„Spelen met gevoelens van
anderen leidt tot woede"
Hoedster
de Wolken
binnenkort
honderd jaar
Sacharov toch kandidaat
voor Sovjet-parlement
Steun VS aan Unita
vergroot kans oorlog
Tranen doen
populariteit
van Hawke
geen kwaad
Communisten Italië meten
zich nieuwe identiteit aan
PAKISTAANSE PREMIER BENAZIR BHUTTO:
BUITENLAND
QüdoaQowiant
DONDERDAG 23 MAART 1989
MOSKOU Russische wetenschappers hebben gisteren
Andrei Sacharov en andere hervomingsgezinde geleerden
naar voren geschoven als kandidaat voor het nieuwe parle
ment van de Sovjetunie, het Congres van Volksafgevaar
digden. De Sovjet-Academie van Wetenschappen zal bin
nen twee weken nieuwe verkiezingen houden omdat
twaalf van de twintig zetels nog steeds onbezet zijn. Waar
nemers voorspellen dat Sacharov zeker tot de kandidaten
zal behoren. Georgi Arbatov, de vooraanstaande Amerika-
deskundige in de Sovjetunie, is er gisteren niet in geslaagd
een zetel te veroveren in het nieuwe Sovjet-parlement. In
een geheime stemming besloten vijf afgevaardigden van
het Sovjetcomité voor Vrede Arbatov van de lijst te
schrappen. Arbatov was in het Westen bekend door de
kernwapendiscussies uit de beginjaren tachtig.
HARARE De Zambiaanse president
Kenneth Kaunda heeft de Verenigde
Staten gewaarschuwd dat voortzetting
van de Amerikaanse steun aan het
rechtse Unita-verzet in Angola tot een
rampzalig conflict in Zuidelijk Afrika
kan leiden. Kaunda vreest, zo bleek gis
teren tijdens de vergadering van de Or
ganisatie van Afrikaanse Eenheid
(OAE) in Harare, dat de Amerikaanse
hulp aan Unita onder meer leidt tot een
gewapend conflict met Zaïre. Ook de
voorzitter van de OAS, de Malinese pre
sident Traoré deelt die mening. De VS
zijn de belangrijkste bondgenoot van de
Unita nu Zuidafrika heeft toegezegd de
steun te stoppen.
Kabul vraagt heropening
van westerse ambassades
KABUL De Afghaanse regering van
president Najib heeft de Verenigde Sta
ten en andere westerse landen gevraagd
hun ambassades in Kabul, die zij in de
laatste dagen van de terugtrekking van
het Sovjetleger hebben gesloten, tp hero
penen. De landen die hun ambassades
sloten, vreesden dat de toestand in Af
ghanistan met het definitieve vertrek
van de Sovjettroepen onveilig zou wor
den. Maar volgens de Afghaanse regering
was de sluiting slechts een propagandas
tunt geweest, bedoeld om de regering-
Najib te destabiliseren. Intussen zijn de
afgelopen dagen honderden Russische
vliegtuigen in Kabul geland. Wat zij ver
voerden is niet bekend.
Bhutto benoemt moeder
als plaatsvervangster
ISLAMABAD De Pakistaanse pre
mier Benazir Bhutto (35) heeft haar
moeder Nusrat benoemd tot haar
plaatsvervangster en vier andere
vrouwen in het nieuwe kabinet opge
nomen. Hiermee is het aantal rege
ringsleden op 47 ministers gekomen.
Nusrat, de weduwe van wijlen pre
mier Zulfikar Ali Bhutto, werd be
noemd tot minister zonder portefeuil
le. Als oudste lid van de regering
vervangt zij automatisch de premier
tijdens haar afwezigheid. De overige
vrouwen krijgen de ministeries van
onderwijs, volkswelzijn, vrouwenza
ken, speciale educatie en sociale za
ken.
SYDNEY De publieke
bekentenis van ontrouw
van de Australische pre
mier Hawke lijkt zijn po
pulariteit niet te hebben
geschaad. Integendeel,
volgens sommige waarne
mers is het een schrande
re politieke zet in het
vooruitzicht van de ver
kiezingen, die vermoede
lijk in mei 1990 zullen
plaatsvinden.
