„Een zachtmoedig mens"
Waarheid en fictie rond Dmitri Sjostakovich
üeidóaQowuvnt
De tragiek
van
Roy Orbison
BOEKEN
VRIJDAG 10 FEBRUARI 1989 PAGINA 8
SF
MENSELIJKE ROMAN VAN SERA ANSTADT
„Zachtmoedig" noemt de
titel van het verhaal de
hoofdpersoon van Sera
Anstadt's nieuwe, mense
lijke roman, „Een zacht
moedig mens". Die hoofd
persoon is Ronnie, een
jongeman die veel meer
lijdt aan wat anderen
overkomt, dan aan eigen
ongeluk, zo lijkt wel. We
volgen hem vanaf zijn
kinderjaren tot rond zijn
dertigste, als hij door een
definitieve daad af lijkt te
dwingen, dat hij zijn „nor
male" leven ongestoord
kan voortzetten.
De wereld waarin het verhaal
zich afspeelt, is die van joodse
families in het na-oorlogse
Amsterdam. Al vroeg gaat
Ronnie weg uit het huis van
zijn vader, omdat die her
trouwt met een vrouw, die
wrijvingen oproept met het
enige zoontje. Ronnie gaat
naar het huis van zijn grootva
der en zal daar zijn leven ver
der doorbrengen. Op het Joods
gymnasium vindt hij compen
satie voor het gebrek aan fa
milierelaties in het gezin van
een klasgenoot, waar hij veel
thuis komt. Op den duur is hij
daar zo ongeveer kind aan
huis.
Na de schooltijd blijft die
band. Vooral de oudste doch
ter, Rozalien, krijgt de aan
dacht van Ronnie. Ze maken
samen een reis van vele maan
den, onder andere naar Is
raël en ze gaan samenwo
nen. Ronnie heeft een ondui
delijke boekhandel, zijn groot
vader sterft en het kontakt
met zijn vader houdt eigenlijk
geheel op.
Het grootste deel van de ro
man is gewijd aan de beschrij
ving van het ziekteproces
waar Rozalien aan zal sterven.
De jonge, mooie vrouw wordt
slachtoffer van leukemie, en
het proces van de aftakeling
op veel te jonge leeftijd (nog
voor haar dertigste) wordt
door Sera Anstadt liefdevol en
indrukwekkend gevolgd: de
chemotherapie, die het li
chaam uitput en weer zal
moeten worden herhaald, de o
zo langzame herstel-fase,
waarna weer nieuwe sympto
men hun rol gaan spelen en
aankondigen dat de ziekte al
weer in een volgende fase be
land is, ongemerkt en onweer
staanbaar.
Dood
Ronnie volgt het verloop van
de ziekte van zijn vrouw van
heel nabij. Hij blijft vaak
's nachts bij haar in het zie
kenhuis, in de laatste maanden
heeft hij zijn vrouw bij zich
thuis. Met grote liefde obser
veert Sera Anstadt ook zijn ge
drag, zijn ervaringen en zijn
FOTO: DIJKSTRA
lijden. Als Rozalien dood is,
klapt Ronnie in elkaar, hij
blijft in bed, wekenlang en hij
slaapt alleen. Alsof ook hij de
wereld definitief vaarwel ge
zegd heeft.
In het laatste deel van het ver
haal lijkt voor hem een ople
ving te komen. Bea, de jongere
zus van Rozalien, zorgt daar
voor. Zij komt in problemen
bij hem, haar relatie met een
sadistische semi-onderwereld-
figuur is haar te veel. De steun
die zij bij Ronnie zoekt slaat al
gauw om in een vraag om
hulp en dat groeit uit tot een
relatie. Steeds weer zwicht ze
voor die ander, tot telkens
nieuwe gruwelijkheden daar
het gevolg van zijn. Uiteinde
lijk bevrijdt Ronnie haar door
die man neer te schieten en zo
zijn eigen leven te onderwer
pen aan zijn hulpvaardigheid.
