•«Terrorist grijpt vaker naar vliegtuigbom
ÉSfê
rffAAfS MfORL.
,Dit is geen obstructie, maar een protest
nnenland/buitenland
EekbeSoutotit
Aardbeving
in België
GEEN SPRAKE VAN GRIEP-EPIDEMIE
BURGERLUCHTVAART IS KWETSBAAR'
zie-
rVDA EN D66 VOLGEN SOFI-DEBAT VIA INTERCOM
De Graaf: sofi-nummer
tast privacy niet aan
WOENSDAG 28 DECEMBER 1988 PAGINA 7
onderden vermisten
zinken veerboot
IAKA Op de Dhaleswari
rier in Bangladesh zijn wel-
ht honderden mensen ver-
onken na een ramp met een
•terboot.
[ens de politie worden er
dan 250 mensen vermist,
zijn inmiddels vier lijken ge-
rgen; 25 mensen slaagden
zwemmend de wal te be-
>n. Er is nog geen spoor
n de overige opvarenden.
ongeluk gebuerdë bij
unshiganj in centraal Bangla-
sh. De veerboot werd van
iter aangevaren door een
"~itboot en sloeg daarna di-
'tom.
3|Ater
1 ichtl
BRUSSEL In Bélgië
heeft zich gisteren in
de omgeving van Luik
een lichte aardbeving
voorgedaan.
Volgens deskundigen
bereikte die een
kracht van 3,8 op de
schaal van Richter.
De lichte beving heeft,
voorzover bekend,
geen schade aange
richt.
UTRECHT De Geneeskundige
Hoofdinspectie in Rijswijk verwacht
deze week de top van een griep-aanval.
Ongeveer 44 per 10.000 Nederlanders
houden inmiddels het bed. Het aantal
griepgevallen steeg sinds begin decem
ber met 34 zieken per 10.000 mensen.
Toch is er geen sprake van een golf of
zware epidemiè.
„Ik spreek liever van een kleine piek,
een lichte epidemische toename", rela
tiveert dr. J.C. de Jong van het Rijksin
stituut voor Volksgezondheid en Mi
lieuhygiëne te Utrecht.
De gegevens die officieel worden ge
hanteerd, zijn gebaseerd op een weke
lijkse telefoonronde onder vijftig Ne
derlandse huisartsen. Zij geven aan de
Hoofdinspectie door hoeveel griepge
vallen in hun praktijk voorkomen. Hun
gegevens worden „vertaald" voor het
gehele land.
„Opvallend is dat de huidige griep, of
liever influenza, tegelijkertijd over het
hele land de kop op stak. Toch zie je in
de steden met meer dan 100.000 inwo
ners meer griepgevallen dan in de klei
nere steden en op het platteland", aldus
De Jong. „Men spreekt als snel van
griep als er sprake is van een fikse ver
koudheid. Maar influenza staat voor
een combinatie van hoge koorts, hoofd
pijn en spierpijn. Er is dan echt een ge
voel van algehele malaise". Voorts legt
hij uit dat het influenza-virus alleen in
een laboratorium kan worden vastge
steld. De gegevens die door de huisart
sen worden doorgegeven, zijn dan ook
inschattingen, omdat het onmogelijk is
alle gevallen te onderzoeken.
Volgens de bekende Rotterdamse
griep-expert professor dr. N. Masurel
zoekt gemiddeld elk jaar 8 a 10 procent
van de Nederlandse bevolking met
griep het bed op. Daarnaast komt een
zelfde aantal in aanraking met het vi
rus, maar wordt niet echt ziek. Per sei
zoen komen dus ten minste drie mil
joen Nederlanders in aanraking met
het virus, dat het best gedijt in droge
lucht. Dat klimaat ontstaat volgens De
Jong ais het buiten koud is en de ka
chel in de huiskamer hoger wordt ge
zet.
Veel Nederlanders laten zich dan ook
inenten tegen het virus A of B, de
meest voorkomende varianten van in
fluenza. Dr. De Jong legt uit: „De sa
menstelling van de vaccinatie-vloeistof
wordt jaarlijks aangepast, omdat de va
rianten van het virus zich wijzigen.
