Examens „top geheim"
bij Staatsdrukkerij
Waardebon voor
gratis Hema kleurenfilm.
Politie neemt
ook klungelige
afpersing serieus
Smit-Kroes hekelt kritiek
Raad Verkeersveiligheid
Agrarische jongeren: vervuiling aanpakken
Steeds meer vrouwen
volgen onderwijs
HEMA
ELK VELLETJE WORDT GETELD
ÏINA
(Vervolg van de voorpagina)
APELDOORN De 20-
jarige afperser die gisteren
is aangehouden, deed eni
ge weken geleden ook al
een poging een Apel-
doorns bedrijf af te per
sen. Hij bedreigde daarbij
enkele personeelsleden.
In het geval Heineken
dreigde hij met het vergif
tigen van de dranken van
het concern. Door de zaak
zelf in de publiciteit te
brengen, zou hij het be
drijf een flinke economi
sche schade berokkenen.
Een getuige van de arrestatie
gisteren vertelt: „Bij de Pa
rallelweg zag ik plotseling
vier in burger geklede re
chercheurs uit een auto stap
pen. Ze renden richting
spoorwegovergang Arnhem-
seweg. Op het perron kwam
in de (verboden) richting
van de overgang een jonge
man in een wit pak en met
een diplomatenkoffertje aan
wandelen. Voor je het wist
en hij het kennelijk zelf rea
liseerde, hadden de politie
mannen en een groepje re
chercheurs die hem van ach
teren benaderden, de jongen
te pakken. Ze drukten hem
onder bedreiging met een
pistool tegen de grond, blind
doekten hem en voerden
hem af".
De politie hield nog een an
dere jongeman aan. maar
deze bleek niets met de affai
re te maken te hebben en
werd spoedig weer in vrij
heid gesteld. „Het komt alle
maal wat klungelig en ama
teuristisch over", aldus Klaas
Wiltink van de Amsterdamse
politie, „maar al gaat het
wellicht om een zielig figuur,
afpersing en bedreiging kun
je niet serieus genoeg ne
men".
CBR: EUROPA'S EERSTE RIJDEND EXAMENLOKAAL
Het interieur van het eerste mobiele theorie-examencentrum van het CBR. De wagen wordt vanaf 3
april ingezet in Zeeland en Zuid-Limburg. De oplegger van deze DAF 95 heeft een totale lengte van
12,5 m en de breedte van 2,60 m tijdens transport kan op de plaats van bestemming aan beide
kanten met 1,20 m worden vergroot. Daardoor biedt de wagen plaats aan dertig examenkandida
ten.
FOTO: PR
HONSELERSDIJK Minis
ter Smit-Kroes van verkeer
heeft gisteren in Honselers-
dijk, waar zij bij Diesel Service
West persoonlijk Europa's eer
ste mobiele theorie-rijexamen-
centrum door een nepmuur
naar binnenreed, geen spaan
heel gelaten van de kritiek die
de Raad voor de Verkeersvei
ligheid heeft geuit op haar
nieuwe reglement verkeersre
gels en verkeerstekens.
De Raad pleit voor een be
scheidener modernisering van
de verkeersregels. „Twee pun
ten van kritiek vallen gewoon
tegen elkaar weg", zo vertelde
Smit-Kroes bijna lachend.
„Aan de ene kant stelt de
Raad dat ik te ver ben doorge
schoten en aan de andere kant
noemt men mijn voorstel tot
vereenvouding van de ver
keersregels meer schijn dan
werkelijkheid. Ik geloof heilig
in de haalbaarheid van een
mentaliteitsverandering bij de
verkeersdeelnemer. Liever
minder regels en een betere
naleving dan andersom. We
moeten ook geen overduidelij
ke zaken vermelden. We
moeten afstappen vap het idee
dat de gemiddelde Nederlan
der een IQ heeft van een 4-ja-
rige". Na haar uitgebreide re
actie op de aanmerkingen van
de Raad („ik heb het gevoel
dat ik van de maan word toe
gesproken") zei minister Smit-
Kroes half spottend half ver
ontschuldigend: „U ziet dat ik
me echt in hun rapport heb
verdiept".
