'88
EeidócSoivumt
Geloofszin joden voor katholieken inspiratie
tejdjk
GEESTELIJK
LEVEN
DUIZEN1.XT1
ZATERDAG 31 DECEMBER
JUBILEUM
In augustus werd in
Amsterdam herdacht hoe
daar veertig jaar geleden
de Wereldraad van
Kerken werd opgericht.
Koningin Beatrix woonde
de speciale kerkdienst bij
die in de Oude Kerk werd
gehouden. Op de foto
schudt de koningin de
hand vaneen van de vele
afgevaardigden van de
Wereldraad-familie.
Rechts van de koningin
dr. Emilio Castro,
secretaris-generaal van
de Wereldraad.
foto: anp
JAAR AN1
NIE
Het duizendjarig besta
van de Russisch
Orthodoxe Kerk is in
Moskou groots gevierd
Zeer veel buitenlands*
gasten waren voor de
festiviteiten uitgenodig
De viering zorgde voor"
een positieverbetering
van de kerk in de
Sovjetunie. De Russisc
Orthodoxe Kerk kreeg
haar oudste klooster in
Kiev, de bakermat vanl
Russische christendon
terug.
foto: ta
GESPREKKEN
MET ACHT MEI
Tussen de Nederlandse
bisschoppen en de
vooruitstrevende Acht Mei
Beweging kwam, mede nadat de
Nederlandse bisschoppen daartoe
in januari waren aangespoord
tijdens hun ad-liminabezoek in
Rome, eindelijk het lang verhoopte
gesprek tot stand. Na vier
gesprekken besloten de
bisschoppen van verdere
gespreksronden af te zien.
Aanleiding was opnieuw het
gebruik van het eucharistisch
gebed „Gij die Weet" bij de Acht-
Mei-manifestatie, dat twee jaar
eerder al voor veel spanning had
gezorgd. De bisschoppen vonden
dat de Acht Mei Beweging
onverkort het bisschoppelijk gezag
in kwesties van geloof en zeden
moest erkennen en riepen de bij de
Acht Mei Beweging aangesloten
instanties op hun lidmaatschap te
heroverwegen. De aangesloten
organisaties bleken daartoe niet
bereid. Op de foto: kardinaal
Simonis en voorzitter mevrouw W.
Stael-Merkx van de Acht Mei
Beweging.
foto: anp
OMSTREDEN
FILM OVER
JEZUS
In diverse landen, waaronder
Nederland, ontstond in christelijke
kring verontwaardiging naar
aanleiding van een film over het
leven van Jezus: „The last
Temptation" van de Amerikaanse
regisseur Scorsese naar een
roman van de Griekse schrijver
Nikos Kazantzakis. Een van de
bezwaren was de „te menselijke"
tekening van Jezus. Onder meer in
de Verenigde Staten, Frankrijk en
Griekenland kwam het tot felle
protestacties. Israel was een van
de landen die de film verbood. De
publieke belangstelling in
Nederland voor de film was matig.
Op de foto: Scene uit de film: Jezus
draagt zijn kruis.
foto: pr
TV-DOMINEE VAN VOETSTUK
Ook dit jaar kwamen Amerikaanse tv-dominees op negatieve
wijze in het nieuws. Nu was het dominee Jimmy Swaggart, die
relaties met een prostituèe had aangeknoopt. Hij bleek te zijn
verraden door een andere tv-dominee die eerder door Swaggar
was aangeklaagd. In een kerkdienst waarin hij met groot
dramatisch talent inspeelde op zijn gehoor, vroeg Swaggart
vergeving voor zijn zonden. Swaggart mocht van de leiding van
zijn kerk drie maanden niet preken en zou twee jaar boete moet
doen. Dat de straf voor Swaggart laag uitviel had ongetwijfeld t(
maken met de grote financiële belangen die op het spel stonder
Met zijn preken verdiende de predikant jaarlijks honderdvijftig
miljoen dollar.
foto:j
I DEN I
I het o|
I Zo ty|
1 Lier d
I lopen
I in okl
I een c
I werd
I gebei
ingev
I steed
den c
I Even
I van o
1 percli
1 geno'
tü
I In ziji
I over
1 in de
I uit zi
1 geen
I Maar
ook i
hij tc
het li
Van
een i
tueel
dat r
zei h
m.
