<Uaska, laatste
vit paradijs in
stukje
Amerika
\r
7elgestelde Britten niet naar Marple-dorp
Jiomeiny verwijdert troonopvolger
Boeren zien geld rollen
door nieuw graansoort
Kenteken
GIN; JITENLAND
£eidóc6otucutt
WOENSDAG 29 MAART 1989 PAGINA 5
idenl
;rlan
teugdige topschaker vraagt
iel in Verenigde Staten
taatsbjw YORK Een 14-jarige topschaker uit de Sovjetunie,
lerlan a Kamsky, heeft gisteren samen met zijn vader Rustam
tiek asiel gevraagd in de Verenigde Staten. Kamsky
■lt momenteel in het New Yorkse open schaaktoernooi,
ijksm ir hij de jongste deelnemer van het Sovjetteam is. Kam-
idhedi 's actie werd onthuld door Lev Alburt, een Sovjet-scha-
istellii die zelf in 1979 is overgelopen naar de Verenigde Staten
boeki gens Alburt was Kamsky al vobr zijn komst naar New
I k van plan om in de VS politiek asiel te vragen; Alburt
voorj naar zijn zeggen contact opgenomen met de Jamestown
ndation. een particuliere stichting in Washington, die
i in contact bracht met de FBI. Na zijn onderhoud met de
P.ri versloeg Kamsky in de finaleronde de Amerikaanse
ster Patrick Wolff.
Bayrut in het donker
BAYRUT De Libanese hoofdstad Bay
rut zit zonder elektriciteit nadat de enige
elektriciteitscentrale die de plaatselijke
bevolking nog van stroom voorzag giste
ren door een voltreffer is geraakt. Licht-
kogels en granaatexplosies die in de ge
vechten tussen christelijke strijdgroepen
en moslim-milities worden afgevuurd, zijn
nu nog de enige lichtbronnen in de stad.
In 1976 was de elektriciteit in Bayrut ook
volledig uitgevallen. Het duurde indertijd
zeven maanden voordat de centrales kon
den worden gerepareerd. Kort na de be
schieting van de centrale gaf commandant
Miehei Aoun zijn christelijke strijdgroe
pen bevel de vijandelijkheden te staken.
Aoun gaf daarmee gehoor aan een oproep
van de Arabische Liga, die vorige week
geprobeerd heeft te bemiddelen tussen de
strijdende partijen.
Guatamala verwerpt eisen
van muitende gevangenen
GUATAMALA-STAD De regering van
Guatamala heeft gisteravond de eisen van
de muitende gevangenen, die in een ge
vangenis bij de hoofdstad ruim zeshonderd
mensen vasthouden, van de hand gewezen.
De muiters eisen gratie of strafverminde
ring, betere voorzieningen en afzien van
vervolging door deze actie, maar president
Vinicio Cerezo heeft laten weten dat de re
gering niet met bewapende muiters wil on
derhandelen. De opstand begon zondag
toen een groep van zo'n tweehonderd ge
vangenen de bewakers overmeesterden en
ruim zeshonderd bezoekers gijzelden. Vol
gens de autoriteiten heeft de opstand in de
gevangenis van El Pavon al aan zeker
twaalf mensen het leven gekost.
Vrouw wurgt
verkrachter
van dochter
NICOSIA Op Cyprus is
een 48-jarige Duitse vrouw
aangehouden wegens dood
slag van een 20-jarige man,
die haar eveneens 20-jarige
dochter had verkracht. De
vrouw kampeerde met haar
dochter in een tent bij de
zee, even buiten het dorp
Yeni Erenkoy op het
schiereiland Kaap Andreas.
Nadat het meisje afgelopen
zaterdag was verkracht,
wurgde de moeder de dader
Cuba klaagt nood
bij Sovjetunie
HAVANA Drie onofficiële Cubaanse
organisaties voor de mensenrechten heb
ben de Sovjetunie gisteren in een open
brief aan de Sovjetambassade gevraagd
geen steun meer te geven aan de „onder
drukking" onder president Fidel Castro.