Deze Ronnie is al te zachtmoe
dig: hij ondergaat het leed van
anderen. De twee zusters Ro
zalien en Bea brengen zoveel
bij hem teweeg, dat hij niét
aan eigen problemen en per
soonlijkheid toekomt. Dat ligt
niet alleen aan zijn zachtmoe
digheid, maar ook wel aan de
doelgerichte en eenzijdige be
langstelling van de verteller
voor zijn doen en laten. Van
zijn gedoe met het winkeltje
meldt de roman weinig, van
zijn belangstelling en bezighe
den buiten de relaties met
deze vrouwen hoor je ook wei
nig.
Opvallend
In „Een zachtmoedig mens" is
nog een bijzonder opvallend
element. Het gaat om een
beeld van joodse mensen, aan
dat aspect wordt de lezer bij
voortduring herinnerd. Dat
hen leed is overkomen in de
oorlog speelt hier en daar ook
wel mee. Maar nergens is dat
leed bepalend voor het leven
dat deze joodse mensen leiden.
Zij kijken niet om naar een
niet te verwerken verleden,
naar een onvergetelijke en af
schuwelijke hel, die zij nauwe
lijks konden ontkomen. Zo die
hel al bestaan heeft voor deze
figuren, zijn zij hem vergeten.
Het leed van joodse mensen is
in dit boek het leed van alle
mensen: een gruwelijk ziekte
proces, een verschrikkelijke
angst in een sexuele verhou
ding, eenzaamheid, levens
angst.
In zeker opzicht is „Een zacht
moedig mens" daardoor een
bevrijding: de joodse mensen
zijn hier niet langer de dragers
van een door „buitenstaan
ders" niet te begrijpen immens
verdriet, maar ze zijn weer on
der hun tijdgenoten terug: met
het leed, de pijn en het geluk
en verlangen van alle sterve
lingen.
JAN VERSTAPPEN
Sera Anstadt: „Een zacht
moedig mens" - roman. Uit
gave BZZTóH, prijs 34.50.
Beginnende
lezertjes
willen ook
wel eens een
dikker boek
Boeken voor beginnende le
zers zijn meestal maar dun.
Men gaat er klaarblijkelijk
van uit dat een gebrek aan
routine een dikker boek tot
een flinke inspanning maakt.
Toch, zo vindt men bij de uit
geverij Zwijsen, horen ook
dikkere boeken thuis is het
aanbod voor de beginnende le
zers. Zo'n boek leert een kind
een verhaal te onthouden, zo
dat hij of zij de draad niet ver
liest wanneer er een dag later
wordt verder gelezen. Het kan
dan voorkomen, dat even
moet worden teruggebladerd.
Deze zaken, die echt bij „vol
wassen lezen" horen, zijn naar
mijn mening ook van belang
voor kinderen die net hebben
leren lezen. Zij kunnen ken
nismaken met de charme van
een wat langer verhaal. Trou
wens: er blijkt zo meldt de
uitgever ook een stijgende
behoefte aan dikkere leesboe
ken te bestaan.
Zwijsen heeft, hierop inspe
lend, de serie „Bizon" ontwik
keld, geschreven op het ni
veau van kinderen in jaar
groep 3,4 en 5 (resp. vanaf 6, 7
en 8 jaar). De boeken voor de
verschillende jaargroepen zijn
te herkennen aan hun kleur:
geel is jaargroep 3 (56 blz.,
13,25), rood is jaargroep 4 (72
blz., 14,25) en blauw is jaar
groep 5 (94 blz., 15,25).
Er zijn tegelijk 12 boeken in
deze nuttige reeks verschenen.
Het is dus ondoenlijk hier uit
gebreid op al die delen in te
gaan. Gezegd moet worden dat
de boeken, die van zeer ver
schillend genre zijn, allen een
zeer verzorgde indruk maken
ze hebben veel goede illus
traties en een helder letter-
beeld en dat de verhalen
zonder uitzondering goed ge
schreven zijn. Ze passen bij de
verschillende leesniveau's en
nodigen uit tot verder lezen.
De prijs van de boeken is zon
der meer gunstig te noemen.
LEO HENNY
(door Gert Meijer)
Zelden is er meer uitgekeken
naar een nieuwe elpee van een
overleden popmuzikant als bij
Roy Orbison. De dood komt
praktisch altijd te vroeg, maar
zijn plotselinge verscheiden
krijgt een extra sentimenteel
tintje omdat 'The Big O' im
mers hard op weg was zich
een hernieuwd plaatsje te ver
werven tussen de rock 'n roll-
grootheden op aarde. Maar
misschien past dat wel in de
dramatiek, die Orbison's lied
jes doorgaans ook kenmerkt.
