Spellingsvoorstel zonder
al te tiepiese woorden
Automobilist schrikt
van verzekeringsactie
l binnenland
lEUWi
Alleen verplicht voor
overheid en onderwijs
[assaal
protest
joeren
nadert
Den Haag
Apk wordt vaker ontdoken
Forse toename van
nekkramp verwacht
£eidóe@outfMit
DINSDAG 28 FEBRUARI 1989 PAGINA 3
Onverwachte groei beroepsonderwijs
DEN HAAG Het leerlingental in het beroepsonderwijs stijgt
onverwacht snel, terwijl in de onderwijsbegroting voor dit jaar
nog rekening was gehouden met een voortdurende vermindering.
De deelname aan het middelbaar beroepsonderwijs is volgens de
meest recente gegevens zelfs met duizend leerlingen gestegen, al
dus minister Deetman van onderwijs gisteren tijdens een toe
spraak op de pedagogische Technische Hogeschool in Eindhoven.
De toename met duizend leerlingen betekent dat sprake is van
een groei van 3,5 procent ten opzichte van het totaal geraamde
aantal leerlingen. Het deeltijd-mbo groeit met bijna zes procent,
aldus Deetman. De deelname aan het hoger beroepsonderwijs
neemt al enige jaren versneld toe. Dat leidt dit jaar tot 5,5 procent
groei en in de jaren negentig tot een toename van meer dan tien
procent.
De minister noemde deze ontwikkeling positief. „Het kabinet be
pleit de scholingsgedachte al jaren, terwijl ook de vakorganisaties
de werkgevers hier terecht keer op keer om roepen. Het beleid
_r dit terrein begint dan nu concreet vruchten af te werpen", zo
stelde hij vast.
Teengs Gerritsen maakt
het goed na hartaanval
LEIDSCHENDAM Oud ver-
zetsstrijder H. Teengs Gerritsen,
die gisteren tijdens een herden
kingsplechtigheid aan het Wasse-
naarse Slag werd getroffen door
een lichte hartaanval, maakt het
naar omstandigheden goed. Hij
ligt nog steeds op de intensive-
care-afdeling van ziekenhuis Sint
Antoniushove in Leidschendam,
maar de doktoren verwachten
dat hij binnenkort naar een ge
wone afdeling kan worden over
gebracht. Vermoedelijk heeft de
alles doordringende kou in Was
senaar een rol gespeeld in de at
tack van Teengs Gerritsen.
Unieke hartoperatie
nu ook in Nederland
MAASTRICHT In het Academisch
Ziekenhuis in Maastricht is gisteren
voor de eerste keer in ons land een zo
genoemde wikkelhartoperatie uitge
voerd. Bij zo'n ingreep wordt een ge
deelte van de grote rugspier rond het
hart gewikkeld. Op die manier wordt de
zwakke hartspier aan de gang gehou
den. Gedeeltelijk wordt de taak van
deze hartspier met behulp van een pace
maker overgenomen. Een dergelijke
operatie wordt alleen verricht bij pa
tiënten van wie het hart zo slecht is, dat
een harttransplantatie zinloos is. Pas
over enige tijd zal duidelijk zijn of de
operatie is geslaagd. Het is een risicovol
le ingreep die elders in de wereld dertig
keer is uitgevoerd.
Magneetkaart is
klaar voor invoering
DEN HAAG De magneetkaart voor
het openbaar vervoer is klaar om te
worden ingevoerd. De kaart, die is te
vergelijken met de blauwe pasjes die
in veel bedrijven worden gebruikt om
deuren te openen, kan in geheel Ne
derland worden gebruikt voor bus,
tram en metro. De NS-trajecten waar
voor nu een strippenkaart kan worden
gebruikt, komen eveneens in aanmer
king voor het systeem. De projectorga
nisatie die zich de afgelopen jaren
heeft beziggehouden met de voorberei
dingen van de magneetkaart, biedt het
plan op 15 maart aan minister Smit
van verkeer en waterstaat aan. De mi
nister zal dan spoedig een besluit ne-
Kronen en bruggen
kunnen goedkoper
AMSTERDAM Kronen en bruggen
van edele palladiumlegeringen zijn bij
tandheelkundig gebruik een goedkoop
alternatief voor de goudlegeringen en
onedele legeringen op basis van nikkel
en chroom. Tot die conclusie komt J.
