ers zijn chaos in
chtruim Italië zat
Shevardnadze legt
vinger op zere plek
Markovic mag chaos in Joegoslavië opruimen
feer harde
appen bij
etogingen
Praag
Piper Alpha doelwit van sabotage
Filmheld
JITENLAND
Ccidóc Soutcwt
VRIJDAG 20 JANUARI 1989 PAGINA 5
'erestrojka doet
isdaad toenemen'
Hoofdi
ing
april
van
terdam t
op dii
trok
?n ger
sn. Hi
lef in
s hij k<
fide si
met ii
nisatie-
5KOU De criminaliteit in de
etunie is vorig jaar met bijna ze-
ien procent toegenomen omdat
hervormingsprogramma van
^leider Gorbatsjov niet alleen
r democratie, maar ook meer
Dgensdelicten en geweldpleging
opgeleverd. Dat heeft minister
jm Bakatin van binnenlandse
gisteren gezegd in het partij-
Pravda. Roofovervallen, ge-
a leging en diefstal van persoon-
eigendommen ziin met een der-
;c oegenomen, zei hij. Er werden
aanvallen gepleegd op politiea-
n, en het aantal misdrijven op
ipenbare weg nam met veertig
ent toe.
■e\ Ipl
Parachutist overleeft
val van 1500 meter
BUENOS AIRES De 37-jarige Ar-
gentijn Roberto Coseano heeft geluk
gehad. Hij kan, met twee gebroken be
nen en zijn neus in het verband, zelf
vertellen hoe de eerste parachute
sprong van zijn leven is afgelopen. Op
1.500 meter hoogte sprong hij uit het
vliegtuig om alras tot de ontdekking te
komen dat zijn valscherm dienst wei
gerde. Ruim twee weken later zijn
niet-geplande vrije val vond plaats op
31 december kan hij zich nog goed
herinneren hoe hard de klap was
waarmee hij op de grond terecht
kwam. „Ik voelde de pijn van mijn
voeten tot mijn hoofd en dacht aan
mijn vrouw, mijn dochter en aan
God", aldus bouwvakker Coseano.
Doden door
kou in
Bangladesh
DHAKA De koude die
sinds 12 januari Bangladesh en
India teistert, heeft volgens of
ficiële bronnen aan 145 men
sen het leven gekost. In Ban
gladesh zijn 70 mensen omge
komen, in India 75. Volgens
een woordvoerder van het me
teorologisch instituut in Dhaka
zal de koude nog zeker een
week aanhouden. In Bangla
desh is een temperatuur geme
ten van 6 graden, terwijl in
sommige delen van India het
kwik is gedaald tot 3 graden.
Postuum eredoctoraat
voor Raoul Wallenberg
BRUSSEL De universiteit van Brus
sel heeft postuum een eredoctoraat toe
gekend aan Raoul Wallenberg, de
Zweedse diplomaat die aan het einde
van de Tweede Wereldoorlog in Hon
garije duizenden joden uit handen van
de nazi's wist te redden. Met het ere
doctoraat wil de universiteit haar waar
dering uiten voor „de buitengewone
christelijke humaniteit" van Wallen
berg, die in 1945 door het Rode Leger
werd aangehouden en van wie sinds
dien niets meer is vernomen. Geregeld
duiken berichten op, als zou hij in een
werkkamp nog in leven zijn. Maar vol
gens Moskou is Wallenberg in 1947
overleden. Die bewering is tot op he
den echter niet met bewijzen gestaafd.
Slaap overmant
totale cockpit
LONDEN De complete
cockpit-bemanning van passa
giersvliegtuigen op transatlan
tische vluchten valt soms door
oververmoeidheid in slaap.
