Jan Hulsker ontrafelt ^mystificatie Van Gogh ,MET ZO'N OEUVRE BEN JE GEEN ALCOHOLIST" 7oIwassen worden en probleem in Wat knaagt?'''' msterdams Historisch Museum toont nieuwe aanwinsten Oud gedicht van Dante teruggevonden LYDA, WAAR IS DIE KRANT MET DAT FRANSE ECHTPAAR DAT HUN HUIS IN PARIJS VOEGENDE ZOMER EEN MAAND WILDE RUILEN. Leidse Courant: voor meer dan nieuws alleen. Een krant voor u! JNST £eidac(2owumt DONDERDAG 23 MAART 1989 PAGINA 17 1 jete voor uitgave stdijk-gedichten !)NINGEN De politierechter in lingen heeft gisteren uitgever W. Die schrijver Anne Wadman veroor- ot een symbolische boete van 100 voorwaardelijk wegens inbreuk op auteursrecht. Het tweetal heeft een 1 gedichten van Simon Vestdijk uit en zonder toestemming van diens, iwe. Het in 500 exemplaren gedrukte d*Éje ,,De grote explosie" verscheen in Volgens d erechtre had de uitgever >n weten dat hij het auteursrecht d. De officier had respectievelijk ruiden en 2500 gulden tegen uitgever jirijver geeist. Maar de rechter meent er slechts sprake is van een geringe treding, omdat het een wetenschappe- Jiverk betreft in een kleine oplage. Mickey Mouse het meest vertaald PARIJS Mickey Mouse en andere ver halen van zijn geestelijke vader Walt Dis ney zijn vaker in een andere taal vertaald dan de werken van Lenin, Agatha Christie of de bijbel. Dit meldt het blad UNESCO Sources, het maandblad van de Organisatie voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur van de Verenigde Naties. Het blad citeert in het maart-nummer uit een bijna 1.200 pagina's dik overzicht van vertaalde werken dat de organisatie heeft opgesteld. De gegevens dateren uit het jaar 1983, de laatste keer dat een volledig over zicht werd opgesteld. De verhalen van Dis ney zijn in dat jaar 284 keer vertaald, de werken van Lenin 276 keer; Agatha Chris tie komt met 262 vertalingen op de derde plaats, de bijbel eindigt met 219 op de vier de plaats. De catalogus heeft betrekking op 55.618 vertalingen in 55 landen. Taken verdeeld bij nieuwe NOS HILVERSUM In verband met de programma- wijzigingen na de komst van „NOS-laat" in oktober van dit jaar zullen er bij de NOS veranderingen in de redactie worden doorgevoerd. De directe leiding over „NOS-laat" komt terecht bij Tom Kamlag, tot op heden plv. hoofdredacteur van het Journaal. Zijn functie staat in dit verband omschreven als chef hoofdafdeling actuele programma's. Van hem wordt verwacht, dat hij een redactie formeert en op kort^ termijn twee eindredacteuren aanwijst. De leiding over „Het Capitool" valt toe aan Fred Ver bakei, terwijl Pieter de Vink, die tot op heden met deze taak was belast, een functie zal krijgen binnen de redactie van „NOS-laat". De wekelijkse media- rubriek op donderdag komt in handen van Henk van Veen. Huub Spall gaat zich bezig houden met de verzorging van de educatieve programma's. De hiermee samenhangende veranderingen in de structuur van de redactie zullen ter advisering aan de ondernemingsraad worden voorgelegd. Man snijdt in schilderij van Barthelomeus Van der Helst AMSTERDAM In het Rijksmuseum in Amsterdam heeft een 43-jarige man met een scherp voorwerp een snee van vijf centimeter gemaakt in een schilderij uit 1652 van Barthelomeus van der Helst (1613-1670). De beschadiging zal onzichtbaar gerestaureerd kunnen worden, aldus een woordvoerster van het museum. Het doek is bijna twee meter hoog en 1.70 meter breed en stelt een portret van prinses Maria Henriëtte Stuart De dader gaf