NPïïiM
Bi
In een machtelozeijselijke strijd
ging een rijk bouwwerk tenonder
JOUR
NAAL
LEIDEN VERLOOR 60 JAAR GELEDEN ZIJN STADHUIS
3ina i LEIDEN OMGEVINGQeidcaQowuvntvrijdag 10 februari 1939 pagina 13
Castellumrui ters
De Castellumruiters in Val
kenburghouden vanavond
een algemene ledenvergade
ring in het clubhuis aan de
Broekweg. Aanvang acht uur.
Naast de gewone huishoude
lijke zaken zal ook van ge
dachten gewisseld worden
over de verhuizing naar een
stuk grond aan de Achterweg
in verband met de aanleg van
de S4.
Disco
Disco Manhattan uit Wou-
brugge draait vanavond mu
ziek in het Dorsphuis in Ze
venhoven. De disco begint
om acht uur en de toegang
kost drie gulden.
Tiltteam
Het Tiltteam verleent mede
werking aan een jamsession
die maandagavond plaats
vindt in Bar 't Deurtje aan de
Gr ent in Noord wijk.
Tampopo
De Japanse speelfilm „Tam
popo" draait maandagavond
in het filmhuis Lisse, cultu
reel centrum Artopa aan de
Grevelingenstraat 50 in Lisse.
De film gaat over de vrouw
Tampopo die haar kost ver
dient met het verkopen van
noedelsoep in een klein res-
4
taurantje. Vrachtwagenchauf
feur Goro, die wel iéts voelt
voor de weduwe en haar
zaak, helpt haar waardoor ze
uiteindelijk een druk beklant
restaurant krijgt. De film is
geregisseerd door Juzi Itami,
een bekend Japans schrijver
en regisseur. Aanvang half
negen. Toegang kost 6,25.
Vastenactie
De vastenactie in het deke
naat Alphen aan den Rijn
richt zich dit jaar op twee pro
jecten: een broodbakkerij van
vrouwen van de coöperatie
Amor Y Paz in de Domini
caanse Republiek en een klei
ne tractor voor lichamelijk
gehandicapten in Zimbabwe.
Voor de bakkerij is 50.000 gul
den nodig, voor de tractor
19.000 gulden. In de kerken
wordt tijdens de vastenactie
aandacht aan deze projecten
geschonken. Men kan zijn bij-
Op mijn omwegen door staci en kind
kom ik graag mensen tegen, U kunt
mij telefonisch ol' schriftelijk vertellen
wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via tb 1
- 12 22 44 op toestel 10.
iwark
risch)
erhoudii
ge mem
van meneer Meerpoel. Het
was één grote ijsmassa. Om 9
uur stonden nog alleen de
voorgevel en enkele kale mu
ren overeind. Brandweer
mannen en politieagenten
werden door de koude bevan
gen. Anderen werden op de
been gehouden door behulp
zame handen die hete soep en
koffie aandroegen. Er kon
nog gelachen worden ook.
Uithuilen
Op die rampzalige dag dat
Leiden z'n stadhuis verloor
verluidde het, dat het stadhuis
verzekerd was bij de firma
Marinkelle voor 1 miljoen, 's
Middags nog kwam de ge
meenteraad in spoedvergade
ring bijeen. De kostelijke, ja
kostbare raadzaal was ver
dwenen; de raadsleden von
den een toevlucht in de Se
naatskamer der universiteit.
Toen werd er op bestuurlijk
niveau'„uitgehuild". De bur
gemeester sprak met een „van
droefheid trillende stem" over
„de slag die Leiden getroffen
heeft. Die slag is zoo groot,
dat het moeilijk te beseffen
valt wat er verloren is ge
gaan. Alles wat op papier en
schrift te vinden was is weg.
Voor zoover mij bekend is
geen enkel stuk gered!"