Volgens de brief wil „de grote meerder
heid van het Cubaanse volk" democrati
sche veranderingen zoals die nu in het
kader van Gorbatsjovs hervormingsbe
leid in de Sovjetunie worden geïntrodu
ceerd. Aanstaande zondag komt Sovjetlei
der Michail Gorbatsjov voor een vier
daags bezoek in Cuba aan. In verband
met het bezoek van Gorbatsjov zouden
tientallen mensen zijn opgepakt, maar dit
wordt door de regering tegengesproken.
■si
aai
is
:ek SHINGTON Het
lüit van president Bush
minster van verkeer
Alaska te sturen, is
tekenend voor zijn welge
meende zorg voor het mi
lieu. De eiland- fjordenrij-
ke kust in de Prince Wil
liam Sound dreigt door
enorme hoeveelheden olie
totaal vervuild te raken
door het ongeluk met de
olietanker Exxon Valdez.
Milieudeskundigen hebben
een ramp als deze overigens al
jaren voorspeld. Langs de eco
logisch zeer kwetsbare kusten
van vooral Californië en Alas-
ook 4
ka wordt in toenemende mate
naar olie geboord en milieu
rampen zijn daarbij onvermij
delijk, zo zeggen de deskundi
gen. Olieboringen worden
door milieuactivisten met alle
mogelijke middelen bestreden.
De gedeeltelijk ten noorden
van de Poolcirkel gelegen
staat Alaska is het laatste grote
en nagenoeg ongerepte para
dijs van de VS: een arctische
woestenij waar veel bedreigde
diersoorten leven, zoals elan
den, wolven, ijsberen, kari-
boe's en adelaars. Voor de rot-
stachtige kusten van Alaska
komen nog grote hoeveelhe
den zeeleeuwen, zalmen, ha
ringen, zee-otters en walvissen
voor. De koningszalm is zelfs
uitgeroepen tot „de officiële
vis" van de staat.
Tal van milieuorganisaties
hebben zich dan ook sterk ge
maakt voor het behoud van de
natuur in het enorme gebied
van 1.5 miljoen vierkante kilo
meter waar slechts een half
miljoen mensen wonen- Alas
ka heeft echter zeer olierijke
kusten en in 1968 werd een
buitengewoon rijk winnings-
gebied ontdekt aan de noorde
lijke kust bij Prudhoe Bay.
Schepen konden, vanwege het
barre klimaat, niet naar die
baai varen en daarom werd
besloten tot de aanleg van de
meer dan duizend kilometer
lange Trans-Alaska Pijplijn
die in 1977 wérd voltooid. De
olie van Prudhoe Bay stroomt
nu door die pijplijn dwars door
Alaska naar de zuidelijke ha
venstad Valdez, op de rede
de ramp met de su
pertanker is gébeurd.
Kariboe's
Even oosten van Prudhoe Bay
tegen de Canadese grens
aan ligt het Arctic National
Wildlife Refuge, een natuur
park van negen miljoen hecta
ren. In dat park zijn eveneens
rijke olievondsten gedaan en
de Amerikaanse regering
heeft dan ook plannen om bo
ringen toe te staan in een ge
bied van bijna een half mil
joen hectaren. Dat heeft op
zeer grote weerstand van de
milieuorganisaties gestuit. In
het gebied huizen onder meer
180.000 kariboe's.
De vraag of olieboringen en
winningen in het natuurpark
mogen plaatsvinden, houdt het
Amerikaanse Congres op dit
Ogenblik zeer verdeeld. Het zal
nog wel jaren duren voor een
definitieve beslissing over
over de boringen wordt geno-
Het ziet er dan ook naar uit
dat de ramp met de Exxon
Valdez de discussie over de
natuurbescherming en de ver
dere olie-exploiraties in Alas
ka opnieuw zal aanwakkeren.