Zijn come-back mag voor een
niet onbelangrijk deel op het
conto van een aantal heden
daagse popsterren worden ge
schreven. Sterren, die ook fans
bleken. Bruce Springsteen, El-
vis Costello en T-Bone Bur
nett, om er een paar te noe
men, droegen een belangrijk
steentje bij aan het intrigeren
de concert, dat als A Black
White Night op video ver
scheen. Het was het startsein
voor een terugkeer, die via de
gelegenheidsformatie Trave
ling Wilburys (met Bob Dylan,
George Harrison, Jeff Lynne
en Tom Petty) en de hit Hand
le With Care moest uitmonden
in een nieuw solo-album.
Door de gegeven omstandighe
den heeft Orbison's nieuwe en
tevens laatste lp/cd al bij voor
baat een beladen karakter. Dat
neemt niet weg dat Mystery
Girl (Virgin CDV 2576) een
mooie plaat werd, zonder dat
de hooggespannen verwach
tingen overal ingelost worden.
Dat laatste slaat dan vooral op
het feit dat Orbison in een
paar zoetgevooisde tranentrek
kers (In The Real World, het
triviale Windsurfer) op het
randje van goede smaak en
kitsch balanceert, door zijn
liefdes- en andere perikelen
„The Big O".
via zwaar aangezette orkestra
ties wat al te veel tragiek mee
te geven.
Hoe het ook kan bewijst Roy
in de meeslepende ballad A
Love So Beautiful of het door
de Memphis Horns meegebla-
zen The Only One. The Big O
schittert echter vooral in het
door Elvis Costello geschreven
The Comedians of Dream You,
beide bekend van de Black
White-video. Het in samen
werking met Jeff Lynne en
Tom Petty gecomponeerde
You Got It is daarnaast na
tuurlijk een perfecte single.
De hulp van een groot aantal
pop-vrienden- (laten we ook
Bono en The Edge niet verge
ten) geeft er al blijk van dat
iedereen de bij z'n leven toch
al zo geplaagde Roy Orbison
een terechte come-back gunde.
Maar de tragiek wilde dat de
zanger-met-de-zonnebril op
het hoogtepunt van zijn roem
het aardse verliet. Op het
hoogtepunt van zijn roem, wie
had dat anderhalf jaar geleden
van Orbison kunnen denken?
Gary Moore
Zijn ëven rappe als melodieuze
gitaargeluid heeft er toe geleid
dat de Ier Gary Moore ook bij
het minder naar hardrock nei
gende poppublkiek wat kre
diet heeft. Empty Rooms is
dan ook een van de mooiste
rockballads ooit gemaakt en
hits als Out In The Fields (met
wijlen zijn landgenoot Phil
Lynott) en Over The Hills
And Far Away zijn gewoon ij
zersterk.
Wie Moore's nieuwe lp/cd Afcfcen
ter The War (Virgin CDÏDe s
2575) hoort, kan zich in eersti die w
instantie niet aan de ^ndrul
onttrekken dat hij wat te vee j
op zkeer heeft gespeeld. Dt
nieuwe single After The W&
is gewoon een iets langzamer^ning
versie van Out In The Field
en op Running From Thi
Storm benadert hij de voorma
lige hitsingle zelfs nog meer
Die minpuntjes blijken na her
haalde beluistering niet ech
storend, omdat Moore
nieuw in geslaagd is krachtig
rock hand in hand te doei
gaan met de fraaiste en mees
opwindende gitaarpartijen.
Orgineel en creatief klinkt hi
daarbij vooral in Livin' Oï
Dreams, het loodzware Thii
Thing Called Love en Blóo<
Of Emeralds, zonder twijfe
het hoogtepunt van het album
waarbij Gary Moore zijn Ierse
afkomst aan de hand van Thiii
Lizzy-achtige klanken n-ie
verloochent.