Maar er ging nog veel mèer
verloren in dat stadhuis met
zijn unieke inrichting en rijke
bezittingen. Wat in eeuwen
werd verzameld, ging in een
paar uur ten gronde. In mijn
rubriek van morgen wil ik la
ten zien wat Leiden zoal met
z'n verloren raadhuis als ij
spaleis in de as heeft achter
gelaten.
De Nieuwe Rijn, aan de overkant van de Vismarkt, zag 's morgens zwart van het toegestroomde volk. Men mocht niet op het ijs
komen en 99,3 procent hield zich aan dat bevel; naar z'n werk gaan deed schijnbaar niemand.
Stadhuispoortje, gevat in een sprookjesachtig decor dat deed denken aan een druipsteengrot vol stalactieten.
REPRODUKTIES: WIM VAN NOORT
Vlak bij de pomp stond een brandspuit op statief, afgedekt met een „warme" jas.
Het duurde
toen was het voorbij: alles
platgebrand, alleen de voorge
vel stond nog geblakerd
eind in een ijzig decor vai
gels en bevroren „druip
steen". Fantastisch schouw
spel na een drama dat
weerga niet kende. Een
dag slechts, rond een onder
gang die in massa's ijs werd
uitgedrukt. Het Requiem van
een bevroren renaissance.
Geen slachtoffers, maar wel
een nagenoeg machteloze
brandweer, en een culturele
klap die nu nog nadreunt.
r ai mai Dinsdag 12 februari 1929:
f dl mei t
kveranc
er ook
tor te w
iden be
200 gi
stuk,
k, samb
2 eiere
10
jpoeder,
le rijst,
nbouillc
largarii
ns, hal
ad;
t, pepi
suiker),
ha
r, 1 vol
en g
de ol
prei of
samb
ité toe
?en klei
•terk, v
over
op
rui
uit
tot h
voeg h
n sluit
vin tig n
(Schuif
rwege e
de pan
i zig in i
?n plak]
jjes papt
r de ga
(mag
gemen\
en
t
ember
JEANli
da
,Leiden door
troffen". Zo verloor de Sleu
telstad zestig jaar geleden
stuk oude glorie dat sinds het
einde der 16e eeuw stand had
gehouden en de bewondering
afdwong van stadgenoot
vreemdeling. Het was de c
dergang van een beroemd
stadhuis. Wie vandaag ouder
is dan een jaar of 65
toen bij was, weet er nog vol
op van mee te praten. We lo
pen voor deze gelegenheid
maar mee met de journalist
van de Leidse Courant, die de
sensatie van zijn leven
maakte en daarna kolommen
volschreef.
„Het stadhuis in lichterlaaie",
schreef hij diezelfde dag nog.
„Dat was de eenvoudige,
nuchtere mededeeling die ons
te even 5 uur hedennacht ge
geven werd. Wij spoedden er
ons in allerijl heenen en niet
zoodra hadden we onze wo
ning verlaten, of onmiddellijk
zagen we hoog boven de hui
zen den fel rooden gloed van
het alles vernietigende vuur".
Enfin, het was een uur of half
vijf, dat de agent van politie
Van Pierik, die de nacht
wacht had en op geregelde tij
den het gehele gebouw con
troleerde, bij zijn ronde door
het gebouw bemerkte, dat
in een kast op de afdeling Re
kenkamer aan de Vismarkt
kant brand was uitgebroken,
vermoedelijk doordat een
balk boven een pijp van de
kachel was gaan schroeien.
Onmiddellijk waarschuwde.
Van Pierik de brandweer
rende terug het gebouw i
samen met de bode Martijn
die op blote voeten gelopen
oet hebben, om te trachten
te stuiten.
[.Zulks bleek echter niet meer
ïmogelijk, wijl het vuur reeds
dadelijk, mede door de droog
te van het hout, een enorme
uitbreiding had aangenomen
en een verstikkende rook
verspreidde. De burgemees
ter, mr.A.v.d.Sande Bakhuy-
zen, die evenals de brandweer
zeer spoedig na 't groot alarm
aanwezig was, vond agent
Van Pierik nagenoeg bewus
teloos door den rook en hij
moest den man aan den Eer
sten Hulpdienst overgeven.
