Vissers Alaska wanhopen
loor lakse houding Exxon
Slecht begin Namibia
voor VN-vredesmacht
Protectionisme
kost VS handenvol
geld en banen
Slachtoffers Katyn
in Warschau herdacht
Gorbatsjov wacht heftige discussie met Castro
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
-
UITENLAND
EaidaeSowumt
MAANDAG 3 APRIL 1989 PAGINA 5
[cnyaansc krant fopt
tzers met aprilmop
MROBI Het Kenyaanse dagblad
je Standard heeft zich tientallen tele-
yntjes op de hals gehaald met een 1-
rilmop. Verslaggever Haroun Wanda-
had in een voorpaginabericht ge-
breven dat de regering van plan is
Hnen rotsblokken op Mount Kenya te
)rten, zodat deze de hoogste berg van
\rika zou worden. Volgens Wandala
pende zeker de helft van de opbellers
t het verhaal waar was. „Een man
beg of de ecologische effecten van een
\rgelijk project op de beken en rivie-
p op de berg waren overwogen", al-
|s een lachende Wandala De hoogste
jrg van Afrika is de Kilimanjaro in
\nzania. Mount Kenya staat op de
reede plaats.
WASHINGTON De kwantitatieve invoerbelem-
meringen, die de Verenigde Staten opwerpen voor
auto's, staal en textiel en kleding kosten de Ameri
kaanse consumenten 20,9 miljard dollar per jaar,
verkleinen de werkgelegenheid en verminderen
de export. Dat zijn de conclusies van een rapport
van de Federale Handelscommissie. De auteur van
het rapport, David Tarr, pleit voor de afschaffing
van de beperkende maatregelen. Dat zou de Ame
rikaanse consumenten een voordeel van meer dan
honderd miljard dollar opleveren. De industrieën
echter willen hun eigen positie op de Amerikaanse
markt beschermen door invoer uit derde landen
zoveel mogelijk te weren.
Oorlogstuig bemoeilijkt
zoekactie gifcontainer
CHERBOURG De Franse
dervindt grote problemen bij het zoeken
naar de container met het zeer giftige
insectenbestrijdingsmiddel lindaan, die
bijna drie weken geleden in het Kanaal
terechtkwam na het vergaan van het
Panamese vrachtschip „Perintis". Voor
al resten van wapens en munitie uit de
Tweede Wereldoorlog bemoeilijken het
opsporingswerk. Volgens de Franse
staatssecretaris van zeezaken zorgen de
echo's die deze voorwerpen uitzenden
voor problemen bij het zoeken naar de
gifcontainer met behulp van sonar-ap-
paratuur. Vanaf vandaag wordt de
zoekactie een week onderbroken we
gens de sterk toenemende stroming
langs de kust van Normandië.
WARSCHAU Enkele honderden leden van de
verboden Confederatie voor een onafhankelijk Po
len hebben gisteren in Warschau een herdenking
gehouden voor de duizenden Poolse officieren die
tijdens de oorlog door agenten van de Russische
NKVD (voorganger van de KGB) zijn vermoord in
de bossen rond Katyn. Het was de eerste keer dat
de Poolse autoriteiten een dergelijke herdenking
toestonden. Circa 15.000 Poolse (onder)officieren
werden in september 1939 krijgsgevangen gemaakt
door het Rode Leger dat Polen was binnengevallen
in het kader van het non-agressiepact dat de Sov
jetunie en nazi-Duitsland hadden gesloten. Dat
plan voorzag onder meer in de verdeling van Po
len De lijken van 5000 officieren werden in 1943
ontdekt. Over het lot van de overige 10.000 bestaat
tot op de dag van vandaag onduidelijkheid.