„Het was Hawke op zijn best;
wij hebben het eerder gezien
en hij heeft het eerder gedaan
en daarom precies dragen de
mensen hem op handen", zei
opiniepeiler Gary Morgan.
In een televisie-interview dat
dinsdagavond werd uitgezon
den bekende de socialistische
premier dat hij zijn vrouw,
met wie hij 33 jaar getrouwd
is, ontrouw was geweest. „Zij
begreep dat het deel uitmaakte
van een vrij kwetsbaar, uit
bundig karakter," zei Hawke
terwijl hij een traan wegwiste.
Het dagblad Daily Telegraph
in Sydney liet zich echter kri
tisch uit over Hawkes open
hartigheid. De krant beschul
digde de premier ervan zijn
vrouw publiekelijk te hebben
vernederd. „Zijn openhartige
bedenkingen over zijn kleur
rijk verleden strekken hem
weinig tot eer", aldus het dag
blad. „Hoewel dergelijke me
dedeelzaamheid verfrissend
kan zijn, getuigt zij van een
vreselijk gebrek aan tact".
De Daily Telegraph suggereer
de ook dat Hawkes tranerige
bekentenis bedoeld was om bij
de kiezers, en in het bijzonder
de kiezeressen, in de gunst te
komen. De woordvoerder van
de premier, Barry Cassidy,
ontkende echter dat de pre
mier politieke bijbedoelingen
had met zijn bekentenis. „Er
zijn cynici die allerlei motie
ven vermoeden, maar als je
het interview hebt gezien, be
sef je dat het volledig oprecht
was en niet voorbereid", zei
Cassidy.
De 59-jarige Hawke heeft er al
drie ambtstermijnen van vijf
jaar op zitten en wil nog een
vierde termijn in de wacht sle
pen. Hij kondigde aan in mei
1990 verkiezingen te zullen
uitschrijven, maar de conser
vatieve oppositieleider John
Howard voorspelt dat de pre
mier ertoe zal worden ge
dwongen om in juli van dit
jaar de kiezers naar de stem
bus te roepen.
De premier heeft aan popula
riteit ingeboet door de stijgen
de rentevoet, hogere belastin
gen en andere economische
problemen. Uit een opiniepei
ling van Morgan-Gallup blijkt
dat zijn Labour-partij 42 pro
cent van de kiezers achter zich
heeft, wat een achteruitgang is
van twee procentpunten. De
conservatieve Liberale Partij
van Howard verloor een half
procentpunt en komt op 36,5
procent uit. Hawkes persoon
lijke populariteit daalde met
drie procentpunten tot 48 pro
cent, maar 62 procent van de
kiezers vindt hem nog steeds
geschikter voor het premier
schap dan zijn opponent Ho
ward. De peiling dateert van
voor Hawkes bekentenis van
ontrouw.
(Van onze correspondent
Jean Mentens)
ROME Op de rode vlag
prijkt nog steeds een ha
mer en een sikkel en de
naam van de Partito Co-
munista Italiano veran
dert voorlopig ook nog
niet, maar de vlag dekt
nog amper de lading. Op
haar 18de congres in
Rome heeft de PCI deze
week de laatste commu
nistische trekjes afgezwo
ren.
Ze wil vanaf nu sociaal-demo
cratisch zijn en broertje wor
den van de Europese Socialis
ten. De naam van Willy
Brandt wordt vaak genoemd
qj\ diens SPD dient als voor
beeld. De Italiaanse commu
nisten willen een „moderne
hervormingsgezinde partij"
zijn, om het met de woorden
van secretaris Achille Occhet-
to te zeggen. Het is de bedöe-
ling eerder banden aan te kno
pen met bijvoorbeeld dé Ne
derlandse PvdA dan met de
CPN.
De draai naar het centrum is
voltooid. De meerderheid bin
nen de partij, onder leiding
van secretaris Achile Occhetto,
heeft zich aangesloten bij de
kleine rechterzijde die al lang
van de laatste communistische
trekjes afwilde.
