'88 EeidócSoivumt Geloofszin joden voor katholieken inspiratie tejdjk GEESTELIJK LEVEN DUIZEN1.XT1 ZATERDAG 31 DECEMBER JUBILEUM In augustus werd in Amsterdam herdacht hoe daar veertig jaar geleden de Wereldraad van Kerken werd opgericht. Koningin Beatrix woonde de speciale kerkdienst bij die in de Oude Kerk werd gehouden. Op de foto schudt de koningin de hand vaneen van de vele afgevaardigden van de Wereldraad-familie. Rechts van de koningin dr. Emilio Castro, secretaris-generaal van de Wereldraad. foto: anp JAAR AN1 NIE Het duizendjarig besta van de Russisch Orthodoxe Kerk is in Moskou groots gevierd Zeer veel buitenlands* gasten waren voor de festiviteiten uitgenodig De viering zorgde voor" een positieverbetering van de kerk in de Sovjetunie. De Russisc Orthodoxe Kerk kreeg haar oudste klooster in Kiev, de bakermat vanl Russische christendon terug. foto: ta GESPREKKEN MET ACHT MEI Tussen de Nederlandse bisschoppen en de vooruitstrevende Acht Mei Beweging kwam, mede nadat de Nederlandse bisschoppen daartoe in januari waren aangespoord tijdens hun ad-liminabezoek in Rome, eindelijk het lang verhoopte gesprek tot stand. Na vier gesprekken besloten de bisschoppen van verdere gespreksronden af te zien. Aanleiding was opnieuw het gebruik van het eucharistisch gebed „Gij die Weet" bij de Acht- Mei-manifestatie, dat twee jaar eerder al voor veel spanning had gezorgd. De bisschoppen vonden dat de Acht Mei Beweging onverkort het bisschoppelijk gezag in kwesties van geloof en zeden moest erkennen en riepen de bij de Acht Mei Beweging aangesloten instanties op hun lidmaatschap te heroverwegen. De aangesloten organisaties bleken daartoe niet bereid. Op de foto: kardinaal Simonis en voorzitter mevrouw W. Stael-Merkx van de Acht Mei Beweging. foto: anp OMSTREDEN FILM OVER JEZUS In diverse landen, waaronder Nederland, ontstond in christelijke kring verontwaardiging naar aanleiding van een film over het leven van Jezus: „The last Temptation" van de Amerikaanse regisseur Scorsese naar een roman van de Griekse schrijver Nikos Kazantzakis. Een van de bezwaren was de „te menselijke" tekening van Jezus. Onder meer in de Verenigde Staten, Frankrijk en Griekenland kwam het tot felle protestacties. Israel was een van de landen die de film verbood. De publieke belangstelling in Nederland voor de film was matig. Op de foto: Scene uit de film: Jezus draagt zijn kruis. foto: pr TV-DOMINEE VAN VOETSTUK Ook dit jaar kwamen Amerikaanse tv-dominees op negatieve wijze in het nieuws. Nu was het dominee Jimmy Swaggart, die relaties met een prostituèe had aangeknoopt. Hij bleek te zijn verraden door een andere tv-dominee die eerder door Swaggar was aangeklaagd. In een kerkdienst waarin hij met groot dramatisch talent inspeelde op zijn gehoor, vroeg Swaggart vergeving voor zijn zonden. Swaggart mocht van de leiding van zijn kerk drie maanden niet preken en zou twee jaar boete moet doen. Dat de straf voor Swaggart laag uitviel had ongetwijfeld t( maken met de grote financiële belangen die op het spel stonder Met zijn preken verdiende de predikant jaarlijks honderdvijftig miljoen dollar. foto:j I DEN I I het o| I Zo ty| 1 Lier d I lopen I in okl I een c I werd I gebei ingev I steed den c I Even I van o 1 percli 1 geno' tü I In ziji I over 1 in de I uit zi 1 geen I Maar ook i hij tc het li Van een i tueel dat r zei h m. Ond ontu het c Wel ook ertoi SCHISMA Na eindeloze deliberaties tussen het Vaticaan en mgr. Marcel Lefebvre (83) besloot de Franse traditionalistische aartsbisschop in juni toch over te gaan tot de wijding van vier bisschoppen. Dat was volgens Lefebvre nodig om de continuïteit van zijn gemeenschap te verzekeren. Dat leidde tot een definitieve breuk met Rome. Het Vaticaan