„In Indonesië gelooft men zonder vragen" CeidóeSommit Soidóc&Httont kerk wereld STUDENTENPREDIKANT DS. AART VERBURG: HERWIG ARTS: ,RK Kerk verdedigt consequent het leven" brieven van lezers Toevallig toeval Zonder handelsmotieven )weer GEESTELIJK LEVEN/OPINIE WOENSDAG 1 FEBRUARI 1989 PAGINA 2 IKV vraagt Van den Broek af te zien van bezoek Iran DEN HAAG Het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) heeft minister Van den Broek van buitenlandse zaken gevraagd voorlopig af te zien van zijn voorgenomen bezoek aan Iran. Het IKV is zeer verontrust door de schending van de mensen rechten in Iran en acht een bezoek „nu niet het goede signaal". Van den Broek zal Iran op uitnodiging van zijn ambtgenoot Ali Akbar Velayati van 6 tot 9 maart bezoeken. Ook wanneer in de besprekingen de schendingen van de mensenrechten aan de orde zullen komen, vindt het IKV een bezoek nu niet op zijn plaats. Er is melding gemaakt van een toeneming van het aan tal politieke executies in de tweede helft van vorig jaar. Am nesty sprak in december over duizenden executies van leden van oppositiegroeperingen. Bisschoppen willen excommunicatie drugshandelaren MEXICO STAD De Rooms-Katholieke Kerk in Mexico is van plan de leiders van de drugshandel te excommunice ren. De Mexicaanse bisschoppen werken aan een document dat hierin voorziet. De bisschoppen hebben met hun document niet de boeren en armen op het oog, die om te overleven hun toevlucht moeten nemen tot illegale activiteit, zoals de verbouw van cocaplanten. Alleen de leiders worden bedreigd met uitslui ting uit de kerkelijke gemeenschap. De voorzitter van de Mexicaanse bisschoppenconferentie, aartsbisschop Adolfo Suarez Rivera, verklaarde dat hij de indruk heeft dat de regering de handel in drugs oogluikend toestaat. Men kan beter met zijn voet struikelen dan met zijn tong APELDOORN „Onder Nederlandse studenten moest je God bijna verde digen, in Indonesië ge looft men zonder vragen, en daar moest ik wel aan wennen". Dat zegt ds. Aart Ver burg, studentenpredikant in Surabaya, Indonesië. Hij werd uitgezonden door de hervormde en gereformeerde kerken in de regio Apeldoorn. Mo menteel is ds. Verburg met verlof in Nederland. Christen zijn in Indonesië valt niet mee, vertelt hij. Je wordt er op aangesproken, er wordt min of meer verwacht dat je er iets mee doet, dat het merkbaar is door je manier van leven. Het is ook dat goe de voorbeeld, dat kerken doet groeien. „Ik bewonder ze er soms wel om, die christelijke studenten. We praten er over: waarom studeren ze. Willen ze snel rijk worden of geven ze een aantal jaren aan net werk on der de arme boeren op het platteland? Hoe verwerk je dat geestelijk? Je werk heeft met je geloof te maken. Stu deren is zeker een voorrecht in Indonesië, maar het is ook een verantwoordelijkheid: te genover je familie die je moet onderhouden, tegenover de samenleving als geheel". Het werk van kerk en chris tendom heeft in Indonesië te kampen met achterstelling ten opzichte van de gods dienst van de meerderheid in het land: de islam. Vooral zendelingen of kerkelijke werkers uit het buitenland worden met enige argwaan bekeken. Christenen vormen weliswaar een minderheid in Indonesië (15%), maar wel een in ver houding rijke minderheid, aldus ds. Verburg. Christenen behoren veelal tot de midden stand. Dat betekent niet al leen een theologische, maar ook een sociale tegenstelling. Christenen zijn, al dan niet uitgesproken, bang voor een islamitische overheersing, voor een totale islam-staat. Dat versterkt het „groepsge voel" zoals de Nederlandse kerken dat in de jaren vijftig kenden. Er is een diakonaal programma, maar dat is hoofdzakelijk bedoeld voor de eigen kerkmensen. Wel be staat er een stichting, die be wust geen christelijk stempel heeft, maar wel hoofdzakelijk geleid wordt