Het is de bedoeling dat de PCI
de concurrent wordt van de
Socialistische Partij van Betti-
no Craxi. Dat was in het verle
den al zo, maar dan in omge
keerde richting de Partito
Socialista versterkte zicS ten
koste van de PCI. Bij de ver
kiezingen van de afgelopen ja
ren zakte de PCI terug van
een derde naar een kwart van
de stemmen terwijl de Socia
listen van acht naar vijftien
procent opklommen.
De bedoeling van het nieuwe
imago is de vlucht van de kie
zers stoppen, de grootste linkse
Italiaanse partij blijven en vol
doende gematigd zijn om in de
regering te komen. De veran-
.deringen zijn het werk van
een een nieuwe generatie van
jongere leiders en kaders die
bij gelegenheid van dit congres
zijn aangetreden. De eerste
test voor de „nieuwe duidelijk
heid" waarvoor is gekozen,
zijn de Europese verkiezingen
in juni. Of de PCI zich op het
congres een nieuwe kans heeft
weten af te dwingen in de Ita
liaanse politiek zal dan moeten
blijken.
Tankauto
ontploft
Een dode en
67 gewonden
was de trieste
balans na de
ontploffing van
een tankauto
op een
Industrie
terrein in het
Britse
Peterborough.
De wagen was
gevuld met
explosieven en
ontstekers, die
bedoeld waren
voor een
vuurwerk
fabriek. Op de
foto een beeld
van de
verwoesting
die door de
explosie werd
aangericht.
FOTO: AP
PARIJS In het kader
van de voorbereidingen
voor de Wereldtentoon
stelling van 1889, die in
Parijs zou worden gehou
den, had de organisatie
een prijsvraag uitgeschre
ven voor een monument
dat een blijvende herinne
ring zou vormen aan de
manifestatie. Tevens
moest er een passende wij
ze gevonden worden om
de honderdste verjaardag
van de Franse Revolutie
te vieren, de bloedige ge
boorte van de Franse Re
publiek.
De regeringscommissie koos
uit 120 inzendingen het ont
werp van de 53-jarige inge
nieur Alexandre Gustave Eif
fel, die een toren van 300 me
ter wilde optrekken uit louter
staal. Het gedurfde project
moest het hoogste door de
mens opgetrokken bouwwerk
van die tijd worden.
Twee jaar, twee maanden en
twee dagen later bestegen Eif
fel en een paar medewerkers
op 31 maart de in de harde
wind licht heen en weer wie
gende toren, en ontvouwden
op de top de Franse driekleur
met de gouden letters R.F.,
République Frangaise. On
danks processen om de bouw
tegen te houden en waarschu
wingen van andere ingenieurs
dat het „skelet" zou omvallen,
was op het Champ de Mars, te
genover het Trocadero, „La
Tour Eiffel" verrezen.
Het Franse chauvinisme had
een nieuw symbool gekregen
in het elegante stalen gevaar
te, waarin 9.700 ton staal, 2,5
miljoen bouten en veertig ton
verf waren verwerkt. Aan de
basis beslaat de toren een op
pervlakte van een hectare, en
door de staalconstructie wordt
het gewicht zo goed verdeeld
dat de druk per vierkante cen
timeter op de bodem niet meer
is dan onder de poot van een
leunstoel waarin een volwas
sen man „Le Monde" zit te le
zen. Ondanks de hoogte is bij
harde wind de uitslag aan de
top niet meer dan 11,5 centi
meter.
Mirakel
Dat dit mirakel kon worden
voltooid in ruim twee jaar, met
niet meer dan tweehonderd
arbeiders, en bovendien niet
meer dan ruim drie miljoen
gulden kostte, was een onge
kende prestatie. Ter vergelij
king; het slechts 169 meter,
hoge Washington Monument
werd in 36 jaar gebouwd.
