Goede taakverdeling nodig tussen therapeut en pastorr CeidócGomtanl Scepsis bij priesters over dragen boord F kerk wereld brieven lezers or weer GEESTELIJK LEVEN/OPINIESaidónOowumt woensdag 22 februari 1989 PAGINijBIL Japanse kerk houdt popconcert tijdens begrafenis Hirohito TOKYO De Verenigde Kerk van Christus in Japan houdt vrijdag een popconcert in Tokyo om te protesteren tegen de manier waarop kei zer Hirohito die dag wordt be graven. Het concert zal zeven uur duren, zo hebben leiders van de kerk dinsdag gezegd. De Verenigde Kerk, de groot ste protestantse kerk van Ja pan, heeft ruim 200.000 leden. Het programma, waaraan ze ven rockgroepen zullen deel nemen, voorziet ook in toe spraken en de vertoning van videofilms waarin de vroege re keizefr en het keizerlijk bewind wordt bekritiseerd. De voorzitter van de kerk, Setsuo Fukutomi, deelde Hi rohito in bij de „zwaarste oor logsmisdadigers, vergelijkbaar met Hitler of Mussolini". Hij meende dat de Shinto-ritue- len die bij de begrafenis wor den gebruikt, bedoeld zijn om „het fanatisme van de staats godsdienst" weer op te wek ken dat het fundament was van de „aanvalsoorlog tegen de Aziatische landen" Fukutomi heeft de Japanse regering in een petitie, die door 23.000 mensen van meer dan 100 organisaties is onder tekend, gevraagd de plechtig heden af te gelasten. De kerk heeft geen enkele re actie gehad op haar verzoek aan alle diplomatieke verte genwoordigingen in Tokyo om er bij hun regering op aan te dringen geen afgevaardig den naar de begrafenis te stu- Men kan beter sneuvelen dan sterven van angst TEGEN KLOOSTER AUSCHWITZ Joden bezetten kerk in Brussel BRUSSEL Ongeveer honderd jonge joden heb ben gisteren de katholie ke Zavelkerk in het cen trum van Brussel bezet uit protest tegen het klooster van de Karme lietessen in Auschwitz. De jongeren, die tegen middernacht de kerk bin nendrongen, verwijten de RK Kerk dat zij zich niet houdt aan het akkoord van Genève van 1987. Volgens dit akkoord tus sen het Joods Wereldcon gres en vier kardinalen zou het klooster voor 22 februari 1989 van het ter rein van het voormalige concentratiekamp ver dwenen zijn. De aartsbisschop van Lyon, kardinaal Albert Decourtray, die bij het akkoord van Genè ve was betrokken, liet vorige week aan Theo Klein, voor zitter van de raad van joodse organisaties in Frankrijk, we ten dat het klooster deze week niet zal zijn opgeheven. Decourtray weet dat aan pro blemen van administratieve en psychologische aard. Niet alleen hebben de Poolse auto riteiten nog altijd geen ver gunning gegeven voor de bouw van een klooster en een 'informatie- en gebedsruimte' buiten Auschwitz, maar ook staat de aartsbisschop van Krakow voor de „enorm nete lige" taak de publieke opinie in Polen ervan te overtuigen dat de zusters zich door de overplaatsing niet gekrenkt voelen. Als het klooster voor 22 juli dit jaar nog niet is overgeplaatst, moet er maar naar een „voorlopige" oplos sing worden gezocht, aldus Decourtray. Het Joods Wereldcongres heeft eind vorig jaar gedreigd de betrekkingen met het Va- ticaan te verbreken, als het klooster morgen niet uit Auschwitz is verdwenen. De voorzitter van het centraal or gaan van de Belgische joden, Georges Schnek, heeft het gisteren in een gesprek met de krant 'La Libre Belgique' over het „bevriezen van de vriendschappelijke relaties en de ontmoetingen met onze christelijke vrienden". beroepingen te Zuidbroek drs.A. de Graaf, kandidaat te Kampen. Aangenomen naar Hoogeveen K.J. Kapteijn te Kampen. Christelijk* Gereformeerde Kerken Bedankt voor 's-Gravenhage-Sche- veningen L.W. van der Meij te Al phen aan den Rijn. Evangelisch* Lutherse Kerk Aangenomen naar Den Helder (part time) mw.C. Verwaal-Hubner, kand. te Amsterdam. Nederlandse Hervormde Kerk Beroepen te Menaldum (toez.). J. Pronk te Marken; te Sprang C. Kik te Strljen; te Workum W.A. Hordijk te Heerjansdam-Kijfhoek. Beroepen