Voor het Centraal Bureau Rij
vaardigheidsbewijzen was er
van de kant van de bewinds
vrouw wel lof. „Het 'nieuwe'
CBR is klantgericht en effi
cient bezig en het mobiele the
orie-examencentrum is daar
een goed bewijs van", vond ze.
Het rijdende examenlokaal
(een verbouwde DAF 95 met
dertig bureautjes en stoelen)
zal vanaf aanstaande maandag
worden ingezet in Zeeland en
Zuid-Limburg. Een mobiel
centrum is goedkoper dan de
volledige jaarhuur die betaald
wordt voor veel vaste examen
centra die slechts enkele da
gen per week in gebruik zijn.
EDE Jonge boeren en tuin
ders moeten milieuvriendelijk
produceren. Dat is even be
langrijk als een redelijk inko
men voor agrarische gezinnen
en het eenvoudiger maken
23e HAAGSE MINERALENBEURS
van de NEDERLANDSE LAPIDARISTEN CLUB
GRATIS LOTERIJ
Gratis determinatie van alle edelstenen en mineralen
Toegangsprijs 3.50. Tot en met 16 jaar en 65+ 2.00.
DE KNOLLEN
van bedrijfsovernames. Dat is
de mening van J. Roemaat,
voorzitter van het Nederlands
Agrarisch Jongeren Kontakt
(NAJK). Hij sprak gisteren tij
dens een congres van zijn or
ganisatie in Ede.
„De aanpak van de milieuver
vuiling is een verplichte inves
tering in de toekomst", aldus
Roemaat. „Alleen als wij erin
slagen de milieuvervuiling ri
goureus terug te dringen, kun
nen wij spreken van een leef
bare toekomst voor volgende
generaties." Voor de jongeren
is volgens Roemaat een sleu
telrol weggelegd. Hij vindt dat
bij alle activiteiten in onze sa
menleving een wijziging in de
benadering van het milieu
hoognodig is. Roemaat: „Voor
de land- en tuinbouw betekent
dat het drastisch terugdringen
van het gebruik van gevaarlij
ke bestrijdingsmiddelen. En
het drastisch beperken van de
ammoniak-uitstoot en de uit
spoeling van mineralen". De
NAJK voorzitter vindt dat er
door de agrarische sector maar
al te vaak „aan de rem han
gen" wordt gehangen als hij
met milieumaatregelen wordt
geconfronteerd. Het NAJK wil
de komende jaren echter zijn
nek uitsteken en voor een
meer offensieve benadering
kiezen.
Milieuvriendelijk produceren
is volgens Roemaat geen ge
makkelijke doelstelling, omdat
de jongeren nog zijn opgevoed
en geschoold „met de gedachte
dat je op het bedrijf moet stre
ven naar een zo hoog mogelij
ke produktie per vierkante
meter en per dier". Het doel
matig benutten van hulpmid
delen hebben zij slecht of hele
maal niet geleerd, meent Roe
maat.
ARJEN VAN DER SAR
ZOETERMEER Steeds
meer meisjes en vrouwen
van 15 tot 24 jaar gaan on
derwijs volgen. Zij zijn be
zig hun achterstand op
jongens en mannen in te
lopen, zo blijkt uit cijfers
van het ministerie van on
derwijs.
In het middelbaar beroepson
derwijs blijken vrouwen en
mannen bijna gelijk op te
gaan, terwijl in het hoger en
wetenschappelijk onderwijs
vrouwen nog sterk in de min
derheid zijn. Maar het tempo
waarin de deelname van vrou
wen aan het onderwijs groeit
betekent dat de achterstand in
de jaren negentig kan zijn in
gehaald.
Gelijktijdig is er een daling
van de werkloosheid onder
jongeren. Hierdoor wordt min
der een beroep op de sociale
voorzieningen gedaan, maar
de uitgaven voor onderwijs en
studiefinanciering stijgen weer
wel. De werkloosheid onder
15- tot 19-jarigen is tussen 1983
en 1988 van 5,8 tot 2,7 procent
gedaald en onder 20- tot 24-ja-
rigen van 19,9 tot 14,1 procent.
