„Loyaliteit christenen geldt
eerst Christus, dan overheid
M
Criteria voor zaligverklaring worden aangescherpt
kerk
wereld
„Eenzijdig
accent op
roepingen"
beroepingen
OOSTDUITSE THEOLOOG REINO FALCKE:
Verklaring theologen lokale aangelegenheid"
„Ontbinding huwelijk
gaat te gemakkelijk"
Verschijning van Maria ging „de mist in"
Schone schijn in Berlijn L"'
II
)weer
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
Ccidoc Gomant
Karmelitessen verlaten klooster in Auschwitz
PARIJS-KRAKOW Het omstreden Karmelitessenklooster
in het voormalige concentratiekamp Auschwitz wordt ont
ruimd. De Franse kardinaal Decourtray heeft dit gehoord van
kardinaal Franciszek Macharski, aartsbisschop van Kraków, in
wiens bisdom het vroegere concentratiekamp ligt. In de buurt
van het concentratiekamp wordt „een nieuw centrum voor in
formatie, ontmoeting en gebed" gebouwd dat spoedig klaar is.
Het Joods Wereldcongres had vorige maand gedreigd alle con
tacten met het Vaticaan te verbreken als het klooster niet zou
worden ontruimd. In februari 1987 zegde de RK Kerk toe dat
dit binnen twee jaar zou gebeuren. De controverse over het
klooster ontstond in 1984 toen tien Karmelitessen met toestem
ming van kardinaal Macharski een klooster openden in het ge
bouw waarin ooit gifgas was opgeslagen.
Jakoenin bij Russische staatssecretaris
ZURICH De dissidente russisch-orthodoxe priester Gleb Ja
koenin, die in 1980 tot tien jaar gevangenisstraf werd veroor
deeld, maar vorig jaar werd vrijgelaten, heeft een ontmoeting
gehad met Konstantin Chartsjev, staatssecretaris voor gods
dienstzaken in de Sovjetunie. Jakoenin heeft Chartsjev geïn
formeerd over de beweging Kerk en perestrojka, zo meldt het
instituut Geloof in de Tweede Wereld te Zürich. Kerk en pere
strojka werd kortgeleden door Jakoenin en zijn collega's Niko
lai Gainov en Georgij Edelstein opgericht om het recht van
godsdienstvrijheid te verdedigen. De organisatie leverde met
een kritiek op de leiding van de Russisch-Orthodoxe Kerk, die
te weinig gebruik maakt van de nieuwe situatie. Chartsjev zei
dat er vorig jaar 1070 nieuwe parochies zijn bij gekomen.
Ik zag dat alle
zwoegen, alsook alle
bekwaamheid in het
werk, louter naijver is
van de een op de
ander; ook dit is
ijdelheid en het
najagen van wind.
VOORZITTER VPW:
UTRECHT De Neder
landse bisschoppen leg
gen een „erg eenzijdig"
accent op nieuwe pries
terroepingen, maar daar
mee lossen ze het pro
bleem van het priesterte
kort niet op. Ze zouden
zich beter kunnen afvra
gen of ze moeten vast
houden aan de structuur
van de parochie of dat er
meer ruimte moet komen
voor vormen van pasto
raat die de grenzen van
de parochie overschrij
den, zoals het pastoraat in
de binnensteden.
Dat vindt de voorzitter van de
Federatie van Verenigingen
van Pastoraal Werkenden
(VPW), dr. G. Zuidberg te
Utrecht. Bij de federatie zijn
de zeven VPW's - een per bis
dom - aangesloten. Zij zijn
vrijwel alle ontstaan na de bij
zondere synode van de Ne
derlandse bisschoppen van
1980, waarvan de besluiten
door vele pastores als een be
dreiging voor hun werk wer
den ervaren. Alleen in het
bisdom Breda is de vereniging
door de bisschop erkend. In
totaal zijn er ruim 1500 pries
ters en pastoraal werk(st)ers
bij de VPW's aangesloten.
Als de bisschoppen werkelijk
zo'n nadruk leggen op stijging
schop Gijsen van Roermond
het meest consequent, zo
meent Zuidberg. Deze kiest
voor een zo nauw mogelijke
band tussen parochie en bis
dom en schakelt samenwer
king tussen parochies zoveel
mogelijk uit. De deken ver
vult in dit model de functie
van inspecteur.
