Overlevenden in Armenië
vacht tweede grote klap
Zomervakantie S()
Franco hielp Mossad met
smokkelen joden uit Afrika
Macaber spel met Franse meisjes
Britten vragen regering
Afghanistan op te stappen
leeftijdsgrens
vliegtuigen inzet
elle discussies
Uitvoerend Comité PLO steunt Arafat
4 1
UITENLAND
CcidócSoiwant
WOENSDAG 28 DECEMBER 1988 PAGINA 5
sen referendum
per Fidel Castro
[VANA De Cubaanse regering
eft gisteren het voorstel belachelijk
naakt om „naar analogie van Chili"
referendum te houden over het al
niet aanblijven van president Fidel
stro. Het voorstel is gedaan door 175
baanse intellectuelen in Cuba en
de ondertekend door 200 Europeanen
Amerikanen. Het werd in Parijs ge-
bliceerd ter gelegenheid van dertig
Cubaanse revolutie. Directeur Lo-
del Amo van het Cubaanse ministe-
voor externe betrekkingen verklaar-
„Dit referendum hebben wij al der
jaar geleden gehouden. Een vergelij-
tussen het regime van Pinochet en
!ubaanse revolutie is absurd".
India en Pakistan
willen betere relatie
ISLAMABAD De Pakistaanse pre
mier Benazir Bhutto ontvangt deze
week in de Pakistaanse hoofdstad Isla
mabad haar Indiase collega Rajiv Gan
dhi om besprekingen te voeren over de
betrekkingen tussen India en Pakistan.
Het is het eerste officiële bezoek van
een Indiase regeringsleider aan Islama
bad in bijna dertig jaar. Bhutto en Gan
dhi zeggen de relatie tussen hun landen
te willen verbeteren. Sinds hun onaf
hankelijkheid in 1947 staan India en Pa
kistan op gespannen voet met elkaar én
voerden zij drie oorlogen. Vorig jaar nog
vonden er op de besneeuwde bergtop
pen in het grensgebied in Kashmir
schermutselingen plaats tussen Paki
staanse en Indiase militairen.
Diplomatiek overleg
over atoomschandaal
BONN Het Westduitse ministerie
van buitenlandse zaken heeft de am
bassadeur van Pakistan in Bonn om
uitleg gevraagd over de rol van diens
ambassade in de illegale levering van
Westduitse nucleaire apparatuur aan
Pakistan. De Pakistaanse ambassa
deur, Mahdi Masud, werd door het
ministerie ontboden bij onderminister
Jürgen Sudhoff. Volgens de krant
„Welt am Sonntag" waren de ambas
sades van Pakistan in Bonn en Parijs
betrokken bij de leverantie door twee
Westduitse ondernemingen aan Pa
kistan van materiaal dat gebruikt kan
worden bij de produktie van kernwa
pens. De twee ondernemingen zijn
beide in Frankfurt gevestigd.
(Van onze correspondent Bob van Huët)
PARIJS De aangekondigde vrijlating door
de Palestijnse terreurgroep van Abu Nidal van
de twee Franse zusjes Marie-Laure (7) en Virgi-
nie (6) Valente begint steeds meer te lijken op
een herhaling van het macabere spel dat de ter
roristen al rond Kerstmis 1987 opvoerden.
Ook toen werd beloofd dat de kinderen, die sa
men met hun moeder en vijf Belgische vrien
den in gijzeling werden genomen, snel zouden
vrijkomen. Dat gebeurde niet. Recente verkla
ringen van Abu Nidal-woord voerder Walid
Khaled dat de meisjes reeds „onderweg waren
naar Frankrijk", werden gisteren vanuit Bay-
rut herroepen. „Virginie en Marie-Laure zijn
nog steeds in Libanon", heette het nu. Hun vrij
lating zou deze keer zijn vertraagd omdat terro
ristenleider Abu Nidal persoonlijk „vaarwel
wilde zeggen" tegen de kinderen.
Bij pessimistische waarnemers groeit de vrees
dat het de terroristen allemaal te doen is om
een „reclamecampagne" in de westerse media.
