Jeltsin leert Moskou wat verkiezingen zijn Spion geeft zich uit voor Nederlandse zoon Iran voorspelt desastreuze gevolgen Rushdie-affaire Bush vecht voor steun aan Tower BUITENLAND £eidóC@otvicmt DINSDAG 28 FEBRUARI 1989 PAGINA 6 Armenië herdenkt bloedbad Soemgait MOSKOU In de Armeense hoofd stad Jerevan is gisteren massaal her dacht dat een jaar geleden etnische rellen uitbraken in de stad Soemgait in de buurrepubliek Azerbaidzjan. X)ie onlusten, waarbij minstens 26 Armeniërs omkwamen, braken uit na demonstraties om de enclave Na- gorno Karabach bij Armenië te voe gen. Volgens het Armeense persbu reau Armenpress gingen gisteren naar schatting 800.000 Armeniërs in Jerevan de straat op. De betogers leg den bloemen bij het monument voor de slachtoffers van de genocide in Turkije in 1915. Er zijn geen inciden ten gemeld. Hongarije schrapt Russische taalles BUDAPEST Het Russisch wordt in Hongarije als verplichte taal in het la ger en voortgezet onderwijs geschrapt en vervangen door andere talen zoals Engels, Frans en Duits. Het onderwijs in het Russisch, dat tot op heden in alle Oostbloklanden een verplicht vak was, is vaak gekritiseerd omdat de leerlingen wel tot in bijzonderheden werden geïnstrueerd over het leven van Vladimir Lenin, maar niet wisten hoe ze een glas water in het Russisch moesten vragen. De taalhervorming is de jongste in een reeks hervormings maatregelen die de afgelopen weken in Hongarije zijn doorgevoerd. LONDEN Een spion voor Tsjechoslowa- kije blijkt zich in Groot-Brittannië tien jaar lang te hebben uitgegeven als de ver loren gewaande zoon van een Nederlandse vrouw. Deze week begon in Londen het proces tegen een 43-jarige man, die onder de naam E.v^H in de rol van zoon kroop. Hij werd naar eigen zeggen als kind in Tsjechoslowakije door zijn ouders in een tehuis achtergelaten en opgevoed door pleegouders. Naar nu blijkt begon de ge schiedenis in 1944 toen mevrouw v. H. een kind van een Duitse soldaat ter wereld bracht, dat werd overgedragen aan pleeg ouders en nog steeds spoorloos is. Ruim dertig jaar later vond de moeder via het Rode Kruis het spoor van de valse zoon dat naar Londen leidde waar v.H. zoge naamd als kunsthandelaar werkte. Tijdens het proces bleek dat de man bij zijn oplei ding in Tsjechoslowakije een valse identi teit kreeg. Via genetisch onderzoek werd vastgesteld dat de mogelijkheid van ver wantschap tussen moeder en „zoon" nihil is. De man, die zegt niet schuldig te zijn, is vorig jaar april opgepakt in Friern Barnet, waar hij door leden van de Britse geheime dienst werd betrapt toen hij een morse- boodschap uit Tsjechoslowakije ontving. Avondklok voor tieners in Washington WASHINGTON De gemeenteraad van Washing ton heeft besloten een avondklok in te stellen voor tieners. Zo hoopt het gemeentebestuur het geweldda dige drugsprobleem in de stad aan te kunnen pakken. Tieners onder de 18 mogen nu op vrijdag en zaterdag tussen middernacht en 6 uur 's morgens niet meer sa menscholen op straathoeken, in parken of in andere publieke gelegenheden. Op de andere dagen van de week geldt de avondklok van 11 uur 's avonds tot 6 uur 's morgens. Een eerste overtreding doet de politie af met een vermanende vinger. Gaat een tiener op nieuw in de fout, dan krijgen de ouders een boete van honderd dollar. Een derde overtreding komt op twee honderd dollar boete te staan, en elke verdere over treding kost vijfhonderd dollar. Washington wordt geteisterd door drugs-moorden. Afgelopen jaar wer den in Amerika's hoofdstad 372 mensen vermoord. MOSKOU Er is geen twijfel meer mogelijk: ein delijk bestaat er dan toch iets van