Harttransplantatie blijft
een zaak van keuzes maken
PvdA wil duidelijkheid
over positie Deetman
BINNENLAND SaidMOowumt donderdag 2 maart i989 pagina 3
KONINKLIJK
/HUIS
I I I I I
ftzidóe Sowuvnt
„Omstreden druiven
niet in de handel"
„BOVEN AAN DE WACHTLIJST HEB JE HET MEESTE RECHT"
„Tegen haar wil"
verliest procedure
over tbr-gestelde
NIPO: bijna niemand
gelooft nog in oorlog
279.-
Kamer steunt uitstel van
modernisering kernwapens
^UT0>89
(ADVERTENTIE)
A NPNIEUWSTELEFOON s
i-91122330t
fruit „Twee in Eén" vindt dat de c
ment onnodig ongerust wordt gemaakt
door berichten over een onderzoek van
Konsumenten Kontakt over een te hoge
concentratie bestrijdingsmiddelen in
Spaanse en Italiaanse druivei} en ande
re groenten en fruit. Volgens de bond
gaat het in het geval van de druiven
over fruit dat een aantal maanden gele
den in Nederland werd ingevoerd en op
advies van de keuringsdiensten van wa
ren na de normale controle direct uit de
handel is genomen, zo deelde een
woordvoerder mee. De druiven zijn ook
al een aantal maanden niet meer ver
krijgbaar.
Wageningse hoogleraren:
inleveren voor milieu
DEN HAAG In het milieu
dreigt een catastrofe van onge
kende omvang plaats te vin
den als er op korte termijn
geen ingrijpende maatregelen
worden genomen. Dat is de
kern van een verklaring die
vandaag door tien hoogleraren
van de Landbouwuniversiteit
Wageningen aan premier Lub
bers is gestuurd.
„We zullen een deel van de
welvaart moeten inleveren",
aldus de verklaring. „Het ge
drag van mensen moet veran
deren. Het milieu wordt op
een overrompelend snelle ma
nier aangetast".
Schadevergoeding voor
doodgeboren kalfjes
DEN HAAG Landbouwer
Th. Overkamp uit Winters
wijk krijgt van het ministerie
van defensie een schadever
goeding omdat mogelijk door
vliegoefeningen enkele van
zijn koeien zo geschrokken
zijn dat ze dode kalfjes ter we
reld brachten.
Uit gesprekken met de land
bouwer en een dierenarts is
niet onomstotelijk vast komen
te staan dat de luchtmacht
schuld heeft. Maar hij krijgt
„het voordeel van de twijfel",
aldus de defensiewoordvoer
der. Hoe hoog de vergoeding is
wordt niet bekendgemaakt.
Vingerafdrukken via
fax te verzenden
DEN HAAG Het ministerie van
justitie heeft een geautomatiseerd
vingerafdrukkensysteem voor de
Centrale Recherche Informatie
dienst (CRI) besteld, waarmee de
vingergegevens van een half mil
joen personen die nu nog in kaar
tenbakken worden bewaard, geregi
streerd en bewaard kunnen worden.
Met de aankoop is een bedrag van
totaal 12,6 miljoen gulden gemoeid.
Het systeem maakt het ook mogelijk
dat bij spoedzaken de vingerafdruk
ken via een fotophone-aansluiting -
een soort verfijnde fax - kunnen
worden verstuurd. Begin volgend
jaar moet het apparaat operationeel
zijn.
Militair getroffen
door nekkramp
OIRSCHOT Een 19-ja-
rige dienstplichtige soldaat
die een opleiding volgt bij
een schoolcompagnie in de
legerplaats Oirschot, is gis
teren met een besmettelij
ke vorm van nekkramp
opgenomen in het Cathari-
Tia-ziekenhuis te Eindho
ven. De toestand van de
militair is zorgwekkend.
De militaire geneeskundi
ge dienst heeft inmiddels
de mede-leerlingen antibi
otica toegediend. Boven
dien is voor de betrokken
militairen zogenoemde
lichte dienst ingesteld.
Bommelding
bij Vonhoff
Leden van de Ex
plosieven Oprui-
mings Dienst
(EOD) bekijken
een tas op de
stoep van de wo
ning van commis
saris der koningin
Vonhoff in Gronin
gen. De EOD werd
ingeschakeld na
dat er een bom
melding was bin
nengekomen. De
tas bleek een stuk
maandverband te
bevatten.
foto: anp
Dr. H. Wellens: „Het is nog altijd zo dat wie het eerst komt, die het eerst maalt", foto: pers unie
omdat een hart transplanteren
duur is en duur blijft door de
medicijnen die de patiënt de
rest van zijn leven moet blij
ven slikken. Preventie is be
ter, wordt dan geroepen. Maar
preventieve maatregelen, zoals
medicijnen verstrekken om de
bloeddruk of het cholesterol
gehalte naar beneden te bren
gen. zijn over de jaren gezien
even duur als een harttrans
plantatie. Echt! Ik wou dat
meer mensen dat beseften".