Door telkens tegenstrijdige berichten naar bui
ten te brengen zou Abu Nidal de aandacht zo
lang mogelijk op zich hopen te vestigen. Vol
gens de laatste geruchten in Frankrijk zouden
Marie-Laure en Virginie deze week naar het
„neutrale" Algerije worden overgebracht en
van daaruit naar Marseille vliegen, de woon
plaats van hun vader, Pascal Bétille. Niet uitge
sloten wordt dat Catherine Valente, de even
eens gegijzelde moeder van de meisjes, haar
kinderen niet wil laten vertrekken. Gescheiden
van haar man, zou zij zich altijd hebben verzet
tegen een toewijzing van de meisjes aan de va-
Vijftien nieuwe
ministers in
Japans kabinet
TOKIO Premier Noboru Takeshi
ta van Japan heeft gisteren de 76-ja
rige Takashi Hasegawa benoemd to
minister van justitie. De benoeming
van Hasegawa wordt als opzienba
rend bestempeld en verklaard ui
een schandaal rond ongeregistreerd
aandelen van een onroerend-goed
firma. De affaire heeft al tot het ont
slag geleid van een aantal invloedrij
ke zakenlieden en politici, onder wi
minister van financiën Kiichi Miya
zawa. Takeshita benoemde in totaa
twintig ministers, onder wie vijftier
nieuwkomers.
1ZNI De fysiothera-
•ruimte van ziekenhuis
mer 3" in het Ar-
nse vakantieoord Ar-
ii ligt bezaaid met pop-
in, kleurpotloden en au-
otjes. Donkere kinder-
is rennen heen en weer,
chen, spelen. Zo op het
irste gezicht lijkt het een
olijk tafereeltje. Maar
hijn bedriegt. Deze kin-
tren speelden op 7 de-
•mber in hun kleuter-
hooltje in Leninakan,
>itak of Kirovakan toen
»eens de aarde beefde,
eel van hun speelkame-
iadjes vonden een graf
ider het puin.
okar Charoetsoenjan, die als
irpleegster in deze geïmpro-
seerde kleuterschool van het
ekenhuis werkt, zegt dat de
leeste kinderen 's nachts niet
apen en veel huilen. De her-
inering aan wat er met hun
is gebeurd staat de kin
deren nog te helder voor de
geest. „Ze zijn voortdurend
bang dat dit gebouw ook
opeens instort", zegt ze.
Psychologen zijn inmiddels be
gonnen met de behandeling
van tienduizenden geëva-
cueerden van de aardbevings
ramp. Velen zijn onderge
bracht in plaatsen zoals Arzni.
Volgens de psychologen zullen
de overlevenden de eerste
shock angst voor hoge ge
bouwen en harde geluiden
redelijk snel te boven komen.
Bij veel van hen zal zich dan
echter een tweede „aardbe
ving" voordoen; een psychi
sche klap, die veroorzaakt
wordt door het toenemende
besef dat hun huizen en steden
zijn verwoest en dat sommige
familieleden misschien nooit
gevonden zullen worden.
Diepe depressie
„Aanvankelijk lijkt het alsof
er niets met hen gebeurd is",
legt dr. Fjodor Konkov uit. Hij
is een uit Moskou afkomstige
psycholoog die vrijwillig hulp
verleent aan de Armeense
„Dan, als de eerste
gevaren eenmaal geweken
zijn, beginnen mensen het
werkelijk te ervaren". Konkov
werkt in Moskou bij een zelf
moord-preventie centrum en
zijn ervaring op dat gebied
komt in Armenië goed van
pas. Een groot aantal overle
venden zal in een diepe de
pressie terecht komen en er
zullen zeker mensen zijndie
niet meer verder willen leven.
„Ik denk dat het katastrofale
proporties zal aannemen",
voorspelt hij.
Geen van de psychologen die
in de evacuatiecentra werk
zaam zijn, hebben ervaring
met een ramp van dergelijke
omvang. Maar zij menen allen
dat psychiaters en psychologen
uit andere landen, met name
Armeniërs die in het buiten
land wonen en werken, hen
enorm zouden kunnen helpen
bij dit probleem.
Kort na de ramp verschenen
berichten in de Sovjetpers dat
echtparen buiten Armenië
zich zouden kunnen aanmel
den om de wezen te adopteren.
De Armeniërs zelf, die een bij
zonder hechte familieband
hebben en meestal in grote fa-
mielies bij elkaar wonen, ver
werpen dat idee. „Armeense
kinderen horen thuis in Ar
menië", zegt Vachan Atjan,
adjunct-directeur van hét Kin
derfonds in Jerevan.
Trillen
Ondanks hun steeds terugke
rende angsten zijn de kinderen
uit ziekenhuis „Nummer 3"
opvallend rustig en direct
wanneer Gokar Charoetsoen
jan hen vraagt wat er gebeur
de tijdens de aardbeving.
„We waren plaatjes aan het in
kleuren", vertelt een klein
meisje uit Leninakan, waar
tachtig procent van alle gebou
wen werd verwoest. „Toen al
les begon te trillen, renden we
naar buiten. De trap bleef
heel, dus iedereen kon het ge
bouw uitkomen".