Van de eerste groep volgde in
1986 23,8 procent onderwijs in
mbo, hbo of vwo tegen 18,2
procent in 1983. Voor 20- tot
24 jarigen steeg dit aandeel
\mn 15,3 procent in 1983 tot
18,1 procent in 1986.
Indien u vóór 5 april
fotorolletje bij de Hema laat
ontwikkelen en afdrukken,
ontvangt u een waarde
bon voor precies zo n rol
letje. maar dan van t Hema
merk
fotoservice
.Echt Waar Voor Je Geld.
BINNENLAND
500.000 zuinige
lampen verkocht
GOUDA Zeventien energiebedrij
ven in ons land hebben tijdens een
ujt6 speciale actie 500.000 energiezuinige
lampen verkocht
De consument kon met behulp van
een coupon een korting van 25 gul-
t padden krijgen bij de aankoop van een
gele lamp. De prijs daalde daardoor van
g wa zestig naar vijfendertig gulden. De
"actie werd gehouden in aansluiting
op de Postbus 51-campagne van het
ang
P1 ministerie van economische zaken en
was georganiseerd in samenwerking
met OSRAM Nederland en Philips
Nederland. Minister De Korte van
economische zaken reikt volgende
lban week vijfhonderdduizendste lamp
iven Ult'
ent
werd
Dofds
tie ti
Premier Shamir
in mei naar
Nederland
DEN HAAG De premier
van Israel. Jitschak Shamir, zal
waarschijnlijk eind mei een be
zoek aan Nederland brengen.
Dit bezoek is een antwoord op
de herhaaldelijk uitgestelde
reis van premier Lubbers en
minister Van den Broek naar
Israel, die ten slotte in juli vo
rig jaar plaats vond.
Een woordvoerder van het mi
nisterie van buitenlandse za
ken in Den Haag verklaarde
dat Nederland en Israel over
leggen over een datum voor
een bezoek gedurende de ko
mende maanden.
„Scheuren
is aso"
DEN HAAG „Scheuren is
aso". In deze turbo-taal richt
het ministerie van verkeer en
waterstaat zich morgen in een
advertentie tot de Nederlandse
bevolking om duidelijk te ma
ken dat hard rijden asociaal is.
De advertentie maakt deel uit
van een campagne van de over
heid om de snelheidslimieten
nog eens dringend onder de
aandacht te brengen. „Wie nu
nog lak heeft aan deze snel
heidslimieten is uitgesproken
onmaatschappelijk bezig", aldus
de advertentietekst. Gewezen
wordt op de gevaren voor vei
ligheid en milieu.
VRIJDAG 31 MAART 1989 PAGINA 3
Prinses Margriet
naar Japan
DEN HAAG Prinses Margriet zal van 19 tot
en met 22 april in Japan verblijven voor de
herdenking van het ontstaan van handelsbe
trekkingen tussen Japan en Nederland. Op
grond van de briefwisseling in 1609 tussen stad
houder prins Maurits en shogun Tokugawa Iey-
asu kregen de Nederlanders toestemming om
handel te drijven met het land van de rijzende
zon. Prinses Margriet zal in Tokyo de officiële
opening bijwonen van de Nederland-Japan Ma
nifestatie 1989. Ook onthult de prinses een pla
quette die Jan Joosten van Lodensteyn voor
stelt. Hij was stuurman van „De Liefde", het
eerste Nederlandse schip dat Japan bereikte. In
Nagasaki Holland Village, een aan Nederland
gewijd openluchtmuseum, zal prinses Margriet
de eerste steen onthullen van een replica van
paleis Huis ten Bosch.
DEN HAAG Het zal
nooit het doel van een ex
cursie van middelbare
scholieren worden, hoe
wel die er best eens een
kijkje zouden willen ne
men. Dikke deuren en ko
gelwerend glas moeten
pottekijkers buiten hou
den. Nee, het gaat niet
over de Nederlandse
Bank, maar over de zoge
heten Geheimdrukkerij
van de nv SDU, de Staats
drukkerij in Den Haag.