Eiffel zelf getuigde van het
nodige realisme, toen hij in
1923, kort voor zijn dood, zei
dat hij reden had om jaloers te
zijn op zijn geesteskind, omdat
het beroemder was geworden
dan hijzelf. Het stalen gevaar
te, dat onlangs helemaal is ge
renoveerd en van een nieuwe,
spectaculaire verlichting is
voorzien, is een blijvend mo
nument voor de verworvenhe
den van de Industriële Revo
lutie, de naïveteit van het
„Belle Epoque", en voor de
spreekwoordelijke voorliefde
voor extravagantie van de
Fransman in het algemeen en
de Parijzenaar in het bijzon
der.
De Eiffeltoren mag dan
trots van iedere Frai
zijn, Janine Yiatman, de
rige achterkleindochter
Eiffel, herinnert zich nog
dat de toenmalige Parijzei[ujNBC
het gevaarte met groot
trouwen bejegenden, en u-i
verzetten tegen de bouw^a
heeft de toren later nog o 0.4
keer voor een deel bet'arrow
men met haar overgroots r- J'j
die negentig is geworden tti"c^
was erg trots op de toren,' 17-0.:
ze, „we liepen voor een 60.
naar boven. Hij had gelijk
is een prachtige plaats 01
lopen. De lucht is daarbij
zo zuiver". 24. P
ileln
660-2
21. S
«0-1.
Vliegen
Na de Eerste Wereldoorli
men de toren gaan gebrufcdijs
als station voor radio, tel* .„t|g
fie en televisie, en voor ag 22
renkundig onderzoek. Doe ijvie
apparatuur die op de tor* loeml
geplaatst, is de oorspronke
hoogte van 297 meter toeg
men tot 325 meter. De aff
pen honderd jaar hebben 1
dan 123 milioen mensen}f*85:
klim naar de top ge
maar de tot de vert>
sprekende toren heeft ook «j
aantal lieden geïnspireerc 01Ó-2
even excentrieke als hals 0-2J
kende toeren.
Zo heeft iemand ooit ge 270.
beerd de aloude droom va n-é(
mens om te vliegen vana
toren te realiseren, maar
vleugels begaven het en
stortte te pletter. In 1923
belde een journalist op
fiets van de trappen van d .80.
ren naar beneden, en in
werd de gracieuze constri
beklommen door een ber
klimmer. In 1984 maafc)erer
twee Engelse parachuti Jsp«
een geslaagde landing v ,8'1
de toren. |.0^
Het meest recente voo 15.45
deed zich voor in 1987,
een Nieuwzeelander met
elastieken koord aan zijn
ten vanaf het tweede ni
reeds 115 meter hooif(
een duik naar beneden 1 7.
om inderdaad door het elas *oste
weer te worden teruggei ^®P
gerd voordat hij de gr j^ntj
raakte. Hij verklaarde bij ®nra
arrestatie dat hij de Nieuw Bia p
landse sport van het „bu [l-'Tj
jumping' in Parijs had wi gr®
introduceren, en dat de Ei! '39
toren er zo'n prachtige
voor was.
Koorddansen
Op 26 augustus zal de Fri
koorddanser Philippe 1
vanaf het tweede nivau va
toren over een koord naar
Palais de Chaillot lopen,
de andere oever van de Se
I^etit, die al faam verwierf
een soortgelijke stunt tu
de twee torens van het Wi
Trade Center in New Y
zal een exemplaar van de I
versele Verklaring van
Rechten van de Mens met
meevoeren over de Seine.
Andere festiviteiten ter
ring van de verjaardag va
„Hoedster van de Wolken'
als de toren door de schrij
Guillaume Apollinaire is
noemd, vormen een geluid-
lichtspektakel rond de to
op 17 juni. Op het filmfest
van Cannes zal een spec
manifestatie worden gehoui
rond films die de schepj
van Eiffel op de een of and
manier tot onderwerp heb»
lit 52
ppek
al lerer
ti Jspet
B-1.£
Korrtk
n 7.00
ISLAMABAD Een in
het Westen opgeleide
vrouw als premier van
een streng islamitisch
land. Dat is sinds enkele
maanden de situatie in
Pakistan, waar Benazir
Bhutto na de parlemenst-
verkiezingen aan de
macht kwam. Karan Tha-
par van het Britse dagblad
The Times sprak met pre
mier Bhutto.
