f daar gebeurt mag je niet zwijgen"— Casino scheveningen. 'n Avondje Op Vakantie Georganiseerde misdaad wint snel terrein in Sovjetunie rh hrm k# BUITENLAND ÊeidaeSouACMtt vrijdag 24 JOURNALISTEN IN i»rot SPANNINOSGEBIEDEN KJ V t/I W Cl L DEN HAAG De beel den zijn stuk voor stuk af schuwelijk. Zelfs als er geen dode op te zien is, straalt de gruwelijke wer kelijkheid van de oorlog je van de foto's tegemoet. Militairen met verbeten gezichten die een weg af zetten; volwassenen en kinderen bij wie de doodsangst van het ge zicht is af te lezen; verla ten straten, kogelgaten in de muur.En toch blijf je er als gebiologeerd naar kijken. Meer dan negen jaar woedt in het Middenamerikaanse El Salvador een burgeroorlog, die inmiddels aan vele tienduizen den mensen het leven heeft gekost. Er is waarschijnlijk geen familie meer die geen verwanten heeft moeten be graven. Wie een naaste bijvoorbeeld door een ernstige ziekte ver liest. kan zich nog proberen voor te bereiden op het onaf wendbare einde. Maar in een land als El Salvador kan dat niet. De bevolking leeft er al jaren in doodsangst, maar is "zich daar allang niet meer van bewust. Zo komt die ene kogel, de granaat of de bom toch nog altijd onverwacht. In het foto-archief van onze krant is het verdriet van El Salvador weggeborgen in dik ke hangmappen. Cor de Bruin heeft in de 33 jaar dat hij er werkt vele duizenden doden „in handen gehad". „Als ik heel eerlijk ben moet ik zeg gen dat de meeste foto's mij niets meer doen. Ik heb in de afgelopen jaren al zoveel el lende onder ogen gehad: de oorlog in Vietnam, Biafra, de hongersnood in Afrika, het ge weld in El Salvador en al die andere landen. Als ik mij het leed van elke foto zou moeten aantrekken, zou ik hier niet meer werken". Zijn collega Yvonne Vis is, zo zegt zij zelf, minder in staat om afstand te nemen van schokkende foto's. „Het is niet zo dat ik hier met tranen in mijn ogen rondloop. Maar het doet je wel wat". Het zijn niet alleen de grote internationale persbureaus die de redacties bedelven onder een bijna onophoudelijke stroom van foto's over landen als El Salvador. De grote span- ningsgebieden in de wereld, waarvan Midden-Amerika er een is, worden druk bezocht door geëngageerde foto-jour nalisten, die hun eigen visie op de gebeurtenissen vastleggen. Een van hen is Piet den Blan ken uit Breda, die vrij recent nog in El Salvador is geweest. Toen hem deze week gevraagd werd waarom fotografen steeds weer naar het kleine Middenamerikaanse land trek ken, terwijl de beelden van het uitzichtloze geweld al tal loze malen te zien zijn geweest en de stapels foto's dagelijks groeien, antwoordde hij: „Juist nu collega's het slachtoffer zijn geworden van het geweld, moet je laten zien dat het werk doorgaat. Over wat déar, in El Salvador maar ook in an dere spanningsgebieden, ge beurt, mag je niet zwijgen". Als Den Blanken tijd nad ge had was hij, nadat hij maandag hoorde over de dood van IKON-cameraman Cornel La- grouw, direct op het vliegtuig richting El Salvador gestapt. Volgens Den Blanken is het werken-ter-plaatse de enige mogelijkheid om „vorm te ge ven aan je machteloosheid". Fotografen en cameralieden vervullen in een conflict zoals zich dat in El Salvador af speelt een speciale rol. Eén foto of één tv-beeld kan veel- zeggender zijn en meer poli tiek effect sorteren dan pagi na's van schrijvende journalis ten en urenlange radioversla gen. Dat is een van de lessen die de oorlog in Vietnam heeft jerd. MOSKOU De georganiseerde, de maff rukt op in de Sovjetunie. jnget len Compleet met „peetvaders" en huurmoordenafcrmoi en uitgerust met computers en zwaar gepanster limousines. Zo blijkt uit een reportage in het Spggg jet-partijdagblad Pravda. Het beeld dat de PraM. schetst is er een van teloorgang van recht e De bendes leggen zich al toe op het afkopen 1 bescherming. De gedemoraliseerde staat vrijwel machteloos. De maffia over een eigen inlichtingendienst, lijfwachten speciale fondsen om ambtenaren om te kopen, t einde gangsters uit de gevangenis vrij te laten, dus procureur-generaal Alexander Katoesev. komt meer dan eens voor dat miljonairs uit de derwereld, dieven en openbare aanklagers, reta^j ters en zwarthandelaren alsmede partijfunctiofc rissen en peetvaders allemaaPin hetzelfde schuj^A,- zitten", zegt Katoesev. J ft Pai Interpol „Vanaf 1986 tot 1988 zijn 2.607 bendes gere streerd. Zij waren