buraa
BURDA,NU
IN HET
NEDERLANDS
Het lijkt wel of
)orlogsslachtoffers
n de Kamer zitten'
Motie tegen vrijlating Twee van Breda kansloos
oor uitstel gratis
ïrecht bij Defensie
AMERLEDEN VINDEN
ESLISSING BIJZONDER PIJNLIJK:
Kardinaal
Simonis is
voor gratie
Overbrengen
gevangenen
in alle stilte
^NNENLAND
£«idóe Sou/unit
VRIJDAG 27 JANUARI 1989 PAGINA 3
Hl
i Honeq£
eigen
luizend
toestel! i
ienveri
len,
vorden
IN HAAG De overheid heeft de plicht dienst-
ihtigen goed te informeren over de militaire dienst,
zijn dan wel bureaus die op commerciële basis ad-
s geven over uitstel, vrijstelling^ en de wet gewe-
sbezwaarden, maar zij presenteren een forse reke-
g. Dat zei staatssecretaris Van Houwelingen (de-
_l sie) gisteren bij de presentatie van de nieuwe voor-
11 ïtingsbrochure voor dienstplichtigen „De Keu-
In de toekomst zal de directie Dienstplichtza-
nadrukkelijker wijzen op de mogelijkheden om
tis advies in te winnen. Dienstplichtigen die goede
nden hebben voor uitstel of vrijstelling, hebben
n hulp van een commercieel bureau nodig. Ze
inen hun geld beter in hun zak houden, aldus de
j itssecretaris.
Aanpak terugdraaien
km-stand bij auto's
DEN HAAG De ANWB, de BOVAG en de
RAI willen het terugdraaien van kilometer
standen bij tweedehands auto's aanpakken. In
ontwikkeling is een proef in de regio Eindho
ven waaraan een tiental garages/dealers deel
nemen. Via een „carhistory-plan" worden
tweedehands auto's die via deze bedrijven ver
kocht worden, onder meer voorzien van een
kilometerregistratie-certificaat. Daarop staat
vermeld wat er bij de betrokken auto's op wel
ke kilometerstand is gebeurd vanaf het mo
ment dat de betrokken auto bij een van deze
garages is binnengekomen. Dit is dus geen ki
lometer-echtheids-certificaat dat sommige ga
rages nu al hanteren. Daarbij garanderen ze de
juistheid van de kilometerstand, omdat ze de
betrokken wagen nieuw hebben geleverd en
altijd in onderhoud hebben gehad.
Leerlingwezen
pakt uitval aan
ZOETERMEER Betere voor
lichting en het regionaal opzetten
van landelijke opleidingsorganen.
Met onder andere deze voorstellen
wil het Centraal Beleidsoverleg
Leerlingwezen (CBOL) een eind
maken aan de ongewenst hoge uit
val in het leerlingwezen. De voor
stellen staan in de brochure „Aan
pak van de uitval" die het Pedago
gisch Centrum Beroepsonderwijs
Bedrijfsleven (PCBB) in opdracht
van het CBOL heeft gemaakt.
Voor het leerlingwezen geldt een
uitvalpercentage, vergelijkbaar
met dat in het hele voortgezet on
derwijs, van tussen de 30 en 35
procent.
„Bekroning foto Ferdi E.
modderzwarte bladzijde"
AMSTERDAM - De Utrechtse hoogle
raar strafrecht prof. C. Kelk vindt de
bekroning van de foto van Ferdi E. een
„modderzwarte bladzijde in de Neder
landse fotojournalistiek". De hoogleraar
schrijft dit in het Nederlands Juristen
blad van deze week.
Volgens Kelk heeft de relatie tussen
justitie en pers door het toekennen van
de Zilveren Camera aan de foto, waar
op Ferdi E. een shagje draaiend tijdens
de reconstructie van de onvoering is te
zien, een knauw gekregen omdat een
„schending van het vertrouwen offi
cieel wordt gehonoreerd". Volgens
Kelk ging het de fotograaf primair om
de sensatie „die dan ook in slechts se
lecte kranten direct een warm onthaal
kreeg".