Gewelddadige campagne
in Griekenland
ATHENE Een parlementslid van
de Griekse conservatieve oppositie
partij Nieuwe Democratie heeft giste
ren in de stad Volos een lid van de
regerende socialistische PASOK-par-
tij levensgevaarlijke verwondingen
toegebracht door een metalen voor
werp naar diens hoofd te gooien. Vol
gens de door de regering gecontro
leerde televisie werden de ongere
geldheden veroorzaakt door jonge
ND-aanhangers die zakjes verf naar
de auto van premier Andreas Papan-
dreou gooiden die in Volos een ver
kiezingsrede zou houden. In Grie
kenland worden op 18 juni parle
mentsverkiezingen gehouden. Vorige
week is officieel de campagne daar
voor begonnen.
(Van onze speciale
verslaggever
Rob Ruggenberg)
)RDOVA De golven
lan wild; de zpn schijnt
i, maar de vrieskou
ingt door tot op de bot-
X een weëe oliegeur
ngt in de lucht. Het uit-
?ht vanaf de boord van
Amy Go, een piepklein
isersbootje, op de vast-
tende supertanker Ex-
n Valdez is verbijste-
nd.
innen, meest vissers die met
moed der wanhoop en met
ierieur materiaal proberen
olievloed te keren. Woe-
nd, razend worden ze als ze
ren dat Smit Internationale
al vijf dagen met ultramo-
j-ne olievangarmen klaar
iat om te komen helpen
dat kennelijk van de olie-
latschappij Exxon nog steeds
?t mag.
let is misdaad." zegt visser
ilph Losey (47), die met zijn
tager drie etmalen aan een
stuk aan het oliescherm rond
de olietanker heeft gewerkt,
zonder veel resultaat overi
gens. „Ons grootste probleem
is om aan goed materiaal te
komen. Exxon steekt geen
poot uit. wat ze doen is echt al
leen voor de show".
Woordvoerders van Exxon
houden zich op de vlakte en
zeggen dat al het mogelijk
reeds wordt gedaan, maar de
vissers zijn ervan overtuigd,
dat er kwade trouw steekt
achter het weren van journa
listen uit de buurt van de tan
ker. „Jullie mogen er alleen
overheen vliegen. Uit de lucht
zien die olieschermen er in
drukwekkend uit. Maar bekijk
er maar eens een van dichtbij.
Kinderspeelgoed, alleen goed
Drijfkussen
Ondanks het verbod de tanker
te naderen dobberen we nu bij
het wrak, dat licht over stuur
boord helt. Het schip zit vast
op de rotsen maar het is in de
wind al wel een kwartslag ge-
draaid. De vissers zijn bang
dat het verder zal draaien, van
de klip loskomt en kapseist,
waardoor nog meer olie vrij
komt. Het overpompen van de
resterende olie uit de lekke
ruimen is nog gaande. Het lek
ken lijkt gestopt.
Ralph Losey's stem slaat over
van emotie: „Bij iedere vloed
brak het oliescherm, vaak ook
nog op verschillende plaatsen
tegelijk. En er was geen zui
ger. Wat moet je in godsnaam
met een oliescherm als je de
olie daarbinnen niet kunt op
zuigen? Het was gewoon een
rivier: de olie stroomde over
het scherm heen. We werden
kotsmisselijk van de stank
Barstende koppijn".
Binnenkort keren de haringen
en de rode- en koningszalm te
rug naar de geboorteplaats in
de baai om er kuit te schiete-
n In juni en juli worden de
volgende zalmsoorten ver
wacht. Het gaat om miljoenen
vissen, soms dertig tot veertig
kilogram zwaar. De kuit dreigt
straks terecht te komen in een
volkomen door olie verontrei
nigde bodem. Gouverneur
Cowper van de staat Alaska
schat de schade nu al op min
stens honderd miljoen dollar.
Op de langere termijn zou die
volgens hem wel eens op kun
nen lopen tot een half miljard
dollar
De vorige avond is een heuse
senator naar het vissersdorpje
Cordova gekomen: Ted Ste
vens, republikein en boordevol
goedkope retoriek. „Waaron
laat u geen scherm van de ma
rine komen? Waarom wordt
het leger nit ingezet?,"
schreeuwt een visser tegen
hem. Op zo'n toon wenst de
senator niet te discussieren.
