochten. Politie vindt gestolen schilderijen terug op zolder EINDHOVEN De Eindhovense politie heeft vier gestolen schilderij en, waaronder een werk van Karei Appel ter waarde van 200.000 gul den, teruggevonden. In verband hiermee zijn vier mannen aangehou den. Een woordvoerder van de politie heeft dit donderdag meegedeeld. De andere schilderijen zijn van Gerrit Benner, Kees van Bohemen en Bernhard Romein. Deze werken zijn samen 84.000 gulden waard. De schilderijen werden in januari weggehaald uit een meubelzaak aan de Geldropseweg in Eindhoven. Die zaak had de werken in bruikleen. Ze zijn eigendom van een galerie in Eindhoven. De politie is de vier verdachten op het spoor gekomen dankzij een tip. De verdachten zijn een 34-jarige man uit Tilburg, een 43-jarige inwo ner van Hilvarenbeek, een 52-jarige man uit Oosterhout en een Rotter dammer van 42. De schilderijen werden teruggevonden in de woning van de man uit Tilburg. Ze lagen op zolder. Voor zover de politie heeft kunnen nagaan zijn de schilderijen niet beschadigd. Het is volgens de politie nog niet duidelijk of de mannen betrokken zijn bij de diefstal van de schilderijen of dat ze ze hebben geheeld. De verdachten hebben nog geen verklaring afgelegd. De politie heeft de schilderijen bij gebrek aan een betere ruimte zolang opgeslagen in een cel. Essay-opdracht voor Willem Jan Otten AMSTERDAM Het Amsterdams Fonds voor de Kunst heeft de essay-op dracht 1989 ter wharde van 10.000 gul den verleend aan Willem Jan Otten. Otten heeft een essay over film in ge dachten met als voorlopige titel „De be weging het personage in", zo heeft het bestuur van het fonds donderdag be kendgemaakt. Otten heeft zich op es sayistisch gebied al onderscheiden met onder meer zijn bundel over opera „Ik lach bij het zien". Het Fonds vopr de Kunst heeft verder aan 19 personen een compositie-opdracht voor 1989 ver leend. Daarmee is 180.000 gulden ge moeid. De opdracht is verstrekt aan componisten die zich bezig houden met muziektheater, elektro-akoestische en geïmproviseerde muziek. Guido de Moor in „Hebriana" van Lars Norèn. FOTO: PAN SOK Nationale Toneel speelt Lars Noréns 'Hebriana' DEN HAAG Na enkele uitverkochte voor stellingen in Amsterdam speelt het Nationale Toneel in de Koninklijke Schouwburg nog maals, zaterdag en zondag in sterke bezetting „Hebriana" van Lars Norén. In de regie van Ger Thijs zijn in dit stuk te zien Elisabeth Andersen, Anne-Wil Blankers, Will van Kra lingen, Rudolf Lucieer, Guido de Moor, Josée Ruiter en Hans Croiset. Norén beschrijft het traditionele bezoek van een familie aan de moeder op een zomeravond. Het lijkt alle maal heel ontspannen, maar onder het vernis van de sociale conversatie broeien de span ningen en frustraties, waaraan alleen de jong ste dochter zich onttrekt. Waardoor een span ning ontstaat die een tragikomedie oplevert van menselijk tekort tijdens een lange, lange zomeravond. AMSTERDAM De jury van de AKO-litera- tuurprijs 1989 heeft twee Vlaamse en vier Neder landse auteurs voorge dragen voor dé AKO- prijs van 50.000 gulden. Uitgeverijen hadden dit keer 192 boeken ter be oordeling aangeboden, tegen 144 vorig jaar, zo vertelde jury-voorzitter mr. E. Jurgens tijdens de bekendmaking in de Nieuwe Kerk in Amster dam. Onder de genomineerden zijn drie bekende namen. J. Bernlef, in 1987 winnaar van de eerste AKO-prijs met zijn boek „Publiek Geheim", staat nu op de lijst met „Val lende Ster". Het heeft als on derwerp het sterven van de komiek Wim Witteman. Verder is genomineerd Hélè- ne Nolthenius, die in „Een man uit het dal van Spoleto" een reconstructie maakt van het leven van Franciscus van Assisi. Rudy Kousbroek is de derde bekende; hij staat ge noteerd met zijn zevende bundel Anathema's, onder de titel „Een onmogelijke lief de". De bundel bevat opstel len die Kousbroek zelf rubri ceerde onder de noemers „dieren, foto's, liefde, erge- nissen, muziek". Margriet de Moor is voorge dragen met haar verhalen bundel, tevens