Radboud test
pillen bij
gezonde mensen
NIJMEGEN Het Sint-Radboud-
ziekenhuis in Nijmegen start bin
nenkort een experiment met het
toedienen van medicijnen op gezon
de vrijwilligers. Volgens een woord
voerder is Radboud het eerste zie
kenhuis in Nederland waar op deze
manier experimenten met mensen
worden gedaan. Het gaat om medi
cijnen die volgens de industrie in de
handel gebracht zouden kunnen
worden, maar waarvan de effecten
op mensen nog niet geheel bekend
zijn. De vrijwilligers worden voor
het onderzoek drie tot acht dagen in
het ziekenhuis opgenomen.
Nieuwe Revu mag
banden houden
AMSTERDAM Het weekblad
Nieuwe Revu hoeft de beeld- en ge
luidsbanden van de gesprekken die
twee journalisten van het blad heb
ben gevoerd met wethouder W.C.
Stuart van Bergen op Zoom niet aan
hem af te staan.
Dat heeft de vice-president van de
rechtbank in Amsterdam, H. van
Breda, gisteren in kort geding beslo
ten. Van Breda vindt het voldoende
dat de wethouder de banden bij
Nieuwe Revu kan komen beluiste-
De rechter heeft het weekblad wel
verboden de originele banden te ver
nietigen of ter beschikking te stellen
aan anderen dan de wethouder.
Oostdi
plichtij
H«
In
n ruim
Een 1
en dus
er de zi
:en me
icker v
>artijlei
edaan,
d solda
t, Tsjec
zijn. 1
n. De h
open
eMuu'Vrijlating
jaar j
wal te£) or sommige
ugsenl
een kcOrlOgS"
lachtoffers
e duchl 1
drugsb veel
HAAG - De Stichting
de grptrum '45 en de Joodse
iestelijke Gezondheiszorg
Pben in een brief aan minis*
,'i Korhals Altes van justitie
tlsche Vezen op de enorme geeste-
ngen \e problemen die zich op het
fcnblik bij oorlogsslachtoffers
ajordoen. De behandeling van
totFnten wordt door de op-
ne daending over de Twee van
ë>eda ook ernstig geschaad,
;n 4ö ugus briefschrijvers,
eken n|
gen noluidelijk is te constateren dat
voorlo|°P een 20 k°rte termijn bij
ker kiP1"1^ mensen behande-
ernstig wordt ontregeld,
s de vraag of een dergelij-
öntregeling van de behan-
ing ongedaan kan worden
aakt".
lij de door ons behandelde
mensen is het kernpunt
In de behandeling dat het
15 'rtrouwen in de ander en in
20 maatschappij, c.q. de recht-
jrde van die maatschappij,
10 )n worden hersteld. Als di-
15 jete reacties op de publiciteit
|n de laatste dagen zien wij
fn sterk toegenomen wan-
j? ouwen bij alle in behande-
15 pg zijnde mensen, dat zelfs zo
25 [r gaat dat ook het vertrou-
en in de behandeling lijkt te
orden geschaad". De brief-
5Q jhrijvers concluderen dat er
40 ^el leed is dat niet verwerkt
11 kunnen worden. „Voor de
ig tot zlensen voor wie dit geldt, zal
^t verwerken van een even-
Zaterie*e vrÜlatingen te veel zijn".
'raden3 Ud-g
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG Een am
bulance paraat voor de
deur en twee maatschap
pelijk werksters de hele
avond beschikbaar om al
te onstuimige emoties in
goede banen te leiden.
Verder: een extra EHBO-
post en een handvol poli
tiemensen om toezicht te
houden op een demonstra
tie op het Binnenhof. On
der deze voorzorgsmaatre
gelen verbrak de Tweede
Kamer gisteravond
schoorvoetend het stil
zwijgen over de vrijlating
van oorlogsmisdadigers.
Het debat over de Twee van
Breda begint in feite al 's mid
dags als de eerste demonstran
ten zich op Het Binnenhof
melden: hoogbejaarden maar
ook jongeren en mensen van
middelbare leeftijd. Onder hen
de uit Friesland afkomstige
Evert Hoedemaker, die op een
klapstoeltje geduldig de gang
van zaken gadeslaat. Op een
manshoog bord "heeft hij cy
nisch gedicht: „Vader, wat ben
ik blij dat je vorig jaar over
leed. Zelfs al stierf je met het
KZ-syndroom op je lippen.