Mag ik beginnen met een
vraag die iedereen bezighoudt?
Hoe reageerde u, als moderne
liberale politicus, op Khomei
ni's oproep Salman Rushdie
ter dood te veroordelen?
Bhutto: „Ik wil geen conflict
met Iran of een willekeurig
ander land door uitspraken te
doen over de desbetreffende
individuele leiders. Maar wat
betreft Pakistan, hebben we
het gevoel dat deze zaak af
komstig is van de fundamenta
listen die er nog steeds veel
bezwaar tegen hebben dat er
een vrouw aan het hoofd van
de regering staat. Ze ver
spreidden vertalingen in het
Urdu van de godslasterlijke
passages om bij het volk de
emoties los te maken".
Gelooft u. als premier, dat het
aan staatshoofden is om over
ingezetenen van andere lan
den een doodvonnis uit te
spreken?
Bhutto: „Het is de voornaam
ste taak van een regering om
het leven en de vrijheid van
z'n burgers te beschermen. Het
boek van Rushdie had twee
kanten: enerzijds is er vrijheid
van meningsuiting en ander-;
zijds het leven en de vrijheid
van de mensen. Wij hebben
het boek verboden omdat we
meenden dat dat met het oog
op de orde en het gezag in het
land de juiste beslissing was.
We geloofden ook dat het in
het belang was van de staat,
omdat godslastering niet gesti
muleerd dient te worden. Ik
weet niet hoeveel moslims er
baat bij hebben om deze hele
affaire warm te houden. Als je
een geval van godslastering
herhaalt, maak je je opnieuw
schuldig aan godslastering.
Telkens als de moslim-funda
mentalisten de affaire weer te
berde brengen, heb ik het idee
dat dat óók godslastering is,
doordat Rushdie's boek weer
meer publiciteit krijgt".
Unieke positie
U lijkt mijn vraag te omzeilen,
dus stel ik die nogmaals:
Steunt u het doodvonnis of
vindt u dat 'de ayatollah zoiets
niet had moeten doen?
Bhutto: „Daar kan ik geen
antwoord op geven. Wat ik
ook zeg zal worden uitgelegd
als de daad of de verklaring
van de Pakistaanse regering".
U bevindt zich persoonlijk in
een unieke positie: u bent mos
lim en u bent in het Westen
opgevoed. In zekere zin staat u
met uw ene been in de islami
tische en met uw andere in de
Westerse wereld. Begrijpt u
welke ontsteltenis het dood
vonnis teweeg heeft gebracht
in het Westen?
Bhutto: „Ik accepteer en be
grijp dat het een belangwek
kende zaak, onder meer in
Groot-Brittannië, omdat Rush
die een Britse onderdaan is.
Maar elke regering heeft in de
eerste plaats de zorg voor haar
eigen bevolking. Het lijkt me
daarom veel nuttiger als we
ons bezig zouden houden met
zaken die de Pakistanen ver
ontrusten".
Laat ik de vraag anders stel
len: denkt u dat het Westen
een fout heeft gemaakt door
niet te begrijpen en niet te res
pecteren dat de islamitische
wereld ernstig geschokt was
door het boek van Rushdie?
Bhutto: „Ik denk dat als ie met
iemands gevoelens speelt, het
altijd tot woede leidt. Wat mij
zelf betreft, bijvoorbeeld, weet
ik nog goed dat ik Rushdie's
boek „Shame" las. Daar was ik
bijzonder kwaad over. En dit
nieuwe boek heeft bij heel
veel mensen een gevoelige re
ligieuze snaar geraakt. Zo heb
ben bijvoorbeeld dertig men
sen de dood gevonden in India
en Pakistan. Dat is het bewijs
dat het boek heel felle emoties
heeft opgewekt. En het geeft
naar mijn mening aan dat in
gezien moet worden dat gelo
vigen beschermd moeten wor
den en ook dat ze het recht
hebben om te protesteren te
gen godslastering".