Dat staat in een rapport van
de Britse civiele luchtvaart
dienst (CAA) over de vaak
lange en onregelmatige werk
tijden van piloten. Volgens de
CAA komt het geregeld voor
dat de hele bemanning in de
cockpit in slaap valt maar daar
zijn volgens de CAA geen gro
te gevaren aan verbonden,
omdat de vliegtuigen zijn uit
gerust met een veilig compu
te rbestu ringssysteem
Politie Ecuador pakt
bende kinderrovers
QUITO De politie van het Zuid-
amerikaanse Ecuador heeft een
bende opgerold, die ruim dertig
kinderen ontvoerd heeft en ter
adoptie heeft verkocht. De bende
stond onder leiding van twee advo
caten, die hun vijf medewerkers
tussen de 50 en 100 gulden betaal
den per geroofd kind. De slachtof
fertjes varieerden in leeftijd van
één maand tot drie jaar. Volgens de
politie werden de kinderen met
vervalste adoptiepapieren aan
voornamelijk Brits en Noorse echt
paren verkocht. De bende opereer
de vooral op drukke markten en
maakte van het gedrang gebruik
om de kinderen te ontvoeren.
E - Verscheidene
nlandse luchtvaart-
jtschappijen zullen mo-
hun vluchten naar
staken uit protest te-
de „voortdurende
amming" van de door
ingen getroffen vlieg-
ien in dat land.
woordvoerder van de
17 rnationale vereniging
luchtvaartmaatschappij-
[BAR zegt dat nog geen
issing is genomen, maar
rschuwt voor de moge-
»eid dat buitenlandse
gtuigen uit protest een
lang niet in Italië zullen
rlen als er geen verande-
komt in de situatie. De
r,R vertegenwoordigt ze-
tig maatschappijen die
en naar Italië vliegen,
stakingen zorgen voor
hoop irritatie en onvrede
alle ge
?en oni
leling.
hoogni
king
isen di
langs
lecht
i dan
de m
eeldje:
die h
erd is
Dan z
)h zu:
s moe
i was.
ven
muzi
genodi
de roi
naast
vilde,
i voor
ng, mi
steun"
KUN
ens fli
bij de buitenlandse maat
schappijen", aldus de woord
voerder. „De ene dag zijn het
de piloten die niet werken
en de andere zijn het de ver
keersleiders of het grondper
soneel. Het werk is bijna
voortdurend verlamd".
De IBAR stuurde vorige
week een telex aan het Itali
aanse ministerie van trans
port, waarin zij de regering
opriep in te grijpen in de
jongste reeks van stakingen
en werkonderbrekingen. Mi
nister van defensie Zanone
heeft de Italiaanse lucht
macht inmiddels verboden te
Vliegen in het gebied ten
noorden van Sicilië. Ook de
zesde Amerikaanse vloot zal
worden gevraagd elders te
gaan oefenen.
Startbaan
In een deze weck versche
nen rapport van de ANPAC-
pilotenorganisatie wordt ver
meld dat twaalf Italiaanse
luchthavens in feite te ge
vaarlijk zijn om te gebrui
ken. Daar is zelfs de Ro
meinse internationale lucht
haven Leonardo da Vinei bij.
Vermeld wordt dat in Napels
aan de kop van een toch al
korte baan, zonder enige
controle, aan stadsvernieu
wing wordt gedaan. In Pa
lermo is al tijdenlang een
windmeter buiten gebruik
die een piste voor gesloten
verklaard bij wind van meer
dan 10 knopen; er wordt
daar echter nog wel gewoon
geland en opgestegen. Op
kleinere luchthavens doet de
baanverlichting het niet, is
het dek van de landingsbaan
versleten of is het elektroni
sche landingssysteem buiten
werking. Over Rome wordt
geklaagd omdat de startba
nen daar samen zowat de
smerigste ter wereld zijn. „Er
bestaat een groot risico", al
dus het rapport, „dat er vuil
nis, plastic zakken of aller
hande rondslingerend papier
in de straalmotoren komt
van opstijgende vliegtuigen".
De schrijvers van het vernie
tigende document menen
ook dat het in die luchtha
ven ontbreekt aan controle
op explosieven in de bagage
die aan boord moet.