De brandweer was met twee
motorspuiten naar de plek des
onheils getogen, maar er
heerste een felle koude met
een vorst van omstreeks 15
graden. Reeds onmiddellijk
bleek, dat men met bevroren
spuiten te kampen had, een
euvel waartegen de meest
geoutilleerde brandweer
machteloos staat. Bij het aan-
De overburen van het stadhuis
koppelen der verschillende
slangen en afsluitstukken
konden de handen vrijwel
niet gebruikt worden. Men
trachtte de motoren te ver
warmen, terwijl de koppelin
gen en straalpijpen met spiri-
tuswarmers werden ontdooid
of bij de omwonenden op de
kachels werden verwarmd".
De vuurhaard bevond zich
aan de Vismarktzijde, met de
bureaus der Burgèrlijke Stand
en de Rekenkamer in aange
bouwde percelen. De Haagse
brandweer werd te hulp ge
roepen. Die kwam aanzetten
met twee grote motorspuiten,
elk goed voor 1800 liter water
per uur. Deze spuitgasten ar
riveerden in Leiden, gewik
keld in dekens, omdat de
commandant De Jager bang
was dat ze anders in bevroren
toestand in Leiden zouden
aankomen. Later kwam er
ook brandweerassistentie uit
Voorschoten en Oegstgeest,
maar ook deze heren hadden
problemen met bevroren
spuiten.
Het laatste lied
De L.C.-journalist dah signa
leerde een „ontzettend, mach
tig schouwspel. Daar ver
dween het trotsche paleis van
onze goede, oude Sleutelstad.
Steeds feller en feller joegen
de vlammen voort, alles ver
nietigend, alles verwoestend
in korte spanne tijds. Hooger
en hooger laaiden de vlam
men op en uit de galmgaten
van de door het vuur aange
taste toren beierden de klok
ken haar lied over de haar
omringende vlammen".
Dit moment van de stadhuis
brand heeft velen die het zich
aan de Breestraat hadden deze blik op het schouwspel van vuur, water en ijs.
Adempauze met kommen he
Koornbrugsteeg.
nog herinneren erg aange
sproken: het laatste lied der
klokken, als een zwanenzang
in gloed en vuur. De toren is
muzikaal ten onder gegaan.
Er moeten wat klokjes uit de
woesternij zijn gehaald, maar
niemand weet meer waar
die zijn gebleven. Pas vlak
vóór de tweede wereldoorlog
zou deze Phoenix, door toe
doen van architect Blauw,
met diens koele opvattingen
verrijzen.
Het had die 12e februari nog
even half zes geklonken bij
het geloei der vlammen. „In
snert voor brandweerlui en
een ommezien van tijd klonk
van den brandenden toren
het kwart-spel van kwart
voor zes... De tijd vloog voort.
We hoorden den klikslag, ze
ven minuten voor zes, toen
was het gedaan. Even later
bezweek het trotsche bouw
werk dat ruim drie eeuwen
had getrotseerd. De vuurzuil
zakte met slechts gering la
waai als een kaartenhuis in
een, nagenoeg op de plaats
waarboven hij had gestaan,
even meer naar het zuidwes
ten doordat de wind uit het
oosten kwam". -
Tot aan de Witte Singel vlo-
„functionarissen"; hoek
gen de brandende stukken
papier en hout rond. In de
Breestraat was dé woning van
de concierge, de heer Bey, al
een prooi der vlammen ge
worden. Maar de Haagse
brandweer mocht het genoe
gen smaken het vuur te stui
ten in de zaak van galante
rieën van de firma Bayer en
Goddijn. Aan de kant van de
Maarsmansteeg was de Leidse
brandweer, ondanks alle ijse
lijke ellende, actief op het dak
van de firma Schlatmann.
Aan de Vismarkt verbrandde
de naast de Rekenkamer lig
gende naaimachinewinkel