als motief op dat hij in moeilijkheden verkeerde en daarvoor geen of onvoldoende aandacht kreeg. Hij werd op het politiebureau bezocht door een psychiater en na verhoor heengezonden, aldus een po litiewoordvoerder. Het schilderij van Van der Helst wordt in eigen beheer door het Rijksmuseum gerepa reerd. Er is zolang „Het toilet van Batsheba" van tijd genoot Pieter de Grebber voor in de plaats gehangen, aldus de woordvoerster. LK<si DEN HAAG Dr. Jan Hulsker heeft iets van de gescheidenheid die ook Vincent van Gogh sier- Hij wordt algemeen beschouwd als de groot ste kenner van Vincent ran Gogh èn diens broer Theo. Maar als hij met die constatering wordt geconfronteerd ver schijnt er weliswaar een trotse glinstering in zijn ogen, maar tegelijkertijd ook een verlegen glim lach. ,Eén van de grootste Van }ogh-kenners... nou, dat oor- leel laat ik geheel voor uw ekening hoor', zegt hij zach- 'och is het natuurlijk geen oeval dat de 81-jarige Huls jaar geleden voor :ijn research over Van Gogh verd onderscheiden met de alveren Anjer en dat hij om liezelfde reden in Amster- lam werd geëerd met de Zil- Akademieprijs van de koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschap- jen. Als geen ander heeft Jan ïulsker de afgelopen dertig de mysterieuze en cu~ Vincent van Gogh, liens directe familie en het childer- en tekenwerk van leze kunstenaar ontrafeld. )at gebeurde grotendeels net behulp van de honder- len brieven die Vincent en ijn broer Theo elkaar schre- Dr. Jan Hulsker: „Na een film kwam meer..." Dr. Jan Hulsker kwam zo'n 37 jaar geleden in aanraking met Vincent van Gogh. Hij was afgestudeerd in de Nederlandse literatuur en in 1946 gepromoveerd op het proefschrift „Le ven en werk van Aart van der Leeuw Maar in zijn toenma lige functie van chef kunstzaken van de gemeente Den Haag werd hem gevraagd mee te werken aan de in 1953 te houden herdenkingsfestiviteiten rond de honderdste geboortedag van Van Gogh. Hulsker maakte deel uit van de groep mensen, die de voorbereidingen voor een symposium moest treffen. Er moest ook, zo werd besloten, een documentaire komen over het werk en leven van Vincent van Gogh. De vraag was al leen wie dat moest doen. Het werd Hulsker. Het bleef niet bij die film. Hulsker wijdde zijn vrije tijd vrijwel geheel aan Van Gogh. ven en vrijwel alle bewaard zijn gebleven. Zo'n 750 brie ven vol opmerkingen over hun gedacntenwereld, over hun privéleven en over hun visie op de schilderkunst in die dagen. Ze zijn deels opge steld in het Nederlands, deels in het Frans en niet zelden voorzien van schetsjes als Vincent aan Theo wilde uit leggen wat voor schilderij hij had gemaakt. Veel brieven waren niet van data voorzien. En het is aan de tomeloze inzet van Huls ker te danken dat dat wel is gebeurd. Onder zijn handen vormden de duizenden puz zelstukjes een kleurrijk en realistisch levenspalet van Vincent van Gogh dat we reldwijd bewondering oogst te. Geheimen Gogh. Want hoeveel er hon derd jaar na zijn dood in 1890 ook over hem bekend is, nog lang niet alle geheimen zijn prijsgegeven. Hulsker heeft er in zijn woonplaats Victoria in het zuidwesten van Cana da een dagtaak aan. „Nou ja, dagtaak....dat moet je tussen aanhalingstekens zien. Ik heb verder toch niets te doen", zegt hij wederom be scheiden. „Er kwam eens een Canadees naar me toe die vroeg: wat valt er nou nog over die Van Gogh uit te zoeken, alles is toch al bekend...En dan denk ik, nou, dat lijkt misschien zo, maar