Van de 'schande van Breda'
heb je tenminste geen weet".
Elders profeteert een man met
een wit keppeltje op de kruin,
kennelijk doelend op de jeugd:
„Vroeger wij, morgen jij, de
twee van Breda mogen niet
vrij!".
Als kamervoorzitter Dolman
om zeven uur 's avonds de
vergadering opent, is het trek
ken en duwen bij de ingang
van de Kamer. Een groot aan
tal deelnemers van de eerder
op het Binnenhof belegde de
monstratie wil het debat zelf
bijwonen, maar de tribunes
zijn al „vergeven" aan geno
digden. Ruim twintig mensen
weigeren gebruik te maken
van een zaaltje in het kamer
gebouw waar het debat via
zwartwit-monitoren gevolgd
kan worden. „Ik wil op de tri
bune. Zet die jongeren achter
de buis, die hebben daar niets
te zoeken!", bijt een oudere
vrouw een bewaker toe.
Even later zit toch iedereen op
zijn plaats. Terwijl beneden in
de vergaderzaal zo zakelijk
mogelijk wordt gedebatteerd,
trachten de opnieuw opge-
-gevangenen van Buchen-
ild heeft de Tweede Kamer
?ns zonijten weten <jat hun ouders de
8 Bg die gratie zou betekenen
In Noo|et meer kunnen i
mperatu
Premier Lubbers en minister Korthals Altes moesten gisteren in
de Tweede Kamer verwijten aanhoren over de late informatie aan
de organisaties van oorlogsslachtoffers en leden van het voor
malig verzet.
trommelde oorlógsslachtoffers,
oud-verzetsmensen en een niet
gering aantal joodse jongeren
op de tribunes hun emoties zo
goed mogelijk in toom te hou
den. Zwijgend, soms een traan
wegpinkend maar over het al
gemeen beheerst volgen zij de
openingszetten in het debat
dat wellicht kan leiden tot de
vrijlating van Aus der Fünten
en Fischer. Anders dan in 1972
hoeft de kamervoorzitter geen
geëmotioneerde mensen tot
kalmte te manen. Minister van
justitie Korthals-Altes wordt
geen „Schoft!" toegeroepen zo
als zijn voorganger Van Agt
indertijd overkwam. Wel wer
pen de kamerleden besmuikte
blikken in de loges en op de
tribunes, kennelijk op zoek
naar losgewoeld verdriet.
Broederschap
In de loge voor genodigden
recht boven Dolman hebben
in elk geval twee onverstoor
bare oud-verzetsmensen
plaatsgenomen. Van Lier en
Minco (Van Lier vóór vrijla
ting, Minco tegen) zitten daar
zij aan zij, als een symbool van
nieuw gevonden broederschap
in onenigheid. „Wij verstaan
elkaar goed en tolereren el-
kaars standpunten", zegt Van
Lier na afloop van het debat.
„We hoeven elkaar niet in de
haren te vliegen".
Op de publieke tribune wordt
minder sympathiek over het
gezamenlijke optreden van
Van Lier en Minco gedacht.
„Die brief van Van Lier en z'n
medestanders was een dolk
steek in onze rug", zegt een
bejaarde oud-verzetsstijder,
doelend op de brief waarin 19
prominente Nederlanders in
mei vorig jaar het kabinet lie
ten weten dat de Twee van
Breda wat hun betreft over de
grens gezet mochten worden.
„In 1940 zijn de moffen als een
dief in de nacht gekomen en
nu gebeurt ons dat weer, maar
dan door een overval van het
kabinet".
Het is een van de weinige ke
ren dat verstaanbaar ongenoe
gen met de gang van zaken
kenbaar wordt gemaakt. Bui
ten de vergaderzaal spelen
zich echter roeriger taferelen
af. Eén oud-verzetsstrijdster
sloft onvermoeibaar door de
wandelgangen, iedere parle
mentariër aanklampend die
binnen haar bereik komt.
Haar volgende slachtoffer is
de liberaal Frans Weisglas.