van der Zei in een onderzoek, waarop
hij deze week promoveert. In Nederland
worden jaarlijks 800.000 kronen gefabri
ceerd. Vanwege de bezuinigingen wordt
gestreefd naar steeds lagere materiaal
kosten. De goedkopere, onedele legerin
gen brengen echter risico's voor de pa
tiënt mee. Palladium behoort met goud
en platina tot de meest edele metalen,
maar is een stuk goedkoper. Een goud-
kroon kost 120 gulden, een palladium-
kroon slecht 20 gulden.
VANDAAGt
IN HET
DEN HAAG De spel-
van het Nederlands
kan en dient te worden
verbeterd. Eerst moet de
voorkeurspelling worden
opgeheven. De officiële
schrijfwijze van het bas
taardwoord typisch wordt
niet vernederlandst tot
tiepies; excellent evenwel
is in het vervolg alleen
nog goed als er eksellent
staat.
Een werkgroep van de Taalu-
lie beveelt in een vandaag ge
publiceerd rapport ook veran-
leringen aan van regels voor
verbindingsletters, voor de te-
tens apostrof, trema en lig-
;end streepje, en eventueel
voor de werkwoordsvormen.
Na advies van de Raad voor
de Nederlandse Taal en Lette
ren neemt het Comité van Mi
nisters van de Nederlandse
Taalunie de politieke beslis-
ising of verandering van spel
ling gèwenst is. Zo ja, dan
moet het comité een spellings-
jrommissie instellen die in drie
jaar de voorstellen van de
DEN HAAG De Woordenlijst van 1954, het groene boekje,
waarin de officiële spellingsregels zijn neergelegd, heeft niet
echt voldaan. In het uitzicht gestelde regelingen kwamen soms
niet tot stand en een nieuwe regeling voor bastaardwoorden
werd niet ingevoerd.
De commissie Pée-Wesseling zette zich aan het schrijven van
een nieuwe regeling en kwam in 1969 met eindvoorstellen plus
een vereenvoudiging van de werkwoordsspelling. De spellings
trijd laaide weer in volle hevigheid op. Nederland en België
werden het niet eens en schoven de kwestie naar het Neder
lands-Vlaams instituut voor de Nederlandse taal, dat nog moest
worden opgericht. Het werd in 1980 de Taalunie die nog meer
liet onderzoeken.
Vandaag publiceerde de Taalunie de volgende rapporten: „De
Nederlandse Taalunie en de spelling: enige juridische beschou
wingen" van prof.dr. Karei Wellens, „Speling in de Spelling"
van drs. G. Heyne en M. Hofmans over spellingsvoorkeuren van
Nederlanders en Vlamingen, en het Rapport van de Werkgroep
ad hoe Spelling onder leiding van prof.dr. G. Geerts. Daaruit
blijkt onder meer dat de meeste mensen een woord spellen zoals
ze de spelling ervan in hun geheugen hebben opgeslagen en niet
zoals ze die uit regels moeten afleiden.
werkgroep kan uitwerken.
De werkgroep vindt dat dub
belspellingen voor de schrijf
wijze van bastaardwoorden, op
enkele uitzonderingen na, die
nen te worden opgeheven. Te
vens moet een gematigde ver
nederlandsing worden doorge
voerd. Dit komt erop neer dat
de woorden geschreven wor
den zoals ze meestal nu al be
staan als niet-voorkeurspel-
ling. Dit levert woorden op als
het genoemde eksellent, maar
ook en onder meer: kuituur,
akku, piknik, skanderen, ak
sent, akwarel, bachant, jen,
preses, ekologie en eukume-
nisch.
De vernederlandsing gaat vol
gens de voorstellen van de
werkgroep niet zover dat „tie
pies" goed gespeld kan worden
genoemd. Uit den boze zijn
ook schrijfwijzen als: bèzje, sjo-
feur, sinjaal, sentrum, dozis,
twalet, kwafferen, etwie, kse-
nofobie en antikèr.
Dan zijn er nog bepaalde wel
omschreven groepen van
woorden en uitdrukkingen die
van vernederlandsing moeten
kunnen worden uitgesloten,
oordeelt de werkgroep. Daar
mee worden spellingen als cre
do en casu quo gehandhaafd in
plaats van te veranderen in
kredo en kasu kwo.
Het kan zijn dat de uitwerking
van het voorstel over de bas
taardwoorden niet tot een be
vredigend resultaat leidt. In
dat geval moet de huidige
voorkeurspelling, met wat in
cidentele aanpassingen, tot
enige spelling worden ver
klaard, meent de werkgroep.
De werkgroep stelt een ver
eenvoudiging voor van de re
gels voor het spellen van de
verbindingsletters. Eindigt het
eerste deel van een samenstel
ling op „en" dan wordt de ver
bindingsklank geschreven als
„en" (havenmeester en hel
dendaad). Dit moet ook zo zijn
als het meervoud van het eer
ste deel op „en" eindigt, bij
voorbeeld koninginnendag en
perenboom. In alle andere ge
vallen wordt het „e": asperge
blad, blindedarm, rijstepap.
De verbindings „s" zou in
twee gevallen moeten worden
geschreven. Ten eerste als de
klank wordt gehoord en deze
klank niet de laatste is van het
eerste of de eerste van het
laatste deel van de samenstel
ling. Voorbeelden hiervan zijn:
liefdesuur en dorpskom, over-
winningszoen en kapperszaak,
naast waszak, dorpstraat en
Het spellingonderwijs zou wel eens heel anders kunnen worden als c
sie van de Taalunie zouden worden aangenomen en uitgewerkt.
dienstzaak.
In het tweede geval wordt de
„s" geschreven als het eerste
lid een meervoud heeft op „s"
zonder apostrof en het tweede
lid met een „s" begint: meisjes
school en memoiresschrijver
naast doodstraf en tubaspel.
De werkgroep stelt drie wijzen
voor voor het gebruik van de
apostrof: voor meervoud (pia
no's), om bezit of afhankelijk
heid aan te geven (Anna's, Re-
né's en Max') en in verklein
woorden (piano'tje).
Het trema om te voorkomen
dat een woord fout wordt gele
zen, moet een liggend streepje
worden of worden weggelaten.
Voorbeelden van het eerste:
zaai-uien, radio-omroep en
mee-eten, en van het tweede:
weeig, geemancipeerd en
reeel.
Het streepje moet blijven als
koppelteken (minister-presi
dent) en als weglatingsteken
(groente- en fruithandel). Het
koppelteken in Zeeuws-
Vlaams blijft, maar wordt in
gevoerd voor wat nu nog als
Oostvlaams en Noordhollands
moet worden geschreven.
Deze woorden worden dan:
Oost-Vlaams en Noord-Hol
lands.
De werkgroep boog zich ook
over de werkwoordsvormen.
Ze stelt voor: De huidige rege
ling wordt gehandhaafd of
wijzigingen worden ingevoerd
die al 20 jaar geleden zijn
voorgesteld. Wordt tot het
laatste besloten dan kan er ook
nog een nieuwe regel van ge
lijkvormigheid komen.
De oude voorstellen behelzen
„vindt" te spellen zonder de
„t" aan het einde van het
woord, en „wachte" en „bran-
de" als verleden tijd, dus zon
der de verdubbeling van de
„t" en de „d".
In dezelfde geest kunnen nu
ook enkele achtervoegsels
worden aangepast: geen dub
bele medeklinkers die niet no
dig zijn voor de uitspraak.
Dus: fietster en onmiddelijk.
De nieuwe regel van de gelijk
vormigheid houdt in dat de als
„t" klinkende uitgang in de te
genwoordige tijd als „d" wordt
gespeld als in de verleden tijd
de „d" wordt gehoord. We
schrijven dan: het gebeurd, hij
speeld, jij overlegd en zij eksel-
leerd.
Bij de spelling behoort een
woordenlijst. De werkgroep
adviseert deze lijst op te zetten
als een spellinglijst: zonder in
formatie van zuiver-gramma-
ticale aard en zonder overbo
dige woorden.
In het laatste geval moet geko
zen worden tussen twee lijsten.
De ene bestaat alleen uit
woorden waarvan de spelling
niet ondubbelzinnig kan wor
den bepaald op grond van de
regels. De andere omvat ook
de Nederlandse basiswoorden
schat, ter wille van bij voor
beeld anderstalige gebruikers,
aldus de werkgroep.
ZOETERMEER Zoetermeer
s vanmiddag overstroomd
loor boeren die met hun trek
kers morgen - via de Voorweg
ea Leidschendam - massaal
:ullen optrekken naar Den
laag. Hun trekker-estafëtte is
ien protest tegen het Europees
in nationaal landbouwbeleid
in het milieubeleid.
Boeren, hoofdzakelijk akker-
wuwers, uit onder meer Zee
land, Overijssel en Noord-Hol-
and hebben de gisteren be-
;onnen estafette vandaag
>vergenomen. Met vele tien
lallen reden zij vanmorgen
richting Den Haagt Zoeter
meer was daarbij de centrale
verzamelplaats.
In Den Haag besluiten de boe
ren de estafette morgen rond
het middaguur met het aanbie
den van een petitie met hun
grieven en eisen aan voorzitter
G. Doornbos van het Land
bouwschap. Het is de bedoe
ling dat Doornbos, geëscor
teerd door boeren met hun
De tractoren van de boeren voor hun vertrek naar Den Haag.
trekkers, de petitie op zijn
beurt overhandigt aan minis
ter Braks van landbouw en
visserij.
De boeren willen dat er een
eind komt aan de daling van
de prijzen voor een groot aan
tal akkerbouwprodukten.
Door maatregelen van de Eu
ropese Gemeenschap is de
graanprijs de laatste jaren met
ruim 30 procent gedaald, aldus
voorzitter P. Miedema van de
drie Friese landbouworganisa
ties tijdens een protestbijeen-
komst in Leeuwarden. De ak
kerbouwers teren volgens hem
door de slechte inkomsten
thans jaarlijks 60.000 gulden in
op hun vermogen.
Tijdens een soortgelijke bijeen
komst in Goes verklaarde zijn
Zeeuwse collega H.C. van der
Maas dat de overheid de ak
kerbouw bewust kapot wil
maken. Het onbegrip van de
boeren voor dit beleid dreigt
FOTO: ANP
volgens hem om te slaan in
agressiveit. De boeren verlan
gen van Braks nationale inko
menssteun als de prijzen blij
ven dalen. Verder willen zij
van de overheid tijd en geld
om hun bedrijf aan nieuwe,
scherpere milieu-eisen aan te
kunnen passen.
VEENDAM Het aantal au
tomobilisten dat de verplichte
apk-keuring ontduikt is vorig
aar licht gestegen, zo is geble
ken uit een steekproef van de
Rijksdienst voor het Wegver
keer. Van de „gefotografeerde
voertuigen", zo meldt de
dienst, bleek 3 procent niet ge
keurd te zijn; in 1987 was dat
2,7 procent.
Uit de controle blijkt verder
dat het onverzekerd rijden vo
rig jaar is afgenomen van 6 tot
5,3 procent. Ook zijn verval
singen van voertuiggegevens,
van belang voor de hoogte van
de motorrijtuigenbelasting, af
genomen. Zo gaf 1,4 procent
van de auto-eigenaren een
verkeerd gewicht op, tegen 2,1
procent in 1987. Eenzelfde ten
dens deed zich voor in de re
gistratie van de brandstofsoort;
oplichterij daarmee nam af
van 1,2 naar 0,8 procent. Al
met al is „de zuiverheid van
het Nederlands kentekenregis
ter toegenomen van 98 tot 98,5
procent", aldus de rijksdienst.
(ADVERTENTIE)
Donderdag 9 maart verschijnt bij deze krant
(D
De gelijkvormigheid maakt plaats voor persoonlijke smaak.
In het interieur worden steeds meer accessoires gebruikt,
gemaakt van natuurlijke materialen.
De bijlage WONEN-voorjaar'89 geeft op kleurrijke wijze
een indruk van deze nieuwe tendenzen. x
Adverteerders hebben in deze bijlage een uitstekende mo
gelijkheid om hun collecties onder de aandacht te brengen
van een geïnteresseerd publiek.
Informatie wordt graag verstrekt door Ronald te Boekhorst,
telefoon 071 - 122 244.
I I I I I
C&idóeSouoarit
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG In de komende weken worden in ons land nog
tientallen nieuwe gevallen van nekkramp verwacht. De golf
van deze besmettelijke meningitus is niet, zoals de geneeskundi
ge hoofdinspectie in Den Haag vorige week nog verwachtte, aan
het afnemen.
Naar aanleiding van deze ontwikkeling zal volgens geneeskun
dig inspecteur infectiezaken C. Postema een onderzoek worden
gestart naar deze niet verwachte toename, die sinds de epidemie
van nekkramp in 1966 niet zo hoog was. Tot nu toe zijn achttien
mensen aan de gevolgen van nekkramp overleden. Postema
vergeleek gisteren voor de AVRO de situatie van nu met die in
1966, toen er ook sprake was van een epidemie die het hele land
betrof met als zwaartepunt het westelijk deel van de provincie
Noord-Brabant. Het is opmerkelijk dat ook nu in de zuidelijke
provincie de meeste nekkrampgevallen zijn geconstateerd.
Internationale
Commissie van
Juristen krijgt
Erasmusprijs
AMSTERDAM De
Erasmusprijs 1989 voor
Rechten van de Mens is
toegekend aan de Interna
tionale Commissie van Ju
risten in Genève. De prijs,
die 200.000 gulden be
draagt, wordt het komen
de najaar uitgereikt.
toegekend omdat zij in weer
wil van een kleine staf in staat
is al jaren een invloedrijke
stem te laten horen bij rege
ringen en internationale orga
nisaties; door de gedegenheid
en onpartijdigheid van haar
uitspraken en rapporten en
het ontbreken van eenzijdig
heid bij de selectie van proble
men die zijn aanpakt, aldus
het bestuur van de Stichting
Praemium Erasmianum.
Bij de ICJ zijn nationale sec
ties en andere juridische orga
nisaties aangesloten uit meer
dan zestig landen. Het Neder
landse Juristen Comité voor
de Mensenrechten in Leiden
vormt de Nederlandse afdeling
van de ICJ.
Van der Vlies
weer SGP-
lijsttrekker
DEN HAAG SGP-fractie-
voorzitter Van der Vlies (46) is
door zijn partij aangewezen als
lijsttrekker voor de kamerver-
verkiezingen van mei 1990. Hij
volgde bij de verkiezingen van
1986 Van Rossum op als SGP-
gezicht en consolideerde toen
de drie zetels die de staatkun
dig-gereformeerden sinds 1959
in de Tweede Kamer bezetten.
Van der Vlies is kamerlid
sinds juni 1981. Verder is hij
voorzitter van het SGP-voor-
lichtingscentrum, lid van be
stuur van het Reformatorisch
Dagblad en ouderling van de
Hervormde Gemeente Maar
tensdijk.
Zwangere mag toch
's nachts werken
DEN HAAG Zwangere
vrouwen mogen toch 's nachts
werken. Staatssecretaris De
Graaf van sociale zaken was
van plan dit bij wet te verbie
den, maar onder druk van de
Tweede Kamer is hij bereid
van dat plan af te zien. De Ka
mer debatteert vanavond over
een versoepeling van het ver
gunningenstelsel voor nacht
arbeid. De Graaf wilde in eer
ste instantie zwangere vrou
wen om tussen negen uur 's a-
vonds en zeven uur 's och
tends te werken. Alleen voor
bedrijven die hierdoor in pers
oneelsproblemen zouden ko
men, wilde de staatssecretaris
een uitzondering maken. En
dan nog op voorwaarde dat de
betreffenae vrouwen medisch
zouden worden getest. CDA en
VVD vinden deze regeling te
rigoureus en hebben via een
amendement aangedrongen op
versoepeling.
(ADVERTENTIE)
A N PNIEUWSTELEFOON l
ËllA'tiMckïilï
VEENDAM De Rijks
dienst voor het Wegver
keer in Veendam wordt
overspoeld met reacties
van automobilisten die
bang zijn onverzekerd te
rijden. Het is inmiddels
duidelijk geworden dat
een aantal autobezitters
die van de dienst een
brandbrief kreeg, nor
maal bij een auto-assura
deur staat ingeschreven
en dus gewoon verzekerd
is. Een woordvoerster van
het ministerie van ver
keer en waterstaat zegt
zich slecht te kunnen
.voorstellen dat de compu
ters van de Rijksdienst
fouten hebben gemaakt.
Desondanks heeft een aantal
automobilisten ten onrechte
een alarmerende brief ontvan
gen. Alle aangeschrevenen
krijgen de gelegenheid bij hun
verzekeringsmaatschappij na
te gaan of soms administratie
ve fouten zijn gemaakt bij het
registreren van kentekens.
Elke maand verwerkt het ver-
zekeringsregister een half mil
joen aan- en afmeldingen; als
één letter of cijfer onjuist
wordt ingetikt, staat de bewus
te auto niet geregistreerd als
verzekerd.
Schrik
Naar schatting hebben 300.000
automobilisten een brief in de
bus gekregen over hun auto
verzekering. De brieven gaan
in Veendam met een tempo
van 50.000 per dag de deur uit,
zodat volgende week woens
dag alle 650.000 mogelijke
wetsovertreders gewaar
schuwd zijn. Volgens een
woordvoerder van de dienst
zit de schrik er bij de betrok
kenen goed in. „Zo'n brief
heeft blijkbaar toch effect.
Ook stromen de reacties bin
nen op de brieven die naar ze
ker achtduizend bedrijven is
gegaan. Die hebben naar
schatting 130.000 onverzekerde
auto's rondrijden".
De dienst kwam tot het enor
me aantal onverzekerde rij
ders na bestudering van de
vele foto's die de laatste tijd
door het Centraal Bureau Mo
torrijtuigenbelasting in Apel
doorn zijn gemaakt. Bij verge
lijking van de kentekens van
de gefotografeerde auto's met
•die in de computer kwam een
groot verschil aan het licht.
Degenen die zijn aangeschre
ven krijgen eerst de kans te
bewijzen dat zij wél verzekerd
zijn. Lukt dat niet, dan moet
rekening gehouden worden
met een boete van minimaal
f 400. Wie daarvoor de beta
lingstermijn laat verstrijken,
krijgt een acceptgiro van 500;
wie de zaak laat voorkomen
betaalt na een beslissing van
de rechter ten minste 600.
Betrapt
De eerste bekeuringen zullen
in april worden uitgedeeld,
waarbij de hardste klappen
zullen vallen bij automobilis
ten die al eerder zijn betrapt
op onverzekerd riiden. De
rechter kan uiteindelijk het
rijbewijs tijdelijk intrekken en
zelfs gevangenisstraf opleggen.
Woordvoerster Renee Sanders
van het ministerie van ver
keer en waterstaat houdt reke
ning met een beperkte hoe
veelheid „ruis" in de compu
tergegevens die tot de 650.000
brieven hebben geleid. „Er
worden elke dag heel wat au
to's verkocht en naar de sloop
gebracht De kenteken-docu
menten die daarop betrekking
hebben kunnen op het mo
ment dat in Veendam de ba
lans wordt opgemaakt juist op
de post zijn gedaan. Allicht dat
er onder de 650.000 gevallen
een aantal van zulke mutaties
schuilgaat".
Geen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en 19.00 uur, zaterdags
tussen 14.00 en 15.00 uur, telefoon 071-12.22.48 en uw krant
wordt nog dezelfde jwond nabezorgd.