Karen Jettmar (37) van de
Wilderness-Society vraagt de
senator of het geen tijd wordt
om te stoppen met verdere
olie-exploratie in dit pool-eco-
systeem.
Visarenden
De Prince William Baai is een
betoverend winterwonderland.
besneeuwde bergen, twee- tot
drieduizend meter hoog, rijzen
steil uit de fjorden omhoog,
honderden zee-otters dobberen
lui op de rug in het water,
sommigen met een baby-otter
op de buik, overal vogels, van
kleine eenden» tot grote visa
renden. Het water is kristal
helder. Aan de oevers bergen,
rendieren en elanden
Als we de Orca-Inham inva
ren verschijnt plotseling een
doffe blauwige glans op het
water, dat nu ook nauwelijks
meer golft. Olie. Zo ver als je
kijken kunt, de baai, de
oceaan: olie. Stank stijgt op.
Geen zee-otter laat zich meer
zien, geen zeehond steekt hier
nog de neus boven water.
Maar de vogels, de eenden, de
meeuwen, de zee-arenden
zwemmen, en duiken nog
overal.
Mike Bowen (32), de schipper
van de Amy Go wijst op het
bordje dat verplicht in elke
Amerikaanse scheepskajuit
hangt: „Olie lozen op zee is ten
strengste verboden. Wie wordt
betrapt, krijgt een boete van
5000 dollar" staat er. Bowen
gromt. Zou Exxo er zo goed
koop van afkomen'' De woede
van de vissers is begrijpelijk.
Daarom is het bezoek aan het
Tatitlek-indianendorp, op drie
Deze met olie besmeurde vogel wordt onderzocht voor hij naar
Valdez wordt overgevlogen om schoongemaakt te worden.
mijl van de ramptanker, zo op
merkelijk.
„Nee, in ons dorp heerst geen
boosheid, en daar zijn we trots
op", zeggen de vrouwen van
Tatitlek in koor. Anne Hays
(61) legt uit waarom: „Die
blanken hebben grotere pro
blemen dan wij. Zij hebben
dure auto's, grote boten die be
taald moeten worden en hoge
hypotheken. Dat hebben wij
allemaal niet."
„De dorpelingen zijn blij", zegt
Chris Borokin, moeder van zes
kinderen, „dat Exxon excuses
heeft aangeboden. Ze hebben
beloofd dat ze alles weer zul
len schoonmaken, en waarom
zouden we dat niet geloven?"
Zij herinnert zich inderdaad
dat de milieubewegingen des
tijds, bij de aanleg van de pijp
leiding en oliehaven, een der
gelijke ramp hebben voor
speld. ..Maar wij hadden nooit
gedacht, dat het zo snel zou ge
beuren", zegt ze, op verbaasde
toon. De anderen knikken in
stemmend.
„Maar Iemand hierboven
heeft ons al die eeuwen be
schermd. Dus dat zal deze keer
ook wel zo zijn", denkt me
vrouw Hawys. „En misschien
zal onze vis ook wel schoon
blijven. Het is hier ook altijd
beter weer dan bij de blanken.
Vaak. als het bij hen
schijnt bij ons de zon
AVANA Honderd-
lizenden Cubanen heb-
n gisteren Sovjetpresi-
nt en -partijleider Mi-
ail Gorbatsjov een har-
ijk welkom bereid. De
ibaanse leider Fidel Ca-
'o begroette Gorbatsjov
i rond middernacht
ze tijd in Havana arri-
ierde.
hartelijke ontvangst ten
jt wordt verwacht dat de
ee leiders achter gesloten
pren een hartig woordje zul-
I wisselen. Castro moet niets
pben van Gorbatsjovs her-
rmingspolitiek, die volgens
m een afwijking is van het
;hte pad van de communisti-
|ie ideologie. De Sovjetunie
Cuba's steun en toeverlaat
het om economische steun
pt. al zijn er geluiden dat
>skou genoeg begint te krij-
n van de ondoelmatige ma-
»r waarop Havana met de
ljarden aan hulp omspringt,
[rbatsjov is de eerste Sovjet-
der sinds 1974 die een be-
ik brengt aan Cuba. Over-
irgen vertrekt hij voor een
nsluitend bezoek aan Groot-
Utannie.