Soms vragen de kinderen
Charoetsjoenjan waar hun ou
ders blijven. „Dan zeggen we
dat ze wel komen, maar dat ze
een nieuw huis aan het bou
wen zijn, of dat ze in het zie
kenhuis liggen", aldus de ver
pleegster. Vertegenwoordigers
van het Armeense Kyider-
fonds, een liefdadigheidsinstel
ling die pogingen coördineert
om de uit elkaar gedreven fa
milies weer bijeen te brengen,
zeggen niet te weten hoeveel
kinderen nu eigenlijk allebei
hun ouders hebben verloren.
Psychologen geloven dat de
psychische gevolgen van de
aardbeving op de lange ter
mijn minder ernstig zullen zijn
voor kinderen dan voor vol
wassenen. „Een kind zal het
zich herinneren als een tijd
waarin er weinig te eten was,
toen er iets gebeurde dat onge
woon en nogal eng was", ver
klaart Vladimir Panoesjkin,
een andere psycholoog uit
Moskou. „Volwassenen zullen
daarentegen nooit kunnen
vergeten dat ze vrienden en
familieleden hebben verloren
en hoe hun huizen en bezittin
gen in één klap werden weg-
Terwijl hun ouders in de puinhopen van
spullen van waarde proberen te vinden, i
„open haard" op hen wachten.
DEN HAAG Op
gironummer 797
voor Armenië is ir -
middels vijf miljoe i
gulden binnen. Mt
dit geld zijn onde
meer dekens, slaap
zakken, kookset
tenten en allesbrar -
ders gekocht di
gisteren met eet
door het Rod
Kruis gecharter I
vliegtuig naar de
Armeense hoofc -
stad Jerevan zij
gebracht.
Pe Armeense aut< -
riteiten hebben d
namen van 70.00
mensen verzamel J
die sedert de aarc -
beving drie weke i
geleden als vermi: t
gelden. Het officiël
dodencijfer van d
aardbevingsramp
blijft echter o
55.000 staan omd; t
de autoriteiten no'j
geen definitief d< -
dencijfer beken
willen maken zc
lang er nog dagt -
kinderen bij de *Öks lijken va
slachtoffers geboi -
FOTO: AP gen worden.
I Leninakan nog
LONDEN/KABUL De gevoerd met Rabbani en in de Sovjetunie om tot ee
Britse minister van bui- de AtShaanse vreedzame oplossing te k.
WASHINGTON Is er
>rake van toeval of
reigt er werkelijk ge-
aar? Een serie voorvallen
raarbij oudere Ameri-
aanse passagiersvliegtui-
en betrokken zijn heeft
de Verenigde Staten tot
nrust geleid, ondanks de
eruststellingen van de
ichtvaartmaatschappijen.
nkele dagen na het neerstor-
de Boeing 747 van Pan
het Schotse plaatsje
ockerbie dreigt het debat
1135/1
Bedroefde"
Vbu Nidal
intkent aanslag
(Vervolg van de voorpagina)
AYRUT Fatah-Revölutio-
laire Raad, de extremistische
'alestijnse groep onder leiding
an de terrorist Abu Nidal,
171/4 leeft gisteren in een verkla-
411/2 ing bekend gemaakt „pijnlijk
edroefd" te zijn door het on-
eluk de Amerikaanse
loeing 747 in Schotland.
521/4 Woordvoerder Atef Abu Bakr
505/6 ei dat Fatah-Revolutionaire
laad „zijn condoléances aan-
iiedt aan de families van de
ie in deze ramp om-
Ii Vamen". Het lijkt erop dat
e groep met die verklaring de
erichten wil ontzenuwen dat
e groep van Abu Nidal een
omaanslag heeft gepleegd op
et toestel.
over de leeftijdsgrens voor
burgerluchtvaartmachines te
veranderen in gekrakeel.
Vooral nadat maandag een
oude Boeing 727 van Eastern
Airlines in Charleston een
noodlanding moest maken
toen door het plotseling on-
staan van een gat in de romp
op een hoogte van 10 km de
luchtdruk in het toestel weg
viel, zodat de inzittenden tij
dens de versnelde daling zuur
stofmaskers moesten gebrui
ken.
Het dagblad Los Angeles Ti
mes publiceerde vorige week
indrukwekkende rapporten
die aangaven dat de Boeing
die in Lockerbie neerstortte,
in zijn 18-jarig bestaan een
groot aantal mechanische ha
peringen, waaronder barsten
en corrosie op de belangrijkste
onderdelen, vertoond had. Net
als de Boeing 727 in Charles
ton.