verantwoordelijk voor ci 20.000 misdaden, waaronder 218 moordpartijen 285 gewapende overvallen", aldus misdaadversl gever Georgj Ovtsjarenko in de Pravda. „Het is kenend dat vijftig van zulke bendes meer dan d jaar in het diepste geheim hebben geopereerd. les wijst erop dat de maffia momenteel modern J uitgerust" Telman Gldjan, een speciale onderzoeker, riep een interview met het Sovjet-dagblad Vo<MaaJ Transport zijn.regering op toe te treden tot Int pol, de internationale politie-organisatie. Als van Interpol kan de Sovjetunie beter de strijd met de georganiseerde misdaad, die ook al is v/er*r€ wikkeld in allerlei operaties in het buitenlain T*'r smokkel-en drugshandel en terrorisme. Georganiseerde misdaad werd in de Sovjetuin lange tijd ontkend. Dat was iets dat enkel in 1 kapitalistische buitenland voorkwam. Daan konden de meester-gangsters vrijuit gaan, schr :l Ovtsjarenko. Peetvaders „De maffia-leiders, die de strategie en de tacti bedenken, maar zelf niet deelnemen aan de mis(n(j dige acties blijven altijd buiten schot", aldus ?er, misdaadreporter. De bendeleden, dikwijls „jon),. Én huurmoordenaars met sadistische trekjes word van tijd tot tijd in de kraag gegrepen. Erg onder indruk van de gevangenisstraffen, die kunnen o lopen tot tien jaar, zijn zij niet. In ruil voor 1 verblijf in de cel krijgen zij een vorstelijk sala uitbetaald. „Zij weten dat zij niet zullen sterv Jas] mis „Ik Vijf hildf els k aldus leb il lerinj li wanneer zij eenmaal vrij zijn. De peetvaders zuil hen ondersteunen, van kleren en voedsel voorzit en ervoor zorgen dat zij een baantje vinden. En d)EN doen de peetvaders open en bloot". Wapen-onderhandelaai Nitze neemt ontslag WASHINGTON De vooraanstaani Amerikaanse ontwapeningsonderhandela Paul Nitze heeft zijn ontslag ingediend president Bush. Nitze is momenteel herstellende van een v ernstige val van zijn paard en bovendien m zijn 82 jaar de pensioengerechtigde leeftijd lang overschreden. Volgens berichten in W; hington zou hij bovendien een meningsverscl hebben over zijn positie in de regering met m nister van buitenlandse zaken James Bakt Nitze werd in 1984 door de toenmalieg preside Reagan belast met de leiding over alle onde handelingen die de VS in Genève voerden m de Sovjetunie over nucleaire ontwapenin Reagan was echter niet de eerste president o der wie Nitze diende: hij was al 25 jaar de sp ciale adviseur geweest van verscheidene ande bewoners van het Witte Huis, zowel Democr ten als Republikeinen. Het bekendst is de b jaarde onderhandelaar misschien wel gewordt met zijn „boswandeling" in 1982 met zijn Sovjt gesprekspartner in Genève, Viktor Karpo Deze poging om een ontwapeningsoveree komst te sluiten die door de Amerikaanse r gering werd verworpen was in ieder gev de aanleiding voor een zeer succesvolle show „Broadway", die later ook in Londen werd o| gevoerd. geleerd en waarover onder an deren de Amerikaanse journa list David Halberstam uitvoe rig heeft geschreven in zijn boek „The Powers that be". Die machtige positie van de beeldende pers heeft de auto riteiten in El Salvador in een lastige positie gebracht. Zij zijn de pottekijkers liever kwijt dan rijk. In de Salvadoraanse grondwet wordt weliswaar de persvrijheid gegarandeerd, maar als het de machthebbers zo uitkomt, wordt die grond wet zonder pardon met voeten getreden. Het grote probleem van de Salvadoraanse regering ligt in Washington. Hard optreden tegen de buitenlandse verslag gevers, van wie de meesten Amerikanen, zal ongetwijfeld gevolgen hebben voor de "ban den met de VS. En het is de Amerikaanse hulp van hon derden miljoenen dollars, die de regering in San Salvador in het zadel houdt. De enige mogelijkheid die overblijft is .journalistje pes ten" in de hoop dat de verslag gevers uit eigener beweging hun biezen pakken. Daarbij wordt het uiterste middel niet geschuwd, zoals deze week weer bleek. In totaal zo'n vijf tien verslaggevers hebben hun werk in El Salvador met de dood moeten bekopen. Het zijn vooral de journalisten die niet in El Salvador zijn ge stationeerd, die veel tegenwer king ondervinden, waarbij de Nederlanders nog eens een speciale behandeling krijgen. Sinds de moord in El Salvador op het IKON-team van Koos Koster in 1982 geldt voor Ne derlanders een visumplicht. Aanvankelijk was zo'n visum voor drie maanden geldig, te genwoordig krijgt een Neder landse journalist hooguit toe stemming voor