Linkse heilstaat vol contrasten
1
Zuidafrika blikt terug op
jaar vol tegenstrijdigheden
Zuidafrika
verbiedt
vier
oppositie
groepen
Rekenkamer krijgt er
gigantische klus bij
CUBA DERTIG JAAR NA DE REVOLUTIE
BUITENLAND CeUtócCowuuit vriidag 30 december i988 pagina
Wie
Volgens een jonge Cubaar>
elektro-ingenieur kan men flUlC
dit eiland geen kant op. Er zj
te weinig banen voor hog =J}QGO
opgeleiden, rijk worden is 0 wiel rei
mogelijk en zou toch wein ide R°
uitmaken: er is niets om dep jaar. is
sos aan te besteden. De situat bij eer
is „malo" en het liefst zou I 190 kn
zijn broer achterna gaan die ta. Zijr
Florida woont. „Er is hi weg in
geen vrijheid, je kunt niet ze Volger
gen wat je denkt. Dat is h vrouw
ergste", meent hij. Voorlop .parra
moet hij nog in Cuba blijve ;i<neuzi
j altijd zeer slechte i
houdingen met de Verenigljiog ni
Staten maken emigratie onnv :been 1
gelijk.
Tal van geruchten over gehi a]
me acties tegen het huidige 11
gime doen nog steeds de ro
de. Een recente is de sabotaj,
van de telecommunicatie. R ?ÏÏL/ I
brand in de belangrijkste teli -
fooncentrale van het lan
maakte verbindingen zo got;-1
als onmogelijk en verwoest
een deel van de telefoonlijn!
in de stad. Drie, vier of
brandhaarden zouden er
dertiende november zijn gf
weest en volgens iedereen
het opzet. De autoriteiten
de officiële media zwijgen ecl
ter nog altijd over de oorza,"
Onaantastbaar
tWND
Jan T
ten ec
Het bewind van Fidel Castfaijn h
teken
3kvyan
gespr.
ibBegerr
9 en ee
iji nanci
.mi
kc
lijkt echter nog altijd onaai
tastbaar en de populariteit vj
de 62-jarige president is groo
„Commandante" en „jefe" i
del Castro Ruz heeft de Cul
nen een nieuwe identiteit
geven. Er bestaat een bii
mythische band tussen de I.
der en zijn volk. Op de vra
waar Fidel woont, antwoor
men nog altijd: „In elk huis
Cuba".
Cuba is zo, ook na dertig jaa kreeg
een puzzel waarvan de stukj gche
niet allemaal lijken te passé tenlai
Al die controversiële situaf1
en tot verwarring leidende
genstellingen hebben niet
leen een politieke achtergrom ,P°o'
maar zijn veelal ontstaan da ou°e
de culturele vermenging va Theun
Afrikaanse uitbundigheid e JigT""
Spaanse kuisheid. Zo gaa
kleffe vrijpartijen en wu]| ^P01"*17
gedans in discotheken same Jtooks
met overdreven puriteins giij
drag op de stranden en moge J
alleen paren de nachtclül
binnen. Tegelijkertijd zijn e
in Havana voor alle vrijend
stelletjes, weer speciale staal
hotels, opdat ze een korte tij
samen kunnen zijn. Zo pre
beert de socialistische regerin
tegemoet te komen aan de C
ribische sensualiteit. Maar 00
voor deze hotelkamers mo
men weer wachten. En die
schrikt zelfs sommige Cub;
nen af.
FRANS BOTHO
Na zij
;tles ir
rijk, ii
doping
vërwij
èn Th'
held
mis de
hij zie
aan a.
Menta
schille
dingei
Spaan
probei
■advoc
PRETORIA De Zuidafri-
kaanse regering heeft giste
ren de landelijke anti-apart-
heidsorganisatie „Nationaal
Forum voor Gedetineerden"
verboden die toezag op het
lot van gedetineerden in
Zuidafrika die zonder vorm
van proces gevangen zitten.
Ook drie andere anti-apart-
heidsorganisaties zijn door de
Zuidafrikaanse minister van
openbare orde, Adriaan
Vlok, verboden onder de wet
op. de noodtoestand. Deze
drie minder bekende groepe
ringen zijn de „Democrati
sche Lerarenbond", de
„Westkaap Lererenbond" en
het „Westkaap Studenten
congres". Vlok heeft het af
gelopen jaar in totaal 28 or
ganisaties verboden, waaron
der het „Verenigd Democra
tisch Front", de grootste
anti-apartheidsorganisatie
met ruim twee miljoen leden.
ven, alsof ze zich niet bewust
waren van de beledigingen die
hun gekleurde landgenoten
naar het hoofd werden geslin
gerd door middel van het
bordje enkele meters verder
op.
De incidenten van Groote
Schuur en Boksburg onder
strepen dat de Zuidafrikaanse
regering het niet meent met
de hervorming van de samen
leving en niet serieus wil afre
kenen met de apartheid. Al
leen als de regering zich ver
draagzaam opstelt ten opzichte
van afwijkende meningen en
de apartheid volledig afschaft,
kan het land het „juk" van
een „uiterst vreemde gemeen
schap" van zich afschudden.
ANTHONY HEARD
DEN HAAG De pas-
poortaffaire werd er door
in een stroomversnelling
gebracht. Vrijwel alle mi
nisteries kregen een flin
ke dosis kritiek op hun fi
nanciële (wan)beheer. De
niet al te rooskleurige si
tuatie bij een aantal rijks
musea werd haarfijn
blootgelegd, net als het
archiefbeheer en -behoud
door het rijk. De automa
tiseringsprojecten van de
overheid kregen ook al
een veeg uit de pan.
Dit is een willekeurige greep
uit de gevolgen van de onder
zoeken die de laatste tijd zijn
uitgevoerd door de Algemene
Rekenkamer, het onafhanke
lijke en onpartijdige controle
orgaan van ontvangsten en
uitgaven van het rijk. De Re
kenkamer krijgt er binnenkort
een gigantische klus bij. Per 1
februari worden de taak en de
controlebevoegdheid sterk uit
gebreid. Dat is het gevolg van
de onlangs door het parlement
goedgekeurde wijziging in de
Comptabiliteitswet.
Een groot aantal publiekrech
telijke organen, onder meer op
het terrein van de sociale ver
zekeringen, komt binnen de
de werkingssfeer van de Re
kenkamer. Tevens mag de Re
kenkamer voortaan controle
gaan uitoefenen bij bedrijven,
stichtingen en verenigingen
die een financiële bijdrage van
het rijk krijgen. Door deze
enorme taakuitbreiding komt
maar liefst 98 miljard gulden
onder het controlebereik van
de Algemene Rekenkamer.
Ingewikkeld
Maar er zal niet alleen bij de
publiekrechtelijke organen,
zoals onder meer bedrijfsvere
niging, ziekenfonds of Ge
meenschappelijk Administra
tiekantoor (GAK), nauwkeuri
ger en zorgvuldiger moeten
worden gewerkt. Ook de drie
honderd medewerkers van de
Rekenkamer zullen er stevig
aan moeten trekken. Voorals
nog wordt het aantal perso
neelsleden niet fors uitgebreid.
„Het wordt voor ons inder
daad een hele klus. De materie
die wij erbij krijgen, is hart
stikke ingewikkeld. Gelukkig
is het niet zo dat wij er meteen
op 1 februari een enorme on
derzoekscapaciteit tegenaan
gooien", zegt Rekenkamer-
woordvoerder Geurt van de
Wal. „We zullen het langzaam
opbouwen. De tendens van de
afgelopen jaren is dat we
steeds meer steunen op mate
riaal dat door anderen wordt
aangeleverd, bijvoorbeeld door
accountantsdiensten van mi
nisteries. Wij kunnen ons
daardoor beperken tot een sy
steem-gerichte controle".
Tweehonderd medewerkers
van de Rekenkamer zijn direct
betrokken bij de controle. Een
deel van hen, accountants en
economen, houdt zich bezig
met de rechtmatigheid van al
lerlei cijfers, rekeningen en
begrotingen. De andere groep,
waarin bestuurskundigen, iu-
risten, bouwkundigen, sociolo
gen en zelfs historici zitten,
richt zich op de doelmatigheid,
Cuba kent een ernstige
economische crisis, maar
niemand lijdt honger. Er
is aan alles een tekort,
behalve aan medici, on
danks het feit dat dui
zenden Cubaanse dok
ters zijn uitgezonden
naar andere Derde-We
reldlanden. De regering
bestrijdt racisme en
voert tegelijkertijd een
nieuw discriminerend
fenomeen in: „dollar-
apartheid". Religie op
Cuba is in een klein mu
seum gestopt, maar Che
Guevara wordt als nieu
we Christus opgevoerd.
Cuba staat, dertig jaar
na de revolutie, bol van
de (nieuwe) tegenstel
lingen.
HAVANA Nauwe scha
duwrijke straten trekken
lange rechte strepen door
het centrum van Havana.
Aan beide zijden verval
len gevels. De huizen zijn
gebouwd lang voordat Fi
del Castro in 1959 aan de
macht kwam. Toen ge
schilderd in vrolijke kleu
ren: geel, groen, oranje,
turquoise. Nu bladdert de
verf, zijn de smeedijzeren
balkonversierselen ver
roest en de houten jaloe
zieën verweerd.
Amerikaanse „old-timers" en
„moderne" Russische Lada's
bepalen het beeld in deze vaak
stoffige straten. De ten minste
dertig jaar oude Plymouths,
Dodges en Chevrolets hebben
hier meer dan alleen antiqua
rische waarde. Pruttelend be
wegen ze zich voort, kuilen en
gaten vermijdend, en altijd op
weg naar een van de zonover
goten met arcades omringde
pleinen. Met zijn vervallen
maar nog altijd elegante ba
rokke architectuur toont Ha
vana de grandeur en stijl van
een rijk verleden.
Voor Fidels Revolutie was de
stad echter al verworden tot
chic bordeel. Achter die ba-
rokgevels was toen een waar
Sodom en Gomorra, geregeerd
door criminelen, met meer
dan 20.000 prostituées, gokhui
zen, maffia-oorlogen: alle ge
neugten voor enkelen, een
kommervol bestaan voor ve
len.
Schoolbanken
Na 1959 werden de prostituées
in de schoolbanken en hun be-
Koopjes
In het Haarlem*'
winkelcentrum
Schalkwijk is
de drukte
Sinterklaas
Kerst de uitva
koop gestart. Da
leverde onmió
dellijk veel klan
ten op, die ziö
verdrongen
de „koopjes'
Ondanks de ze
miljard guide
die werd uitgege
ven voor de fees
ten in decente»
blijkt de Nedet
lander nog vei
geld in de porte
monnee te heb
ben. Maar
echte voordee
tjes liggen da
ook nu in de win
kels.
FOTO: ANI
WAF
/LEI
serm
optre
toem
nis
apart
Judit
visite
herei
den
;;Ralp
raste
"gepU
Bij e
tricts
-Snel]
back
Adri,
Sandi
dc 63
djogmk
het ei
ycrsci
de pk
bange
top 11 d
A-toe
d 6-0.
man
-Clairi
de manier waarop met he
overheidsgeld wordt omge
sprongen.
Geruststelling
Ter geruststelling voor
nieuwe doelgroepen kan
den dat de Rekenkamer alleei
de rechtmatigheid en doelma
tigheid mag controleren var
financiële steun die na 1 fe
bruari 1989 wordt gegeven
Aan de andere kant heeft
Rekenkamer voortaan ook
mogelijkheid binnen te stap
pen bij bedrijven die commer
cieel opereren maar waarvai -Judit
de staat (nagenoeg) alle aande haar
len bezit, zoals de geprivati Tjion,
gj game
lyn I
.van
seerde PTT, de Nederlands!
Spoorwegen en de Staatsdruk
kerij/uitgeverij, die het pas
poort-project heeft overgën»
men van het failliete KEP. D
Rekenkamer krijgt daarente-..word'
gen geen controlebevoegdheii Berg
bij provincies en gemeenten Mich;
Dat geldt ook voor bedrijven
waarin de staat vpor minder
dan vijf procent of een miljoei1 blessi
gulden deelneemt. Bij de Ne
derlandsche Bank en onderzie
mingen waar de overheid ten
minste vijf procent, maar lan(
niet alle aandelen bezit, krij? -stuit
de Rekenkamer een beperk»
controlefunctie.
Er mag volgens Van de Wa
niet de indruk ontstaan dat di
Rekenkamer in opdracht vai ::door
de Tweede Kamer werkt: „Dl Vspelei
Kamer richt zich met verzoe
ken tot ons. Het parlement
lang niet onze enige aangever
Bij de keuze van de onderwer
pen letten we vooral op de be
dragen die er mee zijn
moeid". De verzoeken van
pariement vormen dan oolkPaul
niet de hoofdmoot van het Re -vSauer
kenkamer-werk. De onafhan- -.teloos
kelijkheid van de Algemeni ^Gistei
Rekenkamer benadrukkend iook e
D- om II
mer,
met
bleek
ters, c
Wam
plaats
Winn
'IJnici
de se
Avegw
en ge
slissei
pen,
mer
besluit Van de Wal: „We bej
len altijd zélf wat we wi]
onderzoeken".
d
Leem
speek
ROB SEBES'Jnvall
ranoia de regering reageert op
het Afrikaans Nationaal Con
gres, de nationalistische orga
nisatie die geïnspireerd wordt
door Mandela. Het ontslag
dient als waarschuwing voor
degenen die het wagen Zuid
afrika een andere orde voor te
schrijven, hoe lichtzinning het
ook bedoeld moge zijn.
Schaamteloos
En dan is er natuurlijk de af
faire Boksburg in de Trans-
vaalprovincie, waar een on
langs gekozen rechtse gemeen
teraad de klok heeft terugge
draaid naar de periode van
schaamteloze blanke overheer
sing. Dat houdt in dat de
weerzinwekkende apartheid
bordjes weer in ere hersteld
zijn, terwijl de regerende Na-
sionale Party (NP) die nog niet
zo lang geleden verwijderd
had. In 1953 was het echter
diezelfde NP die de Wet op de
Gescheiden Openbare Voor
zieningen goedkeurde, waar
de conservatieve gemeentera
den van de Transvaal zich nu
op beroepen.
De Conservatieve Partij doet
nu in feite precies hetzelfde
wat de nationalisten jarenlang
hebben gedaan en in sommige
delen van het land nog steeds
doen. Zo zijn bijvoorbeeld veel
bars, zwembaden, parken en
stranden in steden met een na
tionalistische gemeenteraad
niet toegankelijk voor zwar
ten. Volgens de wet van 1953
hebben gemeentelijke autori
teiten het recht apartheid toe
te passen op openbare voorzie
ningen.
„Exclusief"
Je hoeft niet ver te zoeken
voor goed gedijende voorbeel
den van raciale discriminatie
en dat geldt zelfs voor de toch
vrij liberale West-Kaap. Afge
lopen weekend reed ik langs
een strand, vlakbij het betrek
kelijk apartheid-vrije Kaap
stad, en ontwaarde daar een
bord met de tekst: „Gereser
veerd Strand", en met kleine
re letters eronder: „Gereser
veerd voor het exclusieve ge
bruik van blanken, met uit
zondering van bedienden die
blanke kinderen begeleiden".
Dit laatste is ongetwijfeld een
tegemoetkoming aan de wens
van veel blanken die op va
kantie zijn.
De bevoorrechte strandgan-
gers, allen blanken, lagen te
zonnen of genoten van een
verfrissende duik in de gol-
schermers achter slot en gren
del gezet. De casinobazen ver
lieten het land. Nu, drie de
cennia later, lijkt het alsof
niets de zonde heeft vervan
gen. Alsof dertig jaar Revolu
tie dertig jaar stilstand bete
kent. Maar dit is één van de
tegenstrijdige indrukken die
het socialistische Cuba biedt.
Wie wat verder in Havana
rondkijkt ziet dat tal van
bouwwerken in de steigers
staan. De regering heeft, met
geld van de Unesco, een ambi
tieus renovatieplan opgezet.
Het oude historische centrum
lijkt één groot openluchtmu-
seüm, variërend van het fraaie
Musco de la Revolucion tot de
minder interessante expositie
over de prijzen van de balleri
na Alicia Alonsa.
Havana heeft officieel twee
miljoen inwoners maar her
bergt in werkelijkheid zeker
een kwart van de tien miljoen
Cubanen. In tegenstelling tot
vele andere grote steden in
Latijns-Amerika zijn er geen
krottenwijken en geen bede
laars. Betonnen flatgebouwen
en stenen appartementeif „sie
ren" de entree tot de oude ha
venstad. Zoals de nieuwbouw
in Alamar, een wijk aan de
oostkant van de stad. Hier zijn
meer dan honderdduizend
eentonige maar redelijk com
fortabele flatwoningen neerge
zet, met alle voorzieningen
binnen loopafstand.
In het socialistische Cuba lijkt
leven in de periferie van de
stad aantrekkelijker dan in het
vervallen centrum. Met de
stadsbewoners delen de foren
zen wel eenzelfde gebruik:
wachten. Overal en 24 uur per
dag staan op straat lange rijen
bij de winkels, de warenhui
zen, de restaurants, de nacht
clubs en in het bijzonder de
bushaltes. Want het openbaar
vervoer is in Guba, en zeker in
Havana, volledig ontregeld.
Voedselschaarste
Een groot deel van de rood
witte stadsbussen is uitgeval
len. Technische gebreken door
slecht onderhoud en een te
kort aan nieuwe onderdelen
vormen de belangrijkste oor
zaken. De bussen die nog wel
rijden zijn volgestouwd met
passagiers en bieden niet altijd
de garantie om op de plaats
van bestemming aan te ko
Che's geschriften over de
Nieuwe Mens, die slechts
werkt en handelt voor de ge
meenschap, worden bestu
deerd en geciteerd als waren
zij de bijbel. Deze Argentijnse
arts vult daarmee de religieuze
leegte die de Revolutie deed
ontstaan. Het oppervlakkig be
leden katholicisme was door
de socialistische regering opzij
geschoven en de Afrikaanse
religies bezaten te weinig aan
trekkingskracht. De religies
zijn, hoewel nog altijd sprin
glevend, inmiddels te bewon
deren in een klein museum in
Guanobacoa.
Correctie nodig
Zolang echter nog niet iedere
Cubaan als Che's nieuwe mens
handelt, blijft volgens de auto
riteiten dwang, repressie, con
trole en correctie nodig. Zeker
in de wijk Vedado, waar de
méeste toeristenhotels van Ha
vana gevestigd zijn, wemelt
het van geüniformeerde en ge
heime politie. Contacten tus
sen Cubanen en buitenlanders
worden niet bepaald gestimu
leerd. Hoewel geen enkele wet
deze omgang verbiedt, is voor
autochtonen ondervraging en
enkele uren-verblijf in een po
litiecel vaak het gevolg. Voor
Cubanen die illegaal geld wis
selen blijft het daar niet bij.
Wegens het in bezit hebben
van dollars kunnen deze „jine-
teros" (zwartgeldwisselaars)
twee jaar gevangenisstraf krij
gen.
Ondanks alle sancties worden
buitenlanders voortdurend
aangesproken. „Hey friend,
wanna change" si§sen „jinete-
ros" (altijd jong en vaak zwart)
terwijl ze langslopen en strak
voor zich uit blijven kijken.
Hun koers, vijf tot zeven pesos
voor één dollar, is zeker aan
trekkelijk. De hotels en ban
ken geven niet meer dan 0,8
pesos per dollar.
In de speciale toeristenwinkels
kunnen de dollars besteed
worden. Daar is alles te koop
wat in de normale Cubaanse
winkels niet, mondjesmaat of
in inferieure vorm aanwezig
is: kleding, Franse cosmetica,
geluidsapparatuur, koelkasten
en elektrische fornuizen.. „Dol
lar-apartheid" noemen jonge
Cubanen deze rijk gevulde In-
tertur-shops. Hun ontevreden
heid lijkt net zo hard te groei-
KAAPSTAD De schrij
ver Allen Drury, winnaar
van de Amerikaanse Pul-
litzer-prijs met zijn boek
„Advise and Consent"
(advies en toestemming),
beschreef Zuidafrika ooit
als een „uiterst vreemde
gemeenschap". Een tref
fende omschrijving voor
een land dat zich het afge
lopen jaar kenmerkte
door een reeks merkwaar
dige tegenstrijdigheden.
Zuidafrika werkte actief aan
de vrede in Angola en Nami
bia. terwijl de onderdrukking
in het land zelf toenam.
Sommige fortuinlijke politieke
gevangenen werden vrijgela
ten. Anderen kregen juist
strenge1 beperkingen opgelegd
en „oprechte, vredelievende
leiders van een bevolkings
groep" (om met de woorden
van de Amerikaanse ambassa
deur te spreken) werden ver
oordeeld wegens terrorisme en
verraad.
Er werd, onder het toeziend
oog van de gehele wereld, gra
tie geschonken aan mensen
die ter dood waren veroor
deeld wegens politieke over
tredingen. Vele tientallen an
dere gevangenen wachten
echter de voltrekking van hun
doodsvonnis af in een overvol
le cel. Ze zitten zó opeenge
pakt dat de uitvoerende opper
rechter spreekt van een
„enorm probleem".
Er is sprake geweest van een
„verbrede democratie", maar
dit wordt weer ontkend door
de schorsing van kranten en
de gevangenneming en ver
banning van activisten.
Ontslag
Twee recente gebeurtenissen
verdienen wel,wat meer aan
dacht: het plotselinge ontslag
van het hoofd van één van de
belangrijkste ziekenhuizen" in
heel Afrika en officieel gesoe
bat over de sociale apartheid.
Een gerespecteerde vrouwelij
ke arts, op het hoogtepunt van
haar carrière als algemeen di
rectrice van het Groote
Schuur Hospitaal, waar hart
transplantatie-pionier Chris
Barnard veel van zijn opera
ties heeft uitgevoerd, werd uit
haar functie ontzet. Ze kreeg
een andere baan toegewezen,
die volgens haar collega's een
enorme degradatie is.
Zwarten zijn niet welkom in dit hotel in een Zuidafrikaanse pro
vinciestad dat alleen voor blanken, Indiërs en kleurlingen toegan
kelijk is.
FOTO: AP
Wat heeft dr. Jocelyn Kane-
Berman gedaan?
Ze suggereerde, in een com
mentaar in een weekendkrant,
dat de gevangen zittende
zwarte nationalist Nelson
Mandela, de aangewezen per
soon zou zijn om het land te
regeren. Zo deed ze nog een
aantal andere luchthartige
voorstellen voor het vervullen
van ministerposten, waarbij de
werklustige kabinetslieden die
momenteel die functies bekle
den, niet aan bod kwamen.
Dit ging de heren die het land
en haar ziekenhuis besturen
kennelijk te ver. Ondanks de
regen van protesten van de
medische wereld werd ze op
staande voet ontslagen.
Dit incident illustreert hoe pa-
men: ook zij kunnen tijdens de
rit ineens de geest geven.
Het zijn echter niet alleen de
transportmiddelen waar het
momenteel aan schort. In het
dertigste jaar van de Revolutie
maakt deze enige marxistische
staat van het westelijke half
rond een ernstige economische
crisis door. Met als gevolg be
zuinigingen op elektriciteit en
benzine, schaarste aan alle
daagse huishoudelijke produk-
ten, absurde prijzen voor een
voudige kleding (een Cubaan
se spijkerbroek kost een half
maandsalaris) en voedseltekor
ten. Vlees en vis zijn nauwe
lijks te koop. De Cubanen eten
weer hoofdzakelijk hun tradi
tionele Moros Y Cristianos
rijst met zwarte bonen.
Uit protest tegen de voedsel
schaarste zijn in enkele volks
wijken van Havana katten de
nek afgesneden en opgehan
gen. Een uiterst macabere
grap: de begeleidende tekst zei
dat de beesten uit protest te
gen het magere visrantsoen
collectief zelfmoord hadden
gepleegd.
Net als bij de andere Latijnsa-
merikaanse landen is ook in
Cuba de schuldencrisis de be
langrijkste oorzaak van de
huidige malaise. De staat staat
voor 6,5 miljard dollar bij het
Westen in het krijt en moet de
communistische broederlan
den meer dan twaalf miljard
dollar terugbetalen.
Volgens westerse deskundigen
is Cuba volledig afhankelijk
van de circa vier miljard dol
lar die de Sovjetunie jaarlijks
in 's lands economie pompt.
De Russische olie die Cuba
krijgt in ruil voor vijf miljoen
ton suikerriet is maar voor een
klein deel voor eigen gebruik.
De rest wordt doorverkocht.
Zo is Cuba zonder zelf één
druppel te produceren een be
langrijk olie-exporterend land.
Met alle gevolgen vandien: da
ling van de olieprijzen en de
dollarkoers.
Toerisme moet het tekort aan
westerse valuta opvangen. Dit
jaar rekent Cubatur, het mi
nisterie van toerisme, op zo'n
honderd miljoen dollar aan
toeristische inkomsten. In Va-
radero, een twintig kilometer
lang zandstrand aan de noord
kust, wordt volop gebouwd.
Voor een aantal van deze
nieuwe toeristenhotels zijn
joint-ventures met Spaanse be
drijven gesloten. De Spaanse
hotelmanagers moeten er fei
telijk voor gaan zorgen dat de
rijke badgasten (nu nog voor
namelijk uit de Bondsrepu
bliek en Canada) zo min mo
gelijk van de tekorten op het
eiland merken en zo veel mo
gelijk dollars uitgeven.
In de Granma,' de krant van
de communistische partij, is
weinig over de huidige malai
se te lezen. Juichende, stukken
over succesvolle medische
congressen, over nieuwe trac
toren en over de suikeroogst,
die op de dertigste verjaardag
van de Revolutie de grootste
uit de Cubaanse geschiedenis
Wanbeheer
De staatseconomie die dit alles
mogelijk maakt functioneert
echter vaak inefficiënt. On
verschilligheid en wanbeheer
is overal merkbaar. Omdat
weinig tot geen extra voorde
len te behalen zijn, lijkt inte
resse voor het leveren van
goed werk nauwelijks te be
staan. De voorzichtige liberali
sering die begin jaren '80 werd
ingevoerd is inmiddels afge
schaft. In plaats van financiële
prikkels ligt het accent nu
weer volledig op ideologie.
Che Guevara is nog altijd het
lichtend voorbeeld. De beelte
nis van Fidels strijdmakker in
de Sierra Maestra, die later
door Boliviaanse militairen
werd vermoord, is overal: van
de postzegels en bankbiljetten
tot het immense portret dat de
voorgevel van het ministerie
van binnenlandse zaken siert.
Een videofilm over deze guer
rillero, vertoond in het Museo
de la Revolucion, vormt de de
finitieve heiligverklaring.
moet worden, vullen de ko
lommen van dit dagblad.
Daarmee versterkt deze krant
het contrast dat Cuba biedt.
Want alle economische ellende
ten spijt, ook de verworvenhe
den van de Cubaanse Revolu
tie zijn aanwezig.
„Geen regering heeft meer
voor haar volk gedaan", zei
Fidel Castro dit jaar tijdens
een interview voor het Ameri
kaanse tv-station NBC. Hoe
wel het weinig bescheiden is,
heeft de eerste secretaris van
de communistische partij,
staatspresident en de onbet
wiste leider van het land, wel
licht gelijk.
De kindersterfte is enorm ge
daald, de gemiddelde leeftijd is
gestegen van 55 tot bijna 75
jaar, analfabetisme komt nau
welijks voor, het onderwijs is
voor iedereen toegankelijk, de
gezondheidszorg is gratis en de
hulp aan andere Derde-We
reldlanden is aanzienlijk
(tweeduizend medici zijn uit
gezonden en 24.000 buitenlan
ders, de meesten uit Afrika,
studeren in Cuba). Aan deze
lijst kan nog worden toege
voegd: werk voor iedereen,
distributie van de belangrijk
ste levensmiddelen, ook al zijn
FOTO'S: CHARLOTTE BOS die SchaafS' ,8n he' bestrijden
van raciale tegenstellingen en
macho-gedrag.