te Nieuwpoort J. Flikweert, kand. te Reeuwijk. Bedankt voor Lisse Chr. van Andel te Bergschenhoek. Gereformeerde Kerken Beroepen te Slledrecht drs.L. Kruger te Nieuwlande. Gereformeerde Kerken vrijgemaakt Beroepen te Avereest-Dedemsvaart A.J. van Zuijlekom te Franeker-Sex- bierum l.c.m. Arum. Nederlands Gereformeerde Kerken Aangenomen naar Kampen J. Bou- ma te Sliedrecht. DELFT - Pastores en (psycho)therapeuten pro beren voor het eerst in de geschiedenis van de psy chiatrie op min of meer vriendelijke wijze over eikaars bevoegdheden te praten. Vanaf het begin van de psychiatrie, zo'n honderd jaar geleden, hebben art sen het alleenrecht ge claimd om mensen psy chiatrisch te behandelen. Langzamerhand echter ontstaat het besef dat de psychiatrische cliënt het meest is gebaat bij een behandeling door meer dere mensen, mits die on derling een duidelijke terreinafbakening heb ben afgesproken. Dat betoogde prof. dr. Patrick Vandermeersch uit Leuven op een studiedag van de Vere niging van geestelijke verzor gers in ziekenhuizen, gisteren in Delft gehouden. Vandermeersch sprak met name over de betekenis van rituelen in de therapeutische behandeling en in de geeste lijke verzorging. Hij hanteer de een definitie van rituelen waarbij het individu wordt ingevoegd in het bredere en vanouds bestaande verband van een samenleving, een be paalde ordening, een geloofs gemeenschap en dergelijke. Kenmerkend voor rituelen is de twee-poligheid. Enerzijds roepen ze emoties op bij voorbeeld bij huwelijk, doop of begrafenis anderzijds kanaliseren ze de emoties ook. Ook kan, aldus Vander meersch, worden gezegd dat rituelen enerzijds onderwer ping vragen van degene die het ritueel ondergaat waar door die mens anders wordt (bijvoorbeeld eerste commu nie) en anderzijds is er de „actant", degene die de rituele handelingen doet en de ritue le woorden spreekt, de speci fieke kleding draagt etc. De actant spreekt niet namens zichzelf, maar is een verte genwoordiger van iets omvat tenders, bijvoorbeeld van een kerk.' Omdat het ritueel traditie-ge bonden is en iedereen de „spelregels" kent, geeft het een gevoel van vertrouwen. Men weet immers: er gebeurt niets onverwachts. Het ritueel doet mensen beseffen dat zij niet de enigen zijn die zich onderwerpen aan „de regels van het spel"; talloos velen zijn hen voorgegaan. Dat schept veiligheid en het perkt de emoties in. Soms, aldus Vandermeersch, worden rituelen dode vor men, waaruit alle emotie is verdwenen. In de jaren zestig hadden velen in de katholie ke kerk dat gevoel. De ritue len veranderden of verdwe nen: weg met de gewaden en weg met de vaste teksten. Sindsdien kunnen de gelovi gen hun religieuze gevoelens op een directe wijze tot uit drukking brengen: de priester is de man geworden zonder gewaad en die er prijs op stelt dat hij wordt getutoyeerd. Het blijkt echter dat velen die di recte confrontatie irritant vinden en te emotioneel. Mensen ervaren door die con fronterende directheid een onvrijheid. Rituelen scheppen juist vrijheid; ze laten mensen de ruimte om ze te ondergaan of niet; bovendien zetten ri tuelen mensen in de ruimte van het grotere geheel, een orde die het individuele over- stijgt. Na het verhaal van Vander meersch kwam de vraag naar circuit zijn groepen mensen die volstrekt niet staan in een rituele traditie zoals een kerk. Het ritueel in de zin van Van dermeersch veronderstelt echter een binding met een traditie. De Leuvense hoogle raar gaf op deze vraag geen direct antwoord, maar zei dat therapeutische rituelen wel mogelijk zijn en dat het on derscheid tussen religieuze ri tuelen en die van psychothe rapeut goed moeten worden onderscheiden. De therapeuti sche rituelen zijn tijdelijk (ge durende de therapie) en zijn gericht op efficiëntie (ze moeten helpen) bijvoorbeeld bij het verwerken t van een grooot verlies. Religieuze ri tuelen stellen de