er valt nog zoveel na te pluizen, te onderzoe ken. Zo ben ik op dit mo ment bezig met de brieven uit de Engelse periode van Vincent van Gogh. Die uit 1876. De volgorde, zoals die tot dusver is aangegeven, is niet juist, de interpretatie klopt niet altijd, kortom, er zijn altijd nog vraagtekens. En dat geldt voor meer as pecten van Vincents leven en werk. In totaal heb ik 2.125 schilderijen, tekeningen en schetsen gerubriceerd". Het klinkt allemaal zo lo gisch en vanzelfsprekend, maar de brieven van Vincent van Gogh waren met de hand geschreven, in Frans en Nederlands en bestonden niet zelden uit vier of meer vellen. Ander beeld Door die nauwgezette onder zoekingen heeft dr. Hulsker de kunstliefhebbers in de loop der tijden een heel an der beeld, van Vincent van Gogh geschilderd dan velen aanvankelijk hadden. Le peintre fou, zoals hij in Frankrijk werd genoemd, was niet gek. Hij was geen alcoholicus, hij had niet zijn hele linker oor afgesneden, maar slechts het lelletje. Hij schilderde 's avonds niet met kaarsen op de rand van zijn strooien hoed, maar gewoon onder het licht van een gas lantaarn, hij leed niet aan een oogziekte waardoor hij alles geel zou zien.... Hulsker demystificeerde Van Gogh. „Als je mij zo vraagt of Van Gogh gek was, dan zeg ik: Pertinent niét. Nee, dat was hij niet. Hij was op bepaalde momenten wel gestoord, dat geef ik toe. Dat zat ook in de familie. Vier van de gezinsle den werden uiteindelijk krankzinnig; twee daarvan pleegden zelfmoord. Maar het gaat mij te ver om te zeg gen dat Vincent ook gek was. Dat hij werd opgenomen in het gesticht in St. Rémy in Zuid-Frankrijk, zegt niet zo veel. Hij "ging daar uit eigen vrije wil naar toe. Onder meer omdat hij rustig wilde werken. Natuurlijk, hij had wel aanvallen van een be paalde ziekte - en dat is waarschijnlijk één of andere vorm van epilepsie geweest - maar hij was niet, zoals vaak is beweerd, schizofreen of wat dan ook. Bovendien denk ik dat erbij kwam dat hij bang was. Bang voor die telkens terugkerende aanval len, waarvan hij nooit kon voorspellen wanneer ze kwa men. En dan kun je je afvra gen of dat alles bij elkaar tot zijn zelfmoord heeft geleid... Ik weet het niet. Op grond van zijn brieven kunnen we dat in elk geval niet vaststel len. Het blijft gissen'. „Een andere oorzaak van zijn verblijf in het gesticht in St. Rémy zou een absintvergifti- ging zijn. Vergiftigd door te veel pernod of hoe dat ook allemaal heet", geeft Hulsker als tweede voorbeeld van foute interpretatie van brie ven en schilderijen. „Over zijn Parijse periode heeft Vincent eens geschre ven dat hij te veel slechte wijn had gedronken en dat het hem bijna tot alcoholisme had gebracht. Maar in St. Rémy, in het gesticht, kreeg hij niet meer dan een halve liter wijn per dag. Ach, en wees eerlijk, iemand die alco holicus is kan nooit een der gelijk grote produktie leve ren als Van Gogh heeft ge daan. Al die onzin die er over hem geschreven is...nee, het irriteert me niet, ik moet er hooguit om lachen'. De instelling van veel schil derijenkopers ziet Hulsker tot zijn spijt ook terug in „het grote Van Gogh-circus" rond de honderdste sterfdag van Van Gogh die volgend jaar wordt gehouden. Twee over zichtstentoonstellingen, her denkingsbijeenkomsten, Van Gogh-lepeltjes. Van Gogh- koektrommels, Van Gogh- parfum, munten, postzegels- .Kunst verheven tot meer dere eer en glorie van de „Vreselijk vind ik het. Het is terecht dat de sterfdag wordt