Nieuwe kansen
voor asielrecht
na 1992
ROTTERDAM Als in 1992
de grenzen binnen de Europe
se Gemeenschap vervallen,
ontstaan er nieuwe kansen
voor het asielrecht. Dit be
toogde dr. H. Bianchi, emeri
tus-hoogleraar criminologie,
gisteren op een symposium
over 'vrijplaatsen' in de Pau-
luskerk te Rotterdam. Deze
ontwikkeling zal de juridische
adviseurs van de Europese re
geringen nog menige slapelo
ze nacht bezorgen, zo voor
spelde Bianchi. In de huidige
uitleveringsverdragen is im
mers nog helemaal geen reke
ning gehouden met de aan
staande veranderingen. Met
het wegvallen van de Europe
se grenzen wordt het vrij al
gemeen aanvaarde buiten
lands asielrecht opeens een
binnenlands asielrecht.
Haarlem; te Meppel (part-timsj r
A.C. van Noort te Noordwolde-Zuid-
Aangenomen naar Veere-Kleversker-
ke-Vrouwenpolder J. Lukasse, predi-
Stichting Verpleeg- en Rusthuizen
Zeeland), wonende te Middelburg.
Bedankt voor Amsterdam L. Wüllsc-
hleger te 's-Gravenhage (met be
paalde opdracht);, voor Beekbergen
A.J. Zoutendijk te Groningen. -
schop (part-time).
Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt
Beroepen te Blokzijl c.a. drs.A. de
Graaf, kandidaat te Kampen.
GRONINGEN „De
eerste loyaliteit van de
christen is die met Chris
tus zelf. Pas dan komt
onze nationale identiteit".
Dat zei de Oostduitse
theoloog dr. Reino Falcke
(Erfurt) in Groningen, op
een bijeenkomst over het
conciliaire proces van de
Wereldraad van Kerken.
Kerken hebben, aldus Falcke,
de opdracht de mensheid op
te roepen om te keren op een
weg die leidt naar oorlog en
vernietiging van het milieu.
Deze ommekeer is niet een te
rugkeer naar oude waarden,
maar betekent een radicale
verandering in voorwaartse
richting.
Wanneer de mensheid op de
huidige weg doorgaat „dreigt
ze in de val te lopen", aldus
Falcke. Hij bedoelde daarmee
dat door het steeds ingewik
kelder worden van comman
dostructuren en wapensyste
men oorlogen kunnen uitbre
ken, zonder dat men die wil
of dat er door een sluipende
vernietiging onherstelbare
schade aan het milieu wordt
toegebracht. Een van de be
langrijkste opgaven voor de
opgeworpen: „Er bestaat j
rechtvaardige oorlog", a
dr. Falcke. Hij vroeg aandacht
voor de consequenties hiervan
voor christenen en militaire
dienstplicht.
Gesp;
Dr. Heino Falcke.
kerken is dan ook bezig te
zijn met de vraag hoe onze sa
menlevingen kunnen overle-
De Oostduitse theoloog is in
Nederland in het kader van
het contact tussen de kerken
in de DDR en die in Neder
land. Dr, Falcke vertelde zijn
FOTO: BERT JIPPES
toehoorders over het conci
liair proces. De relaties die er
tussen gemeenten hier en
daar zijn kunnen worden ge
bruikt om in de geest van de
bijbelse sjaloom ideeën uit te
wisselen over oorlog en vrede,
gerechtigheid en milieu. Het
gaat dan niet alleen om een
kerkelijke discussie, vond hij:
„Ook niet kerkelijke groepen
moeten meedoen. Het gaat
mensheids-proble-
Kerken zouden moeten uit
spreken dat oorlogen onrecht
matig zijn. Deze stelling wordt
althans door de DDR-kerken
annen
Het is voor de kerken in de
DDR moeilijk om deze maat
schappelijke vraagstukken
aan de orde te stellen. De ver
houding kerk-staat is gespan
nen, omdat de de belangen
van het milieu indruisen te
gen de gedachte van de auto
riteiten om door middel van
de economie hun burgers
meer welvaart te kunnen ge
ven. Daarom pleitte Falcke
ervoor om „het economische
en sociale concept van de
DDR uit te breiden met het
onderdeel milieu".