jdens een anderhalf uur du
nde tussenstop gisteren in
•land uitte Gorbatsjov zijn'
|oof in Europa. Een Europa
ar de Sovjetunie volgens
)n onlosmakelijk deel van
maakt en dat niet kan sla-
li als het niet alle Europese
den omvat, in het oosten
|vel als het westen. „Wij
tien zeer diep dat wij Euro-
tnen zijn", zei Gorbatsjov.
t is tijd dat de Europeanen
ns gemeenschappelijk Euro-
fcs huis op orde brengen,
jarbij moeten we uitgaan
i de realiteiten die er in de
bestaan: het bestaan
zowel de Europese Ge-
•nschap als -de Comecon,
de NAVO en het War-
schaupact". Op basis van deze
uitgangspunten kan de con
frontatie, in het bijzonder de
militaire confrontatie, worden
verminderd, aldus Gorbatsjov.
De Ierse premier Charles
FOTO AFP
Haughey prees de Sovjet-par- batsjov zei dat de eerste „Iers-
tijleidcr voor diens bijdrage Russische top" weliswaar kort
aan de vermindering van de was, „maar dat maakt iedere
internationale spanningen en minuut ervan belangrijk. Ier-
de vermindering van het wan- land is geen tussenstop maar
landen. Gor- een mijlpaal".
Kapitein Rob in China
3) Ziedend van woede heeft de mandarijn het wachtlokaal ver
en Hij zal zijn mannen wel leren! Maar eerst heeft hij nog iets
ders te doen. Hij snelt naar de tuin. Onder een treurwilg be
dt zich een sluisje, dat hij met een hefboom opent. Direct
oomt het water met kracht door een goot, die in verbinding
at met de kelder onder het afgodsbeeld. De stilte in de kerk,
ar de drie vrienden zich bevinden, wordt plotseling verstoord
door een dof gerommel, dat aanzwelt tot een heftig ruisen. Plot
seling breekt een deel van de aarden wand en een stroom water
stort zich naar beneden. „Die ellendeling wil ons laten verdrin
ken!" schreeuwt Taaie Toon en inderdaad, dat is ook de bedoe
ling van de grote Heer. „Marga! Marga!" roept Rob naar boven,
maar het luik blijft dicht. Als ze nu maar gauw komtHet wordt
hoog tijd, want het water stijgt iedere seconde.
Dansend en zingend trokken vele duizenden Namibiërs door de straten van Windhoek om het be
gin van het onafhankelijkheidsproces te vieren.
FOTO: AP
(Vervolg van de voorpagina)
WINDHOEK Het
weekeinde waarin voor
Namibia officieel de over
gangsperiode begon naar
de onafhankelijkheid is
rumoerig begonnen. Be
schuldigingen van de
Zuidafrikaanse regering
over een inval van Swapo-
troepen; een schietpartij
van blanken op zwarten
waarbij tenminste twee
doden vielen en een blik
sembezoek van premier
Thatcher. Het was even-,
wel ook een dag van feest.
Duizenden mensen gingen de
straat op om deze historische
dag te vieren. Naar schatting
15.000 zwarten, meest aanhan
gers van de Namibische af
scheidingsbeweging Swapo
kwamen zaterdagochtend bij
een voor een massademonstra
tie in de zwarte woongemeen
schap Katutura, op vijf kilo
meter afstand van het cen
trum van de hoofdstad Wind
hoek. De politie hield een oog
je in het zeil, maar hoewel de
situatie gespannen was, greep
zij niet in.
Ongeveer tweeduizend zingen
de demonstranten marcheer
den later op de dag op naar
het centrum van Windhoek.