haar debuut, „Op de rug gezien". In alle verhalen bevinden de perso nages zich in een overgangs fase; van hen is volgens de jury op bewonderenswaardi ge wijze de gevoelswereld ge schetst. De Vlaming Leo Pleysier schreef het uitgekozen „Wit is altijd schoon", een „blije" monoloog over de dood. Zijn landgenote Brigitte Raskin is voorgedragen met „Het koe koeksjong". Het wordt door de jury een goed gedoseerde mengeling van documentai re, autobiografische en ver zonnen elementen uit het le ven van een verschoppeling genoemd. Doelstelling van de AKO Li teratuur Prijs, in november 1986 ingesteld, is het op bre de schaal interesse wekken voor Nederlandstalige litera tuur. Door het nominatie-sy steem staan meerdere au teurs geruime tijd in de be langstelling. De definitieve winnaar van dit jaar wordt op 19 mei be kendgemaakt. De selectie heeft plaats door een jury waarin naast voorzitter Jur gens ook Rik van Gorp, Han- nemieke Stamperius, Jacq Firmin Vogelaar en Hans Warren zitting hebben. De samenstelling van de jury wisselt jaarlijks. HAAGSE KUNSTENAAR RALPH PRINS EXPOSEERT IN KAMP WESTERBORK Deze week opende rabbijn A. Soetendorp een opmerke lijke tentoonstelling in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Een dubbelex positie van de Haagse kun stenaar Ralph Prins. De ex positie „Noodzaakaffiches" geeft een overzicht van de door de beeldend kunste naar ontworpen affiches voor onder andere Amnesty International en de Verenig de Naties. In de tentoonstel ling „Foto-impressie Natio naal Monument Wester bork" geeft Prins, zelf in de oorlog gevangene in hèt kamp, op sobere manier fo tografisch een indruk van het herinneringscentrum en het door hem zelf ontworpen monument. WESTERBORK Met uiterst sobere middelen heeft Prins het hele ver haal weten te vertellen. Het monument op het ter rein van het voormalige kamp Westerbork is niet „opgepoetst", maar raakt in de kern de functie van een Durchgangslager. Als door een explosie ver wrongen wijzen de uitein den van de negentig me ter lange rails krampach tig en gekromd omhoog. Als wanhopige armen in de lucht. En daaronder de bielzen van het spoor, dat naar nergens leidt. Aange tast en versplinterd. Als verwonde en getekende levens. moet je de verschrikkin gen van het kamp verbeelden? Is het te verbeelden? Ik denk niet echt...Je kunt alleen maar proberen iemands fantasie die richting op te sturen..." De kunstenaar wist wat hij met zijn monument wilde ver tellen. Immers, als gevangene had hij menigmaal op dinsdag de deportatietrein uit Wester bork zien vertrekken. Hij her innert zich tot op de dag van vandaag haarscherp hoe het prikkeldraad was gespannen, de wachthuisjes en het won derlijke silhouet van de barak ken. En hij heeft de angst en wanhoop gevoeld van hen die veroordeeld waren door de na- Ook Prins ontsnapte niet aan Het door Prins ontworpen monument in Kamp Westerbork. het lot. Op 4 september 1944 werd hij, samen met zijn moe der en grootmoeder op trans port gesteld naar het getto van Theresienstadt (Terezin), een concentratiekamp in het wes ten van Tsjechoslowakij. Ruim dertigduizend gevangenen zijn daar gestorven en nog eens vele tienduizenden zijn vanuit Theresienstadt naar de vernie tigingskampen vervoerd en daar gestorven. Ralph Prins en zijn familie overleefden de terreur. Illustraties Veel van het scheppende werk van Prins heeft te maken met zijn kampervaringen. Bijzon der direct is dat terug te vin den in de illustraties die hij maakte voor het boek „Ik heb geen naam", dat gebaseerd is op gedichten die Dagmar Hila- rové schreef in het kamp The resienstadt. De betrokkenheid komt ook tot uitdrukking in het monument in Barneveld. In het indrukwekkende oeu vre van Ralph Prins neemt het Nationaal Monument Wes terbork een bijzondere plaats in. Zozeer zelfs dat hij van het door hem ontworpen monu ment een foto-serie heeft ge maakt, die de verbeelding op nieuw verbeeldt. De kampervaringen van de Hagenaar hebben zijn geloof in de