Nr.50 - Overlapper
DAMMEN
DENKSPORTEN
EcidaeGomattt
ZATERDAG 31 DECEMBER 1988 PAGINA 20
Op elke rij dienen twee of drie antwoorden te wor
den ingevuld. De laatste letter van het eerste woord
is gelijk aan de beginletter van het tweede, terwijl -
indien per regel drie antwoorden moeten worden in
gevuld - de laatste letter van het tweede antwoord
dezelfde is als de beginletter van het derde ant
woord.
HORIZONTAAL:
1. Beroep - Opsporingsapparatuur.
2. Projectiel - Naderhand.
3. Deel van een woonhuis - Vogel.
4. Grillige wending - Toorn.
5. Zonder hapering (fig.) - Op een vroeger tijdstip -
Deel v.e. breuk.
6. Drinkgelag - Soort hert - Volksnaam voor de
kleinste soort van snip.
7. Vrouwelijk dier - Drinkkan met klapdeksel -
Verhard sap van zekere boom.
8. Kledingstuk - Afschrift.
VERTICAAL:
I Acteur - Russische munt.
2. OpperolTicier - Draagbalk die een opening in een
muur overspant - Prins van het koninklijk huis
in Spanje en Portugal.
3. Bontsoort - Zichtbare waterdamp - Onlangs.
4. Soort rijtuig - Verdriet - Vcrvoer.
5. Vuurwapen - Soort horloge - Schoorsteenzwart.
6. Loon - Heelkundig instrument.
7. Dik touw - Vrouwelijk beroep - Grootste
geografische gebied van de USSR.
Hoeveel maal komt de letter B na oplossing van
de puzzel in het diagram voor?
Oplossingen onder vermelding van puzzel nr. 50
moeten uiterlijk woensdagmiddag in bezit zijn van:
Puzzelrcdaktie
LEIDSE COURANT
Postbus 11, 2300 AA Leiden
Goede manieren
Bijna iedere schaker is op de hoogte
van de algemene inzichten over hoe
spelers zich moeten gedragen voor, tij
dens en na een schaakpartij. Op een
enkele uitzondering na is ook iedereen
van plan zich te houden aan deze on
geschreven regels. Helaas is het voor
verliezers van een partij niet altijd ge
geven zich te beheersen. Verhalen
over ziekte, hard werken, een feestje
de vorige avond of zelfs huwelijkspro
blemen worden breed uitgemeten om
de nederlaag te verklaren. Eigen on
kunde zonder meer toegeven of een te
genstander complimenteren met het
betere spel is voor deze categorie ver
liezers niet mogelijk.
Een goede remedie tegen deze verlie-
zcrskwaal is een kwartiertje wachten
met opgeven om je voor te bereiden
op het afschuwelijke analyseren van
de partij met de winnaar. Dan ben je
misschien ook in staat opmerkingen
als „ik kon kiezen uit te veel winstwe
gen" of „als ik dat gespeeld had was
het remise, maar ik wilde meer" ach
terwege te laten.
Een slechte eigenschap, die eigenlijk
verboden zou moeten worden, is het
excuses maken voor en tijdens de par
tij. Deze smoesjes worden dan vaak
kracht bijgezet door in het openbaar
aspirines in te nemen of hinderlijk te
gaan snotteren. De tegenstander moet
vooral niet het idee krijgen eventueel
een half of een heel punt van een ge
zonde tegenstander af te snoepen. De
enige remedie hiertegen is een goede
opvoeding.
Ook bij topgrootmeesters zien we dit
soort verderfelijke vertoningen. De
Joegoslaaf Ljubojcvic hoort men na
iedere verloren partij luidkeels brullen
dat hij op wel twintig manieren kon
winnen en dat zijn tegenstander zeer
zwak speelde. Hij doet het zelfs zo
overdreven dat niemand het hem
kwalijk neemt. Bij andere toppers gaat
het subtieler; zij vertellen na afloop
vaak de goede zet van de tegenstander
wel gezien te hebben maar deze even
„vergeten" te zijn.