Ond
ontu
het c
Wel
ook
ertoi
SCHISMA
Na eindeloze deliberaties tussen het Vaticaan en mgr. Marcel
Lefebvre (83) besloot de Franse traditionalistische aartsbisschop
in juni toch over te gaan tot de wijding van vier bisschoppen. Dat
was volgens Lefebvre nodig om de continuïteit van zijn
gemeenschap te verzekeren. Dat leidde tot een definitieve breuk
met Rome. Het Vaticaan excommuniceerde mgr. Lefebvre en zijn
aanhang. Tegelijkertijd nam het Vaticaan echter maatregelen om
Lefebvre's volgelingen te doen terugkeren in de rk kerk. Zo werd
de mogelijkheid tot het houden van voorconciliaire Tridentijnse
missen vergroot. Vele priesters en gelovigen keerden daarop
terug in de rk kerk.
Deken Kwaaitaal, die zich terdege realiseert dat de weigering van het Vaticaan de joodse staat te erkennen een „echte hindernis" blijft in de verbetering van de betrekkingen. foto: milan konvalinka
PAX CHRISTI VEERTIG JAAR
JONGEN NIET TOEGELATEN
De Hoge Raad maakte een einde aan de slepende kwestie rond
Aram Brucker, het zoontje van een joodse vader en een niet-
joodse moeder. Het Maimonides Lyceum in Amsterdam, een
orthodox-joodse school, weigerde Aram als leerling: hij zou uit
een niet-orthodox milieu komen en de school is juist opgericht uit
religieuze motieven. Na veel juridisch steekspel stelde de Hoge
Raad de school in het gelijk.
DEKEN KWAAITAAL, VOORZITTER KATHOLIEKE RAAD VOOR ISRAEL:
De katholieke vredesbeweging Pax Christi Nederland bestond ir trc
het voorjaar veertig jaar. Minister-president Lubbers hield een lai
toespraak op de jubileumbijeenkomst waarin hij wees op het Vc
„ongefilterd idealisme" dat een beweging als Pax Christi met zid sk
mee brengt evenals de „deskundigheid in menselijkheid". Op de he
foto: Bisschop Ernst, voorzitter van Pax Christi Nederland en t0
minister-president Lubbers. ge
FOTO: M q€
oc
ren de ander te bekeren. In met name de reformato
rische kerken is er nog heel lang geworsteld met de
vraag hoe om te gaan met het begrip zending in hun
betrekking met de joden die vanuit die kerken als
een opdracht werd gezien".
- Gaat het optreden van Pax Christi bij tijd en wijle
niet dwars in tegen de intenties van de Katholieke
Raad voor Israel, bijvoorbeeld rond de erkenning van
de Palestijnse staat?
Kwaaitaal: „Pax Christi heeft een eigen opdracht. Ze
wil partijen verzoenen op basis van analyses van de
situatie in het Nabije Oosten. Pax Christi hoeft zich
niet op te werpen als pleitbezorger van Israel, de op
dracht van onze raad is daarentegen beperkter. Ze
zal zich het lot van de joden in Israel en de rest van
de wereld aantrekken. Het is niet haar opdracht con
tacten met de Palestijnen te leggen, ook al is het na
tuurlijk zo dat men geen eerlijke betrekkingen met Is
rael kan onderhouden als men daarin ook niet het lot
van de Palestijnen betrekt. Natuurlijk is het belangrijk
dat we met Pax Christi praten en dat zal in de toe
komst geregeld gaan gebeuren".
GELOOFSBELEVING
Deken Kwaaitaal vindt dat de voornaamste aandacht
van de Raad de komende tijd naar binnen moet zijn
gericht. Er zouden veel meer „leerhuizen" in katholie
ke kring moeten komen. Op lokaal vlak is er volgens
hem nog weinig gedaan met het conciliedocument
Nostra Aetate, de contacten zijn er voornamelijk aan
de top. Ook voor wat de geloofsbeleving zelf betreft,
valt er aldus de deken veel van de joden te leren.
„Wij gaan nog vaak op een dogmatiserende wijze
met ons geloofsgoed om. De joden hebben het nooit
gewaagd óver God te spreken. Ze hebben eigenlijk
ook geen theologie. Ze gaan in gesprek met Hem,
kijk maar naar de psalmen die er vol van staan. Ze
verbazen zich er dan over dat wij praten over spiritu
aliteit. Is dat dan los verkrijgbaar, zo vragen ze. Zij
beleven hun geloof meer zintuiglijk, terwijl wij van ons
geloof theologie hebben gemaakt".