Daarom komt een commissie van de
Wereld Gezondheidsorganisatie elk
voorjaar in Genève bijeen om vast te
stellen welke variant in het nieuwe sei
zoen wordt verwacht. Daarvoor wordt
onder meer gebruik gemaakt van gege
vens uit Australië en Nieuwzeeland."
Op de vraag of we het ergste nu achter
de rug hebben, antwoordt De Jong
kort: „Het is een onvoorspelbaar virus
en de winter is nog maar net begonnen.
Het is veel te vroeg om daar nu al uit
spraken over te doen".
Filipino's
in vriezer
vissersboot
SYRACUSE De Italiaanse
politie heeft voor de kust van
Sicilië een vissersboot opge
bracht, die veertig illegale Fi-
lipijnse immigranten bleek te
vervoeren in de vriesruimte.
De koelinstallatie was uitge
schakeld. De Filipino's hadden
naar eigen zeggen ieder zes
duizend gulden betaald voor
een vliegticket van Manila
naar Malta en voor de boot
tocht naar de Italiaanse haven
Porto Palo. Volgens de douane
zullen alle veertig immigran
ten naar hun thuisland wor
den teruggestuurd.
zo; D L IIvjIjJ Uj U Gil A V/lilLll iü IVW lh 1 üü/lrlll
kor -
fm
J HAAG Er is een
indering gaande in de
weldsethiek van terro-
ten. Voor moord op
schaal deinzen ze
:s minder terug; waar
islagen vroeger zeer
richt werden uitgevoerd
iken terroristen het
eds meer in geweld te-
r symbolen zoals een
egtuig van een grote
htvaartmaatschappij.
it KAL-vliegtuig dat bij
rma neerstortte was
mbool voor Zuid-Korea,
Boeing van Air India
boven de Atlantische
eaan ontplofte was dat
or India.
heeft er alle schijn van dat
PanAm-toestel (symbool
or de VS) dat vorige week
Schotse Lockerbie
erkwam ook slachtoffer is
vorden van een bomaan-
g. Een vliegtuig is een mak-
lijk doelwit, niet alleen voor
ifessioneel opererende ter-
irorganisaties, ook voor
ateurs. Gecombineerd met
„verwildering van de ge-
fldtoepassing is de stap naar
iruik van de vliegtuigbom
ït zo groot meer", zegt drs.
Visser, verbonden aan het
rdërlands Instituut voor In-
•nationale Betrekkingen
irigëndael. Volgende maand
•rschijnt van Visser het boek
Terrorisme in soorten", waar-
y ook ingaat op het bom-
nbmeen, dat wrang genoeg
Jrl populariteit lijkt te win-
onder terroristen,
ët selectieve element dat
voorbeeld vroèger de Baski-
ïe ETA en het Ierse Repu-
ekeinse Leger in acht na-
in bij de keuze van de
ichtoffers, is het laatste jaar
verwaarloosd doordat bei
de organisaties ook de onge
richte bomaanslag in hun pro
gramma hebben opgenomen,
zoals bleek bij de aanslagen op
de Hypercor-supermarkt in
Barcelona en op de burgers
van het dorpje Enniskillen",
schijft Visser. Hij vraagt zich
af wanneer deze organisaties
het middel van de vliegtuig
bom gaan beproeven. Aansla
gen met zulke bommen komen
vaker voor dan regeringen
willen toegeven, suggereert
Visser. „Vanaf eind november
1987 tot april 1988 zijn drie
Zuidafrikaanse vliegtuigen
neergestort en hoewel het re
gime het stilzwijgen bewaart
omtrent die incidenten, beho
ren aanslagen zeker tot de mo
gelijke oorzaken".
Bedreiging
Shiïtische fundamentalisten
van de Hezbollah-beweging
zwoeren tot voor kort bij ka
ping en gijzeling als het om
aanvallen op de burgerlucht
vaart ging. Maar hun overige
repertoire, waartoe ook zelf
moord-acties met springstof in
vrachtauto's behoren, sluit de
kans op introductie van de
bomaanslag op vliegtuigen be
paald niet uit, meent Visser.