De nieuwste manier om een nederlaag
te verklaren konden we horen na af
loop van de match Tal-Timman. Onze
landgenoot verklaarde na de derde
partij, toen hij 2-1 voorstond met nog
twee witpartijen, dat hij ineens „geen
zin meer had in de match". Daarom
verloor hij nog met 21/2-3Dit smoes
je was hem aan de hand gedaan door
Jocsocpov, die daarmee zijn nederlaag
in de vorige finalematch van het kan
didatentoernooi niet aan eigen onkun
de of goed spel van Sokolov hoefde te
wijten. Niet netjes, men kan maar het
beste zwijgen na een nederlaag.
In de tweede partij van deze match za
gen we Timman zoals we hem in de
kandidatenmatch tegen Portisch ho
pen te zien. Met subtiel openingsspel
had Tim man de volgende voordelige
stelling bereikt:
p
y
ya
4 a
E
A 4 4
i ÉR JÉ
.J 1
liüfj
iiü <m
HU
J. Timman-M. Tal, tweede matchpar
tij, stelling na de 22ste zet van zwart
23.TadI Pd3 24.De3 Db6 25.De4t
Kb8 26.g4 Th4 27.Kg3 Tdh8 28.Txd3!
Zwarts enige lastige stuk wordt opge
ruimd; het tegenspel langs de h-lijn
stelt niets voor zodat wit vrij spel
heeft legen de zwarte koning.
28... cxd3 29.De5t Ka8 30.De4t Kb8
31.De5t Ka8 32.g6! Ondanks hevige
tijdnood is Timman niet tevreden met
remise.
32... Th3t 33.Kf4 a6 34.De4t Kb8
35.De5t Ka8 36.De4f Kb8 37.Dd4
Dxd4 38.Pxd4 fxg6 39.Tdl. Zwart gaf
het op, na 39... Tf8 40.g5 beslist de
witte f-pion.
In de derde partij hield onze landge
noot vrij eenvoudig remise met zwart,
waardoor niet veel mensen Tal nog
een kans gaven. In de vierde partij
leek het of Timman zijn voorsprong
wilde uitbouwen, want hij koos een
scherpe opening. Helaas voor hem
mislukte deze gedeeltelijk en toen
bleek dat de ex-wereldkampioen nog
steeds op hoog niveau kan spelen.
J. Timman-M. Tal, vierde matchpar
tij, stelling na de 16de zet van zwart.
De witte stukken werken niet goed sa
men, bovendien staal de zwarte ko
ning wat veiliger.
17.Ld2 Pe5 !8.De2 Tc8 19.Pd4 Pc4
20.Pb3 De5 2I.Lxb4? Leidt tot een
onherstelbare verzwakking van de da-
mcvlcugel.
21... Pxb2 22.c3 Pa4 23.c4 Tb8 24.a3
Lc6 25.Tgl Pc5 26.Tbl Lxe4 27.Pd2
Lxbl 28. DxeS dxe5 29.Pxbl Pa6. Wit
gaf het op. 30.Lxf8 Txblt kost een
stuk zodat er nog een pion verloren
gaat. CORRESPONDENTIEADRES:
Leo Hofland, C. Fockstraat 113,
2613 DE Delft.
Meteorenzwerm aan
dejanuarihemel
Vijf planeten kunnen we in januari zien.
Mcrcurius, Mars en Jupiter 's avonds,
Venus en Saturnus 's ochtends. Begin
januari verwachten we weer een me
teoorzwerm. De veranderlijke ster Algol
is deze maand diverse keren in een mi
nimum te observeren. Het is interessant
ook eens enkele kleine planeten, zoals
Hcbe, Iris en Eros op te sporen ntaar
daar is wel een telescoop voor nodig.