onderstreept. Maar alles dat daaromheen gebeurt...Voor mij is er maar één ding be langrijk, dat is de nieuwe uit gave van de brieven van Van Gogh, die nu eindelijk geheel in het Nederlands zullen ver schijnen..Ik hoop dat op die manier een groter publiek dan tot nu toe kan zien wie van Gogh werkelijk was'. HENDRI BELTMAN en voor het hellende vlak toegang verleent naar de nkamer van de jeugd, spe- Jacqueline Blom, Marie se Stheins en Leopold te „Wat knaagt?". Ze be samen met regisseur Al- Lubbers de pogingen om yassen te worden. Dat is g, zo blijkt. cènes voor en na een pauze itsen Blom, Stheins en te gevoelens en gedachten velen in enigszins ge- raheerde vorm herken- zullen zijn. Er werd tij de première tenminste ichen en dat kwam niet al door de vaak potsierlijke acteerstijl die het aanstekelijke trio hanteert. „Wat knaagt?" symboliseert voor de pauze de dreiging van de nakende verandering. Wit te, Blom en Stheins spelen dan serieuze tieners, die nog niet beschikken over de praktijk van het volwassen zijn, maar wel over een fikse dosis verza melde theorie daarover. Ze be zigen soms eigengemaakte taal als „je reinste verkrijsing", le zen voor uit hun dagboek en pogen een veilig heenkomen te vinden in hun bestaan. Voor de een doet de wereld zich voor als een dwangbuis, de ander ziet haar ziel als een crypte, een „onderlevingska- mer", waarin zij liefst altijd hetzelfde zou willen blijven. Dat na de pauze de personages rond de dertig zijn, is in het voordeel van de voorstelling. De problemen zijn niet veran derd, het perspectief wel. „Ik weet niet bij wie ik hoor", Jacqueline Blom, Leopold Witte en Marie Louise Stheins als jonge volwassenen, foto: michiel voet vraagt een van de drie zich af en typeert daarmee het gevoel dat allen kwelt: ze zijn fysiek volwassen en wat nu? Regisseur Lubbers houdt de vaart erin en gezamenlijk zor gen acteurs en regisseur er voor dat „Wat knaagt?" onder houdend is en vrolijk inzicht geeft in de problemen van adolescenten en jonge volwas senen. Qua inzet, spel en vormgeving valt ook nauwe lijks wat aan te merken op deze voorstelling, al neigt hij iets teveel naar het leuke. „Wat knaagt?" gaat volgens de aankondiging over het verlies van de jeugd, nachtenlange discussies over het leven, vol wassen of niet volwassen wor den. In de voorstelling ont breekt gek genoeg elk woord over de toekomst, het volwas sen zijn. Is dat misschien iets, waar de huidige dertigers al in hun puberteit niet meer aan dachten? PETER SNEL ISTERDAM Het ïsterdams Historisch seum toont tot en met april een keuze uit de ^winsten die het in de elopen vier jaar heeft worven. het aankopen of in bruik- men van kunstvoor- 'pen gaat het museum er dat elk voorwerp van hoog mogelijke kwali- van historische waarde et zijn. In de eerste plaats lt het museum daarbij de lag hoe het voorwerp zinvol in de verzameling kan worden ingevoegd. Soms zal dat zijn om een collectie-onderdeel te completeren, omdat voor en kele onderdelen van de mu seumcollectie naar volledig heid wordt gestreefd. Veel va ker wordt tot aanschaf over gegaan om daarmee een „gat" op te vullen. Van al deze ma nieren van collectioneren wil het museum met de expositie een indruk geven. Zo heeft het museum een stuk kerkzilver van vóór de Refor matie, dat in ons land zeer zeldzaam is, weten ven. Van Amsterdams kerkzil ver uit de zestiende eeuw wa ren slechts twee stukken be kend die zich in België en Duitsland bevinden. Het Am sterdams Historisch