excommuniceerde mgr. Lefebvre en zijn aanhang. Tegelijkertijd nam het Vaticaan echter maatregelen om Lefebvre's volgelingen te doen terugkeren in de rk kerk. Zo werd de mogelijkheid tot het houden van voorconciliaire Tridentijnse missen vergroot. Vele priesters en gelovigen keerden daarop terug in de rk kerk. Deken Kwaaitaal, die zich terdege realiseert dat de weigering van het Vaticaan de joodse staat te erkennen een „echte hindernis" blijft in de verbetering van de betrekkingen. foto: milan konvalinka PAX CHRISTI VEERTIG JAAR JONGEN NIET TOEGELATEN De Hoge Raad maakte een einde aan de slepende kwestie rond Aram Brucker, het zoontje van een joodse vader en een niet- joodse moeder. Het Maimonides Lyceum in Amsterdam, een orthodox-joodse school, weigerde Aram als leerling: hij zou uit een niet-orthodox milieu komen en de school is juist opgericht uit religieuze motieven. Na veel juridisch steekspel stelde de Hoge Raad de school in het gelijk. DEKEN KWAAITAAL, VOORZITTER KATHOLIEKE RAAD VOOR ISRAEL: De katholieke vredesbeweging Pax Christi Nederland bestond ir trc het voorjaar veertig jaar. Minister-president Lubbers hield een lai toespraak op de jubileumbijeenkomst waarin hij wees op het Vc „ongefilterd idealisme" dat een beweging als Pax Christi met zid sk mee brengt evenals de „deskundigheid in menselijkheid". Op de he foto: Bisschop Ernst, voorzitter van Pax Christi Nederland en t0 minister-president Lubbers. ge FOTO: M q€ oc ren de ander te bekeren. In met name de reformato rische kerken is er nog heel lang geworsteld met de vraag hoe om te gaan met het begrip zending in hun betrekking met de joden die vanuit die kerken als een opdracht werd gezien". - Gaat het optreden van Pax Christi bij tijd en wijle niet dwars in tegen de intenties van de Katholieke Raad voor Israel, bijvoorbeeld rond de erkenning van de Palestijnse staat? Kwaaitaal: „Pax Christi heeft een eigen opdracht. Ze wil partijen verzoenen op basis van analyses van de situatie in het Nabije Oosten. Pax Christi hoeft zich niet op te werpen als pleitbezorger van Israel, de op dracht van onze raad is daarentegen beperkter. Ze zal zich het lot van de joden in Israel en de rest van de wereld aantrekken. Het is niet haar opdracht con tacten met de Palestijnen te leggen, ook al is het na tuurlijk zo dat men geen eerlijke betrekkingen met Is rael kan onderhouden als men daarin ook niet het lot van de Palestijnen betrekt. Natuurlijk is het belangrijk dat we met Pax Christi praten en dat zal in de toe komst geregeld gaan gebeuren". GELOOFSBELEVING Deken Kwaaitaal vindt dat de voornaamste aandacht van de Raad de komende tijd naar binnen moet zijn gericht. Er zouden veel meer „leerhuizen" in katholie ke kring moeten komen. Op lokaal vlak is er volgens hem nog weinig gedaan met het conciliedocument Nostra Aetate, de contacten zijn er voornamelijk aan de top. Ook voor wat de geloofsbeleving zelf betreft, valt er aldus de deken veel van de joden te leren. „Wij gaan nog vaak op een dogmatiserende wijze met ons geloofsgoed om. De joden hebben het nooit gewaagd óver God te spreken. Ze hebben eigenlijk ook geen theologie. Ze gaan in gesprek met Hem, kijk maar naar de psalmen die er vol van staan. Ze verbazen zich er dan over dat wij praten over spiritu aliteit. Is dat dan los verkrijgbaar, zo vragen ze. Zij beleven hun geloof meer zintuiglijk, terwijl wij van ons geloof theologie hebben gemaakt". PAUL VAN VELTHOVEN DEN HAAG „Er is een christendom dat zo achter volgd wordt door zijn antisemitische verleden, dat vertegenwoordigers daarvan nu de joden door dik en dun in bescherming willen nemen. In EO-kringen wordt dat bijvoorbeeld gedaan. Ik heb ervaren dat de meeste joden van die sympathie niet gediend zijn. Ze verwachten niet almaar schuldbekentenissen. Ze willen liever weten welke steun ze van ons kunnen krijgen. Bij wie zal ik bij wijze van spreken straks kunnen onderduiken?". De Haagse deken Jaap Kwaaitaal (59), sinds 1 juni van dit jaar voorzitter van de Katholieke Raad voor Israel, windt er geen doekjes om: het eigen verleden (niet zozeer antisemitisme was er toen, als wel geen contacten met de joden „en daarom kon het gebeu ren dat de joden werden weggevoerd terwijl christe nen toekeken") valt niet ongedaan te maken, we zul len moeten kijken naar de toekomst. En voor de ei gen achterban, waarop de Katholieke Raad voor Is rael zich op de eerste plaats richt, zou de vraag cen traal moeten staan: wat kunnen we van de joden le ren als het gaat over hun geloofszin. Kwaaitaal groeide op in de Amsterdamse Spaarn- dammerbuurt. Zijn ouders hadden joodse kennissen. Pas na de oorlog drong het tot hem door wat er met hen was gebeurd. Toen hij later godsdienstleraar werd, „heb ik mijn leerlingen inzicht willen geven in wat er toen is gebeurd. We hebben zoveel in het christendom dat op het jodendom teruggaat, dat moet ik ze duidelijk maken". Op die manier hoopte hij ook zijn bijdrage te leveren aan een betere ver houding tussen joden en katholieken. Een aantal jaren geleden schreef Kwaaitaal, toen al weer enige tijd deken van Den Haag, een brief aan „mijn joodse stadgenoten" waarin hij zich er voor stander van toonde Jom Hasjoah (Dag der Vernieti ging) op de kerkelijke kalender te plaatsen. Daar kwamen de nodige reacties op, waarna hij dit voor jaar werd gevraagd voorzitter te worden van de Ka tholieke Raad voor Israel als opvolger van deken Deken Kwaaitaal realiseert zich terdege dat met name de weigering van het Vaticaan de joodse staat te erkennen een „echte hindernis" blijft in de verbe tering van de betrekkingen en dat de uitspraak van de paus onlangs dat Israel aan de beurt is nu de Pa lestijnen zich verzoenend opstellen, door de joden wel heel erg makkelijk kan teruggespeeld worden. „Het is dat de joden beseffen dat iemand als kardi naal Willebrands in het Vaticaan zo intensief werkt aan de verbetering van de betrekkingen dat ze de contacten aanhouden". Die weigering om Israel te er kennen vindt hij „weinig moedig", maar hij zegt wel te begrijpen waar de schoen wringt. „Rome is be zorgd over het lot van de christenen in de Arabische staten. Men is bang dat die onder de represailles ko men te liggen van de Arabieren. Bovendien zijn de met Rome geünieerde kerken in het Nabije Oosten fel tegen zo'n formele erkenning. Zij zijn niet gecon fronteerd geweest met de holocaust die de bezinning in Europa op gang heeft gebracht. Maar daar staat tegenover dat al vaak genoeg gebleken is dat het Vaticaan Israel de facto heeft erkend. Paulus VI heeft Golda Meir ontvangen, geregeld zijn er Israëlische delegaties in het Vaticaan geweest en er is een per manent internationaal comité van katholieken en jo den actief". GELIJKWAARDIGHEID Kwaaitaal meent dat het document Nostra Aetate van het Tweede Vaticaanse Concilie, waarmee een nieuw tijdperk werd ingeluid in de betrekkingen tus sen katholieken en joden, nog steeds zeer bruikbaar is. „Zeker ten opzichte van andere christelijke kerken was de rooms-katholieke kerk daarmee haar tijd vooruit. Het concilie rekende niet alleen af met de gedachte dat de joden schuldig waren aan de moord op Christus en dat de kerk de voortzetting is van de synagoge, het spreekt ook van een dialoog met het jodendom. Misschien hebben de concilievaders zich dat niet allemaal gerealiseerd, maar een dialoog houdt nu eenmaal in dat er gelijkwaardigheid bestaat dat dus de een niet zal probe-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1988 | | pagina 28