MERCURIUS
Mercurius is een planeet die de meeste
mensen nog nooit bewust gezien zullen
hebben. Toch is zij in principe niet zo
moeilijk te vinden en soms wel degelijk
goed met het blote oog zichtbaar. Mer
curius behoort immers tot de helderste
puntvormige objecten aan de hemel. Dat
wc hem niettemin wel eens over het
hoofd zien, is voornamelijk te wijten
aan het feit dat deze planeet altijd in de
buurt van de Zon staat. Zij is dus alleen
te zien in de schemering en bij lage
stand aan de hemel: in de situatie van
„net op" of „al bijna weer onder". Om
streeks 9 januari 1989 is het - als het
weer meewerkt - de beste tijd om naar
de planeet uit te kijken. De hoekafstand
(ook wel genoemd de „elongatic") tot de
Zon is dan het grootst. De planeet is die
dag 19° ten oosten van de Zon. Kijk
links boven de plaats waar de Zon on
derging. Gebruik eventueel een verrekij
ker als hulpmiddel. De smalle sikkel van
de Maan bevindt zich op 9 januari even
links boven Mercurius.
MARS EN JUPITER
Als wc nog wat verder naar linksboven
gaan (dus richting zuidwesten) treffen wc
in het sterrenbeeld Vissen (en later in de
maand in de Ram) de „rode" planeet
Mars. „Rood" is misschien wat veel ge
zegd. maar de heldere stip is in elk geval
duidelijk getint: sommigen houden het
op geel, anderen zeggen oranje. Op 14
januari staat de Maan (dan in Eerste
Kwartier) vlakbij Mars aan de hemel.
In september 1988 was Mars het dichtst
bij de Aarde: 59 miljoen km. Sinds die
tijd werd de afstand steeds groter. Begin
januari is die ongeveer gelijk aan de af
stand van de Zon tot de Aarde, dus 150
miljoen km. Eind januari is de afstand al
toegenomen tot 190 miljoen km.
Aan het begin van de avond is Jupiter
de meest opvallende sterachtige verschij
ning aan 'het firmament. De planeet be
vindt zich dan hoog richting zuiden in
het sterrenbeeld Stier. Jupiter is in 1989
de planeet die het beste en het langste
zichtbaar is van alle planeten. Alleen in
Juni is hij niet te zien.
OCHTENDPLANETEN
Saturnus is begin januari aan de hemel
te dichtbij de Zon en dus niet zichtbaar.,
in de tweede helft van de maand ver
schijnt Saturnus weer in de ochtendsche
mering. laag in het zuidoosten. Venus is
begin januari nog zichtbaar even vóór
zonsopgang, maar de hoekafstand tot de
Zon wordt weldra te klein. We moeten
wachten tot eind mei voordat de zuStcr-
plancct van de Aarde weer te zien is:
dan aan de avondhemel.
METEORENZWERM
De eerste meteoorzwerm van het jaar is
traditiegetrouw die van de Bootidcn.
Deze „vallende sterren" komen schijn
baar uit de richting van het sterrenbeeld
Össcnhoeder (latijn: Boötes). De meeste
kunnen wc verwachten in de nacht van
Dc sterrenhemel
in januari
omstreeks 22 uur.
vooral vermaardheid vanwege zijn
gravures van beroemde schilderijen
uit dc zeventiende eeuw waaronder
De Nachtwacht.
Heel langzaam krijgen de zegels daar
na wat extra glans. Een paar tierelan
tijnen, een laurier- en eikenblad sieren
de wapenzegels uit 1869 tot 1871
(NVPH 13 tot en met 18), terwijl de
zegels van Koningin Wilhelmina
(1899 tot en met 1921) duidelijk de
sporen dragen van de barokke versie
ringen uit het eind van de negentiende
eeuw. Ook die kunstvorm komt en
gaat. Rond 1900 is ze opnieuw razend-
populair.
De strakke vormen met „liefderijke
detaillering" (Winkler Prins Encyclo
pedie) worden in 1913 geïntroduceerd
door K.P.C. dc Bazel met zijn jubi-
leumzegcls. Bazel is vooral architect
die een hele lijst gebouwen en huizen
heeft ontworpen, ook met verfijnde
weloverwogen kunst.
De Nieuwe Kunst (eenvoudiger vor
men, fellere kleuren) komen tot uit
drukking in zegels van Jan Toorop
(1923, NVPH: 134 en 135), de vliegen
de duif van Chris Lcbeau (144 tot en
met 148).
(Volgende week vervolgen we dit stuk
je kunstgeschiedenis met de laatste 50
jaar vormgeving van Nederlanse post
zegels).
3 op 4 januari. Tot ver na middernacht
hebben we geen last van maanlicht, zo
dat ook dc lichtzwakkere exemplaren ge
zien kunnen worden als het weer ten
minste helder genoeg is.
DUIVELSSTER
In het bekende sterrenbeeld Perseus, dat
in januari 's avonds in dc buurt van het
zenit gezocht moet worden bevindt zich
een op het eerste gezicht normale ster,
ongeveer even helder als dc sterren van
dc Grote Beer. De ster heet Algol en dat
betekent „oog van de duivel". Het was
namelijk al eeuwen geleden opgevallen
dat dc ster soms aanzienlijk zwakker is
dan gewoonlijk, om daarna weer binnen
enkele uren haar normale maximale hel
derheid te krijgen. Tegenwoordig weten
wc dat het gaat om twee sterren die
dicht bij elkaar staan en waarvan dc ene
komponent het licht van de andere af en
toe verduistert. De ene ster is groot,
maar lichtzwak, de andere is klein maar
helder. We kunnen in januari 1989 drie
keer Algol in een minimum aantreffen.
Op 1 januari omstreeks 17.45 uur, op 16
jan, om 1.51 uur, op 18 jan. 2.41 uur.
Voor een opzoekkaartje met vergelij-
kingssterren kunt U het jaarboek de
Stcrrcngids 1989 raadplegen of schrijven
naar dc Stichting „De Koepel", Sterren
wacht Sonncnborgh, Zonnenburg 2,
3512 NL Utrecht.
KLEINE PLANETEN
Dc astronomen kennen behalve van dc
negen grote ook de banen van 4000 klei
ne planeten (ook genoemd „planetoï
den"). Met het blote oog is thans helaas
geen kleine planeet te zien. In januari
1989 is dc planetoïde met de mooie
naam Eros relatief dicht bij de Aarde,
maar het is maar een klein, lichtzwak
object. Het vergt een flinke telescoop.
Gemakkelijker zijn bijvoorbeeld de pla
netoïden Hcbe (in het sterrenbeeld
Kreeft) en Iris (in het sterrenbeeld Sex
tans), die met een flinke verrekijker of
eenvoudige telescoop al waarneembaar
zijn. Voor gedetailleerde informatie zij
verwezen naar genoemde Sterrengids.
door drs.W.van.der Kooij -
Terugblik op WK dammen
Vandaag kijken we voor de laatste
maal terug naar het wereldkampioen
schap. maar eerst volgt hier voor de
deelnemers aan de laddcrwedstrijd
nog dc stand na de derde ronde. Be
kend was al dat de heer Veis uit Apel
doorn gewonnen had; verder ziet de
Top-25 er als volgt uit:
1. Veis, Apeldoorn 391,5; 2. Nieuwen-
hof. Wapenveld 384; 3. Vriend Har-
denberg 382; 4. Adam, Putten 364; 5.
Van Beek, Apeldoorn 353,5; 6. Hoog-
endoorn, Leuden 346,5; 7. Hoogcn-
doorn, Amersfoort; 333,5; 8. Ludwig,
Smilde 315,5; 9. De Rooij. Warmond
298; 10. Egberts, Ter Aar 282; 11.
Koelewijn, Spakenburg 266; 12. Buis
man, Oldebroek 251,5; 13. Schone-
vcld, Almen 227,5; 14. Prins, Zwolle
221; 15. Van de Belt, Zwolle 211,5; 16.
Pruijs, Emmeloord 202,5; 17. Cloos-
terman Schipluiden 175; 18. Van de
Brink, Hcerde 167,5; 19. Visser, De
venter 163,5; 20. Knotters, Zwolle
137; 21. Lelieveld, Leidschendam 131;
22. Deters, Deventer 109,5; 23. Al-
fring, Becrta 95; 24. Van de Beek, Wij-
he 84; 25. Stoelwinder, Apeldoorn
64,5.
Nu weer over naar het wereldkampi
oenschap. In deze afsluitende rubriek
wil ik een aantal fragmenten laten zien
waarin de (combinatieve) verrassing
centraal staat.
Q. Bonnave - M. Wallen WK 1988
derde ronde
De Costaricaan, die uiteindelijk met
vijf punten laatste zou worden, boekte
zijn enige overwinning op de Franse
titelhouder Bonnave. Na wits 33-ste
zet, 50-45, was de stand: Zwart: 5, 8,
12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, 20, 21, 23,
24, 26.
Wit: 25, 27, 28, 30, 32, 33, 34, 35, 37,
38, 39, 40, 43 en 45. Op het eerste ge
zicht lijkt wit in deze stand heel goed,
zo niet gewonnen, te staan. Het ver
toon leert erhter dat deze taxatie vol
strekt onjuist is: 23... 24-29! 34. 33x24
20x29 35. 39-33. (Moet wel: na 35. 28-
22 5-10! heeft wit geen goede zet
meer). 12-17! 36. 33x24 14-20! 37.
25x14 19x10 38. 28x19 17-22 39. 38-
33 (Of?) 22x42 40. 43-38 42-48 41. 30-
25 48x30 42. 25x34 21-27 43. 32x21
16x27 en zwart boekte een fraaie zege.
H. van der Zee - G. van Aalten WK
1988 vierde ronde
De Nederlandse grootmeester Van der
Zee stak in dit toernooi zeker niet in
zijn beste vorm: met 19 punten uit 20
partijen eindigde hij op een beschei
den elfde plaats. In zijn partij met Van
Aalten was na 16.36-31? de volgende
positie ontstaan:
Zwart: 2, 3, 4, 6, 10, 11, 13, 15, 17, 18,
19, 20, 21, 23, 24.
Wit: 26, 28, 31, 32, 33, 34, 40, 41, 42,
43, 44, 45, 47, 48, 49, 50.
Als volgt combineerde Van Aalten, die
eveneens met 19 punten scoorde maar
door een minder goed SB 13-de werd,
naar dam:
16... 24-29! 17. 33x24 19x39 18. 28x8
3x12 19. 44x33 21-27 20. 31x13 12-18
21.13x22 17x46. Nadat wit in het ver
dere verloop de dam ten koste van een
schijf had afgenomen, wist zwart later
de partij te winnen.
M. N'Diaye-J. M. da Silva WK 1988
twaalfde ronde
N'Diaye die te laat in Paramaribo ar
riveerde maar door een op initiatief
van Sijbrands gehouden handtekenin
genactie onder de spelers alsnog tot
het toernooi werd toegelaten, eindigde
met 24 punten ongeslagen op de zesde
plaats. Met dit prachtige resultaat
hield hij de Rus Korenevski en, op
Sijbrands na, alle Nederlandse spelers
achter zich! Zoals bekend is het com
binatiespel de sterkste zijde van deze
Afrikaanse grootmeester. In de dia
gramstand, ontstaan na 36... 10-14?
voerde hij een slagzet uil/ die eigenlijk
een verdieping is van een bekende
hekstellinerombinatie:
37. 33-29! 24x22 38.34-29 23x34 39.
39x30 35x24 40. 32-28 22x33 41. 38x9
13x4 42. 27-21 16x27 43. 31x2 en
zwart gaf op.
m m bki
n M f"
mjÈ jê m
y y y ui .n
Overigens waren de Brazilianen in dit
toernooi opmerkelijk goed op dreef.
Da Silva werd met 18 punten, slechts
één minder dan het drietal Van der
Zee, Autar en Van Aalten, veertiende,
terwijl Leandro met 21 punten zelfs
tiende werd! Op grond van deze in
drukwekkende prestatie - twee jaar ge
leden eindigde hij in Groningen met
drie punten op de laatste plaats - werd
hem de internationale grootmeesterti
tel toegekend. In de volgende stand -
zie diagram - zien we hem een fraaie
combinatie nemen. Deze stand deed
zich voor in de partij Leandro-Sadiek
uit de zestiende ronde, en het verloop
was: 18. 21-27? (Zonder meer fout).
19. 32x21 16x27 20. 37-32! 11-16
(Moet wel). 21. 32x21 16x27 en nu
volgde een combinatie die de hierbo
ven genoemde N'Diaye in het Suiker-
toernooi van 1977 tegen Gurvich uit
voerde: 22. 38-32! 27x38 23. 26-21
17x26 24. 28x17 12x21 25. 35-30
24x35 26. 29-24 n.k. 27. 50-45 38x29
of 20x29 29. 45x5 en zwart gaf op.
t m i
■m m m m
m m m j s
i s IJ
M iH O
Safety first
Met oudjaar is veiligheid een actueel
onderwerp. Bij bridge geldt die veilig
heid, althans bij viertallenwedstrijden,
dagelijks. In een parenwedstrijd kun je
best eens wat vuurwerk op tafel leggen
in een poging wat extra punten te ver
dienen. Bij viertallen moet je trachten
ieder risico te vermijden en gewoon
het afgesproken aantal slagen binnen
halen.
Met dit spel hebben we voor Kerstmis
afscheid genomen:
WEST
OOST
8
B 10 4 3
9 A H 9 6 5 3
9 10
«AH
«V 5 3
4 A 9 8 4
4H V B 10 7
West zat in 6 klaver en noord startte
met schoppen voor zuids aas en zuid
retourneerde een kleine schoppen.
West ging als volgt te werk: schoppen
laag getroefd, klaver naar de heer,
schoppen getroefd met de 9, harte
naas, harten getroefd, weer schoppen
getroefd, harten op tafel getroefd en de
rest. Mooi gespeeld? Nee, afschuwe
lijk. West heeft de tegenstanders nl.
tot twee keer toe de kans op een in
troever gegeven en in dit spel is dat
absoluut niet nodig. Kijk maar:
Slag twee: schoppen getroefd met de 8
(een detail misschien, maar niet onbe
langrijk).
Slag 3: klaver 4 naar de heer (N en Z
bekennen) en een schoppen getroefd
met klaveraas. Met klaver 9 terug naar
tafel en vervolgens de laatste troef ge
haald. Dan is dit over in de OW-han-
den:
WEST
OOST
-
•B
o A H 9 6 5
^10
o A H
«V 5 3
4 -
*10 7
Alle troeven zijn bij de vijand verdwe
nen en nu kan overgestoken worden
naar wests slagen. Op harten ver
dwijnt schoppenboer, ruitenaas en -
heer worden geïncasseerd en met een
hartenintroever wordt teruggekeerd
naar de oosthand, die inmiddels volle
dig hoog is. 100%, want zelfs de kla
vers hadden 4-0 mogen zitten! Dan is
er nog steeds de oversteekmogelijk-
heid met de hartenintroever. Puur
techniek. Dat west het contract even
goed maakte is prettig voor hem, maar
het vertoonde afspel verdiende geen
brilliancy-prijs. Voor de volledigheid
het hele spel:
NOORD
H 9 6 5
o 7 4
o 10 9 8 6 4 2
*2
WEST OOST
♦9 B 104 3
ÜAH 9 6 5 3 *10
oA H o V 5 3
♦A 9 8 4 H V B 10 7
ZUID
A V 7 2
V B 8 2
oB 7
*6 5 3
H
10 5 2
9-
o A
5 4
A
8 6 5 3 2
Partner opent 1 harten - met deze
hand bied je 2 klaver, om straks nog
eens schoppen te kunnen bieden -
partner 3 klaver. En nu?