Met name de maatschappijen
Northwest en Eastern Airlines
zouden het onderhoud van
hun vliegtuigen niet zo nauw
nemen. In een rapport over
Northwest Airlines staat onder
meer dat de maatschappij geen
lijsten bijhoudt van bepaalde
.reparaties en vliegtuigen die
niet in goede staat zijn toch in
zet.
De gemiddelde leeftijd van de
Amerikaanse burgerlucht-
vaarttoestellen is in een paar
jaar opgelopen van 10,2 naar
12,5 jaar. Vliegtuigontwerpers
houden staande dat de moder
ne passagiersmachines, mits
goed onderhouden, een gemid
delde levensduur hebben van
twintig jaar.
In Pakistan demonstreerden 100.000 Afghaanse vluchtelingen tegen de Sovjetinterve#itie in hun
vaderland, die gisteren precies negen jaar geleden begon.
FOTO: EPA
LONDEN/KABUL De
Britse minister van bui
tenlandse zaken Geoffrey
Howe heeft de Afghaanse
regering in Kabul opge
roepen zo snel mogelijk op
te stappen om onnodig
bloedvergieten te voorko
men.
Verzetsstrijders hebben giste
ren raketaanvallen uitgevoerd
op twee steden in Afghanistan.
Bij de acties, die samenvallen
met de negende verjaardag
van de invasie van de Sovjetu
nie in het land, zijn ten minste
twee mensen om het leven ge
komen en 13 anderen gewond
geraakt. Het was de eerste
aanval op Kabul in de laatste
zes weken. De aanvallen vol
gen op enkele dagen van druk
diplomatiek overleg over Af
ghanistan. In een poging de
impasse over de terugtrekking
te doorbreken heeft de Sovjet
unie in Saudiarabië overleg
gevoerd met Rabbani
Rome met de Afghaanse
koning.
Het Afghaanse leger heeft ge
dreigd met een massale aanval
tegen een guerrillaleider die
de strategische Salang-pas ten
noorden van Kabul beheerst,
wanneer het hij niet „zeer
snel" ingaat op het vredesaan
bod van de regering. Dit zou
kunnen duiden op voorberei
dingen van de Sovjetunie om
de teruggtrekking van de in
vasiemacht te voltooien.
De Amerikaanse president
Reagan eist dat de Sovjetunie
zich aan zijn belofte houdt om
voor 15 februari al zijn troe
pen uit Afghanistan te hebben
teruggetrokken. „Zelfs nu nog
gaan de Sovjets door met of
fensieve. militaire operaties in
Afghanistan. De introduktie
van nieuwe wapens en de op
voering van het gebruik van
Sovjet-gevechtsvliegtuigen bij
bombardementen roepen vra
gen op over de goede wil van
de Sovjetunie om tot ee i
vreedzame oplossing te k< -
Reagan.
De Sovjetunie heeft zich ge
houden aan het eerste dee
.van de akkoorden van Genè
ve: op 15 augustus was de heli t
van de troepenmacht, 50.00
man, uit Afghanistan terugge
trokken. Maar daarna schortt
Moskou de terugtrekking o|
vooral omdat het Afghaans
verzet zware aanvallen blee
uitvoeren op het Afghaans
regeringsleger en op de Sovje -
troepen. Moskou houdt no
steeds vol dat op 15 februai t
de laatste Russische solda; t
Afghanistan zal hebben verlf
ten. Dan zal de strijd om d
macht uitgevochten moete i
worden tussen de regering va
president Najib en het ver<
nigde islamitische verzet. He t
verzet heeft al aangekondig 1
dat het absoluut niet wil dat i i
de toekomstige regering va i
Afghanistan communisten zu
len zitten.
BAGHDAD Het Uit
voerend Comité van de
Palestijnse Bevrijdingsor
ganisatie PLO heeft na
een drie dagen durend be
raad in de Iraakse hoofd
stad zijn steun uitgespro
ken voor de uitlatingen
die PLO-leider Yasir Ara
fat in Genève heeft ge
daan.
,De toespraak van broeder
Yasir Arafat voor de speciale
vergadering van de Verenigde
zijn pers-
Naties in Genève e
verklaring daar zijn in lijn met
de.besluiten van de Palestijnse
Nationale Raad PNC", luidt de
verklaring van het comité.
Het Israëlische plan om in de
bezette gebieden plaatselijke
verkiezingen te houden en die
gebieden een beperkte vorm
van autonomie te verlenen
werd door Arafat en het comi
té verworpen.