vraag naar de efficiëntie niet, maar stel len de zin-vraag en de waar- heidsvraag aan de orde.. En die vragen blijven het hele le ven door aan de orde. De Amsterdamse therapeut Jos Ebbers (RIAGG, zuid- zuidwest Amsterdam) ver haalde van therapeutische ri tuelen in met name rouwsitu- aties. Wanneer gesprekken niet helpen in een gestoorde rouwverwerking, kunnen specifiek ontworpen rituelen Trouwen in de kerk; een gebeurtenis vol rituelen soms heel goed werken. Het verhaal van de cliënt wordt in mythe-vorm gegoten en besproken, waarna de cliënt een symbool kiest, bijvoor beeld een foto, een sieraad van degene om wie wordt ge rouwd. Met dat symbool wordt een rite uitgevoerd: verbranden, in zee gooien bij voorbeeld. Uit het relaas van Ebbers bleek de grote zorg vuldigheid die vereist is om met dit doel rituele handelin gen te ontwerpen en ermee om te gaan. Dat dergelijke rituelen vol- FOTO: SP strekt anders zijn dan waaro ver Vandermeersch sprak, was hem heel duidelijk. In plaats van rituelen sprak hij daarom ook maar liever van symbolen. Een goede taakverdeling tus sen therapeut en geestelijk verzorger, aldus Vander meersch, brengt de cliënt niet in onzekerheid over de aard van de rituelen: religieuze of therapeutische. Want met die verwarring is niemand ge baat, zeker de cliënt niet. LÜTSEN KOOISTRA DEN HAAG Scepsis en openlijke afwijzing be staat er bij een groot aan tal (oudere) priesters over het feit dat zij opnieuw de witte stijve boord moeten gaan dragen. Volgens de Nederlandse bisschoppen dienen priesters herken baar te zijn door het dra gen van de Romeinse col laar en een donker kos tuum. Maar nogal wat priesters laten in het mid den wat ze zullen doen. Pater drs. Wievel S.J., secre taris van de Haagse Gemeen schap van kerken, zegt: Er zijn omstandigheden waarin duidelijk moet zijn wie je bent en dan draag ik het altijd, maar als ik in de bus of in de tram zit? In Rome gebeurt dat nog. Ik vind ook dat de bis schoppen zo'n boordje moeten dragen. Maar je ziet dat die praktijk achteruit gaat. Dan gaat men het voorschrijven. Zo'n twintig jaar geleden werd vanuit Rome voorge schreven dat op de seminaria het latijn als omgangstaal moest worden gebruikt. Daar na is daar nooit iets meer van vernomen. Ik vind dit ook niet zo belangrijk. Het wordt nog eens een keer gezegd en dan houdt het op. Een pater franciscaan die zijn naam liever niet genoemd wil zien, reageert wat ongelovig: Als dat allemaal zo zou zijn, dan vind ik dat volkomen on haalbaar. Ik ga niet weer met een toog over straat lopen. Ik zal ook geen zwart pak aan schaffen. Wel is het duidelijk Scepsis over dragen Romeinse collaar dat je bij bepaalde gelegenhe- rkenbaar moet zijn, de kerk of wanneer ik franciscaan optreed. Een andere parochiepriester die liever niet bij naam ge noemd wil worden zegt: „Ik vind het volkomen uit de tijd. De paus kan hoog of laag springen, maar ik begin er niet aan. Voor mijn mensen hier in het dorp ben ik her kenbaar met mijn kruisje op de revers en dat vind ik vol doende. Zoals te verwachten lopen ook bij een dergelijke kwestie' de opvattingen uiteen op basis van de bestaande kerkelijke polarisatie. Pastoor drs. A. Vreeburg van de Leidse Lo- dewijkparochie, zegt: Ik sta er voor de volle honderd procent achter. Ik ben trouwens de priesterboord altijd bliiven dragen. Je bent herkenbaar voor mensen die je wat willen dragen. Al die tijd dat ik hem draag heb ik er nog nooit een onaangename opmerking over gehoord. Een kruisje op de revers vind ik niet vol doende. Ik ken zo al drie do minees die ook zo'n kruisje dragen. Bovendien: je hebt gehoorzaamheid beloofd aan paus en bisschoppen en dan dien je daar aan te houden. De Haagse deken Kwaaitaal verbaast zich niet over de re acties van de meeste priesters. Ik denk dat we duidelijk moeten zijn: we moeten dat niet doen. Daar beginnen we echt niet meer aan. dr. d.c. mulder: Dialoog met christenen niet bedreigd AMSTERDAM De dialoog met moslims in Nederland zal weinig schade ondervinden van de affaire Rushdie-Kho meini. De geloofsgesprekken worden in het algemeen niet tussen fundamentalisten ge voerd; noch aan christelijke zijde, noch aan moslimkant. Dit is de opvatting van prof. dr. D.C. Mulder, lid van de commissie van de Wereldraad van Kerken voor de dialoog met andere godsdiensten. Wel heeft het optreden van Kho meini de islam grote schadè berokkend, aldus prof. Mul der, die van 1965 tot 1985 hoogleraar niet-christelijke godsdiensten was aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Volgens Mulder zijn talloze moslims wel gekwetst door het boek van Rushdie, maar verwerpen ze de oproep van Khomeiny om Rushdie te vermoorden. In de islam zijn politieke en religieuze motie ven moeilijk uit elkaar te houden, vervolgt hij. Het isla mitisch geloof beheerst zowel de relatie met God als met de wereld. Voor Khomeini lig gen die twee in eikaars ver lengde. Hij is bezield van de zendingsdrang dat hij de orde van God aan een wereld moet opleggen, tot zegen van de mensheid. Tl Volgend leven Volgens dr. Kranenborg in de rubriek „Kerk en Wereld" was de reïncarnatiegedachte in de tijd van Jezus in het joden dom volstrekt onbekend. Toch worden door joden uit die tijd vragen gesteld die te denken geven, zoals Nicodemus in Joh. 3:4-5: „Hoe kan een mens geboren worden als hij al oud is? Kan hij soms in de schoot van zijn moeder terugkeren en opnieuw geboren worden?". Bij de genezing van de blind- Seborene (Joh. 9:2-3) vragen e leerlingen aan Jezus: „Rab- wie heeft er gezondigd, hij- t hij blind geboren werd?". Wannéér zou de blindgeborene dan wel ge zondigd moeten hebben? Als embryo? Als Jezus net enige bekendheid begint te krijgen wordt alom getwijfeld over wie hij nu eigenlijk is. Herodes denkt dat de geest van de door hem onthoofde Johannes in hem gevaren is. Maar anderen zeiden: „Het is Elia" (Marcus 6:15). In Matteus 17:10-13 stel len de leerlingen Jezus de vraag: „Waarom zeggen de schriftgeleerden toch dat eerst Elia moet komen? Hij gaf hun ten antwoord: „Inderdaad, Elia zal komen om alles te herstellen. Ik zeg'u zelfs: Elia is reeds gekomen, maar zij hebben hem niet erkend, doch naar willekeur met hem ge handeld, zoals ook de mensen zoon van hen te lijden zal heb ben". Nu begrepen de leerlin gen dat Hij hun over Johannes de Doper gesproken had. Ook de engel Gabriël had al over Johannes de Doper gezegd bij diens geboorte-aankondiging: „Vele zonen van Israel zal hij terugbrengen tot de Heer, hun God. Hij zal voor Hem uitgaan met de geest en de kracht van Elia" (Lucas 1:16-17). Ma^kt het overigens wat uit of reïn carnatie al dan niet een bijbel se gedachte is? Gaat het er niet veeleer om of het wóér zou kunnen zijn? Dat de aarde rond is en om de zon draait is ook geen bijbelse gedachte! L. van der Mark, LEIDEN. Zakkenvullers Het bericht dat het Diakones- senhuis te Voorburg één keer per zes weken de beschikking krijgt over een mobiele nier steenvergruizer, waarmee dit jaar ongeveer 70 mensen kun nen worden behandeld, zal voor niersteenpatiënten onge twijfeld een enorme opluch ting betekenen nu ze polikli nisch kunnen worden behan deld. Geen operatief ingrijpen meer, geen wekenlange ver pleging in het ziekenhuis! Weg alle pijn en meteen weer naar huis! Ook het ziekenfonds is uiterst tevreden. In plaats van peperdure specialistenkosten en hoge ziekenhuisrekenin gen, kost deze nieuwe behan deling het fonds slechts 1250 gulden per patiënt. Alleen uro logen liggen dwars. Waarom? Is de vergruizer niet betrouw baar, minder effectief, minder duurzaam dan een operatie? Of zijn er grotere risico's? Al lerminst! Integendeel zelfs! Waar draait het dan om? Het is haast onbegrijpelijk voor doktoren met een erecode om de centen! Kijk, van ver pleegkundigen zou men zich zo'n houding nog enigszins