door christenen, die met geld van de kerken kinderen financieel adopteert, het schoolgeld betaalt en het gezin maatschappelijk bege leidt". Discriminatie van kerk en christendom blijkt volgens ds. Verburg uit het feit, dat er vaak veel geld afgeschoven moet worden om toestemming voor bijvoorbeeld kerkbouw los te krijgen. Hoe „normaal" het fenomeen corruptie in veel niet-westerse landen ook is, ds. Verburg heeft er erg aan moeten wennen. Staat een kerk er, dankzij de steekpenningen, eenmaal, dan wordt er al gauw een moskee naast of tegenover gebouwd, zo heeft hii gemerkt. Dat wekt wrevel en bitterheid, waar de overheid dan weer misbruik van maakt „Vóór de verkiezingen zijn er veel Indonesische schooljeugd nieuwe moskeeën uit de grond gestampt", aldus ds.Verburg. „Het heeft ook een nieuw elan tot gevolg ge had. Er staan messiaanse figu ren op, het kookt en borrelt in die gemeenschap. Ze pro beren de regering onder druk te zetten, maar daar wordt fa natisme niet gewaardeerd, van welke kant het ook af komstig is". In feite schuilt de kerk een beetje bij de overheid, meent ds. Verburg. „Daar moeten ze wel mee uitkijken, dat kan ook gevaarlijk zijn. Het kan protectie in de hand werken, waarmee dan weer gechan teerd kan worden. Niet de is lam is de bedreigende factor voor het christendom, maar de overheid. Godsdienst moet ook een soci ale inslag hebben, islam en christendom zouden samen moeten strijden tegen de ar moede. Deze manier van den ken is vrij nieuw voor Indo nesië. Ds. Aart Verburg is dan ook niet te hard van stapel gelopen, maar heeft heel ge leidelijk nieuwe projekten ontwikkeld. Zo is er een pro gramma rondom het projekt van de Wereldraad van Ker ken over gerechtigheid, vrede en behoud van de schepping. Vooral het milieu-aspect blijkt de studenten aan te FOTO: ARCHIEF spreken, en er zijn interessan te intiatieven ontstaan. Tij dens een bijeenkomst over het thema „natuur en geloof" was een groep van 140 studenten een dag lang concreet bezig met milieubeheer en samen hang met de armoede in de stad en op het land. Als ge volg van de discussies werd hen door de meewerkende al gemene milieu-organisaties gevraagd een brochure te schrijven over het milieu vraagstuk gezien vanuit de kerken. Daarnaast organiseerden de studenten zelf de „adventsak- tie kerstboom". Ds. Verburg: „Ze vroegen alle kerken, die van plan waren een kerst boom in de kerk te zetten daar een boom voor terug te geven. Eén van die boompjes werd als symbool geplant bij onze wijkkerk. Daarna ging een groep van twintig studenten in een arm dorp aan de zuid kust honderd mangabomen planten. Bovendien doen de studenten, onder wie een bio loog en een landbouwweten schapper, er een projekt met jongeren. Ze geven onder meer landbouwvoorlichting aan de vrouwen van het dorp en aan de coöperatie". Dit najaar houdt de Indonesi sche Raad van Kerken een conferentie over het thema „Heilige Geest". Het is een onderwerp dat de gemoede ren van de Indonesische christenheid danig bezig houdt, meer vooralsnog dan de milieuproblematiek. Het spreken in tongen en ge bedsgenezing zijn belangrijke gespreksonderwerpen in In donesië. Bovendien kun je de samenleving toetsen aan het thema vanuit diverse ge zichtspunten. Theologisch ge zien: is er niet te weinig aan dacht voor de Heilige Geest geweest? Vanuit een politiek standpunt: je bezig houden met de Heilige Geest in de he mel is onschuldiger dan de vragen over maatschappij en samenleving op aarde. Ook psychologisch: de snelle ont wikkelingen van deze tijd maken onzeker en veroorza ken een crisis. Zowel econo misch als politiek en sociaal wordt gezocht naar vaste ant woorden. Het kan een boeien de conferentie worden". JANTINE J. DE BOER „Intifada brengt moslims en christenen tot elkaar" ROME De Palestijnse op stand in de bezette gebieden, de