Arafat noemde het voorstel
„een ongevraagd handelspro-
dukt in een stagnerende
markt". Premier Yitzhak Sha
mir van Israel „zou moeten
begrijpen dat hij ons het Camp
David akkoord niet in de
maag kan splitsen nadat ieder
een het heeft verworpen", al
dus Arafat. In Camp David in
de VS besloten Israel en Egyp
te in 1979 dat de Palestijnen in
de Gazastrook en op de Weste
lijke Jordaanoever beperkte
autonomie moesten krijgen.
Gisteren verklaarde de Egyp
tische president Hosni Muba
rak geen bezoek aan Israel te
brengen, tenzij Israel zich be
reid toont te onderhandelen
met de Palestijnse Bevrijdings
organisatie PLO. Door het
stellen van die voorwaarde
heeft Egypte een nieuw con
tact met Israel op het hoogste
niveau zeer onwaarschijnlijk
gemaakt.
(ADVERTENTIE)
0p 7 januari, 4 en 18 lebruari verschijnt deze krant met extra pagina's over
V
Het Nederlands Bureau voor Toerisme verwacht in het komende jaar een verdere stij
ging van binnen- en buitenlandse reizen. Op drie zaterdagen worden onze lezers getip
over populaire en exclusieve reis- en verblijfsmogelijkheden. En wat voor reisbestem
mingen hebt hen te bieden?
Ronald te Boekhorst, bereikbaar onder nummer 071 122 244, informeert u graag nade
over de adverteermogelijkheden op deze speciale pagina's.
£eidx^Sdu/ia/nJt
57) Ja, professor Lupardi heeft het goed gehoord: er loopt
op het dak van de han9ar- Wie zal hem hier nu nog dur-
hier dwarsbomen? Ah, het is die ontsnapte gevangene. Dat die
De prei het nog waagt in zijn nabijheid te komenl O, hij hijst zijn
iltrusting naar boven. Maar dét zal zijn ondergang worden. Lu-
lardi en Yoto springen naar voren en met hun volle gewicht gaan
f 4 aan een touw hangen, Rob naar beneden sleurend. Maar een
zeeman laat zich zo gauw niet vangen. Wel heeft Rob even zijn
evenwicht verloren, maar dan weet hij zich vast te grijpen, neemt
zijn mes en snijdt met één ruk het touw door. Dan vlucht hij over
het dak. Hij heeft geen enkel wapen bij zich, maar torst alleen
het gouden harnas mee. Het is een moeilijke tocht, maar tenslot
te bereikt hij via een tuidraad het atomatorium. Zal hij professor
Lupardi vóór kunnen zijn?
JERUZALEM De Is
raëlische geheime dienst
Mossad heeft in de jaren
zestig met de Spaanse dic
tator Franco samenge
werkt om ongeveer 76.000
joden uit Noord-Afrika te
smokkelen.
Isser Harel, het toenmalige
hoofd van de geheime dienst,
zei gisteren tijdens een lezing
aan de Ben Gurion Universi
teit dat Israel in de jaren vijf
tig geheim agenten naar
No#rd-Afrika had gestuurd
om met behulp van plaatselij
ke joodse jongeren een klan-
destien emigratie-netwerk op
poten te zetten. De illegale
emigratie kwam in 1960 op
gang en duurde tot 1963. In die
periode smokkelde Israel
101.000 joden uit Noord-Afri
ka, voornamelijk Marokko.
Ongeveer 25.000 van hen kon
den vertrekken met behulp
van valse documenten, zei Ha-
rel. Maar toen in een later sta
dium duidelijk werd dat deze
methode niet gebruikt kon
worden om nog meer Noord-
werd de hulp ingeroepen
het fascistische Spanje. „Tot
onze verbazing stemden hoge
functionarissen van het Fran
co-regime ermee in met ons
mee te werken", zei Harel. Hij
zei dat Israel voor die mede
werking ongeveer 500.000 dol
lar had betaald. Circa 76.000
joden werden naar de Spaanse
gebieden in Noord-Afrika ge
smokkeld en vandaar over zee
naar Gibraltar, Marseille en
uiteindelijk Israel gebracht.
Volgens Harel had premier
Daüld Ben-Gurion bij het be
gin van de operatie bepaa
dat bejaarden, invaliden
chronisch zieken niet voor i
klandestiene emigratie in aa
merking mochten kome
Ben-Gurion was echter op zi
besluit teruggekomen nad
Harel hem had gevraagd w
er gebeuren moest met ei
joodse weduwe met 10 kind
ren die de Mossad in een u.
hoek van Marokko had aang
troffen. Ben-Gurion gaf toi
opdracht alle joden uit Noor
Afrika naar Israel te brenge
zei Harel, die de Mossad leid<
vfin 1952 tot 1963.