In de praktijk, Martinicup, bood
noord 5 klaver. Over en sluiten maar.
De hand heeft echter veel te veel con
troles om het bieden zo maar dicht te
gooien. Azen vragen heeft natuurlijk
geen zin, maar met controles bieden
kan nog wel wat informatie worden
binnengehaald. Het spel lag zo:
O/OW
NOORD
»H 10 5 2
9-
«A 5 4
4A 8 6 5 3 2
WEST
OOST
A B 9 7
V 8 6 4
9B 8 6 5
9 A V 7 2
,V 6 3
B 9 7 2
*74
410
ZUID
3
OH 10 9 4 3
oH 10 8
4H V B 9
Noord zou kunnen beginnen met 3
ruiten en dan ligt het eraan of NZ ge
mengde controles doorgeven of in eer
ste instantie alleen eerste controles,
noord zuid
1 Ha
2 KI 3 KJ
3 Ru 3 SA
4 Ha 4 Sch
4 SA 5 Ha
6 KJ pas
3 SA ontkent een aas in de hoge kleu
ren, maar geeft wel dc tweede controle
in ruiten aan (anders had zuid 4 kla
ver geboden). Vervolgens krijgt zuid
nog de gelegenheid om in harten en
schoppen de tweede controles aan te
geven en dan is slem niet zo'n slechte
actie. Immers, noord weet dat zuid in
schoppen geen verspilde punten en
maximaal vier kaarten in schoppen en
ruiten heeft.
Met dit zilsel wordt 6 klaver snel ge
maakt, omdat schoppenaas voor de
heer zit. Maar daarnaast is er ook nog
de mogelijkheid om de hartenkleur
vrij te troeven. Zo'n slem heeft zoveel
kansen, reden genoeg om het te bie
den. Overigens vindt de Losing Trick
Count dat op voorhand al. Tegenover
een partner van rond de 7 verliezers
heeft noord er slechts zes en dan is de
hand nog niet gecorrigeerd voor de
eerste en tweede controles en voor de
extra troeflengte.
Corr. p/a I «harstraat 10, 2162 AC Lis-
Postzegels als geschiedenisboekje
Een postzegelverzameling van Neder
land is een bijzonder geschiedenis
boek. Niet alleen passeren de leiders
van het land, ook belangrijke evene
menten (bijvoorbeeld de Watersnood
ramp) gaan de revue voorbij. Verder
is het een overzicht van de grafische
vormgeving in de afgelopen 136 jaar.
Daarbij valt op dat de ontwerpers van
postzegels op dat moment hun sporen
hadden verdiend in de kunst met de
vormen die bij die tijd horen.
De eerste Nederlandse zegels (Koning
Willem III in 1852) zijn duidelijke
voorbeelden van het classicisme. De
degelijke manier waarop de koning is
afgebeeld grijpt terug naar de kunst
van de Grieken en Romeinen: statige,
indrukwekkende vormen. Het classi
cisme komt en gaat. Om de zoveel
ecuwen bloeit het op. Wel steeds een
beetje anders. De bouwkunst van Ja
cob van Campen in de zeventiende
eeuw was klassiek en ook in de bouw
kunst van de negentiende eeuw zien
we veel statige gebouwen die doen
denken aan de tijd van de Grieken.
De maker van de eerste Nederlandse
zegels, dc Amsterdammer J.W. Kaiser,
was geen kleine jongen. Hij kreeg