Geen wonder dat sommige mi
lieuactivisten het al hebben
gewaagd de ramp met de su
pertanker „een zegen" voor de
Alaska te noemen. Washing
ton is immers opnieuw met de
neus op de feiten gedrukt en
realiseert zich meer dan ooit
de milieugevaren van de
groots opgezette olieboringen
langs de noordelijke kusten
van hét laatste, maar zwaar
bevochten paradijs van Ameri-
ERAN Ayatollah
tazeri, de beoogde
•nopvolger van ayatol-
Khomeini is gisteren
itreden. In een brief
Khomeini schreef
itazeri dat hij niet ge-
om de geestelijk
Ier van Iran te worden,
berichtte Radio Te-
fn. Het radiostation
te evenwel ook be-
dat Khomeini in een
:f aan Montazeri om
diens vertrek had aange
drongen.
De 64-jarige Montazeri heeft
openlijk kritiek geoefend op
de regering. Vorige maand zei
hij dat de Iraanse leiders in de
eerste tien jaar van de islamiti
sche revolutie tal van fouten
hebben gemaakt, waardoor de
jonge republiek van een groot
deel .van de wereld geïsoleerd
was geraakt. Ook vroeg hij
zich af of de oorlog met Iraq
niet uiteindelijk een overwin
ning
r de vijand was geble-
Een week later haalde Kho
meini zijn opvolger onderuit,
zonder hem overigens bij
name te noemen, door te ver
klaren: „Hoe kortzichtig zijn
zij die denken dat het marte
laarschap en de zelfopoffering
vergeefs zijn geweest omdat
we de uiteindelijke overwin
ning niet aan het front hebben
behaald."
Gisteren werd ook bekend dat
de Iraanse ambassadeur bij de
Verenigde Naties, Mahallati,
zijn ontslag had genomen, na
dat twee dagen ervoor onder
minister van buitenlandse za
ken Larijani zijn functie had
neergelegd. Uit deze ontslagen
en eerdere uitlatingen van
Iraanse leiders valt op te ma
ken dat de Iraanse top gezui
verd wordt van voorstanders
van verbetering van de be
trekkingen met het westen.
Dat betekent een hernieuwd
fundamentalisme, sinds aya
tollah Khomeini vorige maand
een felle aanval deed op po
gingen om de banden met het
westen te herstellen.
Ayatollah Montazeri
GUADALAJARA Ver
scholen achter een dicht
begroeid struikgewas ligt
een veld waarop lange,
goudkleurige graanhal
men in de Mexicaanse zon
glinsteren. In plaats van
de gebruikelijke aren
hangen echter kleine erw
tachtige knopjes aan de
halmen waarin acht tot
tien vreemdgevormde
bruine zaadjes zitten.
„Dit is het graan dat de laatste
tijd zoveel stof heeft doen op
waaien," zo zei Rafael Gu
zman, een wetenschapper die
verbonden is aan de universi
teit van de Amerikaanse staat
Wisconsin. Deze graansoort,
die Zea diploperennis wordt
genoemd en tien jaar geleden
werd ontdekt, wordt gezien als
een van de belangrijkste bota
nische vondsten van deze
De graansóort heeft drie gene
tische eigenschappen die boe
ren in de hele wereld in be
roering hebben gebracht. Het
is meerjarig, waardoor boeren
niet iedere lente opnieuw hun
velden hoeven te beplanten,
het draagt veel meer zaad dan
iedere andere graanhalm en
het is bestand tegen zeker zes
plantenziekten.
Wetenschappers hebben on
langs de hoop uitgesproken dat
de Zea diploperennis over eni
ge tijd gebruikt kan worden in
de commerciële graanverbou-
wing. Dit zou een extra winst
van miljarden gulden voor de
boeren in de hele wereld kun
nen betekenen. Maar volgens
deskundigen is het commer
ciële gebruik van deze graan
soort nog toekomstmuziek
dat nog veel proeven mo
worden gedaan, maar boeren
verwachten het meerjarige
graan binnen vijf tot tien jaar
te kunnen gebruiken.
Ziekten
De zaadmonsters van de Zea
zijn inmiddels opgeslagen in
zaadbanken in de hele wereld
en daarmee is het gevaar voor
voortijdig uitsterven afge
wend. Wetenschappers ver
wachten echter dat het zaad in
de opslagruimten zijn vrucht
baarheid ten dele verliest. Vol
gens hen moet er in de open
lucht mee worden geëxperi
menteerd zodat er nieuwe af-
weerstoffen kunnen worden
opgebouwd tegen andere ziek
ten. Tot nu toe wordt de Zea
in slechts drie gebieden ver
bouwd. Alle liggen in Mexico.
Plantkundigen dachten vroe
ger dat de Zea diploperennis,
die ruim een miljoen jaar gele
den in Mexico tot ontwikke
ling kwam, in het begin van
de twintigste eeuw was uitge
storven. In 1979 ontdekte de
Amerikaanse wetenschapper
Rafael Guzman de plant door
toeval opnieuw in Mexico en
sindsdien dwarrelt in gedach
ten de dollarregen al op de
hoofden van de commerciële
telers neer.
Amerikaanse wetenschappers
hebben het voorstel gedaan de
onderzoekskosten te delen.
Een van de argumenten die zij
hiervoor gebruiken is de bui
tenlandse schuld van 104 mil
jard dollar waaronder Mexico
gebukt gaat. Na Brazilië is dit
de grootste buitenlandse
schuld van een ontwikkelings
land.
9?
(NDEN Het' is de
>e bouwnijverheid
ontgaan dat een toe
tende „vergrijzing"
ïtsvindt in de bevol-
Verschillende
Itwbedrijven leggen
tegenwoordig spe
ll toe op de constructie
woningen (flats of
zen) voor welgestelde
larden. Zo heeft
-arthy Stone in Bir-
igham zich de titel
ïeialist in particuliere
bningbouw voor mensen
van de derde leeftijd" toe
geëigend.
McCarthy Stone begon in 1977
te pioneren met zogeheten
„sheltered accommodation",
flats met diverse veiligheids
voorzieningen, waaronder een
vrouwelijke manager die dag
en nacht toezicht uitoefent en
de bewoners (zij hebben alle
maal hun appartement in ei
gendom) bijstaat met raad en
daad. McCarthy Stone vero
verde de laatste twaalf jaar bij
na een derde van de Britse be-
jaardenmarkt.
Het bouwbedrijf voltooide in
die tijd zo'n 10.000 flats in
meer dan tweehonderd aparte
complexen, verspreid over het
hele land. Een winstgevende
onderneming maar McCarthy
wil meer. Daarom bouwt dit
bedrijf te Witney bij Oxford
het eerste „bejaardendorp"
van Engeland. Het mikt daar
mee op welgestelde 55-plussers
die de voorkeur geven aan een
eigen huisje en nog geen last
hebben van fysische handi
caps.
De eerste woningen van het
met vijvertjes en een brugje
bijzonder aantrekkelijk ge
maakte bejaardendorp St. Ma
ry's Mead zijn gereed. Overi
gens is de naam van het dorp
dezelfde als in de wereldbe
roemde boeken van Agatha
Christie, waar de pientere de
tective Miss Marple woonde.
Over ongeveer een jaar zal de
speciale nederzetting bestaan
uit 66 eigendommen, waaron
der acht flats.
De comfortabele huisjes wor
den „cottages" genoemd. Ze
hebben twee of drie slaapka
mers, allen bijna even klein,
een badkamertje boven en een
douchecel beneden, een mo
dern ingericht keukentje en
een woonkamer met beperkte
leefruimte plus de noodzakelij
ke eethoek, een piepkleine
veranda, een minuscuul ach
tertuintje en een garage vlak-
bij
Videocamara's
dendorp woont boven het zo
geheten Mill House in het cen
trum van het dorp. Het Mill
House heeft twee etages. Bene
den bevindt zich een klein
maar toch zeer leuk zwembad.
Op de eerste etage, naast het
kantoortje van manager Mor
ris-Barker, is er een gezellige
en fraai gemeubileerd salon.
Alle bewoners van St. Mary's
Mead krijgen een sleutel waar
mee zij zich toegang kunnen
verschaffen tot deze gemeen
schappelijke ontvangkamer
die geschikt is voor bijeen
komsten en onderonsjes, met
eigen familie of vrienden. Men
kan er kaartspelen of gewoon
zitten keuvelen met andere
mensen die ook tijd zat heb
ben.
De nederzetting is ondermeer
uitgerust met sensor-verlich
ting en videocamera's die de
belangrijkste punten in de ga
ten houden. Bewoners met va
kantie hebben altijd de zeker
heid dat manager majoor Mor
ris-Barker waakt over hun
cottage. Het belooft allemaal
erg mooi te worden, mair veel
55-plussers blijken nog geen
overweldigende belangstelling
op te brengen voor St. Mary's
Mead.
Niemand staat in de rij om
zo'n cottage, van toch al gauw
400.000 gulden te kopen. St.
Mary's Mead geliikt in zekere
mate op een oud begijnhof dat
lang geleden ook bijna een
dorp apart was en zelfs een ei
gen kerkje had. Maar willen
door Rink Drost
welgestelde mensen op leeftijd
wel afgezonderd worden in
een moderne getto die hen het
gevoel geeft dat iedere vorm
van integratie met mannen,
vrouwen en kinderen van an
dere generaties definitief tot
het verleden behoort?
Sommige mensen op leeftijd
vinden een bejaardendorp
misschien geen kwaad idee,
maar wie nauwelijks 65 is
woont doorgaans liever in zijn
eigen huis en in een vertrc
de omgeving, niet te ver
de kinderen en met voldoende
ruimte om zijn spullen op
bergen. Vooral dat laatste
een ernstig probleem kunnen
zijn in de piepkleine en tege
lijk peperdure huisjes van St
Maiy's Mead.
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Kapitein Rob in China
9) Voorzichtig dalen beiden de wenteltrap af. Het is hier zeer
nker en Robs lantaarn bewijst goede diensten. Hu, wat een
lubere ruimte. O, daar begint de gang. Je kunt er niet eens
:htop lopen. En wat is dat? Er strijkt iets langs Robs wang en
richt zijn lichtbundel omhoog. Aha, vleermuizen! Ja, die kun je
zo'n donker hol verwachten. Voorzichtig sluipen ze verder.
i houdt opeens de gang op en staan ze voor een deur. De gong geluid?
toegang tot de gevangenis? Nou. dat loopt dan nog al vlot van
stapel. Kijk, daar is het slot van de deur. Rob morrelt er aan.
maar dan stoot Taaie Toon een kreet uit. Verschrikt kijkt Rob om
en ziet dat een zwaar ijzeren hek, door onzichtbare hand gedre
ven, achter hen neerdaalt. Nu zitten ze ook opgesloten. En wat is
dat voor een dof geluid in de verte? Wordt daar niet een zware
f
Woedende
stakers
Met hun
schilden
proberen
Corsicaanse
politie-agenten
in Bastia zich te
beschermen
tegen de stenen
waarmee ze
door woedende
demonstranten
worden
bekogeld. De
Corsicaanse
arbeiders
staken al zes
\veken. Ze eisen
een hoger loon
om de hoge
levenskosten
op het eiland te
kunnen
betalen.
FOTO: AP
BONN „Nur links" is de
uitleg die veel Duitse
autorijders geven aan het NL-
plaatje achter op Nederlandse
auto's. Dat komt doordat
Nederlandse automobilisten,
rijdend op de Duitse
autosnelwegen, veel te lang op
de linker rijstrook zouden
vertoeven.
