Vakbond-spook verstoort
vrijage Martinus Nijhoff
Het blijft goed gaan
met Rotterdamse haven
Olieprijzen ruim
boven laagste niveau
Winst van Wessanen
overschrijdt 90 miljoen
Sovjetunie
beperkt kansen
particuliere
ondernemingen
Hongarije neemt
afscheid van
sociale beginselen
r
ECONOMIE
Ceidoe Qowumt
ZATERDAG 31 DECEMBER 1988 PAGINA 6
Aandeelhouders
konden weer
gerust ademhalen
AMSTERDAM - Naarmate de
19de oktober dit jaar dichterbij
kwam, werd de angst voor een
nieuwe instorting voor de ef-
fectenmarkt groter. Vooral de
kleinere belegger in de wereld
werd door die angst gegrepen.
De grote belegger die gewend
is op langere tijd zijn posities
op te bouwen, liet zich het af
gelopen jaar niet meer door
angst meeslepen.
Op 19 oktober j.l., een jaar na
de fatale klap op de grote
beurzen in de wereld, gebeur
de er dan ook niets, helemaal
niets. De grafiek van de alge
mene beursindex van Amster
dam die in oktober 1987 zo on
heilspellend, zo tomeloos zakte
(van 16 oktober 1987 tot het
diepste punt op 10 november
1987 liefts met bijna 34
klom het afgelopen jaar heel
rustig naar boven. Er waren
wat breekpunten: in april en
mei alsmede in augustus/sep
tember, maar globaal genomen
ging de curve met rustige
schommelingen naar boven.
Zo rustig zelfs dat de grens
van 280 in augustus en in no
vember kon worden doorbro
ken. Het fenomenale, herstel
ging zover dat op de valreep
met het nieuwe jaar het Alge
meen ANP indexcijfer op 288
stond, bijna zo hoog als de
290,7 van 16 oktober 1987. De
terugslag is nagenoeg uitge
wist. Ook de verwachte ramp
zalige effecten van de instor
ting bleven uit.
En dat was onder meer te dan
ken aan een economische
groei in de wereld, die veel
groter was dan er oorspronke
lijk werd verwacht, ook het
herstel van de dollar heeft het
koersherstel geholpen. Ook de
vraag dat bestedingen van de
particulieren door de ineen
storting de dupe zouden wor
den en de economie naar be
neden zouden zuigen bleek on
gegrond.
Bijna staan we dus weer op het
peil voor het uitbreken van de
beurscrisis in oktober 1987.
Dat geldt voor het algemene
beeld maar in details verliep
alles natuurlijk niet zo vlekke
loos. Brak op 29 oktober 1987
op alle beurzen in de wereld
de hel los, het proces ziekte
door tot november 1987, toen
het dieptepunt werd bereikt.
En wat blijkt na herstel dit
jaar?
Hoofdfondsen
Dat algemeen herstel nog net
niet op het peil van 16 oktober
1987 kon komen en dat was al
leen te wijten aan een te klein
herstel van de groep interna
tionale fondsen. Hier tegen
over stond dat het in de ru
brieken Industrie, Scheep en
Luchtvaart, Banken, Verreke
ning en Handel, meer dan
evenredig was gestegen. De
goede gang van zaken in het
bedrijfsleven en de tot 1 juli
gezakte rente stimuleerde de
aankoop van effecten. De om
zetten bleven weliswaar be
scheiden maar de ondergrond
op de markt bleef voor en na
goed.
Ook binnen de rubrieken wa
ren er opmerkelijke afwijkin
gen van het algemene beeld.
De internationale fondsen
noemde we al: Akzo, Kon.
Olie en Unilever konden het
koersspel van 16 oktober 1987
nog steeds niet bereiken. Phi
lips bleek daarentegen zelfs
een 30 procent onder. Tegen
over dit viertal stond Hoogo
vens met een koersstijging in
de orde van 70 De banken
hebben zich ook kunnen her
stellen, het minst ABN, het
meest NMB. De verzekeraars:
vooruitgang, maar bescheiden.