„Voor de burgerluchtvaart
vormen deze ontwikkelingen
een bedreiging". De burger
luchtvaart is volgens Visser
zeer kwetsbaar. De maatschap
pijen worden vaak geaffi
cheerd als „toppunt van natio
naal prestige, effectiviteit en
nauwgezetheid, met als gevolg
dgt staten, hoe hulpbehoevend
ze soms ook zijn, zich het bezit
van een nationale luchtvaart
maatschappij niet laten ont
gaan". Ze zijn vaak het inter
nationale visitekaartje van de
landen, hetgeen hun aantrek
kingskracht voor terroristen
vergroot. Zo werd op 23 juni
1985 het eerste vliegtuigbom-
dreigement omgezet in een
ii ui fin it fi f
1 M-
De DC 10 van TWA, waarin op 2 april 1986 een bom ontplofte die een gat in de wand sloeg waardoor vier passagiers naar bui
ten werden gezogen. foto: pers unie
daad. Een toestel van Air In
dia met 329 mensen aan boord
stortte neer in zee onder de
kust van Ierland. De daders
die een koffer met een bom in
Canada moeten hebben inge-^
checkt zijn nooit gevonden,
maar de verdenking heeft al
tijd gerust op extremistische
Sikhs.
Deze bomaanslag zorgde voor
een nieuw veiligheidspro
bleem. Ter voorkoming van
kaping annex gijzeling gebood
de logica dat alleen de aan
boord komende passagiers en
hun bagage aan controle wer
den onderworpen. „Maar ter
voorkoming van bomaansla
gen schreef dezelfde logica
voor juist de identiteit en ba
gage van passagiers die ver
stek lieten gaan of het toestel
voortijdig hadden verlaten aan
een nauwgezet onderzoek te
onderwerpen", aldus Visser.
Dat bleek bij de aanslag op het
Koreaanse lijndiensttoestel dat
op 29 november 1987 neer
stortte bij Birma, terwijl er
geen vuiltje aan de lucht was
en er geen technische proble
men waren. Kort na de ramp
wees razendsnelle elektroni
sche communicatie uit dat
twee passagiers met een Ja
pans paspoort, een man en een
vrouw, in Abu Dhaby het toe
stel hadden verlaten en dat
ten minste één van beiden met
een vals paspoort reisde. Bij
hun ontdekking slaagde de
man erin zelfmoord te plegen;
de vrouw werd in het zieken
huis in leven gehouden, waar
ze al vlot bekende. Het tweetal
Noordkoreaanse agenten
die Zuidkorea wilden tref
fen had de terreurdaad vol
gens auteur Visser zeer klun
gelig maar toch effectief uitge
voerd. „Als zelfs terroristisch
amateurisme het welslagen
van een dergelijke bomaanslag
niet in de weg bleek te staan,
hoe succesvol zou zo'n operatie
dan wel kunnen worden vol
tooid met een professionele
aanpak. In het relatieve ge
mak waarmee het middel kan
worden aangewend schuilt een
groot gevaar voor de burger
luchtvaart".
Buiten schot
De methode van het meegeven
of achterlaten van een bom
door een dader die buiten
schot blijft, werd ook gebruikt
bij het incident met het TWA-
vliegtuig waarin op 2 april
1986 onderweg van Rome naar
Athene een bom ontplofte. De
bom, verborgen in een hand
bagage die onder een stoel was
achtergelaten bij een eerdere
vlucht, ontplofte terwijl het
toestel op 3000 meter hoogte
vloog. Vier mensen werden
door een gat in de romp naar
buiten gezogen en overleefden
het gebeuren niet; het toestel
kon een geslaagde noodlan
ding maken.
Onderzoekers stelden dat de
Libanese vrouw May Elias
Mansour verantwoordelijk, die
eerder op de dag stoel 10 f be
zette waar later de bom ont
plofte. Zij heeft echter alle be
trokkenheid in alle toonaar
den ontkehd. „De explosie in
het TWA-toestel was één van
de vele aanslagen die de
wraakzucht van de Ameri
kaanse regering opwekten en
haar tot het besluit brachten
een vergeldingsactie te onder
nemen tegen de als terroristi
sche aanstichter gebrandmerk
te Libische leider Khadaffi",
analiseert Visser.
Hij vraagt zich nu nog af of de
beschuldigingen aan het adres
van de Libanese Mansour wel
terecht zijn geweest. Het kan
immers ook zijn geweest dat
één van de vier slachtoffers te
goeder trouw (dodelijke) hand
bagage van iemand had mee
genomen.