Voorts blijft het klachten re
genen van de burgerlucht
vaart over militaire jagers
die plotseling kruisen met
passagierstoestellen. Behalve
de Italiaanse vliegt over de
Middellandse Zee ook de
Franse en de Amerikaanse
Air Force rond.
Het veiligste is het Italiaanse
luchtruim nog in de uren dat
er dagelijks gestaakt wordt
door de piloten. Dat doen ze
af en aan nu al bijna ander
half jaar.
AAG Politie-agen-
met wapenstokken
iben gisteren een groep
tweeduizend demon-
inten uiteengejaagd in
centrum van Praag,
dwongen tientallen be-
>rdt in ers, die bijeen waren
de dood van Jan Pa-
i twintig jaar geleden
Jierdenken, op de grond
[aan liggen. Velen wer-
daarop in elkaar ge-
e kunrgen en afgevoerd in po-
men ïbusjes, zo zeiden oog-
"jjuigen.
was het hardste politie
leden sinds de protestac-
vijf dagen geleden be-
isilnen in de Tsjechoslo-
ikse hoofdstad. Het Wen-
as-plein en de omliggen-
en op| straten in het centrum
écht den afgezet, waardoor de
zijn n igers nauwelijks de kans
Ben te ontsnappen,
iet avondjournaal riep de
ffemeester van Praag,
n°g gj >nek Horcik, in een korte
agen I visietoespraak op tot be-
diging van de „provoca-
Horcik drong er bij ou-
u<s en onderwijzers op aan
.iac.sde mensen van de straat
it "ze c l0uc'en en verdedigde het
afschi tie-optreden als noodza-
jk om de orde te handha-
teren was het precies
Jhtig jaar geleden dat de
lent Jan Palach stierf,
dagen nadat hij zichzelf
•and had gestoken op het
nceslas-plein uit protest
k-«^|en de door de Sovjetunie
'X Xïide invasie van "jn land.
Weduwen van de omgekomen produktie-medewerkers van de Piper Alpha demonstreren voor het
gebouw in Aberdeen waar gisteren het onderzoek naar de toedracht van de ramp is gestart.
M FOTO: EPA
DEN HAAG Een jaar voor
dat Piper Alpha vernield werd
door explosies en brand heeft
een onbekende gepoogd dit
olieplatform te saboteren. Dat
kwam naar voren tijdens het
gisteren gestarte onderzoek
naar de toedracht van de late
re ramp. Bij een routine-con
trole werden in september
1987 loden kogeltjes in een
compressor op het platform
gevonden. Onderzoek heeft
aangetoond dat die daar moed
willig zijn achtergelaten. Door
de kogeltjes had de generator
kunnen vastlopen wat ramp
zalige gevolgen voor het plat
form had kunnen hebben. Oc
cidental Petroleum, de eige
naar van het platform, heeft
de poging tot sabotage destijds
vertrouwelijk gemeld aan alle
werknemers op het eiland en
aan de Britse overheid. Omdat
Occidental uitsluit dat onbe
voegden „van buiten" het
eiland ongezien konden betre
den, zegt de maatschappij te
moeten aannemen dat één of
meer werknemers de aanslag
op zijn geweten heeft of heb
ben. Over de veronderstelling
dat de totale vernietiging van
het olieplatform door sabotage
zou ziin veroorzaakt, wil Occi
dental niets zeggen.
Brood in Kabul
Afghaanse kinderen in de hoofdstad Kabul wachten geduldig bij de uitdeling van brood. Door het
oprukken van het verzet en het aanstaande vertrek van de Russische troepen wordt de (voedselsi
tuatie in de stad steeds moeilijker. Volgens Unicef dreigt er spoedig hongersnood te ontstaan.