Dat is wel een beetje waar. En
verklaarbaar. In Nederland
mag je niet sneller dan 120
kilometer per uur, een tijdje
geleden zelfs niet sneller dan
100. De Duitse autowegen
daarentegen zijn sinds jaar en
dag een paradijs voor
hardrijders. Wanneer dat niet
anders is aangegeven, mag je
onbeperkt snel. En met hun
grote besteedbare inkomen
kunnen zeer veel Duitsers zich
dure en vooral snelle
wagen veroorloven. De
snelheidsverschillen zijn vaak
groot, dat argeloze en
goedwillende Nederlandse
inhalers naar Duitse begrippen
inderdaad te lang links
blijven.
De vraag is echter of al het
Duitse lichten-geknipper naar
links-rijdende Nederlanders
terecht is. Wanneer ik in mijn
Duits gekentekende auto. die
met geen mogelijkheid boven
de 160 is te branden, een lange
ver de snelwegen maak.
word ik vrijwel nooit
„weggeknipperd". Zit ik
achter het stuur van een
„Nederlandse" auto die tegen
de 200 haalt, dan wordt er toch
lustig op los geknipperd, zelfs
door bestuurders van wagens
die minder snel rijden.
Kennelijk werkt het witte NL-
plaatje bij sommigen als een
rode lap op een stier.
Geen gek nipper dus, maar wel
vaak andere problemen. Bij de
Duits-Nederlandse grens ben
ik. althans richting Nederland,
vaak het haasje. Meestal wordt
in het Nederlands gevraagd of
men mijn pas even mag zien.
Soms is het ook: „Ihr
Reisepass bitte". En altijd is er
een verraste blik. wanneer ik
vervolgens het Nederlandse
„zwarte vod" aanreik.
Dan begint de poppenkast.
Afhankelijk van de grootte
de grenspost worden mijn
paspoortgegevens ingetikt in
de computerterminal van de
marechaussee of wordt mijn
n vergeleken met het
gedrukte opsporingsregister
dat de grensbewaker met zich
meesleept.
Tot zover nooit problemen.
Maar vervolgens krijg ik de
vraag waar ik woon. In die pas
zit ook de geldige
verblijfsvergunning voor de
Bondsrepubliek. Zelden
vertrouwt de grensbewaker
dat allemaal. De autopapieren
wil hij zien. Soms ook mijn
rijbewijs. Jawel, een Duits
rijbewijs, dat ik binnen een
jaar na mijn komst naar Bonn
moest bezitten tegen inruil
van mijn Nederlandse papier
en betaling van een lief
sommetje.
Tot slot moet de kofferbak
open. ter controle van de
bagage. Laatst had ik een
kartonnen koker met een
kalender erin op de
achterbank. Wat daar wel in
zat, vroeg de grensbeambte.
„De Aardappeleters van Van
Gogh", antwoordde ik. De
man had geen gevoel voor
mijn humor.
Eenmaal in Nederland, vooral
wat verder verwijderd van de
grens, voel je je met een Duits
kenteken onprettiger dan met
een Nederlands kenteken in
Duitsland. Bewust brengen
automobilisten je in de
problemen. Je ziet ze „rotmof"
zeggen. Mijn antenne is al eens
geknakt. Een winkelier in
mijn vroegere woonplaats zei:
„Ik vind je aardig, maar die
auto wil ik niet voor mijn deur
Een Nederlandse collega
correspondent vond zijn auto
beklad met hakenkruisen
terug in een parkeergarage.
Een groepsleider van een
Duits kindertehuis, met de
kinderen in een bus op pad
door Nederland, werd met zijn
hele gezelschap geweigerd in
een wegrestaurant. Niet
wegens plaatsgebrek. „Moffen
zijn hier niet welkomwas
het argument.
Op 1 januari 1990 vervalt de
grenscontrole tussen
Duitsland, Frankrijk en de
Benelux-staten. Ik heb me
voorgenomen dat diezelfde
dag nog te controleren.