„Ik schaam me voor jullie,
boeventuig!", roept ze. „Ik heb
niet eens geld om een nieuw
gebit te kopen en dan laten
jullie die misdadigers op vrije
voeten. Dat noemt zich volks
vertegenwoordigers? Ha!".
De ongelukkige Weisglas
werpt tegen: „Maar mevrouw,
zo ver is het nog niet. Morgen
zullen we ieder voor ons pro
beren een zo afgewogen moge
lijk besluit te nemen. Gelooft u
me, dat is niet makkelijk en
daarom hebben wij ook zorg
vuldig naar bezwaren zoals de
uwe geluisterd".
Maar zijn zalvende woorden
maken weinig indruk. „Waar
om stemmen jullie dan?"
vraagt de oude dame met van
wanhoop overslaande stem.
„Jongeman, als je fatsoen in je
lijf had deed je hier niet aan
Confrontaties
Toch is het een van de weinige
openlijke confrontaties tussen
twee werelden die elkaar niet
verstaan. De andere confron
taties hebben zich immers al
eerder op de dag tijdens een
inderhaast belegde hoorzitting
achter gesloten deuren afge
speeld. „Wij hebben ons kruit
al verschoten, wat heeft het
nu nog voor zin op de tribunes
te gaan schreeuwen", ver
klaart een van de vertegen
woordigers van een organisa
tie van oorlogsslachtoffers de
rustige gang van zaken.
Zonder effect zijn de gesprek
ken voor de justitiecommissie
zeker niet geweest, benadruk
ten alle woordvoerders in de
Kamer. De losgemaakte pijn
en gekwetstheid zouden diepe
indruk hebben gemaakt. Maar
als het PvdA-kamerlid Kosto
dichterlijk zegt: „Hoe dan ook,
er blijft iets knagen: het leed
dat wordt toegevoegd en dat
men niet kan dragen", becom
mentarieert één van de toe
hoorders: „Het lijkt potdorie
Voorafgaande
aan het debat
in de Tweede
Kamer kwamen
ongeveer 150
demonstranten
bijeen om te
protesteren
tegen de
plannen tot
vrijlating van de
Twee van
Breda. Zij
voerden
bordjes mee
met de namen
van de nazi-
concentratie
kampen.
FOTO:
RINUS
SLIERENDRECHT
wel of de oorlogsslachtoffers
in de kamerbanken zitten, zo
moeilijk hebben ze het er-
Verzet
Het is intussen laat geworden
en de meeste demonstranten
die buiten op het Binnenhof
pleintje waren samengekomen,
zijn al vertrokken. Ook de
Friese demonstrant maakt
aanstalten weg te gaan. Hij
heeft zijn klapstoeltje opgebor
gen. Het bord, met een vers
aan zijn overleden vader staat
er nog.
„Wij jongeren zullen nu het
pleidooi moeten overnemen",
zegt hij strijdvaardig. Wijzend
op de voor zijn overleden va
der geschreven dichtregels:
„Wij zijn nog niet van deze el
lende af. Als de Kamer vrijla
ting tegenhoudt, haalt een vol
gend Kabinet het wel weer in
zijn hoofd opnieuw gratie voor
te stellen. En elke keer doet
het weer méér pijn. Elke keer
zijn weer meer oud-verzets
strijders overleden. Maar wij
jongeren zullen de heren geen
rust gunnen. Het verzet gaat
door!".
PAUL KOOPMAN
WEEL KRITIEK OP KABINET
10 20
Frankrijl
(Van onze
parlementaire redactie)
EN HAAG Een deel
an de PvdA-fractie in de
weede Kamer heeft het
litiatief genomen een
ïotie in te dienen waarin
et voornemen van de re-
ering tot het verlenen
an gratie aan de Twee
an Breda wordt afgewe-
in. Het gisteravond be-
onnen debat over de
oorgestelde vrijlating,
at een waardig maar ook
motioneel karakter
roeg, heeft echter duide-
jk gemaakt dat deze mo-
e vanmiddag bij de stem-
ïing kansloos zou zijn.