,i In de Geheimdrukkerij wordt
uti op dit moment de laatste hand
schi gelegd aan de 8,5 miljoen exa-
'oorkj menopgaven waarover scho-
in Ja lieren zich dit voorjaar mogen
lina 1 8aan buigen. „Niet spieken" is
II dus het devies voor de mensen
i die er werken en voor bezoe-
osoj kers jjg worden verzocht de
nars ogen in de zak te houden,
an zij Niet dat deze ultra-geheime
!)e Sa drukkerij veel bezoekers ont-
ook 1 vanëb Zelfs staatssecretaris
j Ginjaar-Maas van onderwijs
was er nog nooit geweest.
Gisteren werd voor een aantal
geluksvogels, onder wie de
staatssecretaris („wat span
nend!") een tipje van de sluier
opgelicht. Ze mochten, in het
oog gehouden door een batterij
bewakers, voorzichtig door de
zwaarbeveiligde drukkerij
wandelen. Nergens aankomen,
niks proberen te lezen en al
helemaal niet proberen een
velletje met opgaven mee te
nemen voor een tiener-fami
lielid, ook al zou die nog zo
graag in ruil een jaar lang de
auto wassen. Alles moet ge
heim blijven, zoals de Geheim
drukkerij zo gaat althans
het verhaal zelfs voor een
nieuwe stafmedewerker van
de SDU meer dan een half
jaar onvindbaar bleef. En het
liefst had de heer J. van Wees,
direkteur Technologische Za
ken en Drukkerij van de ge
privatiseerde SDU, de zaak
aan de Christoffel Plantijn-
straat in Den Haag potdicht
gehouden. Zelfs voor de staats
secretaris van onderwijs. „Ik
heb er slecht van geslapen",
vertelde Van Wees eerlijk.
Antecedenten
De bijna paranoïde aandacht
voor geheimhouding is natuur
lijk wel verklaarbaar. Zodra er
ook maar één moment ver
slapping optreedt kan maan
den werk van honderden be
trokkenen voor niets zijn ge
weest. Examens bereiken hun
doel immers bij de gratie van
geheimhouding. Daarom ook
worden zorgvuldig de antece
denten nagegaan van de ze
ventig mensen die bij de Ge
heimdrukkerij betrokken zijn.
En wie familieleden of kennis
sen heeft die in het examen
jaar zitten wordt verzocht dat
tijdig te melden, zodat een tij
delijke overplaatsing naar een
niet-geheime afdeling kan
worden geregeld „Wie schul
den heeft moet hier ook niet
werken. Die zou in de verlei
ding kunnen komen materiaal
mee naar huis te nemen. We
controleren elkaar, iedereen
kent de risico's", aldus Van
Wees, die zelf ooit door bewa
kers uit de drukkerij werd ge
kegeld toen hij vergat dat juist
één van zijn kinderen dat jaar
examen moest doen. Van Wees
en de zijnen doen alle moeite
duidelijk te maken dat exame
nopgaven een niet te schatten
waarde hebben, althans tot het
moment dat ze door examen
surveillanten worden uitge
deeld. Niet voor niets werden
drie jaar geleden strenge straf
maatregelen getroffen toen
bleek dat één van de perso
neelsleden niet helemaal zui
ver was geweest. Honderd
procent waterdicht kan de be
veiliging van examen-opgaves
niet zijn, erkent Van Wees.
„Kopiëren van stukken is uit
gesloten. Meenemen? Dagelijks
worden onder de medewer
kers steekproefsgewijs visita
ties uitgevoerd. Papier weg
gooien in de prullebak doen
we hier niet; alles wordt ver
nietigd. Het onthouden van
examenopgaven en ze thuis
opschrijven? Dat zou kunnen,
ja. Maar daar kunnen we niets
tegen uitrichten".