PAUL VAN VELTHOVEN
DEN HAAG „Er is een christendom dat zo achter
volgd wordt door zijn antisemitische verleden, dat
vertegenwoordigers daarvan nu de joden door dik en
dun in bescherming willen nemen. In EO-kringen
wordt dat bijvoorbeeld gedaan. Ik heb ervaren dat
de meeste joden van die sympathie niet gediend zijn.
Ze verwachten niet almaar schuldbekentenissen. Ze
willen liever weten welke steun ze van ons kunnen
krijgen. Bij wie zal ik bij wijze van spreken straks
kunnen onderduiken?".
De Haagse deken Jaap Kwaaitaal (59), sinds 1 juni
van dit jaar voorzitter van de Katholieke Raad voor
Israel, windt er geen doekjes om: het eigen verleden
(niet zozeer antisemitisme was er toen, als wel geen
contacten met de joden „en daarom kon het gebeu
ren dat de joden werden weggevoerd terwijl christe
nen toekeken") valt niet ongedaan te maken, we zul
len moeten kijken naar de toekomst. En voor de ei
gen achterban, waarop de Katholieke Raad voor Is
rael zich op de eerste plaats richt, zou de vraag cen
traal moeten staan: wat kunnen we van de joden le
ren als het gaat over hun geloofszin.
Kwaaitaal groeide op in de Amsterdamse Spaarn-
dammerbuurt. Zijn ouders hadden joodse kennissen.
Pas na de oorlog drong het tot hem door wat er met
hen was gebeurd. Toen hij later godsdienstleraar
werd, „heb ik mijn leerlingen inzicht willen geven in
wat er toen is gebeurd. We hebben zoveel in het
christendom dat op het jodendom teruggaat, dat
moet ik ze duidelijk maken". Op die manier hoopte
hij ook zijn bijdrage te leveren aan een betere ver
houding tussen joden en katholieken.
Een aantal jaren geleden schreef Kwaaitaal, toen al
weer enige tijd deken van Den Haag, een brief aan
„mijn joodse stadgenoten" waarin hij zich er voor
stander van toonde Jom Hasjoah (Dag der Vernieti
ging) op de kerkelijke kalender te plaatsen. Daar
kwamen de nodige reacties op, waarna hij dit voor
jaar werd gevraagd voorzitter te worden van de Ka
tholieke Raad voor Israel als opvolger van deken
Deken Kwaaitaal realiseert zich terdege dat met
name de weigering van het Vaticaan de joodse staat
te erkennen een „echte hindernis" blijft in de verbe
tering van de betrekkingen en dat de uitspraak van
de paus onlangs dat Israel aan de beurt is nu de Pa
lestijnen zich verzoenend opstellen, door de joden
wel heel erg makkelijk kan teruggespeeld worden.
„Het is dat de joden beseffen dat iemand als kardi
naal Willebrands in het Vaticaan zo intensief werkt
aan de verbetering van de betrekkingen dat ze de
contacten aanhouden". Die weigering om Israel te er
kennen vindt hij „weinig moedig", maar hij zegt wel
te begrijpen waar de schoen wringt. „Rome is be
zorgd over het lot van de christenen in de Arabische
staten. Men is bang dat die onder de represailles ko
men te liggen van de Arabieren. Bovendien zijn de
met Rome geünieerde kerken in het Nabije Oosten
fel tegen zo'n formele erkenning. Zij zijn niet gecon
fronteerd geweest met de holocaust die de bezinning
in Europa op gang heeft gebracht. Maar daar staat
tegenover dat al vaak genoeg gebleken is dat het
Vaticaan Israel de facto heeft erkend. Paulus VI heeft
Golda Meir ontvangen, geregeld zijn er Israëlische
delegaties in het Vaticaan geweest en er is een per
manent internationaal comité van katholieken en jo
den actief".
GELIJKWAARDIGHEID
Kwaaitaal meent dat het document Nostra Aetate
van het Tweede Vaticaanse Concilie, waarmee een
nieuw tijdperk werd ingeluid in de betrekkingen tus
sen katholieken en joden, nog steeds zeer bruikbaar
is. „Zeker ten opzichte van andere christelijke kerken
was de rooms-katholieke kerk daarmee haar tijd
vooruit. Het concilie rekende niet alleen af met de
gedachte dat de joden schuldig waren aan de moord
op Christus en dat de kerk de voortzetting is van de
synagoge, het spreekt ook van een dialoog met het
jodendom. Misschien hebben de concilievaders zich
dat niet allemaal gerealiseerd, maar een dialoog
houdt nu eenmaal in dat er gelijkwaardigheid bestaat
dat dus de een niet zal probe-