intifada, brengt volgens pa triarch Michel Sabbah van Je ruzalem de christenen en mos lims nader tot elkaar. „Zij zijn op gelijke wijze slachtoffer. Zij worden door de dood, de folte ringen, de arrestaties en de verwoesting van huizen in ge lijke mate getroffen". Sabbah is de eerste Palestijn die tot Latijns patriarch van Jeruzalem is benoemd. Hi' gaat voor het vijfjaarlijkse ai limina-bezoek naar Rome en zal met paus Johannes Paulus II spreken over de situatie in Jeruzalem en de bezette gebie den. Volgens de patriarch zijn er geen spanningen tussen de christenen en moslims onder de Palestijnen, hoewel van de meer dan een miljoen Palestij nen in Jeruzalem en de bezet te gebieden er slechts 50.000 christen zijn. „Door de omstandigheden ge dwongen sluiten de Palestij nen de rijen. Zelfs al zou Israël de christenen en moslims uit elkaar willen spelen, dan zal dat niet lukken, want het is te gen de natuurlijke gang van zaken: alle Palestijnen bren gen offers, er zijn geen ver schillen", aldus Sabbah. ANTWERPEN Het is een paradoxale situatie. Enerzijds is er veel te doen rond de crisis van het huwelijk, anderzijds blijkt dat het „klassieke" gezinsmodel het levensi deaal bij uitstek blijft voor zeer veel mensen. Het westerse huwelijks model blijkt trouwens een bijzonder succesvol „export-artikel". De Antwerpse hoogleraar Herwig Arts s.j. gaat in zijn pasverschenen boek „Waarom nog huwen?" op zoek naar de historische, antropologische en religieuze wortels van het huwelijk. Herwig Arts (53) is professor aan de Universitaire Facultei ten Sint-Ignatius in Antwer pen en de Leuvense Katholie ke Universiteit en hij is voor al bekend als auteur van boe ken over westerse spirituali teit en mystiek. In zijn nieuw ste boek brengt hij een impo sante hoeveelheid weten schappelijk onderzoeksmate riaal bij elkaar van biologie tot psychoanalyse om nieuw licht te werpen op het huwelijk, dat van zoveel kan ten ter discussie wordt ge steld. Op de vraag waarom hij er als priester en filosoof toe geko men is een boek over het hu welijk te schrijven zegt hij ge regeld geconfronteerd wordt met verzoeken van studenten om huwelijken in te zegenen. „En dan vragen ze steeds weer om de tekst van de ho milie die ik houd. Aanvanke lijk was het mijn bedoeling een aantal preken te bunde len, maar naarmate ik me in het onderwerp verdiepte kwam ik tot het besef dat de Herwig Arts SJ problematiek veel te complex is om in een kort bestek te be handelen". Arts wijst erop dat voor een niet-westerling een huwelijk uit liefde iets zeer vreemds is. „Het huwelijk zoals wij dat kennen, met de nadruk op de wederzijdse liefde en vrijheid FOTO: JAN PRENEN van keuze, is onder impuls van het christendom tot stand gekomen, maar het is niet vanzelf gegaan". Verkramping Hij juicht het toe dat de ver krampte visie op de seksuali teit, waarbij deze altijd gekop peld werd aan de voortplan ting, is verdwenen, maar be treurt het dat we van de weeromstuit nu zijn vervallen in een uiterst permissief kli maat. Hij meent dat de RK Kerk de enige georganiseerde instantie op mondiaal niveau is die consequent het leven verde digt. Toch gelooft hij dat de RK Kerk een overdreven be lang aan seksualiteit, „alsof het zesde gebod het belang rijkste is, en alsof seksualiteit niet veel ruimer en rijker is dan alleen maar het genitale". Dit betekent niet dat in de context van de hedendaagse permissiviteit de Kerk geen levensbelangrijke dingen te zeggen heeft. In de eerste plaats dat niet de cultus van de zelfontplooiing de mens menselijk maakt, maar wel het beleven van de liefde. En wie het woord „liefde" uit spreekt, spreekt meteen de woorden „band" en „verant woordelijkheid" uit, iets waarvan hij zich ter dege rea liseert dat deze twee laatste woorden mensen nogal af schrikt. „Trouw moeten we niet