Cd-bezitters worden bovert
dien nog getracteerd op drie
extra titels, waarvan Dunluce
(als pro- en epiloog) te ver
waarlozen is, maar de zinde
rende uitvoering van Roy Bu
chanan's The Messiah Wil
Come Again - waarin Moore;
alles uit de kast haalt - e_ei
waardevolle aanvulling is. Zó
dat Gary zich al met al met
album moeiteloos aam de top
van de hardrock handhaaft.
GERT MEIJEB
klass
Rij
ADVERTENTIE
den
1 (1) P. C. Kuiper
Ver Heen
2 (2) Isabel Allende
Eva Luna
3 (4) Adviaan v. Dis
Zilver
4 (5) Ted Troost
Het lichaam liegt
nooit
Cazemier
Boeken- Tijdschriften
Kopermolen 10.
2317 PB Leiden
Tel. 071-22.00.22
J. Ginsberg bv
Breestraat 127-129
r 2311 CM Leiden
Tel. 071-12.46.42
Boek~- en kantoorboekhandel
Veenerick
Noordeinde 33
2371 CM Roelofarendsveen
Tel. 01713-16033.
L,J zandvliet
•Ml BOEKHANDEL BV
l<P)REMAN^ STOLK
Nieuwe Rijn 9
Leiden - 071-12.21.44
Voor al uw boeken en CD's
Politieke omstandigheden
en muziek kunnen veel
met elkaar te maken heb
ben. Dat bleek in de nazi-
tijd toen bijvoorbeeld mu
ziek van Mendelssohn niet
meer gespeeld mocht wor
den. Het is ook zichtbaar
in uit de afkeer die er in
Israel nog steeds bestaat
tegen muziek van Wag
ner.
Bij alle publiciteit rond de
Russische componist Dmitri
Shostakovich (1906-1976) afge
lopen weken (een film over
zijn leven en uitvoeringen van
zijn muziek op de televisie) is
dat thema: muziek en politiek
ook aan de orde geweest. In
het dictatoriale Rusland was
muziek bij uitstek een middel
dat gebruikt kon worden voor
de waan van de heersers. Een
term als socialistisch-realisti-
sche muziek was een veelge
bruikte kreet, naast natuurlijk
de „gewone" uitdrukkingen
als Sovjet-fanfares en parade-
muziek. Hoe die muziek in
dienst van de staat het leven
van mensen in de greep hield,
blijkt uit de vele voorbeelden
uit de levens van Shostako-
witch, Rostropovitch of Pro-
kovjev en vele anderen.
Behalve de intrigerende feiten
uit het leven van die compo
nisten is natuurlijk heel inter
essant hoe in het westen die
muziek uit Rusland is opgevat.
Een prachtig voorbeeld hoe
voor-oordelen, propaganda en
al of niet ware levensbeschrij
vingen de beleving van mu
ziek beinvloeden is te vinden
Dmitri Shostakovitch
FOTO: EMI
in de zevende symfonie van
Shostakowich (de Leningrad).
In 1941 viel Hitier Rusland
binnen en al gauw stonden de
Duitse legers bij Leningrad.
Over dat oorlogsgeweld
schreef Shostakowitch een
symfonie, zijn zevende. De
componist was toen 35 jaar en
had eerder uiting "gegeven aan
solidariteit met het stalinisti
sche regime. De symfonie
werd door de componist be
schreven als protest tegen de
oorlog. Dus tegen Hitier en
voor de overwinning op de
barbarij die mens en kunst
vernietigt. De muziek werd
het land uitgesmokkeld en
werd in Amerika met veel
succes uitgevoerd, beluisterd
vanuit het „voor-hoor-oor-
deel" van de anti-Duitse geest.
Maar, in een boek uit later ja
ren, de „beroemd-beruchte"
biografie van Solomon Volkov
(dat als basis diende voor de
door de NOS-uitgezonden film
over het leven van Shostako
witch), zou het tegendeel blij
ken. De zevende was geen
anti-Hitier, zo heeft de compo
nist later beweerd volgens
Volkov, maar anti-Stalin mu
ziek. De zevende is eigenlijk
een uiting van individuele
angst en een requiem van een
componist, die zo vreselijk
heeft geleden onder de dicta
tuur van een regime dat hem
en vele collega componisten in
het keurslijf van de propagan-
da-muziek dwong.