mensheid' niet ontnomen. Integendeel, de ervaringen hebben hem tot de overtuiging gebracht dat mensen met posi tieve karaktertrekken en ei genschappen dan nog beter tot hun recht kunnen komen. In dergelijke onmenselijke om standigheden „glinsteren de edelstenen nog feller", zoals hij het zelf uitdrukt. Ralph Prins is ervan overtuigd dat mensen van de ervaringen moeten leren. En wel door at tent te zijn op het loerende ge vaar van nazisme, fascisme en racisme. En door zich in te blijven zetten voor de rechten van de mens. Vooral in zijn affiches worden deze gedachten treffend naar voren gebracht. „Noodzaakaf- fiches" heet de tentoonstelling dan ook niet voor niets. „Ik zelf heb de innerlijke drang om deze vorm van kunst te beoefenen. In zoverre zijn deze werken zeker noodzake lijk. Het moet eruit", meent Prins. Hij probeert met affi ches de onverschilligheid te bestrijden. „Man soli nach meinen Wofter hören, zei eens een beroemde rabbijn. Hij zei 'men', omdat hij vond dat hij zelf óók naar zijn woorden moest luisteren." Letters Op uiterst sobere manier, maar met veel zeggingskracht, heeft Prins affiches ontworpen voor onder meer Amnesty In ternational en de Verenigde Naties. Opvallend daarbij is dat hij bij veel affiches alleen met letters werkt. De typogra fie is voor Prins buitengewoon belangrijk. De keuze van het lettertype laat hij afhangen van de tekst op het affiche. „Alleen maar", zo vertelt hij „om het innerlijke van een woord naar buiten te halen". Prins benadrukt dat het .jood-, se element" of „de holocaust" niet de enige inspiratiebron nen voor hem zijn. „Oh, nee zeker niet. Ook de dichter Ril- ke of Rembrandt hebben mij gevormd. Het is niet voor niets dat ik binnenkort mijn eerste tentoonstelling van dierenfoto- grafie heb en in Mexico van bloemen". Hij voegt daar echter meteen aan toe: „Het is wél zo dat ie dere kunstenaar niet om zijn wortels heen kan en dat de oorlog, een belangrijke rol in mijn leven heeft gespeeld. Als ik niet het geluk had gehad beeldend kunstenaar te zijn, dan vermoed ik dat ik in psy chiatrische behandeling was. Ik kan me dat nauwelijks an ders voorstellen." Zijn kunst is voor een deel een uitlaatklep. „Freud noemt dat sublimatie," concludeert Prins. De dubbelexpositie van Ralph Prins is nog te zien tot en met 8 mei in het Herinneringscen trum Kamp Westerbork in Hooghalen. WIM KUNST Gerard van den Berg keert terug op tv HILVERSUM - NCRV-pro- grammamaker Gerard van den Berg, tot op heden eindre dacteur van het radioprogram ma „MM-magazine" op maan dagochtend, keert deze zomer terug op de tv. Hij zal opnieuw een reeks afleveringen presen teren van het door hem eerder populair gemaakte programma „Zo vader, zo zoon" en „Zo moeder, zo dochter". Voor een uitgebreide agen da, ook voor de komende dagen, raadplege men „UIT", de gratis wekelijkse bijlage van deze krant. bioscopen tel. 01720-20800): The Bear (al); 18.45, 21.15. za. zo. wo. ook 13.45. zo. ook 16.15. EUROCINEMA II: Rain Man (al); 18.45, 21.30. 14.00. BABYLON 1 (Winkelcen trum Babylon, tel. 471656): Dead ringer» (16); 14.30, 17.00, 19.30, 19.30, 21.45. CINEAC 1 (Buiten hof 20, tel. 630637): Twins (al); 14.00, 18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. CINEAC 2: Rain man (al); 14.00, 18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. CINEAC 3: The dead pool (16); 18.45, 21.30. do. vr. ma. dl. ook METROPSLE 1 (Carne- »6)?Rain man (al); gielaan, tel. 456756): 1 14.00, 18.45, 21.30. LEIDEN* LUXOR (Stationsweg 19, tel. 071-121239): Twins (al); 1 39. tel. 124130): Rain Man (al); 14.30, 18.45, 21.15 Cocktail (al); The Accused (12); The Bear (al); 16.00, 18.45, 21.30. METROPO- LE 3: Another woman (al); 14.00, 18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00, 13.45, 18.45, 21.30. NON (Breestraat 31. tel. 123875): Amadeus (al); 20.00. 