Museum heeft evenwel op een veiling in de hoofdstad de hand weten te leggen op een derde: een zil veren hostiedoos, een zoge naamde pyxis, die in 1569 in de stad werde vervaardigd. Werk van Amsterdamse beeldhouwers is in de collectie niet veel aanwezig. Vorig jaar verwierf het museum evenwel een aantal werken van staads- beeldhouwer Hildo Krop uit de periode 1920-1960 en in 1987 twee bronzen dierfiguren van Jaap Kaas (1898-1972) als mede een aardewerken plas tiek van Joseph Mendes da Costa (1863-1939). Een uitgebreider collectie-on derdeel vormt het 18de-eeuw- se gegraveerde glas. In de af gelopen jaren is een aantal gla- "zen met historisch interessante graveringen, vooral uit de Pa triottentijd, daaraan toege voegd. Voorts is de omvangrijke schilderijenverzameling aan gevuld met stadsgezichten van Abraham de Verwer (1585- 1650) en portretten van voor de stad belangrijke personen, van Amsterdammers en van Amsterdamse kunstenaars van Jan Abrahamsz Beerstraten (1622-1666). In deze categorie passen ook twee werken van Peter Alma (1886-1969) die werden aangeschaft ter aan vulling van een overzicht van Amsterdamse schilders en ter versterking van het accent op het collectie-onderdeel over de 20ste eeuw. De werken zijn allemaal te zien op de expositie. ROME Een Italiaanse ge leerde heeft een gedicht van Dante teruggevonden dat meer dan zes eeuwen geleden was verdwenen. Louis La Fa- via, docent aan de katholieke universiteit van Washington, vond het werk in de British Library in Londen, achterin een laat-veertiende eeuws ma nuscript over het werk van Dante. Dante Alighieri (1265- 1321) wordt algemeen be schouwd als de grootste dich ter van Italië en de vader van de Italiaanse taal. Zijn mees terwerk is het epische gedicht „De Goddelijke Komedie", een denkbeeldige reis door de Hel, het Vagevuur en het Paradijs. Het verloren gewaande ge dicht bestaat uit vijf coupletten van 16 regels elk en is volgens La Favia „pessimistisch van toon". Het behandelt de slech te gewoonte van mensen om anderen naar hun kleding en uiterlijk te beoordelen. Dante zou het gedicht tussen 1303 en 1310 hebben geschreven, een periode van zijn leven waaro ver weinig bekend is. Hij werd in 1302 uit Florence verban nen en zwierf vervolgens door heel Italië. La Favia hoopt het gedicht volgend jaar te publiceren, na dat andere wetenschappers de gelegenheid hebben gehad om zijn bevindingen te verifiëren. Hij verbaast zich erover dat onderzoekers het gedicht nooit hebben opgemerkt. „Wellicht hebben ze nooit het belang van dit manuscript ingezien, of wisten ze niet wat ze er mee aanmoesten." Collins Joan Collins blijft de wereld rondreizen in haar streven ook als schrijfster erkend te wor den. Of dat de ster van Dynas ty lukt is nog de vraag, want vooralsnog is niet al te positief gereageerd op haar penne- vruchten, maar haar promotie- reizen staan in ieder geval ga rant voor aardige verkoopcij fers. In Parijs kwam de actrice deze week met haar boek „Pri me Time", in het Frans ver taald als „Saga". FOTO: AP n „UIT", de gratis wekelijkse bij- kunstagenda 01720-20800): The Bear (al); 18.45, 21.15. vr. za. ook 13.45. zo. t/m wo. ook 13.45, 16.15. EUROCI- LEIDEN LUXOR (Stationsweg 19. tel. 071-121239): Twine (al); 19.00, 21.15. za. t/m wo. ook 14.30. LIDO en STUDIO (Steenstraat The Accused (12); The Bear (al); 071-125414): Daisy May (16); 14.30, 19.00, 21.15. KATWIJK CITY THEATER I (Bad- straat 30. tel. 01718-74075): Who framed