beschouwen als iets con servatiefs, maar als een dyna misch begrip: het blijven ver der werken aan een relatie, ze hogerop tillen; zoals het leven zelf een voortdurend proces is van groei en verandering." Niettemin wenst hij, wanneer het over echtscheiding gaat, het bekende bijbelwoord „Wat God heeft verbonden..." te nuanceren. „Ik denk niet dat God alles zomaar verbindt wat de Kerk legaal verklaart. Bij een heleboel legale huwe lijken is weinig of geen spra ke van echte vrijheid en lief de. Ik vraag me af of dit voor God echte huwelijken zijn. Maar wat God ooit biieenge- bracht heeft en dat doet Hij in een echt vrij, liefdevol aan gegaan huwelijk dót kan inderdaad door geen mens worden uiteengetrokken". Hij meent dat de Kerk nu vaak te weinig barmhartig heid aan de dag legt. „De or thodoxe kerk kent een twee de en derde huwelijksinzege ning, met een sterke nadruk op het pijnlijke van menselij ke zwakheid en vergissingen. Een Christuswoord dat mij na aan het hart ligt is: „Niet de gezonden hebben een genees heer nodig maar de zieken". De Kerk moet er op de eerste -plaats zijn voor de mens die tegenslag, zwakheid, misluk king en pijn ondervindt". Gelijkberechtiging Pleidooien voor een mogelijke gelijkberechtiging van huwe lijk, ongehuwd samenwonen en Lat-relatie zijn volgens hem slechts te rechtvaardigen vanuit het belang van net kind, maar hij doet dat met de grootst mogelijke terughou dendheid. „Je moet het kind niet laten betalen voor de zwakheid van de ouders, maar het huwelijk zoals we dat kennen is de vrucht van een langdurig, moeizaam cul tuurhistorisch proces, en je kunt dat niet gelijkstellen met concubinaat en dergelijke". Uit zijn contacten met studen ten heeft hij geleerd dat zij wel degelijk inzien dat het huwelijk een bepaalde meer waarde heeft. „Ze hebben door dat het huwelijk méér is dan een psychologisch gebeu ren of een juridisch contract, dat er iets sacraals mee ge paard gaat, alhoewel ze aat moeilijk onder woorden kun nen brengen." Herwig Arts. Waarom nog huwen? Een antropologi sche en christelijke benade ring. Uitg. DNB/Pelc- kmans, Kapellen, 187 blz. Brieven graag kort en duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezon den stukken te bekorten Rechts In ons land de Centrum Partij, in Frankrijk de volgelingen van Le Pen, in Antwerpen het Vlaams Blok, in Berlijn de Re- publikaner onder leiding van een voormalig SS'er. Extreem rechts lijkt te herleven, maar dat is een vergissing: extreem rechts is nooit dood geweest. We dachten en hoopten alleen maar dat met het verslaan van Hitier en zijn trawanten ook het fascisme de nek was omge draaid. En daardoor steeds op nieuw die verbijstering bij verkiezingsuitslagen. Want het ongedierte heeft zich alleen een tijd verborgen gehouden. Nu kruipt het weer uit het ri ool naar boven. We moeten helaas vaststellen dat fascisme van alle tijden is, evenals ra cisme en antisemitisme. Maar er is één groot verschil met de jaren dertig: nu worden dit soort bewegingen, die geba seerd zijn op waanideeën, fel en massaal bestreden. Vooral door jonge mensen. En dat geeft hoop voor de toekomst. A.M. Gerritsen, LEIDSCHENDAM. De plank mis Uit meededogen met de oor logsslachtoffers en oud-ver zetsstrijders moeten we verder zo weinig mogelijk aandacht besteden aan de twee lieden, die we uit ons land hebben verbannen. We moeten vurig hopen dat ook de sensatiepers zich realiseert dat overdreven aandacht voor het over de grens gezette duo, nodeloos f>ijn kan berokkenen aan oor- ogsslachtoffers. Een dag na de vrijlating lukte het de VARA al niet zich te beheersen. In het politiek-satirisch radio programma „Spijkers met kop pen" liet men de twee aan de gevangenispoort van elkaar afscheid nemen als „alte Ka meraden", die vonden dat ze uiteindelijk toch nog gewon nen hadden. Uit de beelden