Het openen van de deuren van
de Geheimdrukkerij moest
gisteren een indruk geven van
de afronding van een monster-
karwei in het onderwijs. Voor
dat de 1600 verschillende soor
ten opgaven zijn gedrukt en
verpakt in 350.000 verzegelde
enveloppen (samen goed voor
165 ton „secret stuff") is een
proces van twee jaar afgerond.
Wanneer de omvang en in
houd van de examenstof is
vastgesteld gaat voor elk exa
men van elk vak een team
van drie leraren aan de slag
om opgaven te bedenken.
Wanneer die door een onder
wijscommissie zijn goedge
keurd en vastgesteld worden
de opgaven begrijpelijk op pa
pier gezet met schema's, foto's
en kaartjes bij de Informatise
ringsbank van het ministerie
van onderwijs en wetenschap
pen in Groningen. In oktober
beginnen vervolgens de persen
van de Geheimdrukkerij te
draaien voor de examens van
mei van het volgende jaar.
Anti - dief stalnetten
„De Geheimdrukkerij moet
een fort zijn. Het personeel
houdt u in de gaten, kijk niet
De laatste fase van het werk bij de Staatsdrukkerij: het inpakken van de opgaven. Daarbij wordt alles opnieuw geteld.
over schouders mee, blijf bij de
groep, maak geen foto's, laat
alles rustig liggen", waar
schuwt Van Wees wanneer hij
het gezelschap door sluizen
loodst op weg naar het „gehei
me" deel van het bedrijf. De
ene deur gaat niet open voor
dat de andere is gesloten. Op
pallets liggen stapels papier
onder gekleurde afdekvellen,
bij elkaar gehouden door anti-
diefstalnetten. Dit hier is nog
geen verzendklaar drukwerk,
maar maagdelijk blank papier.
Elk vel is geteld. Niet een
keer, maar twee keer, dat is
het werk van een aparte afde
ling. De drukpersen zijn uitge
rust met speciale detectoren,
die „missers" direkt uit het
proces vissen. Want alle aan
tallen moeten blijven kloppen.
Dat geldt ook voor het inpak-
werk. De inpakkers, die de
duizenden enveloppen met de
hand vullen met zeer (per
school) wisselende aantallen,
werken altijd met z'n tweeën.
De één telt, de ander contro
leert. Want de aantallen
moeten blijven kloppen. En als
de controle aan het licht
brengt dat er één velletje mist
is het niet ongewoon dat het
telwerk van uren gewoon
weer moet worden overge
daan. „Een arbeidsintensief en
kostbaar karwei, maar wat
moéten we anders?", zegt Van
Wees als hij een genodigde aan
de jas meetrekt wanneer die
iets te dicht bij de verzegelde
enveloppen gaat staan. Het
enige dat die nog heeft kun
nen ontdekken is dat de biolo-
gie-opgaven van het LLO (La
ger Landbouw Onderwijs) in
ieder geval verzendklaar lig
gen. De zwoegende scholieren
kunnen hun borst nat maken.
FOTO: BART VERSTEEG
Zo zijn de meeste examenop
gaven voor het middelbaar on
derwijs alweer gereed om door
de PTT over een paar weken
aangetekend naar 7000 school-
adressen te worden verstuurd.
Het gros van die pakketten
ligt al lang niet meer opgesla
gen bij de Staatsdrukkerij in
Den Haag, haast Van Wees
zich te zeggen om eventuele
kwaadwillenden de moed in
de schoenen te doen zakken.
Waar liggen ze dan, meneer
Van Wees? „Och, ergens in
Nederland. Ook een geheimpje
hè?".
£eidóe6ou*ant
Meer
draagvermogen
Actievoerende verpleeg
kundigen van het Am
sterdamse Andreas zie
kenhuis lieten gister
middag in een gracht
achter het gebouw een
vlot te water waarop
duidelijk werd gemaakt
dat zij 5 procent meer
draagvermogen willen
krijgen. De werkgevers
van de verpleegkundi
gen en de minster over
legden vandaag over de
vastgelopen onderhan
delingen. Wellicht kun
nen volgende week de
besprekingen weer wor
den vlotgetrokken.