Dat was in de uitgeverswereld
wel wat anders. Eerste de do
delijke omhelzing van KLu-
wer-Elsevier gevolgd door een
plotselinge overname van Klu-
wer door Wolters-Noordhof.
Van andere orde is de overne
ming van Audet door VNU,
ook hier hebben aandeelhou
ders aardig wat verdiend. Nog
lijken de mogelijkheden voor
verdere integratie niet uitge
put. De Telegraaf, Tyl en We
genaar worden nu als fusie
kandidaten genoemd.
Olie
Zo wat voorbeelden van ver
schuivingen die de aandacht
trokken. Maar er is meer dat
de effectenbeurzen in bewe
ging bracht en dat bovendien
een storingsfactor zal blijven:
de prijs van ruwe olie. In de
eerste 9 maanden van 1988
zakte Noordzee-olie geleidelijk
van 18,5 dollar tot 11 dollar
per vat In het laatste kwartaal
van 1988 kwamen de leden
van de OPEC eindelijk tot
overeenstemming over de pro-
duktiebeperking waarop de
olieprijs weer aantrok voor
Noordzee-olie tot ruwweg 15,5
dollar tegon het eind decem
ber 1988.
En waren en zijn meer krach
ten die risico voor de beurs op
leverden. De rente (na 1 juli
weer omhoog) waarbij tegen
het eind van het jaar de Ne
derlandse Bank het promissie-
discontie opvoerde waardoor
de algemene banken wel
moeten volgen. Vervolgens
was en blijft de dollar een on
gewis punt om maar het voor
naamste te noemen.
1988 werd met zorg en beven
op de beurs tegemoet gezien.
Het is alles gelukkig beter uit
gepakt dan men gevreesd had.
Suiker rolt
de biet uit
STADSKANAAL De prijs die de
boeren krijgen voor een ton bieten
komt dit jaar rond de 115 gulden te
liggen, een tientje meer dan vorig
jaar. Dat verwacht Aike Maarsingh,
voorzitter van de Nedetlandse Bie
ten Federatie NBFDe NBF omvat
een groep van 10.000 boeren die bie
ten voor de Centrale Suiker Maat
schappij (CSM) telen. Hoofdoorzaak
van deze positieve ontwikkeling is
het uitermate gunstige campagne-
verloop in alle Nederlandse suiker
fabrieken. „De suiker rolde de biet
uit", aldus Maarsingh. De totale Ne
derlandse suikerproduktie dit jaar
komt neer op een miljoen ton, ge
produceerd op 124.500 hectare.
Israel stopt
verkoop dollars
na run op banken
JERUZALEM De centrale
bank yan Israel heeft gisteren
besloten de verkoop van dol
lars stop te zetten. Er was een
run op de banken ontstaan om
de nationale munteenheid, de
sjekel, in te wisselen voor dol
lars. De Israëlische bevolking
heeft in een week tijd meer
dan driehonderd miljoen dol
lar gekocht uit vrees voor een
grote devaluatie van de sjekel.
Dinsdag maakte minister Pe
res van financiën een devalua
tie van de sjekel met vijf pro
cent bekend.
LONDEN - De olieprijzen lagen gisteren bij het
sluiten van de markt voor dit iaar ruim een dollar
hoger dan het niveau van eind vorig jaar. De slot-
prijs van de Britse oliesoort Brent uit het gelijkna
mige Noordzeeveld stond met 16,20 dollar per vat
zelfs vijf dollar boven he( laagste niveau van dit
jaar - 11,20 dollar per vat (159 liter) - dat in begin
oktober werd bereikt. In handelskringen wordt re
kening gehouden met een tekort aan Brent in de
tweede helft van januari. Dat tekort zou kunnen
ontstaan door het buiten bedrijf raken van drie
olievelden in de Noordzee op zaterdag 24 decem
ber als gevolg van het wegvallen van een opslag
tanker. Daarmee is de Britse olieproduktie met
tien tot twaalf procent verminderd.