ELLIS WIENDELS
DEN HAAG De Staat
heeft niet onrechtmatig
gehandeld door een in de
Van Mesdag-kliniek in
Groningen verpleegde
tbr-gestelde met onbege
leid verlof tè laten gaan.
Dat heeft de rechtbank in
Den Haag gisteren be
paald.
De stichting „Tegen haar wil"
had een procedure tegen de
Staat aangespannen, omdat zij
vond dat er wel sprake was
van een onrechtmatige hande
ling. Dat was volgens haar ook
op tragische wijze gebleken.
Tijdens zijn onbegeleide verlof
vorig jaar verkrachtte en
wurgde de verdachte een 22-
jarige Groningse studente.
Tijdens de zitting op 12 januari
van dit jaar veegde de advo
caat van de stichting, mr
van Driem, de vloer aan
de methode van de kliniek. Zij
stelde dat men had moeten
zien dat de man nog niet aan
onbegeleid verlof toe was.
Maar de rechtbank stelde gis
teren: „Gebleken is dat in het
kader van het tbr-beleid geen
algemeen aanvaard antwoord
bestaat op de vraag hoe de
lictsgevaarlijkheid beoordeeld
moet worden. Er zijn geen
aanwijzingen om aan te nemen
dat de in de kliniek gehanteer
de methoden achterhaald zijn.
Ook is niet gebleken dat de
kliniek al tijdens de behande
ling van de verpleegde had
moeten doorzien dat hij zich
niet positief ontwikkelde".
DEN HAAG In Nederland
gelooft bijna niemand meer
dat er een grote kans is dat de
komende tien jaar een oorlog
uitbreekt tussen de landen van
de NAVO en het Warschau
Pact. Dit blijkt uit een onder
zoek van het NIPO uitgevoerd
in opdracht van de Stichting
Maatschappij en Krijgsmacht.
In januari 1982 achtte nog 41
procent van de ondervraagden
de kans op oorlog groot. Eind
vorig jaar was dit percentage
verminderd tot 4; slechts 1
procent achtte de kans erg
groot, 3 procent zag een tame
lijk grote kans.
Een zeer groot deel van de be
volking - 43 procent - vindt
dat op defensie meer moet
worden bezuinigd dan op an
dere ministeries. Zeventien
procent vindt dat er veel of
iets minder moet worden be
zuinigd, 28 procent even veel.
Een meerderheid van de on
dervraagden, 54 procent, vindt
modernisering van kernwa
pens meestal of altijd overbo
dig, en een derde, 33 procent,
vindt het altijd of soms nodig
(13 procent heeft geen oor
deel).
Het NIPO heeft ook een on
derverdeling gemaakt naar
politieke partijen. Bij het CDA
vindt 40 procent modernise
ring altijd of soms nodig, bij de
VVD 61 procent, bij de PvdA
23 procent en bij D66 38 pro
cent. Modernisering is overbo
dig volgens 43 procent van
CDA-ondervraagden, 28 pro
cent van de VVD-ers, 65 pro
cent van de PvdA-ers en 58
procent van de aanhangers
van D66.
DE KNOLLEN
LEIDEN/MAASTRICHT
„In dit vak gaat het om
het maken van keuzes.
Wie krijgt wel een donor
hart en wie niet. Dat is al
zo sinds er transplantaties
worden uitgevoerd". De
Maastrichtse cardioloog
prof.dr. H. Wellens wil
beslist vermijden dat er
sensationele conclusies
worden getrokken uit het
advies dat zijn commissie
namens de Gezondheids
raad gisteren uitbracht
over het opnemen van
harttransplantaties in het
ziekenfondspakket.
„Het is nog altijd zo dat wie
het eerst komt, die het eerst
maalt. Degene die boven aan
de wachtlijst staat, heeft het
meeste recht op een donorhart.
Ga maar na", zo maakt Wel
lens het geheel wat aanschou
welijker, „als je in een bootje
zit en er liggen twee drenke
lingen in het water waarvan je
er maar één kunt redden. Dan
red je er toch één? Je laat ze
niet allebei in het water lig
gen".
Volgens de voorzitter van de
adviescommissie wil iedere
arts zo veel mogelijk levens
redden. Maar blijkt dat niet al
tijd mogelijk te zijn. „In theo
rie zou je ook alle vijftiendui
zend mensen kunnen redden
die jaarlijks sterven aan hart
ritmestoornissen. Dan moet je
gewoon op elke straathoek een
apparaat neerzetten dat door
stroomstootjes dat hart weer
normaal laat tikken. Maar zo'n
apparaat kost tienduizend gul
den, dus dat plan is praktisch
niet haalbaar. En zo is het met
harttransplantaties ook. In
theorie zijn er donorharten ge
noeg. Maar de praktijk laat
zien dat er jaarlijks maar ze
ventig harten beschikbaar zijn.
Helaas".
Griezelig
In de ogen van veel mensen is
alles dat hartoperatie heet,
maar een griezelige bedoening.
Laat staan dat een hart van
het ene naar het andere li
chaam moet verhuizen. Dan
kun net zo goed alvast een
doodgraver waarschuwen, is
de wijdverbreide opvatting.
„Kijk, dat is nou de achter
grond geweest van het advies
dat wij uitbrachten aan staats
secretaris Dees van volksge
zondheid", stelt Wellens. „De
harttransplantatie heeft de ex
perimentele fase achter de rug.
We vinden dat iedereen moet
beseffen dat er in de academi
sche ziekenhuizen van Leiden
en Rotterdam erg goede resul
taten worden geboekt. En wat
ook belangrijk is; het leven
wordt er voor een patiënt een
stuk plezieriger op".
Meer transplantaties dus. Maar
voor dergelijke operaties is één
onderdeel onontbeerlijk. Een
hart. En daar is sinds 1984,
toen de eerste harttransplanta
tie in Nederland werd uitge
voerd. moeilijk aan te komen.
De Stichting Eurotransplant
Nederland in Leiden weet er
alles van. „Er zijn inderdaad
nogal wat zaken die een trans
plantatie bemoeilijken", ver
telt B. Haase, directie-secreta
ris bij de stichting die de orga-
nenruil tussen de Benelux.
West-Duitsland en Oostenrijk
coördineert.
„Om te beginnen is er een
groot tekort aan mensen met
een donorcodicil. Te weinig
mensen besluiten hun organen
beschikbaar te stellen. Daar
door moeten hartpatiënten
langer op de wachtlijst staan.
Verder kan een hart uiterlijk
vier uur buiten een lichaam
blijven. Dat is een heel korte
tijd tussen bijvoorbeeld een
operatie in Oostenrijk en in
Nederland".
Ze voegt daar nog aan toe dat
door de ontwikkeling van een
nieuwe bewaarvloeistof voor
hart en lever het mogelijk is
om binnen niet al te lange tijd
het werkgebied naar andere
landen uit te breiden, waar
door een grotere uitwisseling
mogelijk zou kunnen worden.
Een hart op maat, afkomstig
uit Barneveld of Barcelona.
De wachtlijst van hartpatiën
ten is overigens maar klein.
Niet iedereen die in aanmer
king zou kunnen komen voor
een ander hart, wordt ook op
die lijst geplaatst. „Mensen
gaan soms dood voordat ze aan
de beurt zijn", geeft prof. Wel
lens toe. „Van te voren wordt
er door de artsen al een stren
ge selectie gemaakt. Er wordt
gekeken of de patiënt verder
in redelijke conditie is. Of ie
de zware operatie wel aan
durft. Zien hij, z'n partner, z'n
omgeving niet op tegen een le
ven waarin medicijnen en re
gelmatige controles niet meer
zullen ontbreken? Noem maar
op. Na die afwegingen volgt
een tijd van wachten die ge
middeld drie tot zes maanden
kan duren. In die tijd kunnen
mensen sterven. Dat andere
hart hebben ze niet voor niets
nodig".
Waar het volgens Wellens nu
om draait, is dat harttrans
plantatie ook algemeen aan
vaard wordt als een goede me
thode om bepaalde groepen
hartpatiënten te helpen. „Eer
lijk gezegd twijfel ik er niet
aan dat die acceptatie er komt.
Omdat het een ingreep is met
goede resultaten. Negen van
de tien patiënten is een jaar na
de operatie nog in leven. Zón
der operatie sterft tachtig pro
cent binnen één jaar".
De Gezondheidsraad laat het
nu verder aan de politiek over
om te beslissen of harttrans
plantaties in het ziekenfonds
moeten. Als het aan de cardio
loog ligt, gebeurt dat wel. Om
dat dergelijke operaties leven
reddend zijn. „Ze zullen wel
weer beginnen over het geld,
Herdenking „Maassluis"
In een stampvolle Rotterdamse Laurenskerk zijn gisteren de 27 slachtoffers herdacht die twee we
ken geleden omkwamen bij de ramp met het Nedlloyd-schip Maassluis. De oecumenische dienst,
waarbij ook minister Smit-Kroes aanwezig was, was tweetalig, Nederlands en Indonesisch. Er komt
in Indonesië nog een aparte herdenking voor de Indonesische (islamitische) slachtoffers van de
ramp. foto: anp
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG In het spoed
debat van vanmiddag over de
positie van minister Deetman
wilde PvdA-woordvoerder
Wallage duidelijkheid hebben
over de standpunten van CDA
en VVD. Vooral de VVD heeft
zich vorige week kritisch uit
gelaten over CDA-minister
Deetman, die met zijn wispel
turige gedrag het imago van
de coalitie zou schaden.
Voor '89 is er al een gat van
214 miljoen gulden op de be
groting van Onderwijs doordat
het overleg met de banken
over de privatisering van de
studiefinanciering is stukgelo
pen. Deetman heeft het tekort
van 500 miljoen gulden over
1988 weliswaar grotendeels
weggewerkt, maar hiermee
moet de Kamer nog akkoord
gaan.
Deetman maakte gisteravond
nog eens duidelijk dat hij niet
alleen wenst op te draaien
voor de tekorten. „De minister
van onderwijs is zo arm als
een kerkrat", liet Deetman
weten. „Het hele kabinet is
mede-verantwoordelijk. Daar
om ligt het aanvullen van de
tekorten niet alleen op mijn
bordje". Deetman zei dat hij
zich in een spanningsveld be
vindt: „Aan de ene kant neemt
de scholingsbehoefte toe en
heeft ons beleid dus succes.
Aan de andere kant levert dit
onmiddellijk een tekort op".
De verwachting is dat geen
enkele minister bereid is de
tekorten van Deetman aan te
vullen. Ook is het vrijwel ze
ker dat premier Lubbers en
minister Ruding van financiën
niet van plan zijn geld uit de
algemene middelen te halen.
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG De overgrote
meerderheid van de Tweede
Kamer vindt dat de NAVO
na 1990 zou moeten beslis-
over de modernisering van
de kernwapens voor de korte
afstand. Minister Van den
Broek (buitenlandse zaken)
moet zich volgens CDA, VVD
PvdA binnen de NAVO
sterk maken voor deze opvat
ting.
Uitstel van het besluit zou een
tegemoetkoming betekenen
1 de bezwaren van de West-
duitse regering om dit jaar al
de knoop door te hakken.
Bondskanselier Kohl wil de
volgend jaar in zijn land te
houden verkiezingen niet met
n heftige kernwapendiscus-
belasten. De regeringspar
tijen en de PvdA hebben wel
begrip voor de Duitse bezwa
ren, zo bleek gisteren in een
debat over het NAVO-beleid.
Minister Van den Broek voelt
tot nu toe niet veel voor uitstel
van het moderniseringsbesluit.
Wel heeft hij op 16 februari
zijn Amerikaanse ambtgenoot
Baker voorgesteld om een
'tweesporenbeleid' te voeren:
de korte-drachtswapens
moeten deels worden ver
nieuwd (met name de Lance-
raketten) en deels worden af
gestoten. Wat dat laatste be
treft heeft Van den Broek de
nucleaire granaten op het oog,
die door tanks kunnen worden
afgevuurd.
De PvdA en D66 willen het
liefst dat de NAVO door mid
del van onderhandelingen met
het Warschau-pact haar mo
derniseringsplannen totaal
overbodig maakt. CDA en
VVD zien op dit moment ech
ter geen heil in het „wegon-
derhandelen" van de korte-
drachtswapens. Zij zijn het
eens met de Amerikaanse op
vatting dat er eerst resultaten
zichtbaar moeten worden in
de onderhandelingen over we
derzijdse vermindering van de
conventionele bewapening, die
deze week in Wenen begin-
De regeringspartijen voelen
ook niets voor het PvdA-
standpunt dat alle kernwapens
uit Europa moeten verdwij
nen. Volgens CDA-woord-
voerder Frinking blijven
kernwapens een onmisbaar
element in -de afschrikkings
strategie van de NAVO. De
nucleaire granaten mogen wat
het CDA betreft wel door de
NAVO worden afgeschaft,
maar de Lance-raketten
moeten in CDA-ogen blijven
en ook worden gemoderni
seerd. De VVD vindt dat het
aantal atoomgranaten „bedui
dend kan worden
derd".
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
17 maart verschijnt deze krant met de special
Komt er na de teleurstellende verkoopcijfers in 1988 dit
jaar een opleving in de verkoop van nieuwe auto's? Zeker is
dat u via de special AUTO'89 een publiek bereikt dat geïn
teresseerd is in auto's. Bovendien wonen deze mensen in
een welvarend deel van Nederland.
Informatie over de adverteermogelijkheden in deze special
wordt u graag verstrekt door Ronald te Boekhorst, bereik
baar onder nummer 071 - 122 244.
Lido tuinmeubelset
4 luxe fauteuils.'Vol-kunststof. Inklapbaar.
Ovale tafel 136 x 90 cm. Met verstelbare poot
Ook los verkrijgbaar:
