te kijk
„Studenten altijd in wachtkamer voor revolutie"
EeidóeQoivumt
BRAND OP
PIPER ALPHA
GIFSTORTPLAATS
DR. JACQUES JANSSEN VAN UNIVERSITEIT NIJMEGEN:
KONINGIN
Verwrongen en zwart geblakerde stukken staal zijn de laatste
i door een gaslek. Bij de ramp
7 mensen om het leven; slechts 66 bemanningsleden
i het ongeluk. Na ruim drie weken slaagde de
Amerikaanse brandblusexpert Paul „Red" Adair er uiteindelijk in
het vuur te doven. Pas in oktober konden de stoffelijke resten van
de laatste slachtoffers worden geborgen toen het woonverblijf
van de Piper werd opgetakeld.
FOTO: AP
Tijdens een bezoek aan Amsterdam moest minister Deetman door de politie tegen actievoerende studenten in bescherming worden genomen. Een van de studenten had hem een trap in zijn buik gegeven.
NIJMEGEN De politie komt massaal in opstand te
gen de ministers Van Dijk en Korthals Altes. De on
derwijs- en studentenwereld verklaart Deetman de
oorlog. De FNV mobiliseert ruim 100.000 mensen
voor een demonstratie. Rechters veroordelen de re
gering. Medisch specialisten opereren met doorde
weekse zondagsdiensten op de uiterste grens van
wat nog betamelijk is. 1988: het jaar van het openlij
ke protest, van harde en zachte acties, met in de
hoofdrollen niet alleen de „traditionele" verzets- en
actiegroepen, maar ook gezelschappen die zich altijd,
bijna per definitie, koest hielden.
Dr. Jacques Janssen van de vakgroep cultuur- en
godsdienstpsychologie aan de Katholieke Universiteit
van Nijmegen deed samen met zijn collega Paul
Voestermans zo'n vijftien jaar geleden onderzoek
naar de studentenopstanden van de roemruchte ja
ren zestig. Hij trekt een vergelijking mét de situatie
van nu en constateert onder meer dat de titel van
zijn onderzoek, „De vergruisde universiteit", klopt
met de hedendaagse realiteit: dé studentenbeweging
bestaat niet meer en de actie van studenten tegen de
bezuinigingen van Deetman staat op zichzelf. „De
studentenactie heeft geen politieke wortels meer",
meent Janssen. Hij denkt dan ook dat een studen-
tenrévolutie op korte termijn niet erg waarschijnlijk is.
„Er wordt nu zó zwaar bezuinigd op universiteiten en
studenten, dat je weinig actie mag verwachten. Als er
absoluut niets te halen valt, hebben revoluties geen
kans van slagen. Na de acties van eind november is
het nu ook weer redelijk stil. Het zou me verbazen als
men er in slaagt de Schwung er in te houden, hoewel
er alles aan gedaan is de studenten boos te maken.
De vergruizing van het studentenleven zette in '69 al
in. Alles ligt nu aan scherven".
„Je hebt nu arme en rijke studenten, rechtenstuden
ten en sociologiestudenten, studenten uit het Noor
den en studenten uit het Zuiden, studenten mét be
roepsperspectief en studenten zonder vooruitzichten,
politiek rechts, midden en links in alle kleuren. Kort
om: er is een gigantische verscheidenheid. Het ver
schijnsel van een politiek gewortelde studentenbewe
ging is dus verdwenen, maar kan wel elk moment te
rugkomen, want studenten zitten altijd in de wacht
kamer voor een volgende revolutie".
INCIDENT
De jongste actie, met als uitzonderlijk exces het mo
lesteren van minister Deetman in Amsterdam, was
naar de mening van Janssen een incidentele reactie
op opgestapeld ongenoegen en had niets van doen
met de structurele politieke inspiratie die tegen het
einde van de roerige jaren zestig grote delen van de
wereld in haar greep hield. „Er zijn ontzettend veel
verschillen tussen nu en twintig jaar geleden. Toen
had Nederland een zeer ouderwetse en elitaire uni
versiteit. Maar in de jaren zestig kwam er een gewel
dige toestroom uit middelbare milieus. Procentueel
was die groep nog altijd kleiner dan die uit de hogere
kringen, maar als groep stelde zij wel degelijk wat
voor. Nu, twintig jaar later, is de situatie volkomen
veranderd. De universiteit is lang niet meer zo elitair,
inmiddels heet zo ongeveer alles universiteit en de
aantallen studenten zijn gigantisch toegenomen. Stu
deren is veel gewoner geworden. De acties van no
vember waren alleen een reactie op het onderwijsbe
leid van de afgelopen jaren en hadden niets te ma
ken met „het grote idee".
Janssen is vooral getroffen door de manier waarop
minister Deetman te werk gaat. „Ik heb vier jaar ge
leden al geschreven dat ik een keer een reactie ver
wachtte op al die maatregelen en dat die heftiger
zouden zijn dan op dat moment redelijk lijkt. Vooral
de arrogante manier waarop de minister met studen
ten omgaat zet kwaad bloed. Er viel niet te praten
over maatregelen - ze werden eenvoudig opgelegd.
Wat er met Deetman is gebeurd in Amsterdam is na
tuurlijk op geen enkele manier goed te praten, maar
ik denk dat het voorkomen had kunnen worden als
de minister een betere overlegsituatie had gecreëerd.
Overigens moeten we ook weer niet al te veel de na
druk leggen op zo'n incident, want in zijn algemeen
heid is Nederland een buitengewoon vreedzaam
land. Vergelijk dat maar eens met landen als Duits
land en België. Wij kennen geen politieke aanslagen
en de cultuur in de Tweede Kamer steekt ook positief
af bij die in vele andere landen".
SOORTEN
Dr. Janssen onderscheidt twee „soorten" studenten
bewegingen. „Je hebt studentenbewegingen die zijn
georganiseerd rond het eigenbelang. In november
hebben we daar een goed voorbeeld van gezien.
Maar je hebt ook een studentenbeweging in het ver
lengde van een algemene politieke strijd. Die tweede
variant is veel serieuzer en kan veel invloed uitoefe
nen. Maar die studentenbeweging, die de spits kan
zijn in efen politieke revolutie (zoals momenteel in
Zuidkorea) heeft in Nederland afgedaan". Er is nog
slechts sprake van een ad-hoc-beweging, die is ge
baseerd op belangenbehartiging, zoals die ook ten
grondslag lag aan de studentenvakbeweging die in
1963 werd opgericht door Ton Regtien. Die club was
geen lang leven beschoren. „Al in '67-'68 werd zij
overgenomen door een politieke stroming. Als dan
die politieke beweging dooft, en dat kan binnen heel
korte tijd gebeuren, is alles weg. Want er is een grote
discontinuïteit in de studentenbeweging. Vroeger kon
je bij wijze van spreken zestien jaar op de universiteit
blijven hangen. Maar zelfs toen was het verloop al
groot. Nu de student binnen zes jaar weg moet zijn,
wordt dat alleen maar groter".
Wat het tijdstip van actievoeren betreft zegt dr. Jans
sen: „Het vuur brandt in korte tijd keihard. Een va
kantie kan wat dat betreft al dodelijk zijn. Ik ken
maar heel weinig acties die een vakantieperiode
overleven. Wie kort voor sinterklaas, de kerst en
nieuwjaar een actie begint, begrijpt er niets van. De
acties die de studenten in november hebben ge
voerd, kwamen naar mijn idee dan ook te laat".