dertig dagen, met de mogelijkheid tot ver lenging. Die korte termijn, zo meent fotograaf Den Blanken, is ge kozen „om te voorkomen dat je als journalist naar gebieden gaat waar het leger je liever niet ziet". Eenmaal in het land aangeko men, zijn alle journalisten overgeleverd aan de grillen van de Coprefa, de voorlich tingsdienst van het leger. Ie dereen wordt op de foto gezet (altijd makkelijk ter herken ning voor een doodseskader) en krijgt een speciale pers kaart. Maar wie buiten de re latief rustige hoofdstad San Salvador wenst te werken, heeft opnieuw speciale toe stemming nodig vaji Coprefa èn van de militaire comman dant in het te bezoeken dis trict. Het „pasje" dat de journalisten vervolgens kunnen bemachti gen, is niet langer dan één of twee dagen geldig. Opnieuw een middel om te voorkomen dat de buitenlandse journalis ten aan de aandacht van het Salvadoraanse leger ontsnap pen. „Andere" Salvador Sommige journalisten slagen er in aan de aandacht van de militairen te ontsnappen, of vinden via de buurlanden hun weg naar het „andere El Sal vador"; dat deel van het land dat in handen is van het ver zet. Zo heeft Piet den Blanken tijdens zijn laatste verblijf in Midden-Amerika vijf weken onafgebroken doorgebracht in de kampen van het Salvado raanse verzet. De weerslag daarvan is onlangs in boek vorm verschenen. Journalisten die bij het verzet hebben vertoefd of die zich op andere wijze naar de mening van het leger te kritisch tonen, worden al snel als subversief gekwalificeerd. Dat kan je je accreditatie bij Coprefa kosten; en dat is dan nog het minste. Den Blanken: „Gezien de enorme hekel die de militairen aan journalisten hebben, kan ik me goed voorstellen dat bij de dood van Lagrouw van op zet sprake was". Op kritische journalistiek staat, als het de autoriteiten van pas komt, de doodstraf. Dat in El Salvador het gericht vuren op journalisten ook een vorm van louter intimidatie kan zijn, is volgens Den Blan ken een gegeven dat maar moeilijk te begrijpen is voor mensen die het verscheurde land nooit hebben bezocht. Zelf is hij nog niet in oorlogs handelingen terechtgekomen. Maar hij houdt er rekening mee dat het bij een volgend bezoek want hij gaat wéér wèl het geval zal zijn. Lijfsbehoud Het werken in El Salvador, zo liet onze correspondente An- nemarie Heijn deze week we ten, is een voortdurend balan ceren op de onzichtbare grens tussen journalistieke volledig heid en lijfsbehoud. Dat is geen uniek probleem voor El Salvador; het speelt in talloze andere landen, zowel in als buiten Latijns-Amerika. In 1988 werden volgens een Franse organisatie die toeziet op de naleving van de pers vrijheid in totaal 39 journalis ten tijdens het uitoefenen van hun vak vermoord. Meer dan 250 journalisten werden voor korte of langere tijd gevangen gezet. Tientallen dag-, week en maandbladen werden lijk of voorgoed gesloten. Er zijn maar weinig journ ten die in de spanningsge# den bewust de ogen slu i i It- voor de gevaren. Koos KqlJ-iV was zo iemand. Collega's bazen zich er jaren na dood nog steeds over dat h w5 de overige leden van zijn indertijd de nauwelijks len dreigementen hebben negeerd. Veel anderen zijn wel bangig 'c worden. Komen daar -"•'ae voor uit en van het redmi maar de mensen uit zelf niet hebben: een ket naar het veilige of Europa. De vermoorde aartsbissc van San Salvador, Oscar mero, heeft ooit tegen versl gevers gezegd: „Jullie heb 9 een heilig beroep. Ju moeteh de waarheid bek maken". Nu is een zeker i nooit uit te sluiten. Zelfsl Nederland lopen journalisl van tijd tot tijd klappen i Maar slechts weinigen zijn I reid bij voorbaat de uiteij consequentie te aanvaardt Ook Peter den Blanken n| Toch zegt hij nogmaals: - moet laten zien wat daar I beurt. Het kan nooit bekJ genoeg zijn". JOS TIMMEf s Metn Vrouw" En 'n Boer Ben Je AlGauw Het Heertje. Gevers Dcvnootplcin. Holland Casino's: Amsterdam - Breda - Groningen - Rotterdam - Scheveningen - Valkcnbuig - Zandvoort. Dat kunt n in levenden lijve meemaken in de Holland Casino's. Bij Blackjack, wat in de wandeling wel gewoon eenentwintigen wordt genoemd. Als n bijvoorbeeld een vrouw en een boer weet te verove ren, heeft u twintig punten. Wat al gauw genoeg is om van de bank te winnen. En uw inzet te verdubbelen. U bent iedere dag vanaf 2 uur 's middags van harte welkom in de Holland Casino's.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 8