^ege winkelschappen tot nu toe
nige resultaat van perestrojka
Vrachtwagen vol bewijzen
egen Imhausen Chemie
„Sovjetunie in drie
jaar uit rode cijfers"
lEAVONTURENVAN KAPITEIN ROB
Ungaro ziet het breed,
Féraud zoekt het ver
Folteringen zijn
in Syrië nog aan
de orde van de dag
UITENLAND
ftzidóe Sowuvnt
DONDERDAG 26 JANUARI 1989 PAGINA 5
pnald Reagan ziet
pod in memoires
|V YORK De Amerikaanse
(resident Ronald Reagan heeft
contract gesloten met de uitge-
Simon and Schuster voor het
ijven van zijn memoires,
zal het boek zelf schrijven,
een mede-auteur of „ghost-
De uitgeverij verzorgt een
envatting van de speeches dié
gan als president heeft gehou-
Het toespraken-boek wordt
?n een jaar uitgebracht, maar
het uitbrengen van de memoi-
an de ex-president is nog geen
im vastgesteld. Wat Reagan voor
schrijverij betaald krijgt, is niet
end.
Baan verloren,
loterij gewonnen
LONDEN Over toeval ge
sproken! De Engelse Sheila
Marshall die deze week haar
baan kwijt raakte na negen
jaar trouwe dienst, is gisteren
miljonaire geworden in de
voetballoterij. Zij kreeg 634.000
pond (ruim 2.3 mijoen gulden)
uitbetaald van Littlewoods. De
kersverse miljonaire bepaalde
de geluksnummers aan de
hand van de sterrenbeelden
van haar gezin. De reis naar
Rio de Janeiro, die zij twee
jaar geleden gepland had om
haar zilveren huwelijk te vie
ren, kan nu toch doorgaan.
Opnieuw veel doden
bij geweld Sri Lanka
dens gewelddadige acties aan de
vooravond van de parlementsver
kiezingen van volgende maand. In
het zuiden van het eiland werden
24 mensen vermoord door een
groep gewapende mannen van wie
men vermoedt dat zij lid zijn van
het extremistische Singalese Volks
bevrijdingsfront Janatha Vimukti
Peramuna (JVP). In het district
Kandy werden dertien mensen
vermoord en elders vond een mili
tante Singalees de dood.
Boeing ontdekt geen
fouten in bedrading
SEATTLE Inspecteurs van de Ameri
kaanse vliegtuigbouwer Boeing hebben
geen fouten kunnen ontdekken in de be
drading van instrumenten die de werking
van de motoren controleren. Zij hebben
thans 98 procent van alle 737-300 en 737-
400 toestellen in de» hele wereld onder
zocht. De inspecties werden gelast nadat
op 8 januari een gloednieuwe Boeing 737-
400 in midden-Engeland was verongelukt,
waarbij 45 mensen om het leven kwamen.
Na een brandmelding schakelde de piloot
van dat vliegtuig niet de brandende, maar
de nog goed werkende motor uit. Nu de
bedrading in orde blijkt te zijn, tast men
over de oorzaak van het ongeluk nog in
het duister.
Hoge beloning voor
tip Griekse aanslagen
ATHENE De Griekse regering
heeft 2,5 miljoen gulden beloning
uitgeloofd voor inlichtingen die
leiden tot de daders van de re
cente moordaanslagen op drie
rechtbankfunctionarissen. Dit is
een van de maatregelen waarmee
Griekenland poogt een einde te
maken aan het terrorisme in het
land. Verder worden de training
en de uitrusting van het politie
korps verbeterd. De vakbond van
openbare aanklagers eist het af
treden van de ministers van
openbare orde en justitie en het
hoofd van de Griekse politie in
verband met de recente aansla
gen.
)SKOU In de grote
lermarkt aan de Kali-
Avenue in Moskou is
'rij voor de zuurtjes lan-
dan elke andere rij.
het moment heerst een
irm tekort aan snoep-
omdat die in plaats
suiker gebruikt wor-
voor het distilleren
alcohol. Suiker is al
niet meer te krijgen,
de Oekraïene, ooit de
Dotste exporteur van
rarische produkten, zijn
rdappelen op de bon. In
)te delen van de Sovjet-
ie is vlees, en zelfs zeep,
rantsoen gesteld.
gevolg van de tekorten
de economische janboel
lardoor deze worden veroor-
akt heeft de Russische
esident en partijleider Gor-
isjov ingrijpende bezuinigin-
n op de defensieuitgaven
ngekondigd. Westerse rege-
igen overwegen nu of ze de
vjet-economie financieel te
lp zullen schieten of dat ze
rbatsjov onder druk moeten
en om nog meer te bezuini-
op defensie.
meeste Sovjetburgers kun-
n zich niet herinneren dat
er ooit slechter
is, zeker niet in een
rede. De rijen zijn
ger en de tekorten schrij-
iider. Vorige week werd
1 te verstaan gegeven dat
situatie waarschijnlijk nog
nsliger wordt: de graanoogst
zeventien procent lager uit
vallen dan verwacht.
ezuinigen
n het enorme begrotingste-
verkleinen, volgens
inomen geschat op
in'derd miljard roebel (omge
kend ongeveer 320 miljard
MOSKOU De Russische topeconoom Leonid Abalkin
heeft gisteren op een persconferentie verklaard dat de Sov
jetunie binnen twee tot drie jaar uit de rode cijfers kan zijn.
Het begrotingstekort van 100 miljard roebel (circa 325 mil
jard gulden) kan worden weggewerkt door te bezuinigen op
de uitgaven en door zich te concentreren op gewaagde on
dernemingen die snel winst opleveren. Volgens Abalkin kan
veel geld worden bespaard door het sluiten van onrendabele
bedrijven en het schrappen van peperdure bouwprojecten.
De regering zich in plaats daarvan moeten concentreren op
bedrijven die snel winst opleveren, zo meende Abalkin.
Onmetelijk is het verdriet van deze jongen in het Russische dop
Sjarora, nadat hij gehoord heeft dat er geen enkele hoop meer is
voor zijn familieleden, die begraven liggen onder de laag modder
die het dorp maandag overspoelde. Overigens is het dodental
volgens de autoriteiten lager dan aanvankelijk gedacht: bijna
driehonderd in plaats van meer dan duizend. Rampen zoals in
Sjarora en eerder in Armenië en de kosten van de herstelwerk
zaamheden vormen een enorme belasting voor de toch al slecht
lopende Russische economie.
gulden), heeft Gorbatsjov aan
gekondigd dat de defensieuit
gaven met veertien procent
FOTO: AP
de opbrengst gedurende de af
gelopen vijftien jaar met niet
nder dan dertig procent ge
moeten worden teruggebracht daald. In het gebied rond Mos
dat op de wapenproduktie kou „is de fruitkwekerij zelfs
bijna twintig procent bezui
nigd moet worden.
De voedseltekorten, zo be
richtte de regering, hadden
ook te maken met het feit dat
de fruitteelt enorm is terugge
lopen. In sommige streken is
goed als verdwenen".
„Catastrofaal", zo omschreef
een vooraanstaand economisch
maandblad, Echo, de toestand
van de Sovjetrussische land
bouw. Het totale rendement
van het boerenbedrijf en de
arbeid in het algemeen be
draagt volgens Echo slechts
tien procent van de Ameri
kaanse produktiecijfers.
Niemand probeert nu nog te
verbergen dat de Sovjet-eco
nomie zich op een hellend
vlak bevindt. Wat de autoritei
ten echter nog steeds ontken
nen, is dat de chaos te wijten is
ten dele althans aan de
warboel van nieuwe, ongeor
dende economische maatrege
len, die voortdurend worden
opgehoest door perestrojka.
Adviezen
Intussen heeft Sovjetleider
Gorbatsjov wanhopig behoefte
aan een manier om het pro
bleem doeltreffend aan te pak
ken, voordat de krakkemikki
ge economie zijn politieke her
vormingen ondermijnt. Aan
adviezen heeft hij geen ge
brek. De radicale econoom Ni
kolai Sjmelyov verklaarde on
langs in een niets ontziend ar
tikel, dat de Sovjetunie lering
moet trekken uit het verleden.
De regering moet of gebruik
maken van geweld om de eco
nomie te leiden (de plan-eco
nomie, die jammerlijk is mis
lukt) ófwel „gebruik maken
van de roebel". Dat laatste wil
zoveel zeggen als de economi
sche krachten van de vrije
markt hun gang laten gaan,
economische prikkels toedie
nen en vervolgens achterover
leunen, zodat alles zich vanzelf
regelt zonder inmenging van
ministeries en bureaucraten.
„Al drie generaties lang", zo
stelde hij „groeien onze men
sen op in de veronderstelling
dat het economisch succes in
het land afhankelijk is van
een aardige en slimme secreta
ris-generaal, van verstandige
en alerte ministers, van geest
driftige planners, van de juiste
verordeningen en besluiten en
tenslotte van de rechtschapen
heid en loyaliteit van onze po
litie. Kortom, van allerlei an
dere factoren dan waardoor el
ders in de wereld economisch
succes wordt bepaald: het ver
mogen van het economische
organisme in het land om le
venssappen te produceren en
die vrijelijk te laten stromen
door de aderen en de bloedva
ten van de samenleving".
Waspoeder
Het valt echter te betwijfelen
of de partijleiders bereid zijn
zich zo ondubbelzinnig over te
geven aan de „markt". Voorlo
pig blijft de regering bij de ze
ker duizend lapmiddelen en
andere oplossingen die tot op
heden zijn
Intussen heeft president Gor
batsjov het Economisch Insti
tuut van de Sovjet Universiteit
voor Wetenschappen, onder
leiding van de liberale Leonid
Abalkin, opdracht gegeven om
snel een „concept" uit te wer
ken voor de Sovjetrussische
economie. Hij wil een geïnte
greerd, gebruiksklaar ontwerp
met een volledige kostenbere
kening, waarmee hij het land
uit de problemen kan helpen.
Abalkin en zijn collega's zijn
zich ter dege bewust van de
problemen. Vorige week stop
te een vrachtwagen op het
plein voor het instituut met
een speciale zending van één
van de meest schaarse goede
ren in het land: waspoeder.
Gewone stafleden ontvingen
ieder twintig pakken. Abalkin
ging die avond triomfantelijk
naar huis met veertig pakken
waspoeder.
Het is een voorbeeld van een
ontwikkeling die steeds duide
lijker wordt: terwijl de win-
kelschappén steeds leger wor
den, begint de distributie van
goederen vaker via de werk
kring te verlopen, zoals bij
Abalkins instituut.
Veel kantoren en fabrieken
hebben kraampjes waar vlees
en andere schaarse voedings
middelen worden verkocht en
bijna overal wordt momenteel
een „bestellingensysteem" toe
gepast. Dat houdt in dat werk
nemers een bepaald bedrag be
talen voor pakketjes die één
schaars artikel bevatten, zoals
vlees, boter of een blikje sprot,
plus twee of drie „weggever
tjes", die anders niet verkocht
worden. Het is een tamelijk
onelegante manier om te
trachten de fouten van de ge
leide economie te herstellen;
met het uitdelen van de goede
dingen wordt de teveel gepro
duceerde rotzooi ook meteen
maar gedumpt.
IA. INVAL DUITSE JUSTITIE:
(Van
correspondent)
0NN Een inval van
Duitse recherche bij
et bedrijf Imhausen Che-
lie heeft een vrachtwa-
eri vol dossiers opgele-
erd, waaruit volgens de
uitse Justitie zal moeten
lijken hoezeer het bedrijf
etrokken is bij illegale
veranties aan Libië.
'anneer het weekblad Stern
Blijk heeft, zal in die dossiers
>k het bewijs worden gevon-
Bn dat het staatsbedrijf Salz-
tter Industriebau GmbH
iIG) in Salzgitter diep ver-
ikt zit in het schandaal rond
Libische fabriek, waar che
mische wapens zouden worden
gemaakt.
Behalve bij Imhausen werd bij
nog twee andere bedrijven en
in twaalf woningen van parti
culieren huiszoeking gedaan.
Aanvankelijk was gemeld dat
bij veertien bedrijven huiszoe
king was verricht, maar dat
bleek later onjuist te zijn. Bij
wie allemaal huiszoeking is
verricht, is niet bekendge
maakt.
Voor de Duitse regering, die
door de „Libische kwestie"
toch al in grote problemen zit
en de relatie met de VS ern
stig bekoeld ziet, dienen zich
intussen nieuwe problemen
aan. In een vergadering van
het Duitse parlement moest
minister van buitenlandse za
ken Genscher gisteren erken
nen, dat ex-leden van de Bun-
deswehr en civiele reddings
diensten mogelijk kennis over
chemische wapens hebben
doorgespeeld of doorverkocht
naar Arabische landen.
Daarbij komen de inmiddels
op tafel liggende bewijzen dat
Duitse bedrijven hebben mee
gewerkt aan de bouw van een
gifgasfabriek in Iraq, en de
sterker wordende aanwijzin
gen dat de produktie van bac
teriologische wapens in dat
zelfde land eveneens op West-
duitse leest is geschoeid. En
dan is er nog het schandaal
van de ongeoorloofde export
van materiaal voor en kennis
over de fabricage van kernwa
pens naar landen als Pakistan,
India en Zuid-Afrika.
Het weekblad Stern wist giste
ren als klap op de vuurpijl te
melden dat Westduitse bedrij
ven ook betrokken zijn ge
weest bij de bouw van een ra-
ketfabriek bij de Iraakse stad
Mosul, 350 kilometer ten noor
den van Baghdad. Het blad ba
seert zich op vermoedens van
westerse inlichtingendiensten.
In de zwaarbewaakte fabriek
zouden laboratoria zijn ge
bouwd voor onderzoek met ra
ketmotoren, straalaandrijving,
aërodynamica, explosieven en
voor chemische experimenten.
De betrokken bedrijven ont
kennen niet de leveringen aan
Iraq ter waarde van tientallen
miljoenen guldens, maar spre
ken tegen dat dit land de gele
verde kennis en materialen
zou kunnen gebruiken voor de
ontwikkeling van raketten.
Kapitein Rob in China
82) De storm is gaan liggen en van de rede van het eiland Cato-
<ai vertrekt nu ook het schip, dat de SOS-seinen van kapitein
lob heeft opgevangen. Het is het motorjacht „Pandora", aan
oord waarvan zich slechts twee personen bevinden. En nog wel
'eisjes! Het zijn Willy West, een vrolijke blonde jongedame en
aar vriendin Margaretha Morris, een vlotte brunette. Marga is
'urnaliste, die al heel wat van de wereld heeft gezien en zij werkt
oor een groot nieuws- en filmbureau, dat haar het jacht „Pan
era" ter beschikkinq heeft qesteld Willy is heel handig met de
filmcamera en zorgt voor de illustraties bij de artikelen, die Mar
ga schrijft. Op Cotawai hebben ze benzine en olie geladen voor
de 100-paardekracht-dieselmotoren, die de „Pandora" een snel
heid van 20 mijl geven. „Alles oké, Willy?" vraagt Margaretha,
die al aan het stuur staat; „we moeten zo snel mogelijk die schip
breukelingen zien te bereiken." „Alles in orde, hoor," rappor
teert Willy, die de motoren heeft nagezien. En dan stuift de
„Pandora" weg. op zoek naar „De Vrijheid".
PARIJS Uitgerekend
nu de feestelijkheden voor
de tweehonderdste ver
jaardag van de Franse re
volutie officieel van start
gaan, heeft het Emanuel
Ungaro behaagd om de
meest monarchistische
collectie van het seizoen
ten tonele te voeren.
Ungaro bladerde verder te
rug in de Franse geschiede
nis dan 1789. Vandaar zijn
vorstelijke" Lodewijk-XVl
jasjes van brokaat, bedrukt
in beige, blauw, fuchsia,
zwart of puur goud. De
bloemmotieven doen trou
wens denken aan de tapisse
rieën, waarmee zitmeubelen
in Franse paleizen zijn be
kleed. De revers en jaspan
den zijn afgebiesd met schit
terende steentjes per strek
kende meter. Voor minder
formele gelegenheden, knip
te Ungaro felblauwe, gele ol
roze tailleurs van zijde met
daaronder een bijkleurend
gebloemd markiezenvestje.
In Ungaro 's koninkrijk
wordt een vreemde oorlog
uitgevochten tussen noppen
en bloemen. En vaak komt
kant tussenbeide in zwart
wit, maar ook in sprankelen
de kleuren.
Voor de clientèle die wellicht
een reis naar Mexico plant,
suggereert Louis Féraud vrij
lange, groene, gele of roze
jurken, waarvan de topjes
een poncho-model vertonen.
De would-be poncho is be
drukt met kwastjesechte
kwasten hangen om de hals
en in de taille. De sprookje-
sachtigste avondjurken zijn
deze die helemaal volgebor-
duurd zijn met blauwige en
rozige schelpjes en parelmoer
of die zelfs helemaal uit pa
rels bestaan. Zelfs Venus, die
in haar blootje uit het zee
schuim werd geboren, was
wel bereid geweest om zich
door Féraud te laten aankle
den
Gebloemd Lodewijk-XVl jasje
van Emanuel Ungaro.
FOTO: AP
Van een India-reis bracht hij
niet alleen de onvermijdelij
ke sari-jurken mee, maar
ook krullend geborduurde
vestjes en oogverblindende
avondjurken met ingebor-
duurde ronde spiegeltjes, zo
dat de draagsters ervan bij
elke stap een lichtsignaal lij
ken te geven. Uit het oude
Griekenland moeten de
meerminjurken stammen
met een lier of een tempel-
front als versiering.
T.TT.V 4 PAfON
Mijnramp Peru
Bij de opening van de ingestorte Peruaanse goudmijn drommen
ongeruste familieleden samen in de hoop meer te weten te ko
men over het lot van de mijnwerkers die sinds zaterdag onder de
grond gevangen zitten. Reddingswerkers hebben gisteren twee
lijken geborgen, waarmee het aantal geborgen slachtoffers van
de instorting op vijf is gekomen. Maandag stortte de mijn in
doordat stutten door brand waren vernield. Het mogelijke aantal
slachtoffers varieert van vijftien tot tweehonderd.
FOTO: AP
DEN HAAG Als Staats
secretaris Korte-Van He
mel van justitie in de
Tweede Kamer onverzet
telijk van mening blijft
dat Syrische orthodoxe
christenen geen gevaar
hebben te duchten als zij
naar hun land worden te
ruggestuurd, kan een or
ganisatie als Amnesty In
ternational haar in feite
geen ongelijk geven.
Althans, de orthodoxe-christe-
nen als groep lopen niet meer
gevaar vervólgd te worden
dan andere bevolkingsgroe
pen, aldus Amnesty. Maar po
litieke tegenstanders en dat
ben je in de ogen van de Sy-
riërs al gauw moeten wèl
zeer beducht zijn voor het re
gime in Damascus.
De ongeveer driehonderd Sy-
risch orthodoxe-christenen in
ons land, die het gevaar lopen
te worden uitgewezen als de
staatssecretaris haar zin krijgt,
moeten volgens de stichting
Vluchtelingenwerk Enschede
(SVE) daarom rekening hou
den met repercussies. Alleen
hun vlucht naar Nederland
wordt al uitgelegd als een poli
tieke daad tegen het bewind
van president Assad. En daar
voor wordt je dus wèl opge
pakt.
Martelingen
Eind 1987 schreef Amnesty In
ternational in een rapport, dat
in Syrë duizenden politieke
gevangenen werden vastge
houden en martelingen er aan
de orde van de dag waren.
Volgens een woordvoerder
van Amnesty is het rapport
vandaag de dag nog even actu
eel als toen, want de situatie in
het land is onveranderd slecht
gebleven. Veruit de meeste
mensen zitten echter op indi
viduele gronden vast, en niet
omdat ze behoren tot een be
paalde bevolkingsgroep met
eigen religie en waarden.
Richard van Leeuwen, Arabist
aan de universiteit van Am
sterdam en Syrië-kenner, legt
uit waarom christenen niet
meer onderdrukt worden dan
andere bevolkingsgroepen.
„Veel christenen zijn lid van
de regerende Baath-partij, om
dat die de beste garantie biedt
voor de handhaving van hun
godsdienstvrijheid. Dat komt
doordat de Baath-partij van
president Assad bestaat uit
mensen van de sji'ietische
minderheid, die niet de bedoe
ling hebben van Syrië een
streng islamitische staat te ma
ken. De meesten van de ruim
acht miljoen inwoners van Sy
rië behoren echter juist tot de
Soenietische stroming binnen
de islam. Zij willen van het
land wel omvormen tot een
streng islamitische staat. Even
als de sji'ieten zitten de chris
tenen, ongeveer vijftien pro
cent van de bevolking, daar
niet op te wachten". De Baath-
partij. aldus Van Leeuwen, is
dan ook geen partij op grond
van de islam, maar is gestoeld
op een mengeling van Ara
bisch nationalisme (een stro
ming die Arabië als een land
ziet) en het socialisme.
Grondwet
De gegevens van Amnesty In
ternational staan haaks op ar-
1» 00 '-n Ho Svri *oho
grondwet, waarin
dat „niemand zal worden
derworpen aan fysieke of
geestelijke foltering of aan
vernederende behandeling".
Ook de ondertekening van het
Internationaal Verdrag voor
Burgerlijke en Politieke Rech
ten (ICCPR) is voor de Syri
sche machthebbers geen belet
sel, de mensenrechten op grote
schaal te schenden.
De vele veiligheidsdiensten
die het land rijk is, spelen
daarin een centrale rol. Alle
mensen die worden verdacht
van oppositie tegen de rege
ring van president Assad lo
pen kans opgepakt te worden
door een van deze diensten.
Die hebben verregaande be
voegdheden op grond van de
noodtoestand, die al sinds 1963
van kracht is. Richard van
Leeuwen zegt daarover:,.De
autonomie van de geheime
diensten is groot en ik heb dan
ook wel eens de indruk dat de
regering in Damascus niet pre
cies weet waarmee zij bezig
zijn".
Elke veiligheidsdienst heeft
een eigen detentiecentrum,
waar de gevangenen al bij bin
nenkomst, de „receptie" bijge
naamd, worden gefolterd. Vol
gens Amnesty worden de ge
vangenen veelvuldig en syste
matisch gemarteld om hen be
kentenissen af te dwingen.
Foltering wordt ook vaak toe
gepast om hen te dwingen pa
pieren te ondertekenen, waar
in staat dat zij afzien van ver
dere politieke banden met or
ganisaties die gekant ziin tegen
het bewind van Assaa. Gere
geld worden familieleden van
gezochte personen opgepakt.
Zij worden net zo lang gefol
terd totdat ze zeggen waar de
desbetreffende persoon zich
verscholen houdt. Volgens
Amnesty verloor een aantal
mensen in de afgelopen jaren
het leven tijdens folteringen.
V rouwen
De twee Syrische vrouwen die
begin januari op een vliegtuig
richting Syrië werden gezet,
hebben zich volgens justitie in
middels bij hun vroegere leef
gemeenschap gevoegd. Bij aan
komst in Damascus werden de
twee direct gearresteerd door
de autoriteiten. Woordvoerder
Holtes van het ministerie van
Justitie zegt daarover:„Het is
in dat land normaal dat als je
niet in het bezit bent van een
geldig paspoort, je enkele da
gen vast wordt gehouden om
verhoord te worden. De vrou
wen zijn echter zonder proble
men na drie dagen vrijgela
ten".
Volgens D Turk van de SVE
hebben de vrouwen zes dagen
vast gezeten en hebben de au
toriteiten hen vrijgelaten, na
dat het Nederlandse ministerie
vah buitenlandse zaken de no
dige druk had uitgeoefend.
„Als de comotie rond deze
zaak is weggeëbt, lopen deze
vrouwen grote kans opnieuw
te worden opgepakt".
Hetzelfde lot dreigt voor de
vijftig inmiddels onderge
doken vluchtelingen die op
de nominatie staan om op kor
te termijn te worden uitgewe
zen, wanneer de staatssecreta
ris niet op andere gedachten
kan worden gebracht. Volgens
woordvoerder Holtes is er
geen enkele reden waarom de
staatssecretaris van mening
zou zijn veranderd.
mnFRT .TORISSFN