Zo verstopte de Palestijn Ne-
zar Nawaf Mahsur Hindawi in
Londen op 17 april 1986 een
bom in de handbagage van
Scanner
Heimann GmbH in Wies-
baden (een dochter van
Siemens) heeft een nieuwe
scanner ontworpen, die
een grote rol moet gaan
spelen in de terreurbestrij
ding. De HI-CAT maakt
materialen in bagage op
een kleurenmonitor zicht
baar in drie groepen, die
zich onderscheiden naar
atoomgewicht. Voorwer
pen met een atoomgewicht
van minder dah tien wor
den op de monitor zich-
baar als oranje. Tot deze
groep behoren onder meer
de explosieven. Materialen
als aluminium (middel
zwaar atoomgewicht) wor
den groen, zware elemen
ten als lood, chloor en ti
taan worden op de moni
tor zichtbaar als blauw.
zijn aanstaande (en zwangere)
vrouw, voordat zij in een El
Al-toestel naar Tel Aviv zou
vliegen. Gelukkig werd de
boze opzet nog op de luchtha
ven ontdekt, maar het is dui
delijk dat terroristen ook
nietsvermoedende mensen ge
bruiken om aanslagen te ple
gen. Met het meegeven van
een pakje blijf je als misdadi
ger buiten schot. Dat geldt niet
alleen in het drugsvervoer,
waar vooral jongeren zonder
dat ze het weten gebruikt wor
den als koerier. In 1976 had
den enkele Palestijnen ge
tracht een koffergrammofoon
met explosieve inhoud mee te
geven aan twee vrouwelijke
Britse toeristen op hun vlieg
reis van Rome naar Tel Aviv.
Het complot werd tijdig op de
luchthaven ontdekt.
ARJEN VAN DER SAR
EN HAAG De gehele
ipositie in de Eerste Ka-
er was gisteren afwezig
j het debat over het soci-
-ijbl-en fiscaal nummer.
"EP gehele oppositie? Nee,
ln lid van D66, mr. J.F.
lastra van Loon, teken
de presentielijst wèl.
I aardoor werd het aantal
indtekeningen gebracht
^1) .41 ofwel 3 meer dan
^bdig voor de senaat om
^kunnen vergaderen,
ee andere oppositionele se-
oren blijken eveneens aan-
mevrouw H. M. Gelder-
Lankhout (D66) en W.
in de Zandschulp (PvdA). Zij
lgen de gedachtenwisseling
waarnemer, via de inter-
m in een fractiekamer. Van
aar deze onverwachte aan-
ezigheid? Wil de oppositie op
ze wijze het verwijt ontze-
iwen dat zij zich schuldig
maakt aan obstructie en dus
aan uitholling van ons demo
cratisch bestel?
Beide Eerstë-Kamerleden wij
zen die gedachte enigszins ver
ontwaardigd van de hand. Me
vrouw Gelderblom haast zich
uit te leggen dat haar partijge
noot Glastra van Loon gehan
deld heeft uit „puur vriend
schappelijke overwegingen".
Toen Van Loon vorige week
van de CDA'er prof. D. Kui
per hoorde dat deze in ernstige
persoonlijke moeilijkheden
zou komen als hij tijdens de
kerstvakantie toch in de Eer
ste Kamer moest zijn, besloot
hij onmiddellijk voor hem te
gaan tekenen".
Hanneke Gelderblom en Wil
lem van de Zandschulp zijn
blij dat de zaken zo zijn gelo
pen. „Want het ging ons er he
lemaal niet om de vergadering
onmogelijk te maken", zegt de
PvdA'er. „Als we dat hadden
willen doen, zouden we niks
gezegd hebben. Dan zouden
die negen CDA' en VVD'ers
rustig op vakantie zijn gegaan
en zou er dus niet vergaderd
hebben kunnen worden. Door
onze actie aan te kondigen, bo
den we de leiders van de rege
ringsfracties de gelegenheid
hun troepen te verzamelen.
Van onze kant was er dus al
leen sprake van een protest
actie".
Weerzin
Het woord vakantie is geval
len. En dat brengt Hanneke
Gelderblom ertoe haar weer
zin uit te spreken tegen „al die
verhalen over die zielige
CDA'ers en VVD'ers die nu
thuis moesten blijven". Ze
doelt met name op de berich
ten dat voorzitter Piet Steen
kamp nu de Kerst niet met
zijn kleinkinderen in Singapo
re kon doorbrengen. De D66-
senator wijst erop dat haar col
lega's tenminste nog uit vrije
wil op 'derde kerstdag' naar
het Binnenhof zijn gekomen.
lUSKE EN WISKE OE KOMIEKE COCO
\Jk moet mr van de dommr
\GM dit hruth leef in i'n piuht ,'J
\jiet brandewijn
(c) Standaard Uitgeverij, Antwerpen-Weesp
„Maar dat geldt niet voor het
personeel. Die mensen dien
den er eenvoudig te zijn. Dat
mag men zich ook weieens re
aliseren".
Van de Zandschulp probeert
het gesprek een andere kant
uit te krijgen. Volgens hem
heeft het weinig zin dat de ene
groep senatoren de andere
groep verwijten maakt. „De
schuld ligt ergens anders, na
melijk bij de regering. Die
denkt dat zij de Eerste Kamer
wel naar haar hand kan zet
ten. En tot nu toe terecht.
Keer op keer is de meerder
heid gezwicht voor de argu
menten van een minister of
staatssecretaris dat een be
paald wetsontwerp per se voor
1 januari behandeld moest
zijn".
Soms is dat toch ook terecht.
De oppositie heeft zich toch
ook niet verzet tegen de aan
staande verlaging van de btw.
Van de Zandschulp: „Nee en
dat geldt voor nog een hand
vol andere wetsontwerpen.
Maar u moet een verschil ma
ken tussen min of meer tech
nische wijzigingen en zaken
van meer principiële aard. De
invoering van het sofi-num-
mer is een gebeurtenis van in
grijpende aard. Mijn fractie
vond dat zoiets niet zonder
schriftelijke voorbereiding
kan. Wij hadden namelijk nog
heel wat vragen die op een de
gelijke wijze en niet zo even
uit de losse pols door staatsse
cretaris De Graaf in het debat
beantwoord kunnen worden".
Nu u niet deelneemt aan het
debat, worden die vragen mis
schien niet eens gesteld.
„Ik weet het. Ik weet het. Ons
optreden heeft ook schaduw
zijden. De stemmen van PvdA,
D66, PPR. PSP en CPN wor
den vandaag niet gehoord. En
dat is jammer. Ik vlei me met
de gedachte dat ik als woord
voerder van mijn fractie een
aantal behartenswaardige op
merkingen had kunnen ma
ken".
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG - Ook staatssecretaris De Graaf (sociale zaken) liet
bij de behandeling van het sofi-nummer weten ongelukkig te
zijn met de gang van zaken rond het wetsontwerp. „Ik voel me
enigszins verscheurd. Aan de ene kant is er sprake van een on
bevredigende situatie omdat een deel van de senaat niet aanwe
zig is bij de behandeling van een wet waar zij (met uitzondering
van klein links) wel mee instemmen. Aan de andere kant ben ik
blij dat het debat nu toch voor 1 januari wordt afgerond". Vol
gens De Graaf stonden er te grote belangen op het spel. Uitstel
zou volgens hem tot zowel financiële- als uitvoeringstechnische
problemen hebben geleid.
De aanwezige fracties van CDA, VVD en klein rechts gingen
overigens gisteren akkoord met beide wetsontwerpen. Minister
Korthals Altes stemde in met een motie, ingediend door klein
rechts en gesteund door enkele CDA- en VVD-senatoren, waar
in werd aangedrongen op eenzelfde bescherming van „geneti
sche gegevens" als de bescherming van de persoonlijke informa
tie die nu bij wet geregeld wordt. Het gaat daarbij om medische
gegevens die bekend zijn bij artsen, werkgevers, overheid en
verzekeringsmaatschappijen.
De senaat aanvaardde eveneens zonder grote wijzigingen de in
voering van het sociaal-fiscaal nummer. Het sofi-nummer maakt
deel uit van een nieuw op te zetten administratie in de sfeer van
de sociale zekerheid en de belastingwetgeving. Het doel van de
nieuwe administratie is gericht op een snelle uitvoering van de
sociale verzekerihgen, het uitwisselen van gegevens tussen de
verschillende uitvoeringsorganen, de bestrijding van fraude en
het sneller uitwisselen van beleidsinformatie.
De Graaf slaagde erin de in de Eerste Kamer heersende onge
rustheid over de bescherming van privacy, die door invoering
van een sofi-nummer in geding zou kunnen komen, weg te ne
men. Met name VVD-senator Heijmans had daarop in het debat
in beeldende bewoordingen aangedrongen: „Heeft de staatsse
cretaris ergens een potje met virus staan of een pondje buskruit
in voorraad om het hele bestand op te blazen wanneer we een
herhaling van mei '40 zouden beleven?". Volgens de staatssecre
taris kan bescherming van de persoonlijke levenssfeer voldoen
de worden gewaarborgd.
Voorzitter Steenkamp van de Eerste Kamer is voorstander van
een regeling waardoor de Kamer sneller van de regeringsplannen
op de hoogte wordt gesteld. Gisteren moest hij een ingelaste
vergadering leiden waarbij de oppositie ontbrak.
foto: cees verkerk
Vrije-tijdspolitici
Hanneke Gelderblom voegt
daaraan toe. „En u mag ook
niet vergeten dat leden van de
Eerste Kamer vrije-tijdspolitici
zijn. Wij worden geacht slechts
één dag per week aan dit werk
te hoeven besteden. Als ik het
sofi-debat goed had willen
voorbereiden, had ik dat
's nachts moeten doen!"
„Nu zegt men in CDA- en
VVD-kring dat we de stukken
al drie maanden in huis had
den. Dat was ook zo, maar als
woordvoerder van een kleine
fractie moet je je in erg veel
zaken verdiepen. Je maakt dus
een volgorde en daarbij houd
je je uiteraard aan de agenda.
Daarop stond dat 'sofi' pas
eind januari aan de orde zou
komen. We hebben nog aange
boden de behandeling te ver
vroegen naar 3 januari. Maar
ook dat vond men niet vol
doende. Ja kijk, het houdt een
keer op".
Bent u niet bang dat de ver
houdingen tussen de fracties
onnodig verscherpt worden?
Voorzitter Steenkamp spreekt
van een slechte dag voor de
Eerste Kamer.
Van de Zandschulp: „Nee, ik
ben daar niet bang voor. We
hebben u verteld over Glastra
van Loon. Daaruit blijkt dat
we de zaak niet echt op scherp
wilden zetten. We wilden het
niet aan laten komen op de
laatste man. Als Van Loon net
het quorum (helft plus één)
had volgemaakt, dan hadden
wij dat niet erg gevonden. Het
ging ons om het afgeven van
een signaal. Ik denk dat dat
gelukt is. Kijk maar naar het
Schiphol-wetje van minister
Korthals Altes. De Kamer is
niet bezweken voor zijn druk
om dat ook nog even voor
Nieuwjaar te behandelen. En u
zult inmiddels ook wel ge
hoord hebben van het initia
tief van het college van senio
ren (fractieleiders plus kamer
voorzitter Steenkamp) om het
reglement van orde te wijzi
gen. Als dat gebeurt, zal het
niet langer mogelijk zijn tegen
de zin van een grote minder
heid wetsontwerpen zonder
schriftelijke voorbereiding te
behandelen en te aanvaar
den".
Terwijl Van de Zandschulp
deze woorden uitspreekt,
klinkt de stem van de vVD'er
H.F. Heijmans door de spea
ker. Hij verklaart dat zijn frac
tie met de grootst mogelijke te
genzin aan het debat deel
neemt. Hij legt de schuld bij de
Sociale Verzekeringsraad, die
heeft gedreigd dat de operatie-
Oort (verlaging en vereenvou
diging van belastingen) in ge
vaar komt als het sofi-num
mer niet op 1 januari 1989 in
gevoerd zou worden. En bij
staatssecretaris De Graaf die
zich niet genoeg ingespannen
zou hebben om de SVR lot an
dere gedachten te brengen.
Dat brengt Heijmans tot de
uitspraak: „Dat was eens, maar
nooit weer!".
RIK IN T HOUT