van de miezerige mannetjes onmiddellijk na hun verban ning bleek dat ze tot dat soort gedachten niet eens in staat waren. Waarom dan toch zo'n waarschijnlijk vrolijk bedoelde dialoog, die mensen alleen maar ziedend maakt? De Twee hebben een groot aantal af schuwelijke oorlogsmisdaden begaan; daar hoeft na hun vrijlating niets meer aan te worden toegevoegd. In plaats van spijkers met koppen sloeg de VARA de plank mis. A.J.M. Alberts, LEIDEN. Onderwijs Een gewoon mens zou er niet opkomen. Maar zo'n werk groep van ambtenaren Knap hoor! Wat lees ik in de krant? Zij hebben het kabinet het volgende aanbevolen: „Werkloze onderwijzers en le raren moeten bij voorrang be noemd worden in het onder wijs". Mensen die dus al een dagtaak hebben in het onder wijs, hoeven niet te solliciteren naar een tweede baan in die sector: hun werkloze collega's gaan voor. En werkloze auto monteurs die overwogen Frans te gaan doceren aan het atheneum komen ook niet in aanmerking: werkloze leraren hebben de voorkeur. Eén onderdeel van de ambte lijke aanbeveling is me overi» gens niet duidelijk. Ik had be grepen dat schooldirecties dol graag extra onderwijskrachten zouden aannemen, maar dat ze er door de bezuinigingen geen geld voor hebben. Een stimu leringspremie, zoals de werk groep voorstelt, lijkt me dan ook een wrede grap. De schooldirecties wordt een klein beetje geld voorgehou den, maar wie past de rest van het salaris van zo'n onderwij zer of leraar bij? F.J. de Vries, VOORSCHOTEN. Na het fiasco van kep, de aanvankelijk beoogde producent van het nieuwe paspoort, valt het de Staatsdrukkerij niet aan te rekenen dat zij probeert vooraf volledige zekerheid over het project te krijgen. Zo goed als geen zinnig mens het de financiers van het mislukte Elba-avontuur, de Investerings bank en NMB, kwalijk zal nemen dat zij zich met hand en tand verzetten tegen een uitverkoop van hun belangen. Deze partijen zouden gezamenlijk het paspoortproject tot een goed einde moeten brengen, maar ze wantrouwen elkaar ten diep ste. Zodanig zelfs dat de samenwerking al is afgesprongen voor er iets moois kon opbloeien. In de kleffe atmosfeer rond de failliete KEP-fabriek kon een onzinnige ruzie ontstaan over de vraag waar de grens ligt tussen het testen van een procédé en klinkklare bedrijfs- spionage. Er mocht wel in de keuken worden gekeken maar niet in de keukenkastjes. Buitenlandse Zaken stond erbij en keek er naar. Wat het ministerie verkeerd kon doen heeft het verkeerd gedaan en dat gaat kennelijk onverminderd door tot het bittere einde. INMIDDELS heeft de overheid geen haast meer en zeker minister Van den Broek zal er niet rouwig om zijn als her nieuwde besluitvorming in de paspoort-affaire naar een ver re toekomst wordt doorgeschoven. Alleen de dreigende mil joenenclaim van de banken, die als een zwaard van Damo cles boven het kabinet hangt, kon nog wel eens roet in het eten gooien. Tegen die achtergrond is het niet ondenkbaar, dat de eisen waaraan een nieuw paspoort moet voldoen dras tisch omlaag zullen worden geschroefd. Misschien wel tot het niveau van een eenvoudig identiteitsbewijs. MINISTER Korthals Altes is zijn collega van buitenlandse zaken in dit opzicht voorgegaan. Hij heeft, sprekend over de invoering van een beperkte identificatieplicht, een opvallend vermogen tot relativering gedemonstreerd. In plaats van met absoluut onvervalsbare identiteitspapieren wil de minister van justitie genoegen nemen met zowat elk stuk papier met een naam en een pasfoto. TERLOOPS haalde hij ook een financiële steunbeer onder het paspoortproject vandaan: een eenvoudige en goedkope identiteitskaart kan straks volgens Korthals Altes binnen Europa de rol van het paspoort overnemen. Het vinden van een paspoortproducent zal er daardoor voor Van den Broek niet makkelijker op worden. Als