WENEN „De moderni
sering van kernwapens is
een stap achterwaarts,
niet voorwaarts. Wat er in
de toekomst op het gebied
van de modernisering ge
beurt, hangt van onze
westerse partners af. Een
zijdige actie veronderstelt
wederkerige multilaterale
terughoudendheid", zo
hield Sjevardnadze de
NAVO-landen voor. Hij
herhaalde het aanbod om
na het akkoord over de
afschaffing van de mid-
dellange-afstandsraketten
ook zo snel mogelijk te
gaan onderhandelen over
de korte-afstandswapens.
Hiermee legt Sjevardnadze de
vinger op een gevoelige plek
binnen de NAVO. De kwestie
van het moderniseren van de
wapens tot 500 kilometer
houdt de bondgenoten al ge
ruime tijd verdeeld. Terwijl de
Verenigde Staten en Groot-
Brittannië spoed willen zetten
achter een besluit om verou
derde korte-afstandswapens
als de Lance te vervangen
door nieuwe systemen en
voorlopig niets willen weten
van onderhandelingen, is de
Bondsrepubliek, en met name
minister van buitenlandse za
ken Genscher, niet overtuigd
van de noodzaak van een
spoedige beslissing tot moder
nisering. Ook zijn onze ooster
buren voorstander van snelle
onderhandelingen over de
kort-afstandswapens.
De Russische minister van
buitenlandse zaken verklaarde
voorts dat het Kremlin voor
ziet dat een topontmoeting van
de ministers die nu in Wenen
bijeen waren „objectief gezien
noodzakelijk zal worden".
Over de vraag waar en wan
neer een dergelijke top zou
moeten plaatsvinden liet hij
zich niet uit.
Sjevardnadze maakte van de
gelegenheid gebruik om eer te
bewijzen aan zijn Amerikaan
se collega Shultz, die vanaf
vandaag geen minister meer
is. „Aangezien de Amerikaan
se minister van buitenlandse
zaken zijn functie neerlegt, sta
ik mijzelf toe om hem te eren
wegens alles wat hij in het ka
der van onze gezamenlijke in
spanningen heeft onderno
men, voor elkaar heeft weten
te krijgen en bereikt heeft",
aldus de Sovjet-minister.
Tijdens zijn rede hekelde Sje
vardnadze de commentaren
van Westerse ministers van
buitenlandse zaken, onder wie
ook Shultz, op een in hun ogen
nog altijd heersend gebrek aan
respect voor de mensenrech
ten in sommige landen van het
Oostblok. De Sovjet-minister
noemde deze commentaren
„onjuiste beschuldigingen" die
de in Wenen ontstane sfeer
van vertrouwen en samenwer
king in gevaar brengen.
NICOSIA PLO-leider Yas
ser Arafat heeft de Palestijnen
in de door Israel bezette gebie
den gisteren opgeroepen meer
geweld te gebruiken, als
tegenmaatregel tegen het har
dere optreden van het Israëli
sche leger. „Laten we meer
confrontaties creeëren tegen
de zionistische bezetting en de
fascistische horden van
moordlustige kolonisten," al-
Arafat: Geweld
tegen geweld
dus Arafat in zijn boodschap
aan alle scholieren en burgers
in de bezette gebieden. Het
Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken is niet in
genomen met de recente uitla
tingen van Arafat. Het m
terie zegt over een bandopna
me te bechikken, waarop Afa-
fat zegt dat hij iedereen die
over denkt de Palestijnse op
stand te beëindigen voordat
deze haar doel heeft bereikt
„tien kogels in de borst zal
schieten". Gisteren zijn in de
bezette gebieden een dode en
tenminste 38 gewonden geval
len.
BELGRADO Ante
Markovic, een uitgespro
ken voorstander van kapi
talistische hervormingen
in Joegoslavië, is gisteren
benoemd tot premier.
Hem staat een moeilijke
taak te wachten want Joe
goslavië maakt op het mo
ment de ernstigste econo- de aanzet heeft gegeven. Eind
mische en politieke crisis
van zijn geschiedenis door.
Als eerste taak wacht de nieu
we regering het onder controle
brengen van de inflatie en het
volvoeren van de economische
hervormingen waartoe de re
gering Mikulic eind vorig jaar
premier Branco Mikulic het
ontslag van zijn kabinet aan.
Mikulic noemde de centrale
macht te zwak om zijn beleid
uit te kunnen voeren. Alleen
al op fiscaal gebied hebben ze
ven- a achtduizend plaatselijke
instellingen inspraak op be
sluiten van de federale rege
ring.
Waarnemers verwachten dat
Markovic zich met hart en ziel
zal toeleggen op het efficiënter
maken van het centrale
machtsapparaat. De afgelopen
25 jaar heeft Markovic zich
onderscheiden door een van
de best lopende bedrijven van
het land te leiden, Rade Kon-
car. Rade Koncar is gespeciali
seerd is de bouw van onder
meer elektrische centrales,
transport, informatica en elek
tronica voor huishoudelijke
apparaten.
De nominatie van de Kroaat
Markovic (65) wordt be
schouwd als een klap in het
gezicht van Slobodan Milose
vic, de nationalistische leider
van Joegoslavië's grootste re
publiek Servië, dat een eigen
kandidaat had voorgedragen.
De hervormingsgezinde en li
berale elementen in de partij
hebben duidelijk de overhand
gekregen boven de conserva
tieve en dogmatische stromin
gen.
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Kapitein Rob in China
p) Het blauwe licht onder de zeilen in het vooronder neemt
igzamerhand een zekere vorm aan. Rob kijkt.... en kijkt.... en
n ziet hij opeens de grijnzende kop van een ruwe kerel. Maar
ar heeft hij dit gezicht eerder gezien? Aha, het is Peer de
huymer, de geest van de boekanier uit de zevende eeuw, die
c en rust kan vinden en nog steeds probeert zijn schatten te be
ken. Rob voelt even zijn hart in zijn keel kloppen, maar dan
lakt hij licht en onmiddellijk verdwijnt de schim. Hij onderzoekt
nauwkeurig de kisten en zeilen, maar er is niets bijzonders te vin
den. Terwijl hij nog bezig is, voelt hij het schip sterk naar bak
boord overhellen: hij haast zich terug aan dek en ziet, dat een
storm op komst is. De wolken hangen laag en de wind fluit door
het want. Rob mindert gauw zeil. „Dat ziet er lelijk uit. Skip,
mompelt hij, maar „De Vrijheid" kan tegen een stootje en het zal
ook nu wel goed aflopen.
Heunis tijdelijk
opvolger Botha
JOHANNESBURG Minis
ter van grondwetszaken, Chris
Heunis, zal als tijdelijk presi
dent van Zuidafrika de plaats
innemen van Pieter W. Botha
die eergisteren door een lichte
beroerte werd getroffen. Botha
heeft vanaf zijn ziekbed Heu
nis aangewezen als zijn ver
vanger. De 61-jarige minister,
het oudste lid van de Zuidafri-
kaanse regering, geldt als een
goede vriend van Botha. Hij is
reeds eerder* tijdens buiten
landse staatsbezoeken van Bot
ha opgetreden als diens ver
vanger. Als minister van
grondwetszaken is Heunis on
dermeer belast met de hervor
ming van de apartheidspoli
tiek, die de Zuidafrikaanse re
gering begin jaren tachtig aan
kondigde. De toestand van
Botha is volgens zijn behande
lende artsen stabiel.
Minister Chris Heuning is gisteren beëdigd als tijdelijk plaatsver
vanger van de Zuidafrikaanse president Botha.
FOTO: AP
WASHINGTON Er gaan
geruchten dat Ronald Reagan
weer terugkeert naar de
filmindustrie. Hij zou zelfs al
voor Dynasty zijn gevraagd.
Het zou me niets verbazen als
hij daar vroeg of laat ,ja" op
zegt, want in zijn acht jaar in
het Witte Huis, is de film- en
de show-biz nimmer uit zijn
gedachten geweest.
Reagan heeft medewerkers en
gasten eindeloos aan het hoofd
gezeurd met versleten
Holy wood-anecdotes In zijn
redevoeringen heeft hij
tientallen keren verwezen
naar de kostbare lessen die hij
aan de fronten van de illusie-
makerij heeft geleerd. Vlak
voordat hij naar Moskou ging
om met Gorbatsjov te praten
vroeg iemand hem of hij
zenuwachtig was.
„Zenuwachtig?", zei Reagan,
„vergeet niet dat ik nog met
Erol Flynn in een film heb
gespeeld". Waarmee hij wilde
zeggen dat hij Flynn als
aanzienlijk indrukwekkender
dan Gorbatsjov beschouwde.
Reagans verblijf in het Witte
Huis is in feite een
voortzetting geweest van zijn
loopbaan als acteur. Zijn
presidentschap heeft hij
voornamelijk gezien als een
rol, die overigens met
overgave en vakmanschap
gespeeld moest worden. Geen
wonder dat de theatrale
aspecten van het
presidentschap hem het
meeste aantrokken. Reagan
hield graag toespraken,
verscheen nog liever openbaar
en was dol op officiële
plichtplegingen. Maar hij hield
daarentegen niet van lange
vergaderingen en
ingewikkelde documenten. Hij
kon prachtige, zeer opgeblazen
redevoeringen houden, maar
zodra hij moest improviseren
wist hij van niets, veranderde
hij in een stamelende,
onzekere en van ieder
feitenkennis gespeende man.
Zonder script was Reagan een
dilettant.
Nee, ik onderschat hem niet.
Amerika had een soort acteur
nodig, omdat de kern van
Amerika's nationale leven
geheel uit zelfvertrouwen
bestaat. Het wegvallen van dat
zelfvertrouwen veroorzaakt
verval en desintegratie. Dat
proces was volop aan de gang
toen Reagan in 1981 aantrad.
Het was veroorzaakt door
Vietnam en Watergate en door
de reeksen van rampen en
vernederingen die de regering
van Jimmy Carter hadden
geteisterd.
In Amerika heeft het weinig
zin de maatschappelijke
kwalen te bestrijden als niet
eerst het zelfvertrouwen van
de gemiddelde Amerikaan
opnieuw op poten wordt gezet.
Óm dat te doen moet de
nationale leider niet zozeer
terugvallen op argumenten,
als wel op zijn persoonlijk
charisma. Welnu, Reagan
heeft met veel vertoon van
charisma het Amerikaanse
zelfvertrouwen hersteld. Dat
charisma was weer gebaseerd
op de technieken die hij in
Holywood heeft geleerd.
Daar kan men als Europeaan
wat neerbuigend over doen,
maar feit is nu eenmaal dat
het Amerikaanse wereldbeeld
al tientallen jaren door de
helden van Holywood en later
door de sterren van de
televisie is bepaald Zei Liza
Minelli onlangs: We hebben
hier geen echte koning of
koningin. Daarom is de show
business onze monarchie".
Het geloof in de show-biz-
monarchie heeft natuurlijk
ook een paar gevaarlijke
kanten, al was het maar omdat
het is gebaseerd op illusies.
Maar zelfs dat wist Ronald
Reagan. Hij is willens en
wetens aan de Amerikaanse
hang naar illusies tegemoet
gekomen. Hij heeft het over
Amerika gehad als „de
stralende stad op de berg" en
als „de door God gegeven
natie tussen de twee oceanen".
Hij heeft Amerika deugden
toegedicht die het niet heeft,
hij heeft zijn land
afgeschilderd als het aards
paradijs en de eindbestemming
van ieder naar vrijheid
hunkerend individu. Hij heeft
aanhoudend de lof gezongen
van Amerika's grootse
bedoelingen en
onbaatzuchtigheid. Het is die
„act" geweest die een nieuw
fundament legde onder „de
geest van de natie".
Bovenstaande zegt misschien
nog meer over Amerika en dc
Amerikanen dan over Ronald
Reagan.