Afghanistan
Om hét even over Afghanistan
te hebben: Vorige maand ont
moette u president Bush in To
kyo. Rekent u erop dat u, nu
FOTO: AP
de Sovjetrussische troepen uit
Afghanistan zijn verdwenen
en het strategische belang van
Pakistan is verminderd, net
zoveel Amerikaanse hulp ont
vangt als voorheen?
Bhutto: „Pakistan is zelf ook
strategisch belangrijk, gezien
de geografische positie ten op
zichte van de Golf en de Indi
sche Oceaan. Ik geloof dat dit
ten tijde van de stichting van
Pakistan werd ingezien en dat
daar voorlopig geen verande
ring in zal komen. Ik zou ech
ter willen zeggen dat Pakistan
een jonge democratie is en het
succes van deze democratie is
het succes van iedereen die in
vrijheid gelooft. Daarom hoop
ik dat Amerika sympathiek
zal staan tegenover de hulp
verlening aan Pakistan".
Veel hangt af van hoe ze te
genover het nucleaire beleid
van Pakistan staan. Is Pakis
tan tegenwoordig in staat
kernwapens te maken?
Bhutto: „Ik geloof niet dat je
moet uitgaan van de vraag
welke kennis je bezit. Je zou
er eigenlijk van moeten uit
gaan welke doelen je hebt,
welk beleid je volgt. En Pakis
tan gelooft niet in de prolifera
tie van kernwapens. We wil
len er naar streven ons gebied
te vrijwaren van een kernwa
penwedloop. Daarom koeste
ren we niet de wens om een
kernbom te maken. We heb
ben evenwel alle recht om
onze eigen onderzoeks- en
energieprogramma's te vol
gen".
Nog niet zo lang geleden had u
een zeer geslaagde ontmoeting
met de Indiase premier. Kon u
het wel met hem vinden?
Bhutto: „Ik vond dat hij Pakis-
tans wens om te praten over
bilaterale en regionale vraag
stukken kritiekloos accepteer
de. Op een heleboel punten
bereikten we een overeen
komst en, nog belangrijker, de
vaart zat erin".
Denkt u dat er tussen u beiden
een verstandhouding is ont
staan die misschien de tradi
tionele vijandschap en rivali
teit die de twee landen verde
len. zou kunnen helpen over
bruggen?
Bhutto: „Als de oplossing zou
liggen in persoonlijke contac
ten, dan ben ik ervan over
tuigd dat er nog slechts weinig
problemen en moeilijkheden
zouden bestaan in de wereld.
Maar de zaken zijn wat gecom
pliceerder dan dat".
Economie
De laatste vraag: U heeft een
economie geërfd met een gi
gantisch nadelig saldo, een
hoge inflatie, een lege schat
kist en een dalend krediet.
Welk beleid heeft u voor ogen
om dit weer in orde te krijgen?
Bhutto: „We geloven dat we
binnen de begroting moeten
blijven en dat we het begro
tingstekort moeten terugdrin
gen. We zijn op het ogenblik
bezig met privatiseringen, zo
dat we uit eigen land middelen
kunnen betrekken. We ope
nen investeringsbanken en we
willen ondernemingen en ini
tiatieven in de particuliere
sector stimuleren. We hopen
dat we in staat zijn de econo
mie weer op het goede spoor te
krijgen. Het zal echter niet
eenvoudig zijn en er zal ook
wel wat tijd overheen gaan.
Het zal een grote nationale in
spanning vergen. De proble
men uit het nalatenschap van
mijn voorganger Zia zijn zo
ernstig, dat iedereen hard zal
moeten aanpakken en de nodi
ge offers zal moetqn brengen.
Maar de regering is vastbeslo
ten een duidelijk voorbeeld te
geven en ik ben ervan over
tuigd dat de situatie in het
land zal verbeteren".
KARAN THAPAR
(c) The Times, Londen
De Eiffeltoren is al heel wat keren het middelpunt
feestelijkheden, maar de viering van de honderdste
moet alles gaan overtreffen.