Met geheven vuisten en tradi
tionele oorlogskreten begroet
ten zij daar de winkelende
blanken. Verder gedroegen de
goed-gehumeurde demon
stranten zich nauwelijks agres
sief en bleef de politie op af
stand.
Dirk Mudge, de blanke leider
van de Democratische Turn-
halle Alliantie (DTA), onder
streepte in een reactie op de
demonstraties van de zwarte
Namibiërs dat het geen dag
was voor politieke rivaliteit.
,,Dit is een dag voor de Nami
biërs om zich eensgezind op te
stellen. De mensen hebben
tientallen jaren lang gewacht
op dit moment. Het is geen
verrassing dat zij het willen
Spoedberaad
Premier Thatcher bracht een
bezoek brengen aan de Britse'
troepen die deel uitmaken van
de VN-vredesmacht (Untag)
die toezicht zal houden op het
onafhankelijkheidsproces.
Thatcher voerde gesprekken
met de speciale VN-vertegen-
woordiger voor Namibia, de
Fin Martti Ahtisaari, de Zuid
afrikaanse minister van bui
tenlandse zaken Roelof Botha
en de commandant van de
VN-troepen generaal Prem
Chand.
De premier eiste na afloop van
het overleg een spoedzitting
van de Veiligheidsraad van de
Verenigde Naties over de
schietpartij dfe in de nacht van
vrijdag op zaterdag plaatshad
aan de grens tussen Namibia
en Angola. Zij noemde het in
cident, dat zij streng veroor
deelde, een „zeer ernstige be
dreiging voor de autoriteit van
de VN". Volgens haar is de
Namibische bevolking „vast
beraden" wat betreft haar on
afhankelijkheid die door niets
in de weg mag worden ge
staan.
Het onfortuinlijk „incident"
aan de grens met Angola was
de eerste schending van het
staakt-het-vuren dat zaterdag
inging tussen de drie landen
die vorig jaar het akkoord
over Namibia sloten: Zuidafri-
ka. Angola en Cuba. Die over
eenkomst betrof niet alleen de
onafhankelijkheid van Nami
bia, maar bevatte ook afspra
ken over de terugtrekking van
de Cubaanse troepen uit Ango
la. Het nu van kracht gewor
den bestand geldt ook voor de
door Angola gesteunde Swapo-
rebellen.
Manschappen
De Untag markeerde het offi
ciële begin van haar werk
zaamheden met een korte
plechtigheid. „Wij maken van
daag een begin met'onze histo
rische taak^ vastbesloten de
opdracht uit te voeren die de
internationale gemeenschap
via de Verenigde Naties ons
heeft gegeven", zo zei generaal
Prem Chand tijdens het hijsen
van de Untag-vlag. „Jullie op
dracht bestaat uit niets minder
dan het assisteren bij het op
richten van een nieuwe staat",
zei de generaal tegen een deta
chement van zijn met blauwe
baretten getooide manschap
pen.
De rampzalige start van het
onder VN-toezicht uit te voe
ren onafhankelijkheidsproces
is een zware slag voor de lei
ding van de Untag-troepen in
Namibia. De stationering van
Untag is een van de grootste
militair-civiele operaties in de
geschiedenis van de wereldin
stelling. VN-functionarissen
zeiden dat de crisis ook op de
agenda staat als de Britse pre
mier Thatcher later deze week
in Londen Sovjet-leider Mi-
chail Gorbatsjov ontvangt, die
terugkeert van een bezoek aan
Cuba. De Sovjetunie steunt
Cuba en Angola, die beide in
december het akkoord met
Zuidafrika tekenden dat voor
ziet in onafhankelijkheid van
Namibia in ruil voor de terug
trekking van 50.000 man Cu
baanse troepen uit Angola.