Wie zo'n verhaal hoort en op
zich laat inwerken, gaat an
ders naar de muziek luisteren:
de felle, geagiteerde muziek
verklankt namelijk niet meer
de legers van Hitier, maar de
vijand van de dictatuur in ei
gen land, ongrijpbaar als
macht in handen van burocra-
ten en hielelikkers.
(Overigens, het wordt wel
moeilijk om Volkov helemaal
te geloven. Want waarom
schreef Shostakovitch dan in
1949 het Lied der Bossen, zo
patriottisch als de Russische
muziek maar kan zijn? En zijn
al die getuigenissen over Shos-
takqvitchs trouw aan het regi
me dan maar verzonnen?) De
waarheid laat zich niet achter
halen; misschien is die wel
even ingewikkeld als de ge
schiedenis van Shostakovitch
en misschien heeft de compo
nist inderdaad eerst Hitier
neergezet in de zevende en
misschien moest hij later tot de
(h)erkenning komen dat het
Leningrad: soldaat voor affiche waarop uitvoering van de zeven
de symfonie wordt aangekondigd.
FOTO: EMI
eigenlijk Stalin was, die voor
hem een „persoonlijke oorlog"
had ontketend.
Stof voor speculatie en over
peinzing wordt gegeven in het
deel over Shostakovitch in de
inmiddels bekende Gottmer
componisten-reeks onder re-
daktie van Jos van Leeuwen.
In dit oorspronkelijk engelsta-
lige boekje staan uitvoerige ge
gevens over de zevende en de
andere muziek van de zo intri
gerende componist. Heel aar
dig zijn de illustraties, brief
fragmenten etc. Maar ook voor
veel in dit boek geldt: wie
weet wat nu echt waar is....?
De zevende symfonie is al vele
malen opgenomen; recentelijk
door Mariss Jansons met het
Leningrad Philharmonic Or
chestra Een uitvoering die
niet om louter muzikale rede
nen interessant is, dus.
Een beetje jammer voor de
historisch-gevoeligen onder
ons is het dat de muziek niet
in Leningrad is opgenomen,
maar in Oslo. Heel treffend is
echter weer de (kleine) foto op
de hoes, genomen in Lenin
grad, gedurende de oorlog.
Een soldaat staat voor een affi
che waarin de uitvoering van
de zevende van Shostakovitch
wordt aangekondigd...
Wie zich wil oriënteren op de
reeks uitvoeringen van o.a. de
zevende, kan terecht in het
boek De Grote Symfonieën,
onder redaktie van Janny de
Jong, Peter van der Spek en
Clive Unger-Hamilton. Com
ponisten en hun werken van
de achttiende eeuw tot en met
vandaag worden daarin in
kort bestek behandeld. Boven
dien geeft het boek informatie
over grote dirigenten en or
kesten en tenslotte worden di-
cografieën gegeven van de be
langrijkste werken.
Al deze informatie staat op 252
bladzijden, bovendien zijn er
veel aardige illustraties opge
nomen. Echt diepgravend kan
het dus allemaal niet zijn. Het
minst waardevol lijkt de disco
grafie; die is (onberedeneerd)
selectief samengesteld en te
weinig wordt duidelijk waar
om die uitvoering/opname wel
of niet mooi is. Bovendien is
de lijst al bij verschijnen ver
ouderd; bijvoorbeeld de erg
mooie zevende door Jansons
c.s. staat er niet in. Wel die
van Haitink met het Concert
gebouw en terecht. Niet be-
schreven, wel even aangeduid
zijn de voortreffelijke vierde
en tiende van Haitink met het
London Philharmonic Orches
tra, uit 1979, recent op com
pact plaat heruitgegeven.
LÜTSEN KOOISTRA
Shostakovitch 7 (Leningrad)
door Het Leningrad Philhar
monic Orchestra onder leiding
van Mariss Jansons. EMI
7494942.
Shostakovitch 4 en 10 door het
London Philharmonic Orches
tra onder leiding van Bernard
Haitink. Decca 421348-2 en
Decca 421353-2. „De Grote
Symfonieën", uitgave Het
Spectrum. Prijs ƒ49,90. „Sjosta-
kovitsj", Jos van Leeuwen, re
daktie. Uitgave Gottmer, prijs
ƒ32,50.