Roger Rabbit (al); 19.00, 21.15. vr. t/m wo. ook 14.45. CITY THEATER II: Big (al); 19.00. zo. ook 14.45. Jan Rap en zijn maat (al); 21.15. Frank en vrij (al); 14.0 WASSENAAR ASTRA (tel. 01751-13.269): Big (al); do. t/m wo. 20.00. KINDERVOORSTELLINGEN: Moonwalker; za. t/m wo. 14.00. DEN HAAGASTA 1 (Spui 27, tel. 463500): The bear (al); do. t/m za. 14.00, 18.45, 21.30. zo. t/m wo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. ASTA 2 The accused (16); do. t/m za. 14.00, 18.45, 21.30. zo. t/m wo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. ASTA 3 Betrayed (16); 18.45, 21.30. do. vr. ook 14.00. BABYLON 1 (Win kelcentrum Babylon, tel. 471656): Mississippi burning (12); 14.30, 16.45, 19.00, 21.30. BABYLON 2: The big blue (al); 14.30, 17.00, 19.30, 21.45. BABYLON 3: The accidental tourist (al); 14.30, 17.00, 19.30, 21.45. CINEAC 1 (Buitenhof 20, tel. 630637): Twins (al); do. t/m za. 14.00, 18.45, 21.30. zo. t/m wo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. CINEAC 2: Rain man (al); do. t/m za. 14.00, 18.45, 21.30. zo. t/m wo. 13.15, 16.00. 18.45, 21.30. CINEAC 3: The dead pool (16); 18.45, 21.30. do. vr. ook 14.00. METROPOLE 1 (Cameglelaan, tel. 456756): Rain man (al); do. t/m za. 14.00, 18.45, 21.30. zo. t/m wo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. ME TROPOLE 2: A fish called Wanda (al); do. t/m za. 14.00, 18.45, 21.30. zo. t/m wo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. METROPOLE 3: Gorillas in the mist (al); 18,45, 21.30. do vr. ook 14.00. METROPOLE 4: Cocktail (al); do. t/m za. 14.00, 18.45, 21.30. zo. t/m wo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. METROPO LE 5: Who framed Roger Rabbit (al); do. t/m za 14.00, 18.45. zo. t/ m wo. 13.15, 16.00, 18.45. Mujeres (al); 21.30. ODEON 1 (Heren gracht 13, tel. 462400): Twins (al); do. t/m za. 14.00, 18.45, 21.30. zo. t/m wo. 13.30, 16.00, 18.45, 21.30. ODEON 2: Bull Durham (al); do. t/m za. 14.00, 18.45, 21.30. zo. t/m wo. 13.30, 16.00, 18.45, 21.30. ODEON 3: Cocktail (al); do. t/m za. 14.00, 18.45, 21.30. zo. t/m wo. 13.30, 16.00, 18.45, 21.30. ODE ON 4: Big (al); 18.45, 21.30. do. vr. ook 14.00. STUDIO 1 (Ketting- straat 12b, tel. 656402): M. von Trotta: Paura e amore (16); 17.5, 19.30, 21.45. STUDIO 2: Heat and Sunlight (16); 17.30. El Lute (16); 19.30, 22.00. STUDIO 3: Lost in Amsterdam (16); 17.30. In- tervista (16); 20.00, 22.00. HAAGS FILMHUIS: Zaal 1: Sa laam Bombay; 19.30, 21.45. zo. ook 16.15. ma. ook 14.00, 16.15. For your eyes only; zo. ma. 14.00, 16.15. Zaal 2: Het rode korenveld; 19.30. zo. ma. ook 14.00. Naked youth; 19.30, 21.45. zo. ook 14,00. Zaal 3: 19.30, 21.45. do. 19.30, 22.00. zo. ook 14.00, 16.15. Union Pacific: do. Le train; vr Runaway train; za. De wisselwachter; zo. La bataille du rail; ma. Silver streak; dl. De laatste trein; wo. NACHT VOORSTELLINGEN: CINEAC 1 Twins; (16); za. 00.15. CINEAC 2: Rain man (16); za. 00.15. CINE AC 3: Angel heart (16); za. 00.15. KINDERVOORSTELLINGEN: ASTA 3: KUnst en vliegwerk; za. 14.00. zo. t/m wo. 13.15, 16.00.' CINEAC 3: Lady en de vage bond; za. 14.00. zo. t/m wo. 13.15, 16.00. METROPOLE 3. Lady en de vagebond; za. 14.00. zo. t/m wo. 13.15. 16.00. ODEON 4: Kunst en vliegwerk; za. 14.00. zo. t/m wo. 13.30, 16.00. STUDIO 1: Jungle book; zo. t/m wo. 13.15, 15.15. STUDIO 2: Pippi Lang kous; zo. t/m wo. 13.00, 15.00. STUDIO 3: DE reddertjes, zo. t/ m wo. 13.00, 15.00.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 17