dat toeval is, dan is het wel erg toevallig. Na de emotionele debatten over de gratieverlening aan de Twee van Breda is het verwonderlijk dat vrijwel iedereen zich kan vinden in de afvaardiging van minister Van den Broek naar de begrafenisceremonie van keizer Hirohito. Geen woord meer van protest van bewindslieden, kamerle den en organisaties van kampslachtoffers die in een eerder stadium een vertegenwoordiging van Nederland op minis tersniveau hadden afgewezén. Het lijkt er gelukkig op dat de gemoederen tot rust zijn gekomen. Hirohito wordt niet alleen meer gezien als symbool van en medeverantwoordelijke voor het leed dat de Japanse bezettingsmacht in Nederlands-Indië heeft aangericht; in de na-oorlogse periode bleek het ook mogelijk dat tussen Neder land en Japan vriendschappelijke relaties werden opge bouwd. Geklemd tussen de uitspraken van ppr-fractieleidster Ria Beckers, die vorige week waarschuwde tegen het zenden van een zware delegatie, en die van „onze man" in Tokyo, Van Agt, die de minister van buitenlandse zaken het „abso lute minimum" noemde, had de regering ook weinig laveer- ruimte. Het wordt dus Van den Broek, wat met het oog op de gevoelens van de slachtoffers en op de toekomst een verstan dig besluit is. DAARNAAST is gedacht aan het verbreden van de han delsrelaties, een vast onderwerp voor gesprekken in de wan delgangen rond ceremoniële gebeurtenissen. Het is in dit ge val goed dat de zware missie namens koningshuis, minister raad en bedrijfsleven spoedig na de begrafenis afreist maar dat de zaken gescheiden blijven van de herdenking van het verleden. Wolkenvelden DE BILT (KNMI) Het om vangrijke hogedrukgebied bo ven midden-Europa moet morgen iets aan invloed inboe ten boven de Noordzee. Voor ons land komt evenwel maar weinig verandering in het weer. De lucht die aangevoerd wordt komt nog steeds uit Frankrijk. Daar komen mist- velden voor. Hierdoor komt bij ons komende nacht en in de ochtend ook weer plaatse lijk mist voor. De aangevoerde lucht is wat kouder waardoor de tempera tuur vannacht iets onder nul kan komen te liggen. Overdag gaat de mist over in lage be wolking waaruit geleidelijk wolkenvelden gaan ontstaan. De middagtemperatuur komt rond de 5 graden te liggen en de wind waait uit het zuidwes ten en is matig. Weersvooruitzichten voor di verse Europese landen, mede gedeeld door het KNMI, geldig voor morgen en vrijdag: Zuid-Skandinavië: veel bewol king en in het westen perio den met regen. Middagtempe ratuur ongeveer 4 graden, in de nacht temperatuur om het vriespunt. Denemarken: wolkenvelden en zaterdag mogelijk wat re gen. Middagtemperatuur rond 5 graden, in de nacht tempera tuur om het vriespunt. Benelux en Bondsrepubliek- Duitsland: wolkenvelden en plaatselijk mist. Middagtempe ratuur ongeveer 5 graden. Britse Eilanden: in het noor den veel bewolking en perio den met regen. In het zuiden ook af en toe zon. Middagtem peratuur rond 8 graden. Frankrijk: plaatselijk mist en lage bewolking. Hier en daar ook wat zon. Middagtempera tuur van 7 graden in het noor den oplopend tot 12 graden in het zuiden. In het binnenland plaatselijk in de nacht tempe ratuur om het vriespunt. Alpenlanden: in de dalen en lage gebieden mist of lage be wolking bij een middagtempe ratuur van om het vriespunt. Hogerop zonnig. Spanje en Portugal: in het zui den wat bewolking, elders zonnige perioden maar in kustgebieden plaatselijk een mistbank. Middagtemperatuur van 10 graden in het noorden tot 16 in het zuiden. In het binnenland in de nacht plaat selijk temperatuur onder nul. Italië, Joegoslavië en de Griekse Kust: in noord-Italië mist, naar het zuiden toene mende zon. Middagtempera tuur van om het vriespunt in het noorden tot 14 graden in het zuiden. WEERRAPPORT HEDENMORGEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2