4.00. REX (Haarlemmerstraat 52. tel. 071-125414): French kit tens (16); 14.30, 19.00, 21.15. Who framed Roger Rabbit (al); Frank en Frey (al); za. wo. 14.45. VOORSCHOTEN GREENWAY (tel. 01717-4354): Who tramed Ro ger Rabbit (al); do. vr. 19.00, 21.15. za. 15.45, 19.00, 21.15. zo. 15.45, 19.00. wo. 15.45. Big (al); do. 19.00. vr. za. zo. 19.00, 21.15. zo. wo. 15.45. Kiss of the spider- 18.45, 21.30. zo. 13.30, 16.00, Vincent (16); 17.00, 20.30. A win- festo (al); 19.30, 21130. HAAGS FILMHUIS: Zaal 1: Pelle de ver overaar; 19.15. zo. ook 14.00. Sa laam Bombay; 22.00 Zaal 2: De kommissaris; 19.30, 21.45. Zaal 3: 19.30, 21.45. do. 20.00. ma. 19.30, 22.00. zo. ook 14.00, 16.15. lm lauf Langkous; za. zo. wo. 14.00. WASSENAAR ASTRA (tel. 01751-13.269): Buster (al); vr za. zo. 20.00. Babettes feest (16); ma. sed (16); 14.00, 18.45, 21.30. 00.15. CINEAC 2: Twins (16); NEAC 3: Lady en de vagebond; Rabbit; za. wo. 14.00. zo. 13.15, 16.00. METROPOLE 4: Lady en de vagebond; 13.30, 16.00. STUDIO 1: Jungle STUDIO 3: De reddertjes; (Vervolg van de voorpagina) EINDHOVEN De metaal- contructie van Huib Benschop die per abuis bij Hoogovens is omgesmolten, bestond uit acht profielen, waarvan enkele aan elkaar geschroefd moesten worden. In het Eindhovense park zou de constructie een oppervlakte van tien bij tien hebben ingenomen, met een hoogte van ruim twee en een halve meter. Die ruimte blijft zoals die was, met fietsers en spelende kinderen en de ge meente acht het kunstwerk van Benschop als verloren. Al is de kunstenaar van mening dat het park nog steeds een beeld behoeft en hij de op dracht daarvoor best wil ac cepteren. „Het is heel ongelukkig ge gaan", zegt hij. „Het beeld is EINDHOVENSE BEELDHOUWER: contrasterend in zwart en wit gespoten en op een gegeven moment belde dat spuitbedrijf op, dat de constructie weg moest. De gemeente Eindho ven zou alles ophalen. Kenne lijk is dat niet gebeurd en heeft het spuitbedrijf dat ove rigens niet meer bestaat, ge dacht dat het gewone ijzeren balken waren en is dat ijzer doorverkocht aan een sloper die de drieduizend kilo weer aan Hoogovens doorverkocht. En dan is het wel gebeurd, met een kunstwerk". Financieel heeft de kunste naar er geen pijn aan, „maar de gemeente wel, want die had de constructie aangekocht. Drie duizend kilo ijzer, wat kost dat vandaag de dag. De gemeente zal er nu wel achter aangaan, want de waarde schat ik toch al gauw op zo'n achthonderd gulden, en daar kun je toch een paar keer lek ker van eten". ROTTERDAM - De olie maatschappijen ontken nen dat er onderling af spraken worden gemaakt over de ontwikkeling van de benzineprijzen. De be schuldiging van Konsu- menten Kontakt dat er sprake zou zijn van een verkapt prijskartel, wijzen zij met kracht van de hand. Van de grote oliemaatschappij en is Shell, met een aandeel van 30 procent van de benzi neverkopen, marktleider in Nederland. Shell is de' enige die een wijziging van de adviesprijzen via een persbe richt van tevoren aankondigt. In de praktijk blijkt dat de an dere maatschappijen die wijzi ging steeds volgen. Shell, Texaco en Esso ontkennen echter dat er geen prijsconcur rentie zou bestaan en dat over een dergelijke wijziging vooraf enig mondeling of schriftelijk contact is. De woordvoerder van Shell erkent dat de andere maat schappijen door het persbe richt anderhalve dag de gele genheid hebben op de prijsver- andering in te spelen. Boven dien kan de concurrent snel van een prijswijziging op de hoogte zijn, aldus de woord voerder, omndat Shell voor pomphouders die Shell-pro- dukten verkopen, een aantal telefoonnummers heeft waar op bandjes met de laatste adviesprijzen ten gehore wor den gebracht. Directeur Kogelman van Texaco: „Als de concurrent de prijs verlaagt, moet ik wel mee. Anders verlies ik een deel van de markt. En als de concurrent de prijs verhoogt, dan gebeurt dat op basis van dezelfde kostenontwikkeling die ik heb. Zodat een prijsver hoging door mij ook waar schijnlijk is". antwoordnr. 201 3800 VB Amersfoort Tel 033-63 52 14 giro 625.000 Vraag inlichtingen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 18