De kerken in de DDR steu
nen de gedachten die achter
de perestrojka van Gorbatsjov,
zitten, zei dr. Falcke. „Wij
vinden niet dat je die voor de
DDR kunt kopiëren. Maar de
kern van perestrojka: waar
achtigheid en openheid, moet
bij ook ons terugkeren. En de
burgers moeten bemoedigd
worden om hun politieke ver
antwoordelijkheid te dragen".
JIBBO POPPEN
VATICAANSTAD Het Va
ticaan heeft de verklaring
van 163 theologen afgedaan
met de opmerking dat het
hier om een „plaatselijke aan
gelegenheid" gaat. De woord
voerder van het Vaticaan zei
dit gisteren in een reactie op
de verklaring die scherpe kri
tiek op het functioneren van
de paus bevat. De woordvoer
der bespreekt zijn verklarin
gen steeds met de hoogste lei
ding van de RK Kerk.
De Westduitse bisschoppen
conferentie wijst de kritiek
van 163 vooraanstaande theo
logen op de paus als „ver
dachtmakingen" van de hand.
De verklaring spreekt volgens
de bisschoppen te zeer in al
gemene termen om als een
positieve bijdrage aan de dis
cussie binnen de RK Kerk te
kunnen gelden. De discussie
over bepaalde actuele zaken is
er niet mee gediend als de uit
oefening van het pauselijk
ambt bijna uitsluitend in ter
men van macht en discipline
wordt omschreven. In de ver
klaring wordt bovendien ten
onrechte ervan uitgegaan dat
de theologie een onafhankelij
ke plaats ten opzichte van het
ambt (paus en bisschoppen)
heeft. Als gevolg daarvan
spreekt de verklaring over te
genstellingen tussen ambt en
vrijheid en tussen gehoor
zaamheid en verantwoorde
lijkheid. De Westduitse bis
schoppen roepen tenslotte de
theologen tot een zorgvuldige
en faire dialoog op. Twee on
dertekenaars uit Tübingen, de
hoogleraren Norbert Greina-
cher en Herbert Mieth, heb
ben positief op deze uitnodi
ging voor een zorgvuldige di
aloog gereageerd. Zij willen
niet dat de theologen als zon
debok worden gebruikt voor
het ontbreken van een dia
loog in de RK kerk. In de
woorden van de Vaticaanse
woordvoerder heette het „dat
enkele ondertekenaars hun
handtekening al weer hadden
ingetrokken".
De verklaring is ondertekend
door de volgende Nederlandse
of in Nederland werkende
theologeri: dr. L.A.R. Bakker
(fundamentele theoloog,
KTUA), dr. E.M.J.M. Cornélis
(emeritus KUN), dr. F. Haars-
ma (idem), mevr. dr. C.J.M.
Halkes (idem), dr. H. Haring
(dogmatische theologie,
KUN), dr. P.J.M. Huizing s.j.
(emeritus KUN), dr. W.M.E.
Logister (fundamentele theo
logie, Theol. Fac. Tilburg), dr.
K.W. Merks (moraaltheologie,
idem), dr. N.R.M. Poulssen
(Oude Testament, idem), dr.
E.C.F.A. Schillebeeckx (eme
ritus KUN), dr. K.W. Walf
(canoniek recht, KUN) en dr.
A.A. Willems (emeritus,
idem).
VATICAANSTAD Sommi
ge diocesane kerkelijke recht
banken stemmen veel te snel
met ontbinding van een huwe
lijk in. Dit zei de dekaan van
het hoogste kerkelijke hof van
beroep, de Vaticaanse Rota,
mgr. Ernesto Fiore, gisteren
tijdens de jaarlijkse nieuwjaar
saudiëntie van de paus voor de
rechters en medewerkers van
de Rota. Hij eist van de lokale
rechtbanken, die hij niet bij
name noemde, een „grotere be
dachtzaamheid".
Fiore bepleitte een betere pas
torale begeleiding van mensen
die willen trouwen. Veel echt
scheidingen zijn volgens hem
te wijten aan een onvoldoende
voorbereiding. Maar al te vaak
moet de Rota constateren dat
het de echtelieden bij de inze
gening van hun huwelijk ont
brak aan kennis van de bete
kenis en het wezen van het
huwelijk als sacrament. i
Fiore veroordeelde het „niet
legitieme, lichtvaardige en on
logische" gedrag van enkele
kerkelijke rechtbanken die de
ontbinding
huwelijk
hebbengoedgekeurd louter
wegens een „dwalende opvat
ting van de huwelijkspartners
over het huwelijk".
Uit het statistisch jaarboek van
de RK Kerk over 1986 blijkt
dat het aantal huwelijksontbin
dingen waarmee de RK kerk
heeft ingestemd, van ongeveer
46.600 in 1985 gestegen was tot
52.000. Daarbij ging het om
44.000 huwelijken in de Vere
nigde Staten en ongeveer 6.100
huwelijken in Europa.
Volgens onbevestigde berich
ten zoli het Vaticaan onlangs
akkoord zijn gegaan met nie
tigverklaring van het eerste
huwelijk van prinses Carolina
met Philippe Junot, waardoor
haar huwelijk met de Italiaan
se playboy Stefano Casiraghi.
Vasten Het platform
'Kirche ist Gemeinschaft'
heeft alle rooms-katholieken
in Oostenrijk opgeroepen
van 2 tot en met 4 maart te
vasten en voor gebed in de
kerk bijeen te komen. Dit
bidden en vasten moet ertoe
bijdragen dat alle personen
die bij de recente bisschops
benoemingen in Oostenrijk
waren betrokken, „met de
hulp van God worden be
keerd", aldus het platform.
Het platform werd twee jaar
geleden opgericht na de be
noeming van de behoudende
theoloog Kurt Krenn tot
hulpbisschop van Wenen.
Het verenigt kerkelijke
functionarissen, priesters en
basisgroepen die ijveren
voor voortzetting van de
vernieuwing van de Oosten
rijkse RK Kerk.
Duizenden Polen
die patriottistische
liederen zongen,
hebben gisteren op
emotionele wijze de
laatste eer bewezen
aan de vermoorde
priester Niedzielak.
Leiders van de ver
boden vakbond So
lidariteit bleven weg
van de begrafenis.
De begrafeniscere
monie werd geleid
door kardinaal Jo
zef Glemp. De 74-
jarige Stefan Nied
zielak werd zater
dag dood in zijn
huis aangetroffen,
met een gebroken
rug. De priester was
volgens vrienden al
verscheidene malen
met de dood be
dreigd wegens zijn
nationalistische
houding. De moor
denaars zijn niet ge
pakt. Leiders van
Solidariteit hebben
overigens gezegd
dat er geen politie
ke motieven achter
de moord hoeven te
zitten. FOTO: AP
MILAAN Voor de kapel ning plaatsvinden van de Hei- de menigte de geur van rozen
van een dorp bij Milaan verza- Uge Maagd Maria. Maar al wat en viooltjes te hebben geroken,
melde zich gisteren een grote er verscheen was dikke mist, die zij associëren met de
menigte. Volgens de voorspel- - waardoor op het bewuste tijd- Maagd,
ling van een ziener zou daar stip niets viel te zien.
namelijk die dag een verschij- Niettemin zeiden
(Van onze correspondent Jean
Mentens)
ROME Zaligen zijn er al te
veel en mirakels zijn ook al
aan inflatie onderhevig. Dat is
de mening van de Duitse Je-
zuïtenpater Peter Gumpel.
Die heeft in Vatikaanstad sa
men met kardinaal Pietro Pa-
lazzini een lijvig boek gepre
senteerd over het werk van
de Congregatie voor Heilig- De p;
verklaring. Dat religieuze in- dat de
stïtuut viert deze dagen zijn
vierhonderste verjaardag en
Gumpel werkt daar al jaren.
Bij die Congregatie wordt na
gegaan wie er in eerste in
stantie voor zaligverklaring in
aanmerking komt en wie
daarna ook heilige kan wor
den. Ook de wonderen onder
gaan daar een onderzoek voor
ze officieel worden erkend.
ater herinnerde eraan
zaligverklaringen een
nieuwigheid zijn in de ge
schiedenis van de Kerk.
Slechts sedert de 15de eeuw
kan de paus voorbeeldige ge
lovigen verheffen tot 'zalige'.
Vroeger deed hij dat nogal
eens vaak onder druk van be
langengroepen die niet kon
den wachten tot ze een eigen
heilige kregen. Heilig worden
is oneindig veel moeilijker en
duurt ook veel langer dan za
lig verklaard worden. Het on
derscheid is echter vooral de
laatste tientallen jaren meer
en meer verflauwd. Daarom
zullen er duidelijke criteria
voor zaligverklaringen ko
men. Hetzelfde gaat gebeuren
voor de mirakels. In het ver
leden werden spectaculaire
genezingen te snel tot 'won
der' gepromoveerd, nu zullen
.er extra tekens van goddelijke
tussenkomst moeten kunnen
worden aangetoond voor iets
officieel „wonder" kan wor
den genoemd.
De huidige paus heeft overi
gens alle rcords gebroken
voor wat betreft heilig- en za
ligverklaringen. Johannes
Paulus de Tweede heeft de
kalender verrijkt met niet
minder dan 247 heiligen en de
gelovigen de kans gegeven
zich te spiegelen aan 315 zali
gen.
opge-
derinnetjes die in 1917 de
Maagd gezien hebben in Fati-
ma op de lijst om zalig ver
klaard te worden. Het
de
zaligverklaring
i Pius XII en Jol
de pausen Pius XII en Johan
nes XXIII zijn afgerond en
nog net op de valreep is bij de
Congregatie het dossier geo
pend van José Maria Escrivé
De Balaguer, de oprichter van
Opus Dei, aan wiens zaligver
klaring de paus nogal veel ge
legen is.
ziin
sie) gi
itings
zijn d
js gev«
DEZE week heeft de Oostduitse partijleider Erich Honetj^36^
in Oost-Berlijn bekend gemaakt dat de DDR de eigen t
pensterkte met tienduizend soldaten zal terugbrengen ei
defensie-uitgaven met tien procent zal verminderen. Bo1
dien zullen zes Oostduitse tankregimenten en een esk^ nacj
van de luchtmacht worden opgedoekt. Dat komt neer opjtis ad
vermindering met zeshonderd tanks (van de drieduizendjnden
vijftig gevechtsvliegtuigen (van de in totaal 350 toestel"
De vermindering is volgens Honecker bedoeld om „een
dere constructieve bijdrage" te leveren aan de wapenverrp5560
dering. De DDR wil hiermee haar goede wil tonen,
hoop dat andere Europese landen hierdoor zullen wordei
ïnspireerd tot hetzelfde".
VOLGENS schattingen van de NAVO tellen de Oostdi JES
strijdkrachten 176.000 man, van wie 94.500 dienstplichtij
De Sovjet-troepen in de DDR zijn 380.000 man sterk. Hi
het sterkste Russische contingent buiten de Sovjetunie. Ii
taal zijn er in de DDR met een oppervlakte v
maal Nederland 556.000 man onder de wapenen. Een
mindering met tienduizend man is in dat licht bezien dus i
schijntje. Bovendien zweeg de Oostduitse leider over de zj
re bewaking door Oostduitse troepen van de grenzen mei
Bondsrepubliek en West-Berlijn. De stap van Honecker
op de aankondiging die de Russische president en partijlei
Michail Gorbatsjov in december in de VN heeft gedaan,
het Kremlin de komende twee jaar vijftigduizend sold,
en vijfduizend tanks zou terugtrekken uit de DDR, Tsjei
slowakije en Hongarije.
De Oostduitsers hebben alle reden ontevreden te zijn.
alle Oosteuropeanen, de Russen en Roemenen uitgezondè
zijn ze het meest beperkt in hun reismogelijkheden. De h
vormingen waarover in de Sovjetunie en Polen openf 1
wordt gepraat vormen voor hen „verboden lectuur". Inm* r
dels heeft Honecker terloops ook laten weten dat de MuurV Tl
Berlijn nog zeker vijftig, en misschien wel honderd jaarj
blijven staan „als garantie voor de vrede" en als wal te^OOl
negatieve zaken in het Westen als de handel in drugs en
op de markt brengen van Oostduitse marken tegen een kcOTl
van ongeveer 15 cent (de officiële koers is 1,12).
lacl
HONECKER heeft van het Westen echter meer te duch|
dan onbelangrijke bijverschijnselen als de handel in drugsu Vi
het (in West-Berlijn legaal) aanbieden van het OostduÈN H
„monopoliegeld". Ondanks het zwaar bewaken van de gnntrun
zen met de Bondsrepubliek en West-Berlijn vluchten F?teli-
maand enkele tientallen Oostduitsers naar het Westen. P
bijna 40-jarige geschiedenis van de Duitse Democratische 4,ezer
publiek is één aaneenschakeling van landverhuizingen \e prc
Oost naar West, ook al omdat de Bondsrepubliek meteen fenblil
staatsburgerschap aan de nieuwkomers geeft. Een groot ajordoe
tal Oostduitsers wacht doorgaans jaren na een verzoek totp^nte
gale emigratie om dan plotseling vaak van de ene dagK
de andere te moeten horen dat het gezin binnen 48 u|}us
met achterlating van alle bezittingen, moet vertrekken nj
het Westen. En de achterblijvers in de DDR mogen nduidel
meer worden bezocht.. Dergelijke praktijken zullen voorlo(°P et
voortduren. Alle mooie vredesbeloften van Honecker kil"11^1®
nen daar niets aan veranderen. L is d
Half tot zwaar
bewolkt
DE BILT (KNMI) In de al-
gemene drukverdeling in de
omgeving van ons land komt
het komend etmaal maar wei
nig verandering. Wel passeert
in de loop van morgen een
frontale zone, die vandaag bo
ven, de Britse eilanden nog al
wat regen bracht. Maar als
deze zone bij ons komt is de
meeste regen er uit. Wel zal er
meer bewolking zijn, maar
toch ook met flinke perioden
met zon. Vannacht daalt in het
binnenland de temperatuur
weer beneden het vriespunt,
aan de kust blijft het iets war
mer. In de middag wordt het
zo'n graad of 7. De wind waait
uit het zuidwesten en is matig.
Sneeuwbericht
DEN HAAG Sneeuwbericht sa
mengesteld door de ANWB naar de
situatie van donderdag 26 januari
1989
Skigebieden dicht bij huis:
In de Duitse Eifel, de Harz. het Sau-
erland en de Belgische Ardennen zijn
nog steeds geen wintersportmogelijk
heden. In het Zwarte Woud zijn er
alleen in Feldberg op een sneeuwlaag
tot circa 20 cm zeer beperkte winter
sportmogelijkheden. Een verbetering
De weersverwachting geldig tot zon-
Ing België: Opklaringen. Zaterdag
veekend iets koeler.
In Duitsland: In het zuiden mild
weer en geen neerslag. Plaatselijk
In het noorden tijdens het weekend
overgang naar milder weertype en
wat bewolking. Geen neerslag van
betekenis. Temperatuur 4 tot 9 gra
in Oostenrijk en Zwitserland zijn de
mogelijkheden niet optimaal, afdalin
gen tot in het dal zijn vaak niet of
beperkt mogelijk en voor langlauf
moet men vaak uitwijken naar de
hoger gelegen pistes. De toestand van
de pistes op de hoger gelegen delen is
goed te noemen, terwijl de lagere pis
tes vaak een oude en deels verijsde
sneeuwlaag hebben.
In Frankrijk zijn de wintersportmo
gelijkheden momenteel goed te noe-
gen pistes ligt vaak geen sneeuw, ter
wijl in de hogere delen soms maar
enkele pistes open zijn. In de provin
cie Trento zijn bijna alle pistes geslo-
Zwitserland
Bern
Graubünden
Weersverwachtingen geldig t
Öostenrijk/Zwi
aanhoudende ir
Maximumtempi
Vorstgrens op 2000 n
Opklaringen. Zaten|e^e V
rolkt en van tijd tot tijd> g"
leratuur 5 tot 8 graden. lid-ge1
?rland: Plaatsefald h
'g di'
bewolkt. In Noo|et m<
Italië plaatselijk mist, temperatu
omstreeks 3 graden.
Gedetailleerde informatie over |7~JT*"|
ineeuwhoogten in de populair)* fL 1
wintersportplaatsen is dag en nao
België/Duitsland: 06-910 910 20
Oostenrijk: 06-910 910 30
Zwitserland/Noord-Italië/Frankrij|