Ook agrariërs wacht fusiegolf
UTRECHT De komende tijd zullen ook in het agrari
sche bedrijfsleven overnemingen, samenwerking en fu
sies aan de orde van de dag zijn. Daarbij gaat het erom
vormen en structuren te vinden, die het mogelijk maken
om de aloude coöperatieve doelstellingen te blijven reali
seren, zo schrijft de voorzitter van de hoofddirectie van
de Rabobank, drs. H. Wijffels, in het maandblad van zijn
organisatie.
Hij stelt dat de markten voor voedingsmiddelen zeer
ruim voorzien zijn en het karakter hebben gekregen van
kopersmarkten. De consument let steeds kritischer op
zowel kwaliteit als prijs. Organisaties in de detailhandel
worden in hun pogingen om hierop in te spelen steeds
grootschaliger. Daarop reageren de producenten door
van hun kant ook een schaalvergroting teweeg te bren
gen.
Inflatie
Brazilië
ruim 900
procent
SAO PAOLO De
inflatie in Brazilië
bedraagt dit jaar
933,62 procent. De
geldontwaarding is
daarmee ruim twee
maal zo groot als in
1987 en betekent een
record. De inflatie
in december komt
uit op 28,79 procent
drecord. In decem
ber vorig jaar zat het
percentage op 14,14.
NMB als
eerste
in Nigerii
AMSTERDAM
De NMB hoe
van de Niger
aanse autorite
ten toestemniir
gekregen zich i
dat land te vest
gen. De ban
opent binnenkoi
een kantoor i
de hoofdstad L
gos. De NMB
daarmee de eei
ste Nederland)
bank met
vestiging ii
geria.
DEN HAAG - Diep, nee,
héél diep teleurgesteld is
directeur A. Swets. De 58-
jarige topman van Swets-
Zeitlinger in Lisse, één
van de grootste distribu
teurs van wetenschappelij
ke periodieken in Europa,
noemt de onlangs plotse
ling verbroken verloving
met Martinus Nijhoff In
ternational in Den Haag
een „uiterst trieste ont
wikkeling".
,,Het eens wereldbefaamde
Martinus Nijhoff dreigt nu
door haar moederconcern
Wolters-Klüwer in delen te
worden verkocht. Bovendien
wordt het bedrijf een gemak
kelijke prooi voor Britse, Duit
se en Amerikaanse concurren
ten die de klanten afpikken of
Martinus Nijhoff zelf verschal
ken".
Het uit 1853 stammende Marti
nus Nijhoff in Den Haag/Bos
ton is distributeur van weten
schappelijke uitgaven, een
soort bemiddelaar tussen uit
gevers en bibliotheken. Wol-
ters-Kluwer wil af van deze
dochter die begin jaren zeven
tig werd ingelijfd. De activitei
ten in de tussenhandel hebben
niets met uitgeven te maken,
vindt Wolters-Kluwer en ge
meten naar de concernmaat
staven levert Martinus Nijhoff
gewoon te weinig op. De nood
zakelijke investeringen om
Martinus Nijhoff up-to-date te
houden vormden vier maan
den geleden de aanleiding met
Swets Zeitlinger, opgericht
in 1901, over verkoop te pra
ten.
„De bedrijven passen naadloos
op elkaar", klonk het juichend
in Lisse en Deventer. Direc
teur Swets zegt nu: „In finan
cieel opzicht
snel eens. Di«
vandaag nog kunnen plaats
hebben".
Ware het niet dat de onderne
mingsraad van Martinus Nij
hoff eind november een nega
tief advies over de overne
ming uitbracht. „Ik heb nooit
begrepen waarom precies",
zegt Swets. „In een door de
OR gehouden referendum
sprak negentig procent van de
werknemers in Den Haag zich
tegen de integratie uit. En de
zaak doordrukken, ach
met zo'n negatief advies stap
ik niet naar de Ondernemings
kamer om het samengaan via
de rechter af te dwingen".