kunnen voorstellen, want een beginnend gediplomeerd ver pleegkundige verdiendt plm. 2400 gulden met een maxi mum van 3360 gulden, beide bedragen bruto! De regio Den Haag telt zo'n 700 niersteenpa tiënten. Reken nu eens uit hoeveel dat scheelt aan gemis te operatiekosten, als u nog weet dat het ziekenfonds be reid is aan urologen voor elke gemiste operatie zo maar 215 gulden per patiënt te betalen! Maar urologen vinden dat veel te weinigdus liggen ze dwars. Het belang van de pa tiënt speelt hier dus een on dergeschikte rol. Hij/zij wordt gebruikt als melkkoe! Is er geen instantie die deze urolo gen kan beletten een dergelij ke houding te blijven aanne men of hun kan verplichten te gaan werken in landen, waar een niersteenvergruizer nog niet tot de mogelijkheden be hoort? Drs. J.C.A. van den Hout, VOORBURG. Open Communie Volgens een artikel van Bert van der Kruk in de rubriek Kerk en Wereld vindt een Leidse katholieke missioloog, dr. F.J. Verstraelen, het schandelijk dat rooms-katho- lieken en protestanten offi cieel niet gezamenlijk de „Maaltijd van de Heer kun nen vieren. De kerk moet open staan voor nieuwe, frisse geluiden uit andere delen van de wereld, vindt dr. Verstrae len. Dat is ook de mening van ondergetekende, mits die ge luiden zich verdragen met de leer van Christus, een leer die 1900 jaren oud is. Uit de H. Schrift (zie Joh. 6:48-69) leren wij dat Christus zichzelf als voedsel aanbiedt. Dat werd toen door velen niet aangeno men en deze mensen trokken zich terug. Ook in onze dagen nemen velen deze grote, ge weldige gave van Christus niet aan. Dit allergrootste cadeau dat iemand geven kan, groter dan welk kostbaar geschenk ook, moet door de ontvanger met de allergrootste dankbaar heid en eerbied in ontvangst worden genomen, anders is het een belediging voor de schenker, in dit geval Christus zelf. Een moeder geeft aan een klein kind in de regel geen di amant cadeau, omdat dat kind de waarde daarvan niet inziet en liever een pop wil hebben. Als die moeder aan een vol wassene een diamant cadeau geeft en deze het geschenk als symbool, als namaak, waar deert, is die moeder terecht beledigd. Dat de RK Kerk deze belediging, door negatie van de waarde van het groot ste geschenk dat kan worden gegeven, wil voorkomen, is voor elke gelovige een begrij pelijk standpunt. Het is voor mij onbegrijpelijk dat een ka tholiek missioloog en doctor het schandelijk vindt dat de officiële Katholieke Kerk ge- zémenlijk vieren van de „Maaltijd van de Heer" niet toestaat. J.W. Spiering, WATERINGEN. De< in s den Ouderbescherming .voor bi (techn vanuil Kame aan of menta heef 1 leidi ni sten- Ouders die voor problemen met een van hun kindeijci aankloppen bij of in aanraking komen met de kindei scherming, staat vaak een lange lijdensweg te wachten, genen die zich slachtoffer weten en die zich hebben verehi in de Stichting Onderzoek naar de Nederlandse Rechtsp ti ging in familiezaken (SOR) hebben vandaag met hun gri zoi ven aangeklopt bij de commissie voor justitie van het CD ,.*?e Zij eisen een parlementair onderzoek naar het hele stel^'j^ van jeugdhulpverlening. Hun grieven zijn enige tijd geleden neergelegd in zwartboek. Zij signaleren misstanden bij JAC's en RIAGG Raden voor Kinderbescherming en voogdij-instellingen, de organisaties die werken in de hulpverlening aan kinderi en jeugd. Eenmaal in contact gekomen met deze instellinge raken ouders „verzeild in een wereld van ongecontroleen macht, waar men zich verschuilt achter wetten, regels, sluiten en instanties". KlNDEREN worden onder toezicht gesteld of uit huis plaatst, soms bij gezinnen waarover met de ouders geen c tact is geweest. Gezinnen raken ontwricht. Ouders hebbf geen inzage in de rapporten die over hen worden uitgebrac en hebben geen middelen om zich tegen de rechtsgang verzetten. „Gelegaliseerde kinderroof" noemt de SOR het, SCHRIJNENDE voorbeelden van