POLITIE
Dr. Janssen heeft er niet van opgekeken dat ook pe
definitie gezagsgetrouwe instituten als politie en rech
terlijke macht in het geweer zijn gekomen tegen
„Den Haag". „Het lijkt me heel simpel: bezuiniging»
zijn allemaal leuk en aardig, tót men aan het inkomer
komt. Ik verbaas me er trouwens over dat de brand
weer en andere instanties die een vuist kunnen ma
ken nog niets van zich hebben laten horen". Jansseri
kan het overigens niet nalaten op te merken dat hel
klimaat in de onderhandelingen met de studenten
heel anders was dan dat in het overleg met de poli
tie. „Je kunt constateren dat die honderd miljoen
voor de politie wel erg snel op tafel is gekomen. Ker>
nelijk is men ervan geschrokken dat de politie ge-
dreigd heeft het hele land te ontregelen". -|
Overigens gaat Janssen er van uit dat het morele gé
zag van de politie, ondanks de steun van grote deler
van het publiek, door de acties is aangetast. „Dat:
lijkt mij onvermijdelijk. Ik geloof dat iedereen die nt
bekeurd wordt bij zichzelf denkt: waarom word ik nt
gepakt voor iets wat tijdens de acties werd toege-:'
staan en waarom mag ik niet wat de politie wél matf
Ik vind dat er wel degelijk gevaarlijke kanten aan
acties zitten. Het geeft het gevoel van enige wille-J
keur".
Jacques Janssen signaleert een structureel probleem
met de bezuinigingen op de inkomens van ambtena
ren. „Op een gegeven moment loopt dat fout. Dat
punt is nu bereikt. Een van de mogelijkheden die dl
overheid heeft om daar wat aan te doen is haar de
rol als werkgeefster terug te dringen. Denk in dat
verband maar eens aan de PTT. Het grootste bedrij
van Nederland, dat als zodanig een machtige tegen
speler van de overheid is, wordt nu een zelfstandig?
onderneming. Het verwijzen van studenten naar par
ticuliere banken heeft hetzelfde effect: de overheid it
minder aanspreekbaar. Dat sluit aan op een theorie
over de studentenvakbeweging van de organisatieso
cioloog professor Lammers. Hij stelde dat de bewe-
ging in de jaren zestig zo krachtig was omdat er im
studiebeurzen werden ingevoerd en de studenten als
het ware één tegenstander kregen op wie ze geza
menlijk hun pijlen konden richten. Nu de overheid die
taken afstoot naar verschillende banken wordt het
voor de studenten heel moeilijk op dat punt actie te
voeren".
HARRY BRINK
Olympische Winterspelen. De
Haarlemse verraste al haar
(Oostduitse) concurrentes er\
won niet minder dan drie
gouden medailles. Na een
feestelijk onthaal in eigen land.
(waarbij ook de prinsen Willem
Alexander en Johan Friso
aanwezig waren) kwam ze al
snel terug in de realiteit.
Samen met onder anderen
Leo Visser, in Canada goed j
voor één zilveren plak, maakt
ze thans deel uit van de
kernploeg die
ilijk van de KNSB J
opereert. Ook tijdens de
Zomerspelen in Seoul was de
Nederlandse afvaardiging
behoorlijk succesvol. Het roei-
duo Ronald Florijn/Nico j
Rienks veroverde goud,
alsook wielrenster Monique
Knol.
FOTO:ANPj
jfl
Alphen aan den Rijn stond in maart plotseling in het brandpunt
van de belangstelling. Volgens vrachtwagenchauffeurs zouden er
in de jaren zeventig op een vuilstortplaats in die plaats meer dan
1 honderdduizend vaten chemisch afval illegaal zijn gestort. Het
terrein, waarop inmiddels een golfbaan is aangelegd, werd
f daarop voor korte tijd afgesloten. Voornaamste verdachte is
i voormalig afvaltransporteur Simon Kemp uit Hazerswoude, die
t ook betrokken lijkt te zijn bij tal van illegale gifstortingen elders in
het land en in België. In Alphen zijn inmiddels honderden vaten
met onbestemde inhoud gevonden.
FOTO: ANP