1 PvdA was de enige fractie
met twee sprekers aan het
debat deelnam: Ineke Haas-
Berger namens de tegenstan
ders van gratie en Aad Kosto
namens de voorstanders. In de
eveneens verdeelde fracties
van CDA, VVD, D66 en PPR
was besloten de argumenten
en gevoelens van voor- en te
genstanders door één persoon
te laten vertolken.
Naast indringende uiteenzet
tingen over de juridische, psy
chologische en sociale aspecten
van eventuele gratieverlening
klonk in alle betogen ook kri
tiek door op de procedure die
het kabinet heeft gevolgd.
Unaniem veroordeelden de
fracties het feit dat de organi
saties van vervolgden en oud
verzetsstrijders pas dinsdag
ochtend werden ingelicht over
het gratie voorstel. Ook kreeg
het kabinet veelvuldig het
verwijt te horen dat het de
groep van 19 prominente voor
standers van vrijlating had af
geschilderd als vertegenwoor
digers van de organisaties van
verzetsstrijders en oorlogs
slachtoffers.
Te weinig org
Voorts zette met name de op
positie vraagtekens bij de laat
ste zin in de brief van het ka
binet, die inhoudt dat „de re
gering naar vermogen zal be
vorderen dat hulp wordt ver
leend aan hen die door de ge
dachte aan mogelijke beëindi
ging van de gevangenschap
van de twee Duitse oorlogs
misdadigers en door de discus
sie daarover in het bijzonder
worden geraakt". De teneur
van de kritiek was dat er de
afgelopen jaren van overheids
wege te weinig zorg en geld
aan de oorlogsslachtoffers is
besteed. „De vele honderden
noodkreten die de laatste da-
E KNOLLEN
K Hoer nos eöJ LnW>
SApClHffX. MJJH MM NET
yj hoest PE uae xrc.
gen bij instanties als Icodo zijn
binnengekomen geven aan
hoe groot de hulpvraag is", al
dus Kosto (PvdA). Hij deed
een dringend beroep op het
kabinet de toegezegde hulp
waar te maken.
In enkele fracties waren ook
twijfels gerezen over de stel
ling van het kabinet dat in
kringen van vervolgden en
oud-verzetsstrijders een duide
lijke kentering waarneembaar
is in het denken over gratie
vobr de twee oorlogsmisdadi
gers. De afgelopen dagen heb
ben wel geleerd dat de opvat
tingen in die kringen maar in
zeer beperkte mate zijn gewij
zigd, zo betoogden sommige
sprekers.
Anderen daarentegen, zoals
Ria Beckers (PPR) en Gerrit-
Jan Wolffensperger (D66), be
nadrukten juist dat er wel de
gelijk van een kentering spra
ke is. Een voorbeeld daarvan
vormden niet alleen de oud-
verzetsstrijders uit de „groep
van 19" maar ook de vertegen
woordigers van het Dachau-
comité, die tijdens de hoorzit
ting van gistermorgen vóór
gratie hadden gepleit.
Uit de woorden van alle spre
kers bleek overduidelijk hoe
moeilijk de afweging was die
voor- en tegenstanders van
vrijlating hadden moeten ma
ken. „Het is een afweging van
recht tegen recht. Van onze
rechtsorde tegen het rechtsge
voel van de slachtoffers", zei
Ineke Haas-Berger (PvdA).
CDA-woordvoerder Piet van
der Sanden (wiens fractie in
overgrote meerderheid voor
vrijlating is) nam deze
woorden over, maar voegde
eraan toe „dat men net zo goed
kan spreken van onrecht te
gen onrecht".
De VVD'er Jan Kees Wieben-
ga vroeg zich af of het veelge
hoorde (en ook door het kabi
net aangevoerde) argument
dat de slachtoffers beter af zijn
als de gevangenschap van De
Twee van Breda wordt beëin
digd, wel juist is. „Kunnen wij
hun gevoelens inschatten? Mo
gen wij denken voor de slacht
offers?^
Gerrit Jan Wolffensperger, die
namens D66 (in overgrote
meerderheid vóór gratie) het
woord voerde, beklemtoonde
dat het recht dient te zegevie
ren boven de woede en het
verdriet. „In de oorlog hebben
velen gestreden voor het her
stel van de rechtsorde. Wij
moeten bewijzen dat die recht
sorde leeft door ze ook op de
meest abiecte misdadigers toe
te passen
Gelijke gevallen
In de betogen die namens de
voorstanders werden gehou
den klonk ook herhaaldelijk
een beroep op artikel 1 van de
Nederlandse grondwet, waarin
staat dat iedereen die zich in
Nederland bevindt in gelijke
gevallen gelijk moet worden
behandeld. Van der Sanden
(CDA) wees erop dat vele
Duitse en ook Nederlandse
oorlogsmisdadigers die aan
vankelijk tot de doodstraf wa
ren veroordeeld of levenslang
hadden gekregen, na verloop
van tijd zijn vrijgelaten.