Smaken verschillen
Hammond Innes heeft bij een
zeker publiek een bepaalde re
putatie. Althans, die indruk
kreeg ik toen een collega mi
toevoegde bij het zien van o
derhavig boek: „Een go<
schrijver, leuk om te lezen".
Hoe zeer meningen kunnè _WJ
verschillen bleek me bij lezirij
van „Nacht en ontij" van In-
nes, die inmiddels al een zé-
sentwintigtal boeken op zijn
naam heeft staan. Nacht én
ontij, zijn laatste werk,
waarschijnlijk niet zijn beste
boek. Het verhaal over een
een bootjesverhuurder op het
Spaanse eiland Menorca, die
betrokken raakt bij een poging
tot een staatsgreep, komt bij
zonder traag op gang. Vele
tientallen bladzijden gebeurt
er vrijwel niets en vraag je je
al lezend af of dat zo tot.de
laatste pagina, nummer 312,
doorgaat. Dat nu is niet het ge
val, er ontstaat na geruime tijd
enige actie, maar de schilde
ring daarvan en van de plaat
sen van handeling alsmede
enige lichte relatieprobleemp
jes is dermate dun dat het een
worsteling vergt om er door
heen te komen. Als je je bi
nacht en ontij lezend enigszins
wilt vermaken zijn er betere
mogelijkheden.
F.W.
Almanak voor pleziervaarders
DEKKER
Deze top 5 is samengesteld,
nasr aanleiding van de
verkoopcijfers bij de boven
staande handelaren.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE BIJ UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS, MUZIEK
THEATER. RECREATIE,EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
Enkele weken voor het begin
van de watersportbeurs de
Hiswa in de RAI in Amster
dam, verschijnt in de boek
handel ,.de vaargids voor de
Nederlandse en Belgische
kust". De gids is het eerste
standaardwerk boordevol nau
tische informatie, dat speciaal
geschreven is voor plezier
vaarders.
De gids is gebaseerd op een
reeks havenbeschrijvingen die
tussen april '87 en december'
'88 verscheen in de Water
kampioen. Daarin werden alle
havens beschreven vanaf het
Belgische Nieuwpoort tot aan
het Groningse Nieuw Staten-
zijl. De ANWB besloot de serie
in samenwerking met de hy
drografische dienst van de Ko
ninklijke Marine te bewerken
tot een almanak.
Het resultaat is een 242 pagi
na's tellend boekwerk dat rij
kelijk geillustreerd is met fo
to's, tekeningen en duidelijke
grafiekjes. Het is een leesbaar
boek dat overzichtelijk is inge
deeld en een schat aan onmis
bare informatie bevat voor de
pleziervaarder.
De auteur van de gids, P. van
der Heul, voegde aan de reeks
havenbeschrijvingen een aan
tal beknopte hoofdstukken toe
met algemene informatie.
Daarin gaat, hij in op techni
sche informatie als de getijbe
weging, het weer en de navi
gatie. Maar ook zaken als uit
rusting en voorbereiding,
vaarregelmenten en hoe een
watersporter moet handelen in
noodsituaties worden ruim on
der de aandacht gebracht. In
beknopte hoofstukjes gaat hij
onder meer in op
De havenbeschrijvingen be
vatten naast technische ook
veel toeristische informatie.
Per haven krijgt de lezer een
overzicht van onder meer de
faciliteiten, verkeersseinen,
communicatie en de getijbewe
ging. De hoofdstukken bevat
ten ook een brok aan informa
tie over speciefieke kenmer
ken van elke haven. Zo is in
de haven van Rotterdam ver
plicht een zodanige snelheid te
Oorsprong en betekenis van familiewapens
Familiewapens staan vol
op in de belangstelling.
Bijna elke familie „ont
dekt" plotseling op een
servieskopje of in een
boek haar familiewapen.
Maar heeft nu iedere fa
milie een wapen? Waar
kan men een familiewa
pen vinden? Kan iedereen
zonder meer een familie-
Het eerste standaardwerk voor
pleziervaarders.
FOTO: PR
lopen dat zuiging en golfslag
moeten worden voorkomen.
Door de almanak hoopt de
ANWB dat pleziervaarders be
ter op de hoogte zijn van juist
dat soort zaken.
EGBERT JORISSEN
P. van der Heul: „Vaargids
voor de Nederlandse en Bel
gische kust". Uitgave
ANWB en Hydrografische
Dienst Koninklijke Marine.
Prijs: 79,50.
Volgens de schrijver Roelof
Vennik omgeven zulke vragen
het wapen met een waas en tal
van diepgewortelde misver
standen leven bij mensen.
Daarom schreef Vennik, do
cent genealogie en wapenkun
de, het boek „Familiewapen,
oorsprong en betekenis".
Algemeen wordt aangenomen
dat de „geboorte" van het wa
pen in 1127 plaatsvond toen de
graaf van Anjou, Geoffrey
Plantagenet van zijn schoon
vader Hendrik 1 van Enge
land een blauw schild kreeg
omgehangen.
Sindsdien komen de afbeel
dingen voor op allerlei ver
schillende dingen zoals servie
zen, glaswerk, grafzerken, ge
vels van huizen, kerkramen
en oude gebouwen. In de der
tiende eeuw voerden ook in de
kerk hoogwaardigheidsbekle
ders veelal eigen wapens,
maar bedekten dit met de
symbolen van hun waardig
heid, zoals mijters in plaats
van helmen.
Roelof Vennik probeert de in
teresse in familiewapens te
verklaren. Zo kan de moderne
Westerse tijd de belangstelling
voor familiewapen en voorge
slacht aanwakkeren omdat de
pnmiaire behoeften zijn ver
vuld. Er ziin nieuwe uitingen
te zien in de vorm van indus
triële handelsmerken, bijvoor
beeld het symbool op de mo
torkap.
De lezer krijgt van de schrij
ver enkele praktische advie
zen hoe een onderzoek naar
een familieschild aanpakt
moet worden. Zelfs een op
somming van instanties ont
breekt in het boek niet. Roelof
Vennik waarschuwt wel dat er
geen familiewapen kan zijn
zonder een degelijk genealo
gisch onderzoek. Slechts die
personen kunnen een wapen
voeren die aantonen dat ze
van de eerste drager van dit
wapen afstammen.
Het boek, duidelijk in de wijze
waarop een onderzoek ge
voerd kan worden geeft ook
duidelijk aan dat mensen zich
geen illusies hoeven te maken
over de tijd van zo'n onder
zoek. Vennik:„Mensen die
denken op een verloren don
derdagmiddag even hun stam
boom te kunnen uitzoeken
zullen spoedig bedrogen uitko
men. Een dergelijk onderzoek
vergt honderden uren".
MONIQUE BOOM
Roelof Vennik: „Familiewa
pens, oorsprong en betekeni-
s".Uitgeverij Donker, Rot
terdam 1988. Prijs ƒ24,50
Hammond Innes: „Nacht en.
ontij". Uitgeverij De Boeke
rij. Prijs 25,00
Op „Schimmen" zit
niemand te wachten
Dat flinderdun niet hetzelfde -
is als beregoed bewijst „Schim
men" van de jonge Amerikaan
Paul Auster, die met dëze
slechts 76 pagina's tellende, in
fors lettertype uitgevoerde
mini-pocket een stukje ego-in
vulling geeft aan het schrijver
schap.
Volgens de tekst op de achter
flap gaat het Auster, die
eerder „Broze Stad" schreef in
wat een Jrilbgie over New
York moet worden, gaat
Auster vooral om het mysterie
van het schrijfproces zelf,
eerder kennelijk dan de lezer.
Hij voert abstracte figuren,
Zwart, Blauw en Wit, op in
een merkwaardig schimmen
spel van recherchewerk, maar
schept daarmee zo veel afstand
dat het moeite kost om zelfs
zo'n gering aantal pagina's
door te worstelen.
Auster gaat zelfs een keer in
de fout door Blauw en Zwart
te verwisselen, hetgeen een
beetje model kan staan voor
het hele boekje, dat slechts qua
stijl even de aandacht vast
houdt. Advies aan Auster: als
hij nog meer van dit soort vin
geroefeningen produceert,
hij het manuscript dan maar
in de eigen la laten. Op dit
soort boekjes zit niemand te
wachten.
FRANK WERKMAN
Paul Auster „Schimmen'
Uitgeverij De Arbeiders
pers. Prijs 18,50