Eng
Swets: „Bovendien wilde de
OR van Martinus Nijhoff per
se de vakbonden inschakelen
om als vertegenwoordiger van
de werknemers op te treden.
Daar wil ik niet aan. Niet dat
ik iets tegen de mensen in de
bonden heb, maar omdat ze
van toeten noch blazen weten
wat onze zaken betreft. Bo
vendien hebben de bonden
nooit een vinger naar Marti
nus Nijhoff uitgestoken terwijl
het bedrijf steeds verder weg
zakte. Waarom moeten ze dan
nu opeens wel meepraten?"
Hij vervolgt: „Tot nog toe zijn
de cao-zaken voor Martinus
Nijhoff geregeld door de bon
den en Wolters-Kluwer. Wel
licht vonden de werknemers
in Den Haag het eng om dat in
Lisse zelf te moeten doen".
Swets zegt dat de integratie ar
beidsplaatsen zou hebben ge
kost omdat activiteiten elkaar
hier en daar overlappen. Het
aantal te schrappen banen zou
duidelijk worden na de inte
gratie. Swets, Martinus Nijhoff
en Wolters-Kluwer zouden zo
nodig voor andere banen zorg
dragen. En ten slotte was er
nog een sociaal plan „v
Wolters-Kluwer en de bonden
jaren werken". Swets spreekt
over „tussen de tien en dertig
overbodige banen". Daarbij
dacht hij aan een overbrug
gingsperiode tot aan het pen
sioen voor de „nogal wat oude
re werknemers" bij Martinus
Nijhoff.
Swets begrijpt nog altijd niets
van dat negatieve advies. Met
het personeel zelf heeft hij
overigens niet gesproken.
Eerst wilde Wolters-Kluwer
daar niet aan en de OR ging
niet op zijn tweede verzoek in,
zegt Swets. „Maar tja", ver
zucht hij, „gedane zaken ne
men geen keer en met een on
willige partner moet je niets
beginnen".
Strategie
De bijna voltallige onderne
mingsraad komt in Den Haag
opdraven. Een strijdlustig ge
zelschap van vier vrouwen en
twee mannen met een gemid
delde leeftijd van rond de der
tig. „Nogal wat oudere werk
nemers? Maar zeven van de
honderd is 57 plus", klinkt het
beteuterd. „En daarna valt er
nog een groot gat ook". Meer
dere uitspraken van Swets
roepen bij de OR-leden verba
zing of schaterlachen op.
Steven Beij, OR-woordvoer-
der: „De werknemers hier wa
ren beslist niet tegen de over-
namè door Swets. Het leek
eerst dan ook een vrij rimpel
loze situatie, maar dat werd
anders toen Swets niet eens
een strategisch plan voor de
middellange termijn kon over
leggen. Hij had wel een glo
baal plan, maar dan alleen in
zijn hoofd. Dat toonde volgens
hem zijn flexibiliteit aan. Ove
rigens stond dat los van onze
eis dat de directie niet met de
werknemers, maar met de
vakorganisaties zou gaan on
derhandelen over een nieuwe
cao. De huidige loopt af in
1990 en Swets bood weliswaar
een volwaardig pakket ar
beidsvoorwaarden voor na die
tijd, maar aan wie eigenlijk?
Volgens onze informatie zou
de integratie al gauw zestig ar
beidsplaatsen kosten. Veel te
veel om voor iedereen vervan
gende werkgelegenheid te
krijgen. Swets kon niet zeggen
wie over twee jaar nog in het
bedrijf zou werken, vandaar
dat we de bonden er bij haal
den".
Spook
Stomverbaasd was de OR dat
dat verzoek niet werd ingewil
ligd. Beij: „Alles was bespreek
baar behalve de betrokkend-
heid van de vakbonden als
bindende onderhandelings
partner. Onze directeur Van
Meijel en ook Wolters-Kluwer
schijnen nog druk uitgeoefend
te hebben op Swets, maar ver
geefs. Letterlijk zei hij een
maal: „Vakorganisaties dienen
het belang van hun leden, niet
van het bedrijf'. We hebben er
verscheidene malen nadruk
kelijk om gevraagd, maar het
waarom van dat vakbond-
spook hebben we nooit kun
nen achterhalen".