„Daarom dient dit ook in het
geval van de Twee van Breda
te gebeuren".
Ria Beckers, voorstander van
vrijlating in tegenstelling tot
haar PPR-fractiegenoot Peter
Lankhorst, besloot haar betoog
met een persoonlijk woord tot
premier Lubbers. „Ik onder
schrijf uw argumentatie over
de rechtsstaat. Ik deel uw con
clusie. Maar heb het hart niet
meer in uw lijf om vanwege
economische redenen een zwa
re delegatie naar Japan te stu
ren om Hirohito de laatste eer
te bewijzen!". De enige PSP-
vertegenwoordigster Andrée
van Es, nog twijfelend over
haar stem omdat zij vóór gra
tie is maar een groot deel van
haar achterban tegen, deed in
andere bewoordingen een
soortgelijke oproep.
De kleine christelijke fracties
reageerden niet eensluidend in
het debat. Gert Schutte (GPV)
steunde het regeringsstand
punt („Laten we uitspreken
dat de aardse rechter zijn
werk heeft gedaan") maar de
driekoppige SGP-fractie en de
eenmansfractie van de RPF
verklaarden zich tegen gratië-
ring. „De bijbel leert ons dat
de overheid het zwaard niet
tevergeefs draagt. Dat kan tot
gevolg hebben dat er zeer
streng wordt gestraft", aldus
SGP-woordvoerder Van den
Berg.
UTRECHT Met alle res
pect voor de gevoelens van
velen staat kardinaal dr. A.J.
Simonis, voorzitter van de
Nederlandse bisschoppen
conferentie, positief tegen
over gratieverlening aan de
Twee van Breda. Het is be
grijpelijk dat oude wonden
worden opengereten bij het
horen van plannen om de
Twee van Breda vrij te laten.
Toch dient men zich ernstig
af te vragen of na veertig
jaar gevangenschap de hand
having van het grote goed
van een rechtsstaat niet
vraagt om een verlenen van
gratie, aldus de kardinaal.
Ook de praeses van de syno
de der Nederlandse Her
vormde Kerk, ds. B. Wallet
te Utrecht, is ervoor de Twee
van Breda als ongewenste
vreemdelingen over de grens
te zetten. De omzetting in
dertijd van de doodstraf in
levenslang brengt verplich
tingen met zich mee. Er
moet naar zijn mening een
einde komen aan het telkens
weer oplaaien van de emo
ties, hoe moeilijk dat ook is.
DEN HAAG De Twee van
Breda, Fischer en Aus der
Fünten, zullen bij vrijlating
direct naar Duitsland wor
den gevlogen. Volgens een
woordvoerder van het minis
terie van justitie zal dit in
alle stilte gebeuren, onder
meer om een toeloop van
neo-fascisten bij de woon
plaatsen van de twee Duit
sers te voorkomen. De
vrouw van Fischer woont in
Olsberg (Sauerland), de
vrouw van Aus der Fünten
in Duisburg. Mogelijk wordt
van een helikopter gebruik
gemaakt omdat hiermee pu
blieke belangstelling kan
worden voorkomen. Wellicht
zullen de twee ook niet di
rect naar hun woonplaats
worden gebracht, maar naar
een adres waar zij in rust
kunnen verblijven.
(ADVERTENTIE)
Het blad vol prachtige
zelfmaakmode.
Vele modellen in alle
maten.
Nü overal verkrijgbaar
in het Nederlands
voor 5.95
EXTRA I
raderblad met
kant- en-klaar
patronen
MODEN