democratie in de Sovjetunie. Ondanks be richten over manipulatie in sommige delen van het land zullen de kiezers in Moskou de kans krijgen te stemmen op de voormali ge partijleider van de stad. De populaire radicaal Bo ris Jeltsin, die ruim een jaar geleden door het po- litburo werd ontslagen uit zijn functie, maakt een bijzonder grote kans te winnen. Eigenlijk betekent de verkie zing een referendum over zijn ontslag, maar ook over het vertrouwen in Gorbatsjovs hervormingsbeleid. Jeltsin stelt in zijn verkiezingspro gramma duidelijk een alterna tieve benadering van pere strojka voor. iadat partijleider litburo ontstond er in Moskou een soort cultus rond Jeltsin. Hij is op het moment zelfs zó populair dat een oorspronkelij ke kandidaat voor het kiesdis trict Moskou, Vitaly Vorotni- kov, zich onmiddellijk terug trok toen hij hoorde dat Jeltsin kandidaat was en elders een wat veiliger functie bemach tigde. Jeltsin wordt alom beschouwd als een man van het volk, die tegen de corruptie en de be voorrechting van partijleden is. Bovendien is hij gekant te gen de conservatief Yegor Li- gatsjov, met wie hij vorig jaar tijdens het partijcongres in de clinch lag. Daar staat tegen over dat hij openlijk werd ge brandmerkt, zelfs door Gor- batsjov, als een schijn-revolu- tionair die alleen gedreven wordt door persoonlijke ambi tie. Figuranten Vorige week dinsdag werd hij dan tijdens een officiële ver kiezingsbijeenkomst aangewe zen als kandidaat. In zijn toe spraak nam hij geen blad voor de mond. Hij liet zich openlijk uit over dingen waar anderen maar nauwelijks op durfden te zinspelen. De nieuwe opperste sovjet, of tewel het parlement, moet vol gens hem veranderen van een „verzameling figuranten", die alleen maar namens het be stuurslichaam van de partij spreken, in een organisatie die het héle volk vertegenwoor digt. Het dient ook uitdrukke lijk verklaard te worden dat de terugkeer van een autori taire macht en persoonlijk heidsvereringen te allen tijde voorkomen zal worden. Jeltsin riep op tot de afschaf fing van de huidige verkie zingswet, onder welke een derde van alle beschikbare ze tels in het parlement worden gereserveerd voor mensen die door de partij en andere be langrijke organisaties worden aangesteld. Verkiezingen be horen vrij, eerlijk en geheim te zijn, verklaarde hij. Vervolgens bekritiseerde Jelt sin de bevoorrechting van de élite en verklaarde dat ieder een, „van arbeider tot staats hoofd" evenveel recht heeft op voedsel, goederen, gezond heidszorg en allerlei andere rende „zuilenhal" in het ge bouw van de vakbonden vlak- Rechts: Demo cratie in de Sov jetunie? Ivan Drach uit Kiev, voorzitter van een schrijvers bond, heeft daar zo zijn twijfels over. Vorige week sprak hij nog met Gor- batsjov, maar deze week werd door de politie een einde ge maakt aan de openbare bijeen komst waar hij onder meer over de komende ver kiezingen sprak. Links: Boris Jel- stin. FOTO'S: AP bij het Kremlin. Vanaf twee uur 's middags tot na midder nacht hielden Jeltsin, Brakov en acht andere potentiële kan didaten toespraken en beant woordden indringende vragen uit het publiek, bestaande uit negenhonderd afgevaardigden. Uiteindelijk moest iedereen stemmen op de kandidaat van zijn of haar keuze. Jeltsfn be haalde 59 procent en Brakov, gesteund door een grotere de legatie, kwam op 64 procent. De andere acht kwamen niet op de vereiste 50 procent om door te gaan. Met zijn krachtige persoonlijk heid overtroefde Jeltsin ieder een. Zijn zware stem deed de kristallen kroonluchters bijna rinkelen. Toch had hij een zware kluif aan de vragen uit het publiek. Hoe kan het, vroeg een vrouw, dat uw kleinkind één van de speciale „Engelstalige" scholeij bezoekt (die in het algemeen hoger staan aangeschreven dan de gewone scholen), terwijl u er juist voor pleit dat die moeten verdwijnen? Aanvankelijk antwoordde Jeltsin dat deze school toevallig de dichtstbij zijnde was. Vervolgens stamel de hij dat zijn beleid er niet op gericht was de speciale scholen af te schaffen, maar andere scholen te verbeteren tot het zelfde onderwijsniveau. Een andere vrouw, eveneens terdege voorbereid en inge licht, wilde weten waarom zijn dochter er de afgelopen twee jaar tot twee maal toe in ge slaagd was naar een betere flat te verhuizen, terwijl Moskou kampt met een groot huisves tingsprobleem. Jeltsin voerde dat scheuren zaten in de muren van zijn dochters eerste woning, maar erg overtuigend klonk zijn pleidooi toch niet. Despoot Een man vroeg zich af of Jelt sin weer een despoot zou zijn als hij eenmaal gekozen was, zoals in de tijd dat hij nog par tijleider van de hoofdstad was. Jeltsin ontkende dat hij inder tijd een tiran was, maar voeg de daaraan toe: „De situatie waarin ik verkeerde dwong mij tot strenge maatregelen en een nogal veeleisende houding ten opzichte van anderen". Naar zijn optreden tijdens de bijeenkomst te oordelen was het duidelijk dat Jeltsin bij zonder meedogenloos en inti miderend kan zijn in het ver wezenlijken van zijn doelstel lingen. voorzieningen. De geheime „vierde afdeling" van het mi nisterie van volksgezondheid, die uitsluitend zorgt voor de heersende élite, moet zo snel mogelijk afgeschaft worden. De daardoor vrijkomende zie kenhuizen en geldmiddelen moeten ten goede komen aan wezen, invaliden, Afghaanse oorlogsveteranen en anderen uit de zwakste geleding van de maatschappij. Op 26 maart zal Jeltsin het op nemen tegen Yevgeny Brakov, directeur van de omvangrijke Zil-autofabrieken (die limousi nes voor de partij-élite produ ceert) en een trouwe vertegen woordiger van de gematigde partijlijn. Zware kluif Op grond hiervan zou gecon cludeerd kunnen worden dat de campagne niet al te vlekke loos en eerlijk zal verlopen. Op de Moskouse televisie werd weliswaar een uitgebreide re portage over de nominatiever gadering uitgezonden, maar de meest radicale gedeeltes van Jeltsins toespraken bleven toch achterwege. Wat wel werd getoond was zijn stunte lige antwoord op de vraag over de school van zijn klein kind en Brakovs aanvallende kritiek op hem. Een verkiezingscampagne in welke vorm dan ook is iets on gekends in de Sovjetunie. De Russen leren echter snel. Mocht het een gemene cam pagne worden, des te leuker voor het publiek. ANGUS ROXBURGH (c) The Sunday Times, Londen LONDEN Als Groot- Brittannië zijn politieke standpunt in de affaire- Rushdie niet wijzigt, kan dat „desastreuze" gevol gen hebben voor de we reld en het Midden-Oos ten in het bijzonder. Dit heeft de door Londen uit gewezen Iraanse zaakge lastigde Mohammad Basti gisteravond verklaard voor de Britse omroep BBC „Het is zeer ongelukkig dat uw regering de eerste is ge weest die van deze kwestie een puur politieke affaire heeft gemaakt", zei Basti aan Mulisch niet naar schrijversmarkt ROTTERDAM Harry Mulisch neemt niet deel aan een schrijversmarkt van De Bijenkorf uit protest tegen het be sluit van dit warenhuis om het omstreden boek „De Dui velsverzen" van Salman Rushdie vooralsnog niet te verko pen. De auteur heeft begrip voor het probleem waar De Bij enkorf mee zit, maar „hun afweging is een andere dan die ik maak. Ik ben een collega van Rushdie. Het had mij bij wijze van spreken ook kunnen overkomen", aldus Mulisch. Hij schreef dit jaar voor het warenhuis een speciaal boeken- maandboek onder de titel „Voorval" dat hij op 11 maart op de schrijversmarkt in Rotterdam zou signeren. Roald Dahl van leer tegen Rushdie LONDEN Salman Rushdie is een „gevaar lijke opportunist" die met opzet zijn boek „The Sa tanic Verses" heeft opge klopt om er een bestsel ler van te maken. Dat schreef Rushdie's colle ga-auteur Roald Dahl gisteren in een ingezon den brief in The Times. „Het is duidelijk dat Rushdie een diepgaande kennis heeft van de isla mitische godsdienst en zijn aanhangers, en hij moet zich volledig be wust zijn geweest van de intense en gewelddadige gevoelens die zijn boek onder devote moslims zou opwekken", zei Dahl. „Door een dergelijk sen- sationalisme komt een willekeurig boek ind - daad aan de top van -Je bestsellerlijst, maar ik vind dat een goedkope manier van doen" boord van het vliegtuig dat hem naar Teheran bracht. „Als zij vasthoudt aan deze lijn, zal dat desastreuze ge volgen hebben voor de gehe le wereld en voor het Mid den-Oosten in het bijzonder". Op de vraag of hij met die gevolgen duidde in de rich ting van de Britse gijzelaars in het Midden-Oosten zei de diplomaat dat hij daarop geen „onherroepelijk ant woord" kon geven. „U weet dat de bevolking in het Mid den-Oosten bijna geheel be staat uit moslims", zei hij. „En die zijn allemaal even getroffen door de houding die uw regering over deze zaak aanneemt en de uitspra ken die zij daarover doet". De Britse regering gaf giste ren te kennen dat het Britse standpunt „door geen enkel dreigement" zal worden ver anderd. Volgens Basti is er echter geen sprake van een dreiging. „Er is sprake van een goddelijke opdracht uit de heilige schrift van de is lam. Die opdracht is er en is er altijd geweest en ik geloof niet dat er iemand is op aar de die dat kan veranderen". Uitweg Gisteren maakte Moskou be kend dat Sovjet-minister van buitenlandse zaken Eduard Sjevardnadze afgelopen weekeinde tijdens zijn be zoek aan Iran twee uur lang over de Rushdie-affaire heeft gediscussieerd met ziin Iraanse ambtgenoot Ali Ak- bar Velayati en met vde Iraanse president Ali Kha menei. „We hebben de in druk dat de Iraanse regering een uitweg zoekt voor deze zaak en dat de Russische re gering een positieve rol kan spelen", aldus Gennadi Ge- rasimov, de woordvoerder van het ministerie van bui tenlandse zaken in Moskou. Op de vraag of hij de zaak heeft aangeroerd tegenover ayatollah Khomeini, die Rushdie vanwege zijn boek „De Duivelsverzen" vogel vrij heeft verklaard, bleef Gerasimov het antwoord schuldig. De Amerikaanse president George Bush heeft gisteren gewaarschuwd dat zijn rege ring geen gewelddadige pro testen in de VS tegen het omstreden boek „Duivelsver zen" van Salman Rushdie zal tolereren. Gisteren waren het kantoor van een week blad in New York dat vorige week in een hoofdartikel de schrijver Salman Rushdie steunde, en twee boekwin kels in Californië het doelwit van aanslagen met brand bommen. „Wij weten nog niet of deze bomaanslagen verband houden met het boek „Duivelsverzen", aldus de Amerikaanse president. „Maar laat me duidelijk zijn: iedereen die daden van inti midatie of geweld onder neemt gericht tegen de au teur, uitgevers of distribu teurs van de „Duivelsver zen" zal met maximum-straf fen worden vervolgd", zei Bush. fggllf! TT.;! Geconcentreerd luistert de voorzitter van het Iraanse parlement Hashemi Rafsanjani (boven) hoe minister van buitenlandse zaken Ali Akbar Velayati ervoor pleit de banden met Londen te verbre ken. WASHINGTON De Amerikaanse president Bush „vecht" voor elke stem van senatoren vóór de benoeming van John Tower tot minister van defensie. „Hij is de beste man om de taak op zich te nemen zoals ik dat wil", aldus Bush. Vorige week werd de benoeming van Tower door de defensie commissie van de Senaat afgewezen met elf tegen negen stemmen. De vol tallige Senaat, waar de Democraten de meerder heid hebben, spreekt zich morgen over de benoe ming uit. Intussen is de affaire-Tower van een satire verworden tot een smartlap, waarin de Ame rikaanse media een belangrij ke rol spelen. Want stel je eens voor: op een zondagmorgen verschijnt de kandidaat-minis ter van defensie van 's werelds grootste economische en mili taire macht op de tv en zweert, ten overstaan van een miljoenenpubliek, dat mocht hij de door hem zo fel begeer de baan krijgen, hij nimmer meer een druppel alcohol drinkt. John Tower was jarenlang lid van de Amerikaanse Senaat. Van 1981 tot 1985 was hij voorzitter van de zeer machti ge senaatscommissie voor de strijdkrachten. Vervolgens was hij een jaar ontwapenings onderhandelaar in Genève. In dat jaar vond ook de definitie ve verwijdering van zijn echt genote, Lilla Burt Cummings plaats. Als de scheiding van de Towers in 1987 door eén recht bank in Texas wordt behan deld, vertelt een, getergde Lilla allerminst vleiende verhalen over de chronische rokkenja- gerij van haar man, daarmee een bom leggend onder diens politieke carrière. Tower zelf keerde de politiek daarna de rug toe en begon, gewapend met zijn enorme en unieke militaire kennis die hij zich heeft verworven, mei het afsluiten van contracten met grote defensiefirma's die hij voor goed geld van advies gaat dienen. En nu wordt die zelfde Tower door zijn vriend George Bush, genoemd als mi nister van defensie. De kandi daat-minister betrekt een ka mer in het Pentagon om zich op zijn nieuwe baan voor te bereiden en huurt een suite in het peperdure Jefferson Hotel 'in Washington omdat hij nog geen vaste verblijfplaats in de hoofdstad heeft. In datzelfde hotel neemt ook Towers nieu we vriendin haar intrek. En bij de berichten dat Tower een vrouwenjager is, voegen zich nu ook tal van onbewezen ver halen over de alcoholproble men van de kandidaat-minis ter. Towers benoeming tot minis ter van defensie moet worden goedgekeurd door dezelfde se- ooit voorzitter was. Nu wordt door tal van afgevaardigden en senatoren regelmatig een glas gedronken en geen van hen lijkt daarom bereid de eerste steen in Towers richting te gooien. President Bush doet intussen niet wat hij zou moeten doen: er bij Tower op aandringen zich terug te trekken. Want zelfs als Tower morgen alsnog door de Senaat wordt be noemd hoewel de kans ui terst klein is dan nog blijft de nieuwe minister van defen sie een belast en beladen man die men ervan zal blijven ver denken dat hij zijn limonade met een scheut whisky aan lengt. Meer overlast door Griekse stakingen ATHENE Doden die geen begrafenis krijgen; huisvuil dat blijft liggen en toeristen die het land wel in zijn gekomen, maar hun terugvlucht afgelast zien. Dat zijn enkele gevolgen van een nieuwe reeks stakingen in Griekenland. De luchtverkeerslei ders, vuilnisophalers en doodgravers hebben zich gevoegd bij de medici, leraren, industriearbeiders en anderen die de afgelopen tijd hun ongenoegen over hun werkomstandigheden tot uitdruk king hebben gebracht. Zij allen eisen betere salarissen, om de sterke inflatie het hoofd te kunnen bieden. 1 'wfesS; Lan dingskoorts BONN Oud nieuws geen nieuwsIn Duitsland gelden in dat opzicht andere wetten. Denk eens aan het Duits- Libische gifgasschandaal, dat in 1980 begon en waarvan pas anno 1989 mondjesmaat de omvang bekend wordt. En al die kleine beetjes die bekend worden zorgen per keer weer voor grote koppen in tfe kranten. En denk eens aan de bijna-kernramp in de kerncentrale van Biblis, die een vol jaar stil werd gehouden. Nu heb ik een affaire uit november 1986, die te mooi is 'om in de vergetelheid te raken. „Mooi" is eigenlijk niet het goede woord, want een Egyptisch vrachtvliegtuig met bemanning, plus een onbekend aantal personen, gebouwen en installaties op de luchthaven Frankfurt zijn rakelings aan een reusachtige ramp ontsnapt. Het verhaal is bekend geworden dankzij de loslippigheid van een Duitse verkeersvlieger, die er destijds voor zover dat mogelijk was getuige van is geweest. We moeten terug naar de 28e november 1986. De luchthaven van Frankfurt lag in dichte mist gehuld, met een zicht van niet meer dan dertig meter. In die „melkweg" kwam een viermotorige Boeing-707 aanvliegen voor een landing. Het was niet uitgerust met apparatuur die een landing onder deze omstandigheden verantwoord maakte en de gezagvoerder was èr niet voor opgeleid. Van bovenaf wist de vlieger nog wel landingsbaan 25R te vinden. Nou ja, zo ongeveer. Want toen de wielen vlak boven het asfalt zaten zag hij niets meer. Hij besloot door te starten. Met vijf meter ertussen schoot het toestel over bedrijfsgebouwen rechts van de startbaan heen, vlak langs de waarnemingstoren van de brandweer. De t aan wezige brandweerlieden dachten dat de wereld verging en stoven naar buiten. De Egyptische piloot liet zich door het incidentje niet afschrikken. Hij moest en zou op Frankfurt op aarde terugkeren. Onversaagd kwam hij terug, nu kiezend voor de linker landingsbaan. Die ligt op het gedeelte van de luchthaven dat in gebruik is bij de Amerikaanse luchtmacht. Ook de Amerikanen kwamen diep onder de indruk van de landingscapaciteiten van de man uit het Midden-Oosten. Logisch, want het vliegtuig liet letterlijk een diepe indruk achter. De vlieger en zijn copiloot zagen de verlichting ter rechterzijde van de baan aan voor de middenstreep. De linker wielen van het landingsgestel kwamen zo hard op de baan, dat die beschadigd werd. De rechter wielen ploegden een diepe vore in het weke grasland ernaast. Het weerstandsverschif tussen links en rechts was zo groot, dat het gehele vliegtuig even later rechts van de landingsbaan zat. Gelukkig met zo hoge snelheid, dat het neuswiel nog vrij zweefde. Wie zegt dat Boeing geen goede vliegtuigen bouwt? De ouwe 707 gaf niet op, zelfs toen de beide linker motoren de grond raakten, de gondelbeplating alle kanten op vloog en de schoepen modder in plaats van lucht te verstouwen kregen. Trouw reageerde het toestel op het besluit van de vliegers opnieuw door te starten. Na 180 meter schuren van de motorgondels over de grond en nog eens 50 meter van ploegen door het gras kwam het toestel inderdaad los. De landingskoorts van de mannen in de cockpit was daarmee nog allerminst ten einde. Maar tot opluchting van de mensen in de verkeerstoren besloten ze nu de luchthaven Keulen-Bonn met hun bezoek te vereren. Daar waren de omstandigheden aanzienlijk beter. Hier zette de gezagvoerder het toestel zonder problemen aan de grond. Gezien de toestand waarin het vliegtuig verkeerde was dat toch nog een prestatie. En de gezagvoerderDie had nog steeds last van landingskoorts. Met een stalen smoel vroeg hij nieuwe kerosine, om terug te vliegen naar Frankfurt. Want daar moest hij eigenlijk zijn.Die vlieger ging niet op. Een landing kunnen de luchthavenautoriteiten een piloot nooit weigeren. Maar een start gelukkig wel.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 6