onmenselijke behandelii i van ouders zijn de laatste tijd in de media aan de orde steld. Als toeschouwer ontkomt men niet aan de sterke druk dat er in de wereld van de jeugdhulpverlening keerde praktijken zijn ontstaan: onvoldoende deskundighe bij de maatschappelijk werkers die een gezinsonderzoek voeren, de neiging naar schuldigen te zoeken in plaats van werken aan een verbetering van de gezinssituatie, het brek aan openheid, het ontbreken van beroepsmogelijkhedt voor ouders. Het zou goed zijn als de CDA-commissie voor justitie eisen van SOR ter harte zou nemen en op een onderzoek aansturen naar de klachten die al vele jaren en in steeds viger mate worden geuit. (Trouwens: ook pleegouders ben in dit opzicht heel wat te klagen). Met name het instelle van een neutrale beroepsmogelijkheid via een ombud man zou veel verbetering in de situatie brengen, hel Want niet mag worden vergeten dat de Kinderbesche ming een uiterst belangrijke taak heeft die in veel gevalle ook met grote zorg wordt uitgeoefend: opkomen langen van het kind dat in zijn lichamelijke en geestelijl gezondheid wordt bedreigd. Over de omvang van die taa kan de krant immers ook vrijwel dagelijks berichten. de e :ratisc Graaf: leeft leidinj AMS ge r< Wilt dokk röntj maal tiënt ren, tenir eist. zen zwar beta! die fond ziekl hebt steec ting al z( meh dene maai bi brek Bij d< Af en toe zon DE BILT (KNMI) Morgen komen wij onder de invloed van een depressie nabij Schot land die langzaam noord waarts beweegt. Het regenge- bied van dit systeem komt in de loop van vandaag geleide lijk dichterbij en passeert ons vannacht. Omdat het regenge- bied niet snel beweegt blijft het tot in de ochtend af en toe regenen. Later op de dag ko men vanuit het westen opkla ringen binnen en krijgt de zon af en toe een kans. Wel moet dan ook op een enkele bui ge rekend worden. De lucht die naar ons land ge voerd wordt laat voor van nacht een temperatuur toe van een graad of 5, na het weg trekken van de regen stroomt koelere lucht binnen maar wordt het toch nog ongeveer 6 graden. De wind waait uit het zuidwesten en is matig, rond kracht 4. Weersvooruitzichten voor di verse Europese landen, mede gedeeld door het KNMI, geldig voor morgen en vrijdag: Zuid-Scandinavië: Naar het oosten wegtrekkende regen, echter spoedig gevolgd door winterse buien. Middagtempe- ratuur tussen nul en plus 5 graden. Verenigd Koninkrijk en Ier land: Donderdag buiten, soms met hagel en onweer. Vrijdag opnieuw regen. Vrijdag in Ier land, Wales en Engeland mo gelijk storm. Benelux: Donderdag enkele buien, vrijdag regen. Aan de kust kans op zuid westerstorm. Frankrijk: Perioden met re gen. In de hogere gebieden sneeuw. Langs de oceaankust veel wind, in het Kanaal mo- Kanaal tot 13 in het zuiden. Alpengebied: Veel bewolking p^Tmal en af en toe neerslag, in de da- len mogelijk als regen, elders san F°a als sneeuw. Middagtempera- tuur in de dalen rond 8 gr. smgapo Spanje en Portugal: Wisselend bewolkt en vooral in het noo den kans op wat regen. Mi dagtemperatuur van 10 gradi in het noordwesten tot 18 het zuiden. Duitsland: Veel bewolking af en toe regen. Middagtemp ratuur rond 7 graden, gen of sneeuw, middagtemp ratuur rond 9 graden. In h midden half tot zwaar b wolkt, en meest droog. Mii dagtemperatuur rond 14 gr den. In het zuiden periodi met zon, middagtemperatui tussen 15 en 18 graden. kerir Volg. Nede A.N DEI coll< het studi forei met haas open kosti Ook ,mog trek zorg sign hT Epilepsie, je laat je medemens toch niet vallen...? Campagne' Epilepsie en Onderwijs Bij 50% van de patiënten treedt de eerste epilepsie- aanval op vóór hun 20ste jaar. Juist op school wordt dat duidelijk. Vele mede leerlingen, leerkrachten en gezinnen krijgen elk jaar on verwachts te maken met epilepsie. Daarom worden in 1987 alle scholen benaderd. Steun ons werk. R0

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2