De standpunten verhardden
(„We bleven steeds discussië
ren zonder met elkaar te pra
ten"); naarmate Swets voet bij
stuk hield, begon de OR steeds
harder te geloven in de „vak-
bonds-eis". De OR van Marti
nus Nijhoff Int. (100 werkne
mers) realiseerde zich boven
dien dat de integratie voor
Swets (300 werknemers, van
wie 200 in Lisse) een wel zeer
zware bevalling ging beteke
nen, alsook dat het cultuurver
schil tussen de bedrijven vrij
groot was.
Het personeel werd ingelicht,
„En daarna kwam er geen re-
Martinus Nijhoff International, niet te verwarren met het antiquariaat, noch de wetenschappelijk
uitgeverij in Leiden, huist aan de Haagse Noordwal. Het enkele jaren geleden betrokken gebout
voldoet niet geheel aan de eisen. Martinus Nijhoff zou op zoek zijn naar een andere vestiging in d
Haagse regio. FOTO: CEES verker
ferendum, maar een opiniepei
ling waarbij ruim 85 procent
,nee' zei. Daarna hebben we
ons negatieve advies uitge
bracht".
Gepokt
De OR is overigens bepaald
niet zo somber over de toe
komst van Martinus Nijhoff
als Swets. „De winst is wat
laag vergeleken met de omzet,
maar we zijn niet verliesge
vend. De concurrentie is in
derdaad hevig, maar ons be
drijf in de Verenigde Staten is
zo sterk dat het beslist niet als
een kaartenhuis ineen zahstor-
ten. We hebben een goed ge
automatiseerd systeem, al is
het niet geheel aan de eisen
van deze tijd aangepast. Ver
koop van het bedrijf in delen
lijkt ons zeer onwaarschijnlijk
omdat dat zeer onpraktisch zal
zijn".
A. van Beek, bij Wolters-Klu
wer directeur van de Divisie
Boekhandels waaronder Mar
tinus Nijhoff International res
sorteert, zegt dat er vijf nieu
we gegadigden zijn. „Behalve
Swets en Zeitlinger bestaat de
concurrentie in Nederland on
der meer uit grote boekhan
dels die niet alleen de winkel
verkoop doen, maar ook ver-
zendactiviteiten zoals Martinus
Martini
Nijhoff. Er zitten zeker bedra
ven tussen voor wie Martini
Nijhoff aantrekkelijk bedrift
is". Over namen en herkom!
wil Van Beek niets zeggen ef-
evenmin over de
prijs en de omzet vj
Nijhoff.
Voor nieuwe kopers ii
niet bang.
„We hebben steun gehad v^t
de bonden, maar mi
niet nodig. Bovendien, èls v
al bang waren voor onderhal
delingen zoals Swets bewei
de, dan zijn we nu gepokt tj
gemazeld".
HENK ENGELENBURI
AMSTELVEEN De gang van zaken bij Wessanen heeft zich
dit jaar gunstig ontwikkeld. Het resultaat na belastingen zal naar
verwachting de 90 miljoen overschrijden. Dat is 10 miljoen
meer dan vorig jaar.
Het resultaat is een winst per aandeel van ƒ5,80. Ook dit jaar
hebben alle produktgroepen, zowel in Europa als in de VS, een
positieve bijdrage aan het bedrijfsresultaat geleverd. De netto-
omzet zal over 1988 uitkomen op ƒ3,7 miljard; volgend jaar zal
dat naar verwachting ruim 4'miljard zijn, waarvan meer dan
de helft in de VS.
MOSKOU - De Sovjetunie
heeft de particuliere coö
peratieve bedrijven het
produceren en verhande
len van een breed pakket
goederen en diensten ver
boden. Zo mogen de coöp
eraties bijvoorbeeld geen
videofilms meer verhuren
of verkopen en geen alco
holische dranken meer
maken. Ook mogen parti
culiere coöperaties zich
niet bezighouden met de
behandeling van ge
slachtsziekten.
Verder mogen in een aantal
bedrijfstakken coöperaties al
leen produceren in opdracht
van staatsondernemingen. De
maatregel geldt onder meer
voor uitgeverij-activiteiten,
voor het maken van sierraden
en voor het verlenen van be
paalde medische diensten. De
stadsraden die het decreet
moeten uitvoeren hebben tot 1
februari de tijd om te hande
len.
Volgens deskundigen is het de
bedoeling van de regering be
paalde soorten particulier ini
tiatief te verstikken. Twee jaar
geleden als gevolg van ^en
ommekeer in het economisch
beleid in de Sovjetunie werden
de eerste particuliere onderne
mingen opgericht. Momenteel
zijn er tienduizenden particu
liere coöperaties. Zij leveren
vooral goederen en diensten,
waar anders een groot tekort
aan zou zijn. Zij begeven zich
echter ook op terreinen, die de
overheid kennelijk niet wil
vrijgeven.
In Moskou bijvoorbeeld is er
een coöperatie actief op het ge
bied van medische advisering,
een andere onderneming heeft
een kindercrèche geopend met
speciale leescursussen. Weer"
een andere coöperatie ver
koopt schoenen, kleding en
sierraden. Vooral deze laatste
activiteit geniet grote belang
stelling bij het winkelend pu
bliek in de Russische hoofd
stad.
Het nieuwe decreet verbiedt
ook de oprichting van particu
liere scholen, de produktie van
medicijnen, van wapens en ex
plosieven, het organiseren van
loterijen en het maken van
kerkkandelaren en goederen
met religieuze symbolen.
Naast de behandeling van ge
slachtsziekten moeten particu
liere ondernemingen zich
voortaan ook verre houden
van behandeling van kanker
en het begeleiden van zwan
gerschappen.
ROTTERDAM De
groei van de overslag in
de haven van Rotterdam
van dit jaar - .naar schat
ting 3 procent - zal zich
bij de te verwachten eco
nomische groei volgend
jaar verder voortzetten.
De totale overslag in Rot
terdam is gestegen van
255 miljoen ton in 1987
naar 262,3 miljoen ton dit
jaar. Opvallende stijgin
gen deden zich vooral
voor bij de aanvoer van
ertsen en de overslag van
containers.
De (voorlopige) cijfers werden
bekend gemaakt door Rotter
dams burgemeester Peper tij
dens zijn gebruikelijke oud-
jaartoespraak voor de havën-
vereniging. De
ertsen is met 16 procent „spec
taculair" gestegen, aldus Pe
per. De stijging van 33,4 mil
joen ton naar 38,8 miljoen ton
is vooral veroorzaakt door de
groei van de Westduitse staal
industrie. „De vraag naar staal
is in de hele wereld groot en
de Westduitse industrie kan
haar aandeel in die vraag nau
welijks aan", aldus de burge-
Ook met de overslag van con
tainers ging het dit jaar goed
in Rotterdam. De aanvoer van
containers steeg met 9 procent
en de afvoer met 13 procent.
Het aantal containers dat dit
jaar in Rotterdam is overgesla
gen, steeg van 2,8 miljoen naar
3,2 miljoen. In de container
sector verwacht Peper volgend
jaar een verdere groei, omdat
Rotterdam zijn positie in deze
groeiende markt verder kan
verbeteren.
Peper hield zijn gehoor voor
dat Rotterdam weliswaar altijd
een haven is geweest waarin
„het maken van tonnen" als
belangrijkste doelstelling werd
gezien, maar dat de aandacht
in de toekomst anders gericht
moet zijn. De situatie dat het
westen vanuit de rest van de
wereld vooral grondstoffen
haalde en halffabrikaten en
eindprodukten uitvoerde is
met grote snelheid aan het
veranderen.
De halffabrikaten worden in
toenemende mate in de grond-
stofproducerende landen zelf
gemaakt,' aldus Peper. De hoe
veelheid tonnen zal daarom
nog maar weinig stijgen, ter
wijl de waarde per eenheid
produkt sterk zal stijgen.
„Daarmee neemt de behoefte
aan de alleen maar op massa
ingestelde havens af aldus
Peper.
BOEDAPEST Honga
rije begon twintig jaar ge
leden als eerste Oosteuro
pees land met economi
sche hervormingen. Het
land gaat steeds verder
met de afschaffing van so
cialistische doelstellingen
zoals inkomensgelijkheid,
volledige werkgelegen
heid en gemeenschappe
lijk eigendom en met de
introductie van kapitalis
tische fenomenen. De
Hongaren maken kennis
met rijen werklozen, met
aandelenspeculatie en met
particulier eigendom.
Ivan Berend, president van de
Hongaarse Academie van We
tenschappen, verwacht dat
binnen een paar jaar een der
de van de economie in particu
liere handen is. Bovendien
denkt hij dat het principe van
volledige werkgelegenheid zal
worden losgelaten. Functiona
rissen zeggen dat de werkloos
heid, die nu op 15.000 staat,
volgend jaar een niveau van
100.000 of zelfs 200.000 kan be
reiken.
Produkten
Ivan Berend, die ook lid is van
het centrale comité van de
communistische partij, publi
ceerde dit jaar een boek over
de economische hervormingen
in Hongarije. Daarin beschrijft
hij de eerste ronde van maat
regelen in 1968 als halfslach
tig, omdat die wel een markt
voor produkten creëerde,
maar niet voor arbeid en kapi
taal.
Een tweede ronde van hervor
mingen bleef uit vanwege ver
zet in eigen land en achter
docht in de rest van Oosteuro
pa. Traditionele socialisten
openden de aanval op de kapi
talistische tendenties, hetgeen
onder meer resulteerde in het
terugdraaien van de verschil
len in beloning. Eind jaren ze
ventig, begin jaren tachtig ver
anderde het klimaat weer ten
gunste van de hervormers.
„De belangrijkste stap kwi
in 1981 met de legalisering vi
de particuliere economi
Berend. Volgens hem
genwoordigt de particulier
sector nu zes procent van h
bruto nationale produkt (bn|
terwijl een derde van het bi
iets heeft te maken met pai
culier eigendom.
Privé-bezit is vooral groot
de bouwwereld, waar tacht
procent van de bedrijven
particuliere handen is. In
dienstensector is dat zest
procent en van de landbouw
produktie komt dertig procei
van particuliere grond.
Werkloosheidsuitke
ring
De Hongaarse leiders, nu t
der aanvoering van Karol
Grosz, hebben voor volgent'
jaar enkele verstrekkend
maatregelen in petto. Ze wil
len een werkloosheidsuitki
n, die de eerste i#
Oosteuropa. Verd»
staat een omvangrijke liberals
sering van de invoer op hf
programma, mogen burges
gaan handelen in aandele
worden bedrijven - de voe<-
selwinkels van de staat voo
op - geprivatiseerd en krijgt»
buitenlandse ondernemingt i
een grotere vrijheid van hal-
delen.
Particuliere bedrijven mogt i
dan maximaal vijfhondef I
mensen in dienst hebben tegt i
dertig nu en commerciële bal
ken krijgen voor het eerst to
stemming om harde valuta's
kopen. Volgens Berer
moeten deze economische he -
vormingen gepaard gaan n»
politieke veranderingen. „V
hebben een nieuwe ideolog t
nodig", zegt hij.
ring
Geen krant ontvangen
Bel tussen 18.00 en 19.(K
uur, zaterdags tusse
14.00 en 15.00 uur, tele
foon 071-12.22.48 en tr
krant wordt nog dezelfde
avond nabezorgd.