Zuidafrika bestuurde de voor
malige Duitse sinds 1920 en
weigerde steeds de door de
Verenigde Naties geëiste te
ruggave van het gebied.
door Frans Boogaard
Leger
BRUSSEL Of het echt al
lemaal zo dramatisch zal uit
pakken als het zich op dit
moment laat aanzien is nog
niet helemaal duidelijk, maar
de kans zit erin dat het leven
van Jan Soldaat in België er
binnenkort heel wat minder
plezierig op wordt. Jarenlang
hebben hij en de zijnen hun
30.500 vierkante kilometer
vaderland in een financieel
tamelijk zorgeloze situatie
kunnen verdedigen. Maar nu
moet het mes erin, en stevig.
Dure, maar blijkbaar noodza
kelijke wapenaankopen bo
venop een toch al schrijnend
geldgebrek zijn er de oorzaak
van dat de Waalse minister
van Landsverdediging Guy
Coeme. de eerste socialist op
deze 'post sinds dertig jaar.
harde ingrepen niet schuwt.
Helemaal misplaatst lijkt dat
niet, want het leger in België
is de afgelopen decennia
door schandalen en schan
daaltjes van hoog tot laag re
gelmatig in opspraak geko-
Nogal wat geld verdween in
verkeerde zakken. Dat ging
van de onderofficier die op
de militaire keuken een
beroep deed voor het com
muniefeestje van zijn dochter
tot de minister, die in ruil
voor een mooie provisie be
vriende wapenhandelaren
omvangrijke bestellingen
toespeelde. De belangen van
het land stonden daarbij niet
altijd voorop.
Als het aan Coeme en zijn
stafchef Charlier ligt wordt
het Belgische leger, dat on
der liberaal en christen-de
mocratisch bewind op die
manier jarenlang zijn gang
heeft kunnen gaan, nu weer
een toonbeeld van zuinigheid
en efficiency, maar een een
voudige opgave is dat niet.
Binnen de NA VO bungelt
Belgie al jaren onderaan met
zijn defensie-bestedingen,
dus op dat vlak valt weinig
meer te halen. Het land
komt nu aan zijn NAVO-ta-
ken al niet eens behoorlijk
meer toe.
Het volledig opdoeken van
de luchtmacht en marine is
een andere mogelijkheid,
maar voor een land dat net
als het onze over meer lucht
en water dan grond beschikt
is ook dat geen voor de hand
liggende oplossing. Coeme
(spreek uit: Kome) en Char
lier hebben het dus elders
gezocht: kleinere eenheden
worden samengevoegd, oude
wapensystemen vervangen,
de kadettenscholen in Lier
en Laken helemaal of ge
deeltelijk gesloten; de be
manning van een deel van
de oorlogsvloot en de vloot
zelf worden uitgedund, de ta
rieven in bars en kantines en
ook die in de officiersmess
opgetrokkende studie- en
stagemogelijkheden voor
dienstplichtigen worden be
perkt, en onder het motto
dat je met muziek de oorlog
niet wint worden ook nog
vier van de vijf militaire
blaaskapellen opgedoekt.
Met al deze maatregelen sa
men denkt Coeme zo'n 550
miljoen gulden te besparen,
wat neerkomt op zo'n tien
procent van zijn totale begro
ting. Een niet onaantrekke
lijk bedrag, maar dat veron
derstelt dan wel dat al deze
fraaie voornemens in hun
geheel worden uitgevoerd,
en daar ziet het nog niet di
rect naar uit. Binnen en bui
ten het leger wordt de bezui
nigingsoperatie van Coeme
al gezien als een royaal ge
baar van deze Waalse socia
list aan zijn rode vrienden in
Moskou, en onder de dienst
plichtigen die tien van hun
22 maanden diensttijd ver
plicht in Westduitsland door
brengen) heeft Coeme het in
zijn blinde bezuinigingswoe
de al helemaal verkorven,
door hen voor te schrijven
dat ze voortaan zelf postze
gels moeten kopen voor hun
brieven naar het thuisfront.
Coeme heeft er blijk van ge
geven dat hij van aanpakken
weet. Maar of zijn reputatie
als opper-strateeg van de
Belgische strijdkrachten er
in alle geledingen van het le
ger evenveel op vooruit is